فهرست مطالب

نشریه اکوبیولوژی تالاب
سال ششم شماره 4 (پیاپی 22، زمستان 1393)

  • تاریخ انتشار: 1393/12/12
  • تعداد عناوین: 8
|
  • موسی احمدپور، محسن احمدپور، سید حمید حسینی، فرزاد هوشیار، حسن حسن‏ زاده حسین‏ آبادی، محمد حسین سینکا کریمی صفحات 5-20
    تالاب بین المللی سرخرود واقع در استان مازندران، در غرب مجموعه تالاب های بین المللی فریدونکنار قرار دارد. تالاب بین المللی سرخرود از سه قسمت شرقی، جدید و غربی که به دامگاه معروف می باشد تشکیل شده است. در این تحقیق پرندگان تالاب زی شامل پرندگان آبزی و کنارآبزی در پاییز و زمستان سال های 1387، 88، 89 و 90 مورد بررسی قرار گرفتند. سرشماری پرندگان با روش مشاهده مستقیم، Count Total و با استفاده از دوربین چشمی 50 × 10 انجام شد. از این سرشماری ها، میانگین سالانه تعداد گونه-ها و جمعیت، تراکم گونه ها و سپس میزان شاخص های تنوع زیستی طبق روابط موجود (تنوع گونه ای شانون-وینر و غالبیت گونه ای سیمپسون) در مورد پرندگان آبزی و کنارآبزی به صورت سالانه تعیین گردید. در طول فصل مطالعه، گونه غالب منطقه و بیشترین درصد فراوانی در هر سه دامگاه مربوط به خوتکا (Anas crecca) و کمترین درصد فراوانی مربوط به عروس غاز (Branta ruficollis) بود. همچنین تالاب سرخرود با بسیاری از معیارهای IBA (Important Bird and Biodiversity Areas) و معیارهای جدید کنوانسیون رامسر مربوط به شناسایی تالاب های با اهمیت بین المللی هم خوانی داشته و به عنوان یکی از مناطق مهم پرندگان در خاورمیانه می باشد. با استفاده از 5 معیار پرندگان، ماهیان، عوامل تهدید کننده، مسایل اقتصادی و اجتماعی و موقعیت حفاظتی، مشخص شد که این تالاب در بین تالاب-های مهم کشور جایگاه حفاظتی بهتری را نسبت به سال 1383 به خود اختصاص داد.
    کلیدواژگان: تالاب بین المللی سرخرود، معیارهای IBA، کنوانسیون رامسر، پرندگان آبزی و کنارآبزی
  • سید احمد رضا هاشمی، رسول قربانی، فرهاد کیمرام، سید عباس حسینی، غلامرضا اسکندری، سید علی اکبر هدایتی صفحات 21-30
    در این تحقیق برخی از خصوصیات زیستی ماهی اسبله تالاب شادگان موردبررسی قرار گرفت. نمونه برداری ماهانه در 5 ایستگاه از تالاب شادگان شامل دورق (ماهشهر) ، رگبه، خروسی، سلمانه، عطیش انجام گردید. در طول اجرای پروژه از فروردین 1392 تا اسفند 1392 درمجموع 648 ماهی (282 ماده، 101 نر و 265 نابالغ) مختلف بیومتری و تشریح شد. میانگین طول و وزن جنس ماده، نر و کل اسبله ماهیان در تالاب شادگان به ترتیب 105±361، 96±366، 89±295 میلی متر و 150±438، 140±411، 150±254 گرم به دست آمد. معادله رشد برای جنس های ماده و نر به ترتیبLt = 798 (1-e-0. 56(t. 11) ) و Lt = 666 (1-e-0. 54(t. 12) ) بود و مرگ ومیر طبیعی به ترتیب 71/0 و 81/0 در سال، مرگ ومیر صیادی 96/0 و 37/0 به ازای سال، مرگ ومیر کل 75/1 و 28/1 به ازای سال و ضریب بهره برداری 55/0 و 37/0 به دست آمد. با توجه به پارامترهای رشد تمرگ و میر به دست آمده از ماهیان و بر اساس شاخص انجمن صید امریکا (AFS) این ماهی جزء ماهیان با آسیب پذیری متوسط به حساب می آیند.
    کلیدواژگان: پارامترهای رشد و مرگ ومیر، معادله رشد برتالانفی، تالاب شادگان، _ Silurus triostegus
  • نرگس ظهرابی، ابراهیم علی‏زاده، هوشنگ حسونی‏زاده، سید محسن حسین زاده صفحات 31-40
    ارزیابی کیفی آب رودخانه و پهنه بندی آلودگی و ارائه تصاویر صحیح از وضعیت کیفی آب های سطحی توسط سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) باعث می گردد تا هرگونه تصمیم مدیریتی که اثرات زیست محیطی آن به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم متوجه آب های سطحی کشور باشد با آگاهی بیشتری اتخاذ گردد؛ بنابراین تحقیق حاضر باهدف پهنه بندی کیفی رودخانه جراحی با استفاده از شاخص NSFWQI و نرم افزار GIS انجام گرفت. برای این منظور در طول رودخانه جراحی اقدام به نمونه-برداری کیفیت آب از 7 ایستگاه منتخب مطالعاتی در طول دو فصل بهار و تابستان 1391 شد. در ادامه اقدام به محاسبه شاخص کیفیت آب NSFWQI و مقایسه آن با استانداردهای آب رودخانه جراحی بر اساس این شاخص شد. سپس مسیر رودخانه با استفاده از نرم افزار GIS پهنه بندی گردید. نتایج حاصل از میانگین شاخص NSFWQI در رودخانه جراحی 5/44 به دست آمد و نشان داد که در طی دو فصل نمونه برداری تمامی ایستگاه های نمونه برداری در رده بد قرار دارند. بر اساس پهنه بندی انجام شده بحرانی ترین بازه در فصل بهار و تابستان مربوط به بازه بوستان- شادگان می باشد.
    کلیدواژگان: پهنه بندی، کیفیت آب، شاخص NSFWQI، رودخانه جراحی
  • سعید گنجعلی، حمید قاسمی، میر محسن حسینی قمی صفحات 41-48
    شرایط اکولوژیک خاص و بحرانی دریاچه ارومیه از مشکلات جدی زیست محیطی در منطقه و کشور می باشد که لزوم توجه ویژه به این مسئله را می رساند. ازاین رو در این مطالعه با استفاده از آمار و گزارشهای سازمان های مربوطه در طی دوره 1384-1393 و در بررسی های میدانی گسترده شامل مشاهده مستقیم، مصاحبه، شناسایی نقاط قوت و ضعف درون سیستمی با فرصتها و تهدیدات برون سیستمی برنامه مدیریت جامع حوضه آبخیز دریاچه ارومیه انجام شد. سپس در فرایند تحلیل SWOT، ماتریس IFE و EFE تشکیل و تدوین استراتژی ها صورت پذیرفت. نمره نهایی در ماتریس IFE، 50/2 محاسبه گردید که نشانگر ضعف مدیریت عوامل داخلی سیستم می باشد و می بایست در مدیریت سیستم نسبت به این عوامل توجه بیشتر نموده و برنامه ریزی سیستم در راستای ارتقاء نقاط قوت و کاهش ضعف در رابطه با این عوامل باشد. درحالی که نمره نهایی 94/2 در ماتریس EFE نشاندهنده وضعیت خوب عوامل خارجی نسبت به عوامل داخلی است ولی شرایط مطلوب را نشان نمی دهد؛ در مرحله بعد راهبردهای استراتژیک، راهکارها و الگوهایی برای بهسازی و بازبینی این برنامه مطرح شده که اجرایی کردن این نتایج دربرداشتن گام های عملی برای مدیریت دریاچه ارومیه بسیار راهگشا خواهد بود.
    کلیدواژگان: برنامه ریزی استراتژیک، تحلیل SWOT، دریاچه ارومیه، برنامه مدیریت جامع
  • منصوره قائنی، لاله رومیانی، لیلا صفرخانلو صفحات 49-59
    در این مطالعه میزان فلزات سنگین آرسنیک، جیوه، روی و مس چهار گونه بومی از گیاهان آبزی دزفول به نام های کارا Chara sp. ، نی Phragmites australis، لویی Typha latifolia و پیزور Scirpus bulrush در بهار 1393 موردبررسی قرار گرفت. پس از نمونه برداری از جنوب رودخانه دز، نمونه ها به آزمایشگاه منتقل و با روش های استاندارد در اتوکلاو خشک گردیدند و میزان فلزات سنگین ذکرشده در سه بخش ریشه، ساقه و برگ گیاهان با استفاده از دستگاه جذب اتمی در سه تکرار موردسنجش قرار گرفت. نتایج نشان داده که بیش ترین میزان فلزات سنگین در ریشه گیاهان دیده شد و صرف نظر از گیاه موردمطالعه، بیش ترین میزان فلز سنگین متعلق به فلز روی بود که در اندام های مختلف گیاهان آبزی بیش ترین فراوانی را به خود اختصاص داد که ریشه نی (ppm 41/300) بیش ترین میزان روی را نشان داد. در کل گیاه نی بالاترین میزان فلزات سنگین را نسبت به سایر گیاهان داشت.
    کلیدواژگان: آرسنیک، جیوه، روی، مس، نی، لویی، پیزور، کارا و رودخانه دز
  • آزیتا کوشافر، محمد ولایت زاده صفحات 59-72
    این تحقیق در سال 1393 باهدف تعیین و مقایسه میزان فلزات سنگین کادمیوم، سرب، آرسنیک، نیکل، روی، مس، آهن، کبالت و وانادیوم در عضله دو گونه ماهی بیاه (Liza abu) و شانک زرد باله (Acanthopagrus latus) رودخانه بهمنشیر در فصل تابستان انجام شد. 40 نمونه ماهی بیاه و شانک زرد باله به صورت کاملا تصادفی از بندر چوئبده به وسیله تورهای گوشگیر رودخانه ای توسط صیادان بومی منطقه تهیه شد. سنجش فلزات سنگین به روش جذب اتمی و با کمک دستگاه Perkin Elmer 4100 انجام شد. تجزیه وتحلیل داده ها به کمک نرم افزار SPSS17 انجام شد و میانگین تیمارها به کمک آنالیز واریانس T-test با یکدیگر مقایسه شدند. در این تحقیق میزان فلزات سنگین سرب، کبالت، وانادیوم، کادمیوم، آهن، روی، مس، آرسنیک و نیکل در عضله دو گونه ماهی بیاه و شانک زرد باله اختلاف معنی داری داشت (P<0. 05). بالاترین و پایین ترین میزان فلزات سنگین در عضله ماهی بیاه به ترتیب مربوط به عناصر روی (338/1±985/12 میلی گرم در کیلوگرم) و نیکل (008/0±011/0 میلی گرم در کیلوگرم) محاسبه شد. همچنین بالاترین و پایین ترین میزان فلزات سنگین در عضله ماهی شانک زرد باله به ترتیب مربوط به عناصر آهن (745/0±857/19 میلی گرم در کیلوگرم) و وانادیوم (008/0±102/0 میلی گرم در کیلوگرم) به دست آمد. میزان سرب، مس و آرسنیک در عضله ماهی بیاه بالاتر از ماهی شانک زرد باله بود (P<0. 05). میزان کبالت، وانادیوم، کادمیوم، آهن، روی و نیکل در عضله ماهی شانک زرد باله بالاتر از عضله ماهی بیاه به دست آمد (P<0. 05).
    کلیدواژگان: فلزات سنگین، ماهی بیاه، ماهی شانک زرد باله، رودخانه بهمنشیر، استان خوزستان
  • منصور جهان تیغ صفحات 73-83
    هدف از اجرای این پژوهش برآورد میزان تولید علوفه A. lagopides تالاب هامون در زمان معمولی و خشک سالی می باشد. برای اجرای این تحقیق یک محدوده در داخل تالاب هامون انتخاب و سطح و تعداد پلات های نمونه برداری با توجه به نوع گونه و تغییرات پوشش گیاهی تعیین گردید. به منظور برآورد میزان تولید علوفه ترانسکت خطی با توجه به یکنواختی پوشش گیاهی مستقر و 10 پلات 1 متر مربعی به فاصله50 متر از یکدیگر بر روی آن گذاشته شد و در سه تکرار برای مدت دو سال (سال معمولی 89 و 90 خشک سالی) انجام پذیرفت. میزان تولید علوفه به روش قطع و توزین، تعداد پایه، درصد تاج پوشش و درصد خاک لخت اندازه گیری گردید. برای انجام تجزیه آماری از نرم افزار MSTATC استفاده شد. نتایج نشان داد که متوسط تولید علوفه A. lagopides در تالاب هامون پس از ورود آب و در زمان خشک سالی به ترتیب 8869 و 173کیلوگرم در هکتار برآورد شد. متوسط خاک لخت تالاب هامون نیز در دو زمان موردبررسی 5/7 و 2/84 درصد برآورد گردید. تعداد پایه هر پلات در دو زمان مزبور به ترتیب 19 و 14 پایه شمارش شد. ازاین رو در سال های معمولی هر پایه گیاه قادر به تولید 7/46 گرم علوفه خشک بوده است. هم چنین متوسط درصد پوشش گیاهی و خاک لخت در خشک سالی به ترتیب 8/15 و 2/84 درصد محاسبه شد. علاوه بر آن نتایج نشان داد که در ایام وجود آب و خشک سالی در تالاب هامون به ترتیب رابطهN 7/46 P= و N7/15P= بین تولید علوفه و تعداد پایه برقرار است. تجزیه وتحلیل آماری داده ها نشان می دهد که سال بر روی تعداد پایه ، میزان تولید، درصد پوشش گیاهی و درصد خاک لخت اثر معنی داری دارد.
    کلیدواژگان: درصد پوشش گیاهی، تولید علوفه، بونو، قطع و توزین و تالاب هامون
  • فرشاد میرزااحمدی، مهرنوش نوروزی، آمنه امیر جنتی، محمد هادی سمیعی، محمد بهروز صفحات 83-92
    هدف این مطالعه بررسی تمایز و ساختار ژنتیکی جمعیت ماهی سوف معمولی (Sander lucioperca) در دو منطقه تالاب انزلی و دریاچه سد ارس بود. در کل 60 نمونه ماهی سوف معمولی بالغ از این دو منطقه در تابستان 91 جمع آوری شدند. از پنج جفت پرایمر میکروستلایت، بر روی DNA ژنومی ماهی سوف معمولی استفاده گردید که همگی پرایمرها چند شکل (پلی مورف) نشان دادند و از آن ها برای تعیین تمایز ژنتیکی استفاده شد. میانگین اللی (Na) در جایگاه ها 5 (با دامنه 4 تا 7 الل) بود. هر دو منطقه نمونه برداری اللهای اختصاصی در تمامی جایگاه ها نشان دادند. میانگین هتروزیگوسیتی قابل انتظار و مشاهده شده به ترتیب 731/0 و 650/0 محاسبه شد. میانگین ضریب خویشاوندی در 5 جایگاه میکروستلایت منفی بود. در بررسی تعادل هاردی وینبرگ (H-W) تمامی جایگاه ها به طور معنی داری خارج از تعادل هاردی-وینبرگ بودند (001/0≥ P). میزان شاخص تمایز (Fst) و جریان ژنی (Nm) بر اساس فراوانی اللی به ترتیب 092/0 و 4/2 محاسبه شد. بر اساس آزمون AMOVA میزان Rst و Fst بین جمعیت های دو منطقه معنی دار بود (01/0≥ P). میانگین ضریب خویشاوندی (Fis) در پنج جایگاه منفی بود. میزان فاصله ژنتیکی بین جمعیت ها 616/0 به دست آمد که نشان دهنده تمایز ژنتیکی بین جمعیت های مورد مطالعه است. این بررسی، وجود تنوع و تمایز ژنتیکی جمعیت های ماهی سوف معمولی در تالاب انزلی و دریاچه سد ارس را نشان داد.
    کلیدواژگان: تمایز ژنتیکی، میکروستلایت، ماهی سوف معمولی، Sander lucioperca _
|
  • Mousa Ahmadpour, Mohsen Ahmadpour, Seied Hamid Hosseini, Farzad Hoshiar, Hasan Hasanzadeh Hossein Abadi, Mohammad Hosein Sinkakarimi Pages 5-20
    International Sorkhrud Wetland is located in Mazandaran province¡ in the west of Fereydunkenar International wetlands. It is composed of three parts of eastern¡ New and Western part that called Damgah. In this study¡ wetland birds¡ including thse waterfowl and waders were evaluated in autumn and winter of 2008¡ 2009¡ 2010 and 2011. Bird census was done using direct observation¡ Total Count and using binocular camera 10 × 50. In these censuses¡ annual average number of species¡ population¡ density¡ and biodiversity indicators values was determined based on existing equations (Shannon- Wiener species diversity and Simpson species dominance) on waterfowl and waders. During the study¡ the dominant species with highest frequency in all three menageries was related to Common teal (Anas crecca) and lowest frequencies to the Red-breasted goose (Branta ruficollis). Also Sorkhrud wetland meets many IBA criteria and new criteria for recognition of the Ramsar Convention on international wetlands serves as one of the important bird habitats in the Middle East. Using the five criteria including birds¡ fish¡ threatening factors¡ socio-economic challenges and conservation status it was found that this wetland characterized with better conservation among the major wetland status than in 2004.
    Keywords: International Sorkhrud Wetland, IBA Criteria, Ramsar Convention, Waterfowl, Waders
  • Seyed Ahmadreza Hashemi, Rasoul Ghorbani, Farhad Kymaram, Seyed Abass Hossini, Gholamreza Eskandari, Aliakbar Hedayati Pages 21-30
    In this research, Population dynamics of Silurus triostegus were studies in Shadegan wetland. Monnthly samples were collected from landing at five stations: Doragh, Rogabe, Khorosy, Salmane , Atish. During one year's study from April 2012 to March 2013, 648 (282female.181male, others immature) specimens were caught and measured. Mean±s.d length values for this female, male and total fish include were 361±105, 366±96, 295±89mm respectively and mean±s.d weight Values were 438±150, 411 ±140, 254±150gr respectively. Growth curvature were calculated for female, male of this species respectively was, Lt = 798(1-e-0.56(t.11)) and Lt = 666(1-e-0.54(t.12)), and M: 0.71, 0.81 per year, F: 0.96, 0.37 per year, Z: 1.75, 1.28 per year, E: 0.37, 0.55. According to exploitation rate (E), S. triostegus stocks is overfishing and decreases exploitation rate proposed. Based on results and with comparing to American Fisheries Society (AFS) indices, this species was classified as moderate vulnerable group fishes.
    Keywords: Growth, mortality parameters, Growth curvature, Shadegan wetland, Silurus triostegus
  • Narges Zohrabi, Ebrahim Alizadeh, Hooushang Hasounizadeh, Seyed Mohsen Hosseinzedeh Pages 31-40
    River water quality assessment and contamination zoning and preparing a clear image of quantitative conditions of surface waters by GIS, makes any management decisions that would cause direct or indirect environment impacts on surface waters of the country, bemade more warily. So this study carried out on evaluating quality zoning of Jarahi River using NSFWQI index and GIS. Thus, sampling was done from 7 studied stations in two seasons (spring and summer of 2012). Calculation of NSFWQI and comparison on standards of Jarahi river was determined. Thus, the path of the river was zonned by GIS. Results of mean NSFWQI in Jarahi river was 44.5 and showed in two sampling seasons, all of sampling stations are categorized in bad class (polluted). Basis on zoning, the highest dangerous was related to Boostan- Shadegan in spring and summer.
    Keywords: Zoning, Water quality, NSFWQI index, Jarahi River
  • Saeed Ganjalia, Hamid Ghassemib, Mirmohsen Hosseini Ghomic Pages 41-48
    Specific and critical ecological conditions of Lake Urmia are of serious environmental problems in this region and the country, which requires special attention. Therefore in this study, by investigating the data and reports of the related organizations (during the period from 2005-2014) and extensive field surveys including direct observation, interviews, identification of the strong and weak points in the internal system together with the threats and opportunities in the external system, the integrated management plan for Lake Urmia basin was carried out. Then, in the SWOT analysis procedure, the matrices of IFE and EFE were formed and strategies were developed. The total score of 2.50 in IFE matrix represents poor condition related to the system internal factors there for appropriate planning and organizational management practices are required to deal with these factors. While the final score of 2.94 in the EFE matrix shows the good condition of external factors relative to the internal ones but it doesn’t show the desired condition. Next, the strategic guidelines, solutions and patterns for optimizing and reviewing this plan has been proposed which implementation of the results would be very helpful in taking practical steps in management of Lake Urmia.
    Keywords: Strategic Planning, SWOT Analysis, Lake Urmia, Management program
  • Mansoreh Ghaeni, Laleh Roomiani, Laila Safarkhanlo Pages 49-59
    In this study, heavy metals concentration of arsenic, mercury, zinc, and copper were measured and studied in four native species of Dezful’s aquatic plants includes of efficient Chara sp., Reed Phragmites australis, Typha latifolia and Scirpus bulrush in spring of 2014. After sampling from south of Dez river, samples weretransported to the laboratory and dried by autoclave in standard methods. Heavy metals have been measured in root, leaf and stem by atomic absorption. The results presentthat root of aquatic plantshas the most accumulation of heavy metals. Zinc was the highest amount in aquatic plant. Typha latifolia showed the most zinc in this study.
    Keywords: arsenic, mercury, zinc, copper, Chara sp., Phragmites australis, Typha latifolia, Scirpus bulrush
  • Azita Koshafar, Mohammad Velayatzadeh Pages 59-72
    This study was done to determine and comparison of heavy metals concentration of Cd, Pb, As, Ni, Zn, Cu, Fe, Co and V in muscle of two species Liza abu and Acanthopagrus latus from Bahmanshir river in Summer, 2014. 40 sample of Liza abu and Acanthopagrus latus collected by gill net river by local fishermen from Choebdeh seaport. Concentration of heavy metals were measured by Atomic Absorption Spectrophotometer Perkin Elmer 4100. Data were analyzed with SPSS17 software in terms of t-test. In this study concentration of heavy metals, Cd, Pb, As, Ni, Zn, Cu, Fe, Co and V significance different (P
    Keywords: Heavy metals, Liza abu, Acanthopagrus latus, Bahmanshir River, Khuzestan province
  • Mansoor Jahantigh Pages 73-83
    The major purpose of this research was measuring the forage product of A.lagopideS that grows in Hamoun wetlands. For this research and to estimate the amount of forage production, a linear transect, as well as 10 plots of squared-meter with a distance of 50 meters from each other were randomly (completely randomized design) selected at this site and sample determination done to determination of the type of vegetation and measured annual forage products, number of stem, vegetation cover and bare soil. Statistical analysis tests done usingMSTACT software. The results showed that the forage product A.lagopideS was in first and second year 8869 and 173 kg/ha, respectively. In addition, Average bare soil percentage was 84.2 and 7.5% in mention periods, respectively. The number stem was 19 and 14 pieces. As the results shows that the between forage product and number of stem is P= 46.7N and P= 15.7N formula in the study area. Analysis of data shows that the year has significant effects on stem, vegetation and soil bare percentage.
    Keywords: Percentage Cover, forage product, A.lagopideS, Hamoun wetland
  • Farshad Mirza Ahmadi, Mehrnoush Norouzi, Mohammad Hadi Samiei, Mohammad Behrouz Pages 83-92
    This study aimed to determine the population genetic variation of pikeperch, Sander lucioperca, investigated in Anzali Wetland and Lake of Aras dame using microsatellite markers. Totally 60 samples of adult pikeperch were collected from these regions in summer 2012. Five sets of microsatellite primers tested on genomic DNA of pikeperch. All primer sets as polymorphic loci were used to analyze the genetic variation. Analyses revealed that average of alleles (Na) per locus was 5 (range 4 to 7 alleles). All sampled regions contained private alleles. The average observed and expected heterozygosity was 0.650 and 0.731 respectively. The average estimates of inbreeding coefficient (Fis) values of five microsatellites were negative. Deviations from Hardy-Weinberg equilibrium were in all cases (P
    Keywords: Genetic variation, Microsatellite, Pikeperch, Sander lucioperca