فهرست مطالب

مطالعات قرآنی - پیاپی 27 (پاییز 1395)

فصلنامه مطالعات قرآنی
پیاپی 27 (پاییز 1395)

  • تاریخ انتشار: 1395/10/07
  • تعداد عناوین: 7
|
  • علی محمد میرجلیلی، محمد عظیمی ده علی صفحات 9-31
    مفاهیم امام و شاهد در دو عالم دنیا و آخرت در قرآن کریم از انواع گوناگونی برخوردارند که با توجه به تقابل عمده تصوری دنیا و آخرت در قرآن می توانند در عین حال که هر کدام در دو این دو عالم، معنای خاص خودشان را دارند، به صورت مترادف لحاظ شوند. در برخی استعمالات قرآنی به معانی جامع و یا نسبتا جامع از این واژگان می رسیم. این معانی که گستردگی مفاهیم قرآنی را به نمایش می گذارند، معنای خود را مدیون بهره گیری از روایات شارح از اهل بیت عصمت و طهارت(ع) هستند. از آنجا که این معنا توسط آیات متحد الموضوع قرآن قابل اثبات است، لذا ابزاری جهت فهم صحیح این روایات که بعضا ارتباطی با ظاهر آیات مربوطه قرآنی ندارند تلقی می گردند. لذا این نوشتار با روش بنیادین و بر اساس مطالعات کتابخانه ای در صدد است ضمن تبیین یک فرایند صحیح معناشناختی، به بررسی برایندهای روابط معناشناختی بین این دو واژه در استعمالات قرآنی به مانند اثبات انحصار مقام حقیقی امامت برای ائمه معصومین(ع) بپردازد.
    کلیدواژگان: روابط هم نشین، روابط جانشین، ایزوتسو، معنای لغوی، معنای اصطلاحی، پیشوای حق، شهود
  • قاسم بستانی، نصره باجی صفحات 33-54
    اعراب قرآنی و تجزیه و تحلیل این متن مقدس بر اساس قواعد عربی یکی از کهن ترین علوم اسلامی قرآنی است. از سویی دیگر، به اسبابی، گاهی بر یک یا چند لفظ عبارت قرآنی، اعراب های مختلفی ذکر شده که به توجیه صحت این اعراب ها یا نقد و بررسی صحت و سقم آن ها نیازمند می شود و از جمله مهم ترین مستندات و منابع توجیه این اعراب ها، علوم قرآنی(علوم ماخوذ از قرآن کریم) است. اما علم توجیه اعراب چیست؟ و علومی که کم و بیش در توجیه اعراب قرآن استفاده شده و نحوه این استفاده کدام اند؟ در این مقاله به روش کتابخانه ای در ابتدا و اختصارا به مفهوم شناسی علوم قرآن و مفهوم شناسی علم توجیه اعراب پرداخته و سپس علوم قرآنی مورد استناد در توجیه اعراب قرآنی، شامل رسم الخط مصحف، شان نزول، احادیث تفسیری، قراءات و بالاخره تفسیر و معنا و ذکر نمونه هایی از این کاربرد ذیل هر علمی، پرداخته و تلاش می شود به این پرسش ها پاسخ داده شود که علوم قرآن، چگونه مفسران و نحویان را برای توجیه اعراب قرآن یاری ساخته و چگونه این توجیه ها، قرآن از شبهه عدم فصاحت دور ساخته است.
    کلیدواژگان: قرآن، صرف و نحو، تفسیر نبوی، اسباب نزول، قراءات
  • حسین جدی، ابراهیم اقبال صفحات 55-78
    تاریخ گذاری سوره های قرآن کریم در شناخت درست آن ها و برگزیدن اقوال و آراء صحیح و رد سخنان ناصواب، بس موثر است. این امر خود بر شناختی دیگر استوار است که آن تعیین مکی یا مدنی بودن یک سوره است. علم مکی و مدنی، بسیاری از سوره های قرآن را بدون اختلاف مکی برمی شمرد و تعدادی کم تری را بدون هیچ سخن دگرسان، مدنی می داند ولی در خصوص اندک سوره هایی، اختلاف در مکی یا مدنی بودن را نشان می دهد. سوره عادیات، در دسته سوم قرار دارد. به همین جهت تاریخ گذاری این سوره، از یک سو با دشواری و از سویی دیگر با ضرورت همراه شده است. بررسی سندی و متنی روایات و دقت در طریق شناخت قیاسی، مدنی بودن عادیات را اثبات می کند. مدنی محسوب شدن این سوره، هم به اختلاف اقوال و آراء پایان می دهد، هم به مردود ساختن موارد ناصواب می انجامد، هم به برگزیدن مطالب درست کمک می کند، هم تاریخ گذاری سوره را ممکن می سازد و به فرجام نیز یکی از فضایل حضرت علی(ع) را نمایان می کند.
    کلیدواژگان: تاریخ گذاری، مکی و مدنی، عادیات، روایات ترتیب، اسباب نزول، ضوابط و خصائص
  • محمدرضا میرزانیا، اعظم پوینده پور صفحات 79-91
    می توان سوگندهای باری تعالی را در قرآن کریم دارای دو فایده مهم دانست یکی تاکید روی مطلبی بسیار مهم که اعتقاد و توجه بدان از مسائل مهم و اساسی جهان بینی بشر است و بدون آن هدف و برنامه ای صحیح برای رسیدن بدان هدف، حاصل نمی شود و دیگر بیان عظمت مقسم به یعنی چیزی است که بدان سوگند یاد شده است زیرا هیچ کس به موجودات کم ارزش و بی اهمیت سوگند یاد نمی کند در این مقاله کوشیده ایم سوگندهای قرآنی را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و بیش از پیش بر اهمیت قرآن این معجزه آسمانی تاکید کنیم و یکی دیگر از وجوه این اعجاز را به نمایش بگذاریم تا زمینه ای باشد برای بهتر شناختن جهان و درک حقایق هستی، و فراهم نمودن زمینه کشت در دنیا به عنوان مزرعه آخرت، برای نیل به کسب رضایت حق.
    کلیدواژگان: سوگند، آیه، قرآن، کتاب مقدس
  • سیدمهدی لطفی، فاطمه هادیان صفحات 93-112
    طبقه بندی موضوعی قرآن پیشنه ای طولانی دارد اما در عصر حاضر تحول زیادی در این حوزه رخ داده و طبقه بندی های مختلفی شکل گرفته است. این طبقه بندی ها در دو شکل طبقه بندی مستقل و طبقه بندی تفاسیر موضوعی از موضوعات قرآن قابل دسته بندی است. بخش قابل توجهی از طبقه بندی های مستقل، استقصای کاملی از موضوعات قرآنی ندارند و روال منطقی در بررسی موضوعات آن ها وجود ندارد. هم چنین نوعی سلیقه نیز در تنظیم این دسته از معاجم وجود دارد. در طبقه بندی های صورت گرفته در تفاسیر موضوعی نیز آسیب های همچون فقدان ملاک مشخص در طبقه بندی ها، طبقه بندی بر اساس ذهنیت غالب مفسرین یا محققین، تداخل و هم پوشانی در طبقه بندی و کلی بودن و عدم شمول بر تمام موضوعات وجود دارد. این مقاله ضمن بررسی توصیفی- انتقادی انواع طبقه بندی های موضوعی صورت گرفته، به بیان آسیب شناسی آن ها می پردازد و در نهایت روشی پیشنهادی در بررسی موضوعات جهت رفع آسیب های مذکور ارائه می دهد.
    کلیدواژگان: قرآن، طبقه بندی، تفاسیر موضوعی، معجم موضوعی، فهرست موضوعی
  • محبوبه مسلمی زاده صفحات 113-136
    دین مبین اسلام حاوی آداب و دستورهایی است که عقیده و عمل بدان، رفتار انسان را جهت بخشیده زندگی او را هدفمند و متعالی می سازد. محمدحسین شهریار که به فرموده مقام معظم رهبری یکی از شاخص ترین الگوهایی است که با الهام از معنویت و کلام خدا و اولیاء و اوصیاء جاودانه شد، اشعارش یکسره از اعتقاد مذهبی اش تاثیر یافته، اصول و فروع و دستورات این دین مقدس در آن ها نمود بارز یافته است، با این حال در نوآوری مضمون کوشیده اما از طبیعت اندیشه و حال و هوای ایرانی بیرون نرفته است. در این مقاله، به اقتضای مجال، دستورات و ارزش های اخلاق اسلامی و اصول و فروع دین از کلیات دیوان شهریار استخراج و با استناد به آیات و احادیث و روایات، مورد بحث و بررسی قرار گرفته و اعتقاد راسخ و ریشه دار شهریار هرچه بیش تر تبیین شده است.
    کلیدواژگان: شهریار، ارزش های اخلاق اسلامی، اصول و فروع دین، ایام و اعیاد اسلامی، توسل به امامان، قرائت قرآن
  • هادی حیدری نیا، سمانه سادات ملک ثابت، رمضان محمدی، امین سالمی صفحات 137-158
    در این پژوهش با محوریت نظرات عالمانی چون استرآبادی، ابن هشام انصاری و سیبویه به بررسی معانی جدید باب های افعال و تفعیل پرداخته شده است. هم چنین ضمن آگاهی از ضرورت توجه و دقت در ترجمه قرآن کریم و انتخاب معادل برای کلمات، با ارائه نمونه هایی از ترجمه مرحوم الهی قمشه ای نحوه ترجمه این گونه افعال را مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به اهمیت فراوان فعل در زبان عربی و نقش بی بدیل آن در ترجمه متن عربی(از جمله کتاب مقدس قرآن) به زبان دیگر، لازم است کلیه مسائل مربوط به فعل نیز مورد بررسی دقیق و کامل قرار گیرد. از جمله این مسائل نحوه ترجمه ابواب ثلاثی مزید به فارسی است.
    کلیدواژگان: فعل عربی، ترجمه عربی، فعل های ثلاثی مزید، فعل های قرآن
|
  • Ali Mohammad Mirjalili, Mohammad Azimi Deh Ali Pages 9-31
    The Concepts of Imam and witness in this world and hereafter are of various kinds in Holy Quran which each has its own meaning based on their application but can be applied as synonyms. They owe their meaning to Ahl – e Beit. Their meanings are approvable by the verses which have the meanings; thus they are appropriate tools in order to have accurate understanding. The present paper intends to express an accurate semantics process as well as studying the relations consequences between these two lexicons in Quranic applications based on principles and library studies.
    Keywords: companion relations, alternative relations, literal meaning, expressional meaning, witnesses
  • Qasem Bostani, Nasreh Baji Pages 33-54
    Quanic Diacritics and analysis of this Holy manuscript based on Arabic rules is one of the most ancient Quranic Islamic sciences. On the other hand sometimes different diacritic may be added to the same word or lexicon in which the need to an appropriate tool in order to check the accuracy or inaccuracy is felt. One of the most important documents and sources to explain these diacritic. But what is the science for explaining the diacritic? The present paper initially and briefly attempts to study the Qauranic sciences semantics and then the Arabic diacritic science in library method and offers samples of their applications in different fields; it tries to answer the related questions and describes how the Quranic sciences aid interpreters to explain these diacritics; and how these explanations removes the doubts in Quran's accuracy.
    Keywords: Quran, grammar, Nabavi interpretation, readings
  • Hossein Jeddi, Ibrahim Eqbal Pages 55-78
    Dating the Quran's Surahs in correct recognition and reputed selections or rejection is an effective issue. This is based on another recognition which is Makkiyah or Madaniyah of a Surah. Makkiyah or Madaniyah science believes that most Surahs are Makkiyah and less Madaniyah but also there is a disagreement on some. Adiyat Sura is in the third group; that's why its dating is a difficult issue as well as important. By documental and contextual study in a comparative method, one can find out it is Madaniyah. If it is considered Madaniyah all disagreements and conflicts would be finalized and it helps the appropriate topic selection as well as its dating; it also presents one of Imam Ali's accomplishments.
    Keywords: dating, Makkiyah, Madaniyah, Adiyat, characters, narrations chronology
  • Mohammad Reza Mirza Nia, Azam Pouyandeh Poor Pages 79-91
    Lord's swears can be known of two advantages; one to emphasize an important issue which paying attention to it is of principle issues for human methodology and no aim could be reached without it; the other is to express the greatness of sword; since no insignificant and minor creature swears. The present paper attempts to analyze Quranic swears and emphasizes the importance of this Divine Miracle in order to present another aspect of this miracle so as to be a field to a better understanding of all being and its facts to reconcile and please Lord.
    Keywords: swear, Verse, Quran, Holy Book
  • Seyyed Mahdi Lotfi, Fatemeh Hadian Pages 93-112
    Quran's Subjective classification has an ancient background but a great change has happened in the present era and different classifications have been created. These classifications are dividable into two ones; independent and subjective interpretations. A significant part of the independent classification is not a complete attempt of Quranic subjects and there is no logical process in its survey. This paper studies the different types of subjective classifications in critical – descriptive method as well as explaining their pathology and finally advises a solution to remove the above-mentioned problems.
    Keywords: Quran, classification, subjective interpretation, subjective list
  • Mahboobeh Moslemi Zadeh Pages 113-136
    Islam religion compromises traditions and orders which lead human lives to their goals by obeying them. Mohammad Hossein Shahriar – who is one of the most distinguished role – models: said our leader – became eternal and inspired by Lord, Imams and Messengers'' words. His poetries are all affected by his beliefs and Islam orders and principles can be seen in them although he attempted in innovation and modernity. The present paper extracts the ethical values, principles and minutiae from Shahriar's poetries and studies them based on narrations and traditions. Shahriar's strong and invincible beliefs are expressed as well.
    Keywords: Shahriar, Islamic ethics values, religion's principles, minutiae, Islamic feasts, Quran reading
  • Hadi Heidari Nia, Samaneh Sadat Malek Sabet, Ramezan Mohammadi, Amin Salemi Pages 137-158
    The present research studies new meanings of Efaal and Tafeel based on Astar Abadi, Ibn Hesham Ansari and Sībawayh views and ideas; also the mentioned verbs have been surveyed by acknowledging the necessity of attention and care in Quran translation and appropriate word selection by bringing samples of Elahi Ghomshei Quran translation. According to the importance of verbs role in Arabic language as well their role in translation to the target language it would be necessary to study all related aspects and issues to the verbs. One of these related issues in translation is Solasi Mazid.
    Keywords: Arabic verbs, Arabic translation, Quran verbs