فصلنامه بوم
پیاپی 5-6 (بهار و تابستان 1395)

امروزه تعریف ارائه شده از روستا و شهر با آمار جمعیتی و وسعت صورت میگیرد. حال آن که در گذشته دور تعریف شهر و روستا از دیدگاه قدما بیانی متفاوت داشته و دربرگیرنده بسیاری از ارزشها و اتفاقات درون آن بودهاست؛ اقلیم، اقتصاد و فرهنگ و تمایزهای قومی و پیامدهای تاریخی و ارتباطات محیطی بستر خلق واژگان و استانداردهای بسیاری در تعریف بزرگی و کوچکی سکونتگاه ها و ارزیابی فواصل طولی و متریک بین آنها شدهاست. در این گفتار با نگرشی جامعه شناختی به تعریف شهر و روستا و واژه های مربوطه از نگاه قدما پرداخته شده است. در این پژوهش منظور از قدما صاحبنظران و مولفانیاند که اطلاعات مکتوبی بهدست داده اند.

روستای اصفهک از توابع بخش مرکزی شهرستان طبس در 38 کیلومتری جنوبشرقی این شهر قرار گرفتهاست. اقلیم گرم و خشک منطقه، تابستانی گرم و سوزان و زمستانی سرد و خشک را برای ساکنان روستا رقم زدهاست. زلزله 25 شهریور سال 1357ش نقطه عطفی در تاریخ سکونتگاه بود. با وقوع زمینلرزهای با قدرت 8/7 در مقیاس ریشتر با کانون شهر طبس، علاوه بر تخریب کامل شهر، سایر سکونتگاه های تاریخی منطقه نیز ویران شد. روستای اصفهک نیز از این قاعده مستثنی نبود. در اوایل سال 1393ش و در پی بازدید اتفاقی مهندس فرامرز پارسی از بافت روستایی و آشنایی با اقدامات صورت گرفته چند سال اخیر در حوزه بهسازی بافت روستا، آهنگ فرایند مرمت و بازسازی روستا شدت گرفت. در مقاله پیشرو، به مطالعه روند مرمت روستا میپردازیم.

گردشگری صنعتی نو پا در جهان و یک اصل در پیشرفت اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی است که در ردیف یکی از سه منابع درآمدی اول به شمار می آید؛ ولی در ایران به دلایل فراوان هنوز جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده است.
شهرستان اردبیل به دلیل برخورداری از طبیعت بکر و زیبا و همچنین وجود خانه های تاریخی، مساجد، بازار، تپه های باستانی، صنایعدستی منحصر به فرد و صدها جاذبه های تاریخی، فرهنگی و طبیعی شهرستانی توریستی محسوب می شود ولی با وجود این قابلیتها هنوز جایگاه واقعی خود را در عرصه گردشگری کسب نکردهاست. هدف از این پژوهش شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدها در بخش گردشگری شهرستان اردبیل است و سعی داریم برای مقابله با تهدیدها و از بینبردن ضعفها بهترین راهبردها را ارائه دهیم.
روش این پژوهش توصیفی-تحلیلی است و در جمع آوری اطلاعات از روش پیمایشی، روش دلفی برای وزندهی و مطالعات کتابخانه و اسنادی استفاده شدهاست. با توجه به اطلاعات به دستآمده، جاذبه ها، امکانات، خدمات و وضعیت کلی گردشگری در منطقه بررسی و سپس برای تجزیه و تحلیل یافته ها و ارائه استراتژی ها از مدل SWOT استفاده شد. نتایج پژوهش حاضر نشان میدهد علیرغم آن که شهرستان اردبیل انبوه گردشگران تاریخی، فرهنگی و تفریحی را جذب میکند با این حال نتوانسته است جایگاه واقعی خود را در امر گردشگری ارتقاء دهد و نتیجه مطلوب را به دست آورد. مشکل عمده این امر ناشی از تعدد مراکز تصمیمگیری و سرمایهگذاری اندک در بخش گردشگری و ناآگاهی از پتانسیل های منطقه و همچنین اطلاع رسانی و تبلیغات ضعیف است.
توجه به غنای اکوتوریست به عنوان مهمترین زمینه مناسب مکمل گردشگری تاریخی مذهبی شهرستان اردبیل است که امکان جذب سرمایه گذاران داخلی و خارجی را فراهم مینماید. این امر باعث ایجاد زمینه های شغلی بسیاری در صنعت توریسم منطقه شدهاست. همچنین توسعه شبکه اطلاعات و خدماترسانی و آموزشی در امر گردشگری و وضع قوانین و مقررات حفظ ارزشهای بومی و نگهداری و توسعه مجموعه های تاریخی-فرهنگی و طبیعی و جلوگیری از تخریب بافتهای باارزش تاریخی از مهمترین مباحث اجرایی در توسعه صنعت گردشگری شهرستان اردبیل محسوب میشود.

روستا مامن نخستین تجارب یکپارچگی و حیات اجتماعی تاریخ بشر محیطی است که در آن جریان زندگی در تعامل بین انسان و طبیعت در حال گذار است. سادگی روابط افراد جامعه روستایی و تلاش همگانی آنان در عرصه تولید از یک سو و زندگی در دامان طبیعت از سوی دیگر، موجب تفاوتهایی میان روش زندگی و به تبع آن کالبد روستاها با شهرها شدهاست. خصوصیات کالبدی روستاها تحت تاثیر دو گروه کلی عوامل مرتبط با محیط طبیعی و انسان شکل گرفته و تکامل یافتهاست. بر اساس حیات اجتماعی، انسانها روستاها را به گونهای شکل دادهاند که نیازهای آنها را تامین سازد.
ارزشهای کالبدی و محیطی و همچنین ویژگی های خاص طبیعی و آب و هوایی در روستاها و نحوه ارتباط ساکنان با این ارزشها که حیات اجتماعی و هویت فرهنگی را موجب میشوند، برداشتهایی را در ذهن گردشگران شکل میدهند که هرچه این ارتباط قویتر باشد، برداشتهای موفقتری را نیز در پی خواهد داشت و نیاز این ارزشهای انسان ساخت و طبیعی به حفظ حیات اجتماعی و سرزندهسازی به شکل امری ضروری مطرح میشود.
در این روند از یک سو ارتباط میان ارزشهای مکانی و میراثی و طبیعی با صنعت گردشگری و از سوی دیگر حفاظت و باززندهسازی این ارزشها برای توسعه پایدار مدنظر است. ساکنان روستا، دستگاه های دولتی و خصوصی ذیربط و همچنین گردشگران، نیروهای اصلی حفظ حیات اجتماعی در بافت باارزش روستاها محسوب میشوند که نقش تعیینکنندهای را بر عهده دارند.
رویکرد این مقاله حفظ حیات اجتماعی در بافتهای با ارزش روستایی است که جهت ایجاد توسعه پایدار، نگاهی به جذب گردشگر متناسب با توانمندی های بالقوه در محیط مسکونی و بالاخص در طبیعت منطقه دارد.

بنای بقعه امامزاده جعفر در ارتفاعات شمال شرقی شهر پیشوا از توابع شهرستان ورامین واقع شده است. این امامزاده که امروزه در میان هیاهوی ساخت و سازهای بافت اطراف خود گم شده است، در گذشته بنایی مشرف بر شهر و نقطه کانونی شهرسازی در این منطقه و شروع و توسعه شکل گیری بافت شهری برپایه آن بوده است. ردپای این امامزاده را میتوان در آثار برخی از سفرنامه نویسان از جمله مادام ژان دیولافوا جهانگرد فرانسوی مشاهده کرد. قدمت بنای اصلی آن به دوره صفویه باز میگردد که با شماره 319 در تاریخ 21/8/1317 به ثبت آثار ملی رسیده است. مجموعه آستان امامزاده جعفر(ع) دارای اراضی موقوفه زیادی از جمله بازار سنتی پیشواست که به دلیل وجود این بقعه، از گذشته در کنار آن شکل گرفته و موجب رونق اقتصادی شهر شده است؛ همچنین موقوفاتی نظیر زمین های کشاورزی زیرکشت و مدرسه موسی بن جعفر(ع) نیز با محوریت این امامزاده سبب شدهاست که این بنا علاوه بر کارکرد اصلی مذهبی-زیارتی آن، کارکردهای مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی یابد و نقش خود را در رونق و حیات شهری با بافت غالب کارگری و کشاورز نشان دهد.

واژه بازار که ریشه آن به فارسی میانه برمیگردد، اصطلاحی است که بر بخشی ثابت یا متغیر با محدودهای معین از نواحی شهری و روستایی اطلاق می شود که در آن انواع داد و ستد و مبادلات کالا و خدمات صورت میگیرد. این واژه در نتیجه کارکرد گسترده در شهرها و تاثیر فراوان آن بر روند توسعه سکونتگاه ها به یکی از عناصر اصلی شهری و روستایی تبدیل شده و هویتی با عنوان “مرکز اقتصادی” یافتهاست.
بنا بر شواهد و بررسی های صورتگرفته میتوان گفت از آنجا که نشانه قابل استنادی از مراکز باستانی و تمدنی مشرق زمین و حتی مغرب زمین به دست نیامده، مجموعه بازار یکی از بزرگترین دستاوردهای تمدن اسلامی است و هنگامی که بلاد شهرهای مختلفی در قلمرو اسلامی قرار گرفت، بازار به یکی از وجوه مشترک شهرهای اسلامی تبدیل شد و علیرغم دگرگونی های ساختاری و کارکردی هنوز از ویژگی های اصلی شهر اسلامی به شمار میرود.
در فضاهای شهری امروزی، مراکز خرید جذابیتی آنچنانی برای شهروندان ندارند و اغلب آنها صرفا جنبه اقتصادی یافتهاند. حیات شهری در کالبد آنها جاری نیست و تعاملات اجتماعی سازنده در آنها برقرار نمیشود. با احیای بازارهای سنتی شهرها و الگوبرداری از مفاهیم اصیل آنها در طراحی و ساخت فضاهای شهری امروزی، باید جذابیت فضاهای شهری را افزایش داده و حضور مردم را در این مکانها پررنگتر نماییم.
هدف از نوشتار حاضر این است که ضمن بیان ویژگی ها و عناصر اصلی بازارهای بزرگ و مرکزی (سنتی) در ایران و کشورهای اسلامی نشان دهیم که هنوز هم بازارهای سنتی مناسبترین محل کسب درآمد و خرید اجناس است. در این مقاله با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، به بررسی ویژگی ها و عناصر بازارهای سنتی میپردازیم.

تجارت دریایی با اروپاییان در دوره صفویه از اهمیت بسزایی برخوردار است. شاه عباس صفوی درصدد گسترش این تجارت بود تا از این طریق وابستگی تجارت زمینی را که عثمانی ها اداره میکردند، از بین ببرد. بدین منظور مبادرت به ساخت بندر جدیدی در کرانه های خلیج فارس کرد.
از سوی دیگر به دلیل فاصله زیاد هرمز از سواحل خلیجفارس و فقدان نیروی دریایی مناسب دفاع از آن مشکل بود و از این رو با احداث این بندر تلاش خود را برای جذب تجارت حداکثری به سمت قلمرو خود افزایش داد.
در این مقاله هویت تاریخی تجاری بندرگمبرون (بندرعباس) در دوره صفوی بررسی شدهاست؛ این بندر یکی از مهمترین مبادی ورود و خروج کالا در ایران محسوب میشد و به واسطه افزایش تجارت دریایی توانست اقتصاد ایران را رونق بخشد. سقوط دولت صفوی و حمله اعراب به سواحل ایران رکود تجاری این بندر را در پی داشت.

باغ به عنوان یک ساختار کامل بیانگر رابطه تنگاتنگ میان بستر فرهنگی و طبیعی است و نشانهای از سازگارشدن و همسوکردن نیازهای انسان و طبیعت است. هنر باغسازی یکی از کهنترین هنرهای گذشتگان است. این هنر در عین حال که وسوسه اصلی پادشاهان در هر دوره بود، نمادی از دانش تجربی و توان فکری انبوهی از فرزانگان و هنرمندان و دانشمندان فنون گوناگون آن دوره نیز بودهاست.
در اوایل قرن سیزدهم میلادی، چنگیز اتحاد قبیلهای خود را تکمیل و امنیت راه های تجاری قلمرو خود را تامین کرد که به فرمانروایی قبایل مغول در دنیای شرق به رهبری او منجر شد. این اقوام چادرنشین که از دشتهای سرسبز و باصفا استفاده میکردند، پایتخت ثابتی نداشتند. الگوی زندگی آنها تحت تاثیر فرهنگهایی اصلاح میشد که سر راه آنها قرار میگرفت و در نهایت تغییری که باعث ارتباط متقابل بین گروه ها، استقرار آنها در بستری معین و استفاده از توان نهفته سرزمین که همگی در باغسازی جلوهگر شدند.
در این مقاله سعی بر آن است با توجه به فرهنگ و بستر زندگی تیموریان، شیوه باغسازی آنها و انتقال این الگو به وسیله بابر و شکلگیری الگوی باغهای امپراتوری مغول تحلیل و بررسی شود.
سوال اصلی مطرحشده در این مقاله چگونگی تاثیر کهنالگوی باغ ایرانی به سمرقند (باغهای تیموری) و انتقال این الگو به هند به وسیله بابر است.
در این راستا، مطالعه اسناد و کتب و مدارک تاریخی موجود و مطالعات صورتگرفته متخصصان و... و بهره گیری از نقشه های باغها جهت مطالعه سیر تغییرات از گذشته تاکنون در دستور کار قرار گرفت و با استفاده از روش تحلیلی تاریخی به آنالیز آنها در قالب لایه های اطلاعاتی پرداخته شدهاست.

موضوع استحکام بخشی پوششهای طاقی همواره بخش مهم و بااهمیت در نحوه حفاظت و نگهداری از آثار تاریخی است. در هر دوره تاریخی روش های متفاوتی از طرف مرمتگران، معماران و مهندسان محاسب برای استحکامبخشی آنها ارائه و اجرا شده است. در این مقاله به معرفی روش استحکام بخشی و مرمت ایوان جنوبی مسجدجامع همدان پرداخته شده است. بررسی های کارشناسی و برداشتهای دقیق در جبهه جنوبی مسجدجامع همدان مشخص کرد که ساختار سازهای ایوانجنوبی مسجد مشکلات سازه ای شدیدی دارد. راهحل ارائه شده بهبود وضعیت نحوه بارگذاری در المانهای سازه ای ایوان و ایجاد یکپارچگی در بین عناصر و اجزاء تشکیل دهنده آن است. این اقدام مداخله در وضع کالبدی و سازهای بنا برای استحکام بخشی و تضمین پایداری آن است که با ایجاد سازهای پشتیبان به منظور حفاظت و حمایت از سازه اصلی اثر و بازگرداندن تعادل به آن پیشنهاد و اجرا شده است.

بررسی نظریه ها و تحلیل نمونه موزه هایی که بر مبنای زیستبوم تاسیس شده اند مبین وجود تاثیرات انکارناپذیر تعامل مخاطبان با موزه هاست. این موضوع با توجه به میزان مقبولیت دیگر انواع موزه ها در دنیا، تغییرات قابل توجهی را در ایده شکلگیری موزه های جدید پدید آوردهاست. فرآیند تاسیس موزه های مسقف در هر جامعهای با هدف نیل به خلق توازنی مطلوب در ارزشهای فرمی، عملکردی و محتوایی برنامهریزی می شود در حالی که در موزه های فضای باز مفهوم “بوم” با ویژگی های منحصر به فردی که در خود مستتر دارد، در شکلگیری این فضا از طریق سازگارشدن آن با محیط فرهنگی اجتماعی بستر شکلگیری موزه موثر است.
در نمونه های آماری موزه های کشور، تعداد موزه های معرفی شده بر مبنای بومزیست منطقه کمتر از دو درصد کل بوده که عموما بدون الگویی هدفمند تاسیس شده اند. شواهد نشان میدهد امروز علی رغم تلاش در برقراری هماهنگی فرمی و فنی موزه ها با نمونه های جهانی، پاسخ به نیازهای مخاطبان بومی در تعامل با این عنصر فرهنگی (اکوموزه) محقق نشدهاست.
این موضوع در این مبحث با توجه به عوامل موثر و کلیدی چون فرهنگ و بوم به منظور دستیابی به ویژگی های مورد نیاز در تاسیس موزه ای مبتنی بر دیدگاه ها و ظرفیت های جامعه بومی بررسی میشود.

نقشمایه های به دست آمده از هزاره های قبل از میلاد در فلات ایران یکی از مهمترین اسناد مربوط به آن زمان است که به ما در شناسایی انسان، نحوه تفکر و محیط پیرامون او در آن دوره کمک بسیاری میکند.
در هزاره چهارم ق.م تحولات بسیاری در نقشمایه های سفال اتفاق افتاد؛ از سویی نقشمایه ها متنوع شدند و از سوی دیگر حالت رمزی و مفهومی آنان حفظ شد و صرفا نقشمای های تزیینی محسوب نمیشدند. نقشمایه انسان در حالت های مختلف یکی از مهمترین این نقوش است زیرا درک انسان پیش از تاریخ را از خودش بیان میکند. در بین نگاره های انسانی، نگاره انسانها به صورت گروهی و در حال اجرای مراسم یا رقصهای آیینی از اهمیت ویژهای برخوردار است. در این مقاله به بررسی این نوع نگاره در فلات مرکزی ایران در هزاره چهارم ق.م پرداخته شدهاست. این نوع نقشمایه در هزاره مذکور تنها در سه منطقه از فلات مرکزی ایران به دست آمدهاست: چشمه علی دامغان، تپه سگزآباد دشت قزوین و سیلک در کاشان. در این مقاله سعی شدهاست پس از توصیف نگاره ها، به تحلیل آنها به عنوان نماد پرداخته شود.

گل نیلوفر به صورت خودرو در سرزمینهای مصر، بین النهرین و ایران باستان میروییده و نماد زایش، حیات و باروری شناخته میشده است. هنرمندان ملل مختلف به اشکال و صور گوناگون از پهلو یا نمای بالا در معماری ها، ستون ها، پایه ستون ها، گچبری ها، کنده کاری ها و نقش برجسته ها از آن بهره های فراوان برده اند. در تمدن بینالنهرین بیشترین استفاده از نیلوفر را در کاخ تیل برسیب متعلق به دوران آشور جدید بر نقاشی های دیواری میتوان دید و در تمدن ایران نیز بیشترین استفاده از این گل در کاخ تخت جمشید متعلق به دوران هخامنشی دیده میشود.
این نگارش به دنبال پاسخی برای این سوال است که آیا نقشهای نیلوفر به کار رفته در تخت جمشید اقتباس محض از هنر بین النهرین بوده یا موجب تکامل آن شدهاست؟ نتیجه ای که در پایان حاصل می شود این است که نقش نیلوفر در هنر ایران با ابداعات زیادی نسبت به هنر بین النهرین همراه بوده است.
برای نشاندادن نزدیکی فرهنگی این دو تمدن و شناسایی بهترین کاربرد نقش گل نیلوفر از روش توصیفی، تاریخی و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای استفاده شده است.

ایرانیان در طول تاریخ همواره منشا خدمات فرهنگی، علمی و ادبی فراوانی بوده اند. این نقش پررنگ از دوران باستان آغاز شد و پس از ورود اسلام به خاک ایران ادامه یافت و ایرانیان را مردمی حامی دانش، معرفت، ادب و اخلاق معرفی کرد. نمیتوان از روزگار باستان و معرفت ایرانی سخن گفت و نقش آیین مزدیسنا را در این امر نادیده گرفت. در روزگار باستان، ظهور زرتشت پیامبر و تعالیم عالیه او به پرورش فکر و روح و اعتلای فرهنگ غنی ایرانزمین انجامید و بر هویت فرهنگی و سیاسی ایرانیان تاثیر بسیار نهاد.
آیین زرتشت با تکیه بر اصلیترین آموزه خود یعنی نبرد دائمی میان نور و ظلمت، افق فکری جدیدی را در برابر مردم گشود و به آنان آموخت که اهورامزدای قادر و یکتا انسان را هدفمند آفریده و در مسیر دستیابی به هدف، وی را مختار دانسته است.
اهمیت این نگرش تا بدانجاست که لزوم بررسی ابعاد گوناگون این اندیشه را به خوبی نمایان ساختهاست. نمیتوان آیینی را که پیام آور یکتاپرستی در جهان باستان بودهاست، بدون مرور اصول تعلیمی آن وانهاد. بنابراین در این نوشتار کوشش می شود تا به بیان پاره ای از اصول اخلاقی و ریشه های آن در دین زرتشت بپردازیم.

در تاریخ معاصر ایران، از دوره مشروطه تا به امروز، گفتمانهای متعددی پیرامون ارزشها و ویژگی های هویت و فرهنگ ایرانی شکل گرفته و توسط اندیشمندان و پژوهشگران زیادی بررسی شدهاست از جمله گفتمان روشنفکری دینی، گفتمان خلقیات ایرانی، گفتمان مواجهه با علم جدید و گفتمان فرهنگ مردم در ایران معاصر. در گفتار پیشرو برگرفته از متن سخنرانی آقای دکتر نعمت الله فاضلی در پژوهشگاه علوم انسانی به تاریخ 26 اردیبهشت 1395، به این موضوع پرداخته شده است.
در ایران معاصر، یعنی ایران دوره مشروطه تا به امروز، گفتمان هایی داریم که از درون تاریخ معاصر ما بیرون آمدهاند و از پویایی و تعامل و همفکری و گفتگوی درونی انسان ایرانی با موقعیت تاریخی خودش شکل گرفته است و از اصالت و خلاقیت و بدیعگویی یا یکتایی و خاصبودگی برخوردار است.
البته این بدان معنی نیست که این گفتمان ها را نمیتوان نقد کرد اما این ویژگی ها را دارند. مثلا یکی از آنها گفتمان روشنفکری دینی است که از درون تاریخ معاصر بیرون آمدهاست. یکی دیگر از آنها گفتمان خلقیات ایرانی است. به نظر من گفتمان خلقیات ما ایرانیان از دوره مشروطه توسط ادبا شروع شد: مثلا زین العابدین مراغه ای در سیاحتنامه ابراهیم بیک یا کتاب حاجی بابای اصفهانی و نوشته های جمالزاده تا امروز و نیز در آثار آقای دکتر سریع القلم و جامعه شناسی خودمانی علی رضاقلی و دیگران ادامه داشته است. انبوهی از افراد در مورد خلقیات ما ایرانی ها بحث میکنند. به اعتقاد من خلقیات یا گفتمان خلقیات ما ایرانیان یکی از اصلیترین و کارآمدترین گفتمان های تاریخ معاصر ما بوده است زیرا روشنگری و نقد اخلاقی و فرهنگی کردهاست؛ همانطور که جانسن در کتاب منتقدان فرهنگ اشاره میکند گفتمان فرهنگی در بریتانیا چطور از 1860م شروع می شود و البته آنجا هم ادبا بودند که این نگرش را شروع کردند. به عبارت دیگر این یک گفتمان جهانی است که ملت ها به نقد خودشان در دنیای معاصر شروع میکنند. یکی دیگر از این گفتمانها گفتمانی است که میخواهد علم جدید را بفهمد و با آن مواجهه پیدا میکند. همانطور که میتوان از بیانات آقای دکتر ذاکر صالحی برداشت کرد 22 مفهوم در ادبیات جهانی وجود دارد: علم بومی، بومی سازی علم، علم دینی، علم شرقی، علم غیررسمی و چیزهایی از این دست و از همان دوره مشروطه تا به حال ما در مواجهه با علم جدید یک گفتمانی را شکل دادیم که این گفتمان میخواهد تلاش کند جایگاه خودش را توضیح دهد.

در این مقاله سعی شده است با توجه به مستندات تاریخی و با تکیه بر تحقیقات جغرافیایی و زبانشناسی انجامشده توسط محققان مربوطه، زنگار ترک نژادی و غیرایرانی بودن خاندان صفویه را زدوده و با توجه به سوابق و مدارک موجود، آنها را منتسب به قوم ایرانی تالشیان دانست و خاستگاه اولیه آنها را نیز تالش معرفی کرد.
هرچند ذکر این نکته مهم و اساسی لازم است که نگارنده در مقطع کنونی به هیچ وجه قصد ارائه یک نظریه مستدل را نداشته و صرفا با معرفی چند کلید راهنما در صدد ارائه یک فرضیه است. فرضیه ای که امیدوار است پس از مطالعه و بررسی توسط اساتید پژوهشگر و صفویه شناس صحت آن به اثبات برسد.
لذا برای پیگیری این ارتباط در ادامه بحث به سه عامل و پارامتر اشاره خواهیم داشت که هر کدام میتوانند به نوعی تبدیل به حلقه های پیونددهنده این زنجیره باشند.
در بررسی این سه عامل ابتدا نگاهی گذرا به سابقه تاریخی تالشیان خواهیم داشت؛ سپس وجوه مشترک قومی و زبانی و جغرافیایی تالشیان و خاندان صفویه را بررسی خواهیم کرد و در پایان به نقش تالشیان در تکوین حکومت صفویه و بررسی انگیزهای آنان در این زمینه خواهیم پرداخت.

در این مقاله سعی شده است با توجه به مستندات تاریخی و با تکیه بر تحقیقات جغرافیایی و زبانشناسی انجامشده توسط محققان مربوطه، زنگار ترک نژادی و غیرایرانی بودن خاندان صفویه را زدوده و با توجه به سوابق و مدارک موجود، آنها را منتسب به قوم ایرانی تالشیان دانست و خاستگاه اولیه آنها را نیز تالش معرفی کرد.
هرچند ذکر این نکته مهم و اساسی لازم است که نگارنده در مقطع کنونی به هیچ وجه قصد ارائه یک نظریه مستدل را نداشته و صرفا با معرفی چند کلید راهنما در صدد ارائه یک فرضیه است. فرضیه ای که امیدوار است پس از مطالعه و بررسی توسط اساتید پژوهشگر و صفویه شناس صحت آن به اثبات برسد.
لذا برای پیگیری این ارتباط در ادامه بحث به سه عامل و پارامتر اشاره خواهیم داشت که هر کدام میتوانند به نوعی تبدیل به حلقه های پیونددهنده این زنجیره باشند.
در بررسی این سه عامل ابتدا نگاهی گذرا به سابقه تاریخی تالشیان خواهیم داشت؛ سپس وجوه مشترک قومی و زبانی و جغرافیایی تالشیان و خاندان صفویه را بررسی خواهیم کرد و در پایان به نقش تالشیان در تکوین حکومت صفویه و بررسی انگیزهای آنان در این زمینه خواهیم پرداخت.

خلیج فارس بزرگترین آبراهی است که از چندهزار سال پیش تاکنون بخش عظیمی از روابط ایران در عرصه های فرهنگی، سیاسی و بازرگانی در بستر آن شکل گرفته و شاهد بسیاری از رویدادهای تاریخی بودهاست. به این لحاظ سرزمین های ساحلی و جزیره های این دریا از مهمترین مناطق فرهنگی کشور به شمار میآیند و موقعیت حساس استراتژیک این منطقه، اجرای پژوهش های گسترده و هماهنگ را در زمینه های مختلف ضروری میسازد.
خلیج فارس شناسی در معنای علمی جدید در ایران با سدیدالسلطنه کبابی مینابی آغاز شده است. او با آثار متنوع و پرشمار خود درباره خلیج فارس برای نخستین بار با استفاده از شیوه های جدید علمی و با رویکردی متفاوت نسبت به نوشته های پیش از خود جنبه های مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی خلیج فارس را در کتاب هایش آورده است.
در مقاله حاضر پس از شرح کوتاهی از زندگی سدیدالسلطنه به بررسی آثار او به تفکیک بررسی شکلی و محتوایی شامل بررسی حوزه های علمی و روند تاریخی رویکرد کتابهایش میپردازیم و در نهایت جایگاه آثار وی را در مطالعات خلیج فارس بیان میکنیم.

در راستای آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان موسسهای تاسیس شد که به پاس نکوداشت استاد سخن پارسی سعدی نام گرفت. از مهرماه 1391ش، فعالیت این مرکز علمی-پژوهشی زیر نظر ریاست جمهوری آغاز شد. اهداف اصلی این موسسه آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان، تهیه محتوای آموزشی و ترویج زبان فارسی در جهان است.