مجله نظارت و بازرسی
پیاپی 37 (پاییز 1395)

تلاش برای بهبود عملکرد در حوزه ایمنی، یکی از پیش نیازهای موفقیت نیروهای مسلح است. این مطالعه با هدف طراحی الگوی ارزیابی عملکرد ایمنی در نیروهای مسلح، انجام شده است. نوع پژوهش توصیفی – تحلیلی - ترکیبی است و برای طراحی و توسعه الگوی ارزیابی عملکرد ایمنی در نیروهای مسلح، مطالعه دقیق حوزه ایمنی در نیروهای مسلح صورت پذیرفت؛ لذا داده ها از طریق مشاهده، مصاحبه و مطالعه اسناد و مدارک جمع آوری شد. با توجه به اهمیت مصاحبه ها، برای تجزیه و تحلیل آنها از روش تحلیل مضمون استفاده شد و آخرین دست آوردهای موجود در زمینه ارزیابی عملکرد، در ادبیات پژوهش، به کمک متاسنتز مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. جهت طراحی الگو و شناسایی روابط میان ابعاد الگو از روش الگوسازی ساختاری تفسیری استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش عبارت است از: روسا و معاونین واحدهای ایمنی و خبرگان مرتبط در حوزه ایمنی، که تعداد آنها بالغ بر 25 نفر میباشد. با جای گذاری شناسه های مربوط به عوامل ورودی موثر بر ارزیابی عملکرد ایمنی نیروهای مسلح، مجموعا 65 شناسه در این بخش قرار گرفتند. با دسته بندی شناسه ها 14 مفهوم پایه و 5 مفهوم سازمان دهنده حاصل شد و در بعد مربوط به عوامل خروجی، مجموعا 42 شناسه در این بخش قرار گرفتند که با دسته بندی شناسه ها 13 مفهوم پایه و 2 مفهوم سازمان دهنده به دست آمد. در کل، الگوی ارزیابی عملکرد ایمنی در نیروهای مسلح دارای 6 بعد ورودی، 4 بعد فرایندی و 2 بعد خروجی می باشد که با توجه به جدول های سطح بندی مربوط به ابعاد ورودی موثر بر ارزیابی عملکرد ایمنی در نیروهای مسلح، به ترتیب: فرایندهای داخلی، ظرفیت و توان، توانمندسازی و یادگیری، بودجه و اعتبارات، سیاست ها و قوانین میباشند و ابعاد خروجی، به ترتیب: سرامدی در ایمنی داخلی، سرامدی در پاسخگویی اجتماعی و توسعه پایدار می باشند.

این تحقیق با هدف شناسایی راهکارهای پیشگیری از تعرض به ماموران دریابانی هنگام انجام وظیفه و به منظور ارتقای سطح ایمنی و کاهش آسیب پذیری انجام شد. در این راستا محقق با طرح این سوال که (موثرترین راهکارهای پیشگیری از تعرض به ماموران هنگام انجام وظیفه کدام است؟) به بررسی موضوع پرداخته است. روش پژوهش از نوع توصیفی- پیمایشی و ابزار جمع آوری اطلاعات، بررسی اسنادی، پرسش نامه و مصاحبه با کارشناسان و کارکنان بود. جامعه نمونه شامل تعداد 80 نفر از کارکنان دریابانی بوده که به طور تصادفی با استفاده از روش مورگان از کل جامعه آماری انتخاب شد. با اتکا به مبانی نظری، پرسشنامه ای با 26 سوال مرتبط با فرضیه تحقیق طراحی، که پس از تایید روایی و پایایی، بین جامعه نمونه توزیع گردید. نتایج نشان داد بیشترین رتبه مربوط به راهکارهای پیشگیری وضعی از تعرض علیه ماموران دریابانی و گزینه (استفاده از تجهیزات و نیروی متناسب با نوع ماموریت و تشدید برخورد مقامات قضایی و تصویب قوانین متناسب به منظور برخورد با متخلفان و اعمال کنندگان تعرض علیه ماموران بویژه تصویب قانون به کارگیری سلاح متناسب با ماموریت های دریابانی) میباشد. در مجموع تاثیر کلی گزینه های پیشگیری وضعی (استفاده از تجهیزات و نیروی متناسب با نوع ماموریت و تشدید برخورد مقامات قضایی) بیشترین تاثیر را در پیشگیری از تعرض علیه ماموران دریابانی داشته است که موید فرضیه تحقیق میباشد.

فرهنگ ایمنی عاملی است که به موجب آن کلیه کارکنان اعم از مدیر عامل تا کارگران ساده متعهد میشوند که سهم عمده ای در ایمنی خود و همکارانشان داشته باشند. هدف از این پژوهش شناسایی و رتبه بندی چالش های موثر بر استقرار فرهنگ ایمنی در فعالیت های مهندسی می باشد. برای دست یابی به این هدف با استفاده از الگوی سه شاخگی، متغیرهای پژوهش در قالب پرسشنامه تدوین شد و در بین نمونه انتخابی از جامعه هدف توزیع و با بررسی داده های حاصل از پرسشنامه و انجام آزمون کولموگروف- اسمیرنوف در نرم افزار SPSS، نرمال بودن توزیع داده ها تایید گردید. سپس با استفاده از آزمون تی تک نمونه و بررسی عدد معناداری متغیرها، صحت فرضیه های پژوهش به اثبات رسید و عوامل اصلی و فرعی اثرگذار بر چالش های استقرار فرهنگ ایمنی شناسایی و رتبه بندی گردید، در بین عوامل اصلی موثر بر استقرار فرهنگ ایمنی عوامل زمینهای و از عوامل فرعی آن درک ضعیف و ضعف نگرشی مدیران نسبت به ماموریت HSE، به عنوان اثرگذارترین عوامل شناسایی شدند. در پایان نیز راهکارهای پیشنهادی برای حل چالش های استقرار فرهنگ ایمنی ارائه شد.

توانایی ایفای نقش موثر و متوازن در کار و زندگی زمینه ای مساعد برای حفظ سلامت جسمی و روحی و ارتقای عملکرد فردی و سازمانی به شمار میرود. پژوهش حاضر به شناسایی و الویتبندی موانع فردی و سازمانی تعادل کار و زندگی پرداخته است. بدین منظور با مرور پیشینه موضوع، 15 مانع فردی و خانوادگی و 15 مانع سازمانی شناسایی و پس از تایید نقش تبیین گری آنها در دو طبقه فردی و سازمانی به بررسی وضعیت موجود آنها در جامعه آماری پرداخته و موانع موجود در آن رتبه بندی شده است. پژوهش از نظر هدف کاربردی، و روش آن توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری آن نیز اساتید و کارکنان دانشگاه هوایی شهید ستاری به تعداد 700 نفر بوده است که با نمونه گیری تصادفی انجام شده 248 نفر آنها به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه ای محقق ساخته است که پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ برابر 83/0 به دست آمده است. تحلیل داده ها با کمک آزمون های آماری تحلیل عاملی تاییدی، آزمون میانگین یک جامعه و با استفاده از نرم افزارهای لیزرل و اس.پی.اس.اس. انجام شده است. یافته های حاصل از تحلیل عاملی تاییدی نمایانگر معناداری و تبیینگری عوامل شناسایی شده در دو بعد فردی و سازمانی بوده است. بررسی وضعیت موجود این عوامل در جامعه آماری مورد نظر نشان داد از میان این عوامل 5 عامل فردی و 8 عامل سازمانی در این سازمان مانع تعادل کار و زندگی به شمار می روند و از میان آنها درامد ناکافی و تنش شغلی مهم ترین این موانع به شمار رفته اند. بر این مبنا پیشنهادهایی برای ارتقای تعادل کار و زندگی در این سازمان ارائه شده است.

هر سه مفهوم اقتصاد مقاومتی، فساد اداری و انضباط مالی در راستای کاهش هزینه های غیرضروری، افزایش کارایی و خودکفایی و پرهیز از تجمل گرایی و اسراف در ادارات و دستگاه ها الزامی به نظر میرسد. این مقاله با هدف تبیین و تدوین نقش اقتصاد مقاومتی در جلوگیری از فساد و استقرار انضباط مالی از دیدگاه مقام معظم رهبری (مدظله العالی) به انجام رسیده است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی بود که با روش تحلیل داده بنیاد اجرا شد. در این پژوهش جامعه آماری شامل بیانات مقام معظم رهبری (مدظله العالی)، در طول دوره 1394 تا 1372 بررسی شد. سرانجام با جمع بندی کلی ابعاد تحلیل داده بنیاد الگویی مشتمل بر ملزومات ذکر شده احصا شدند. در پایان نیز با استفاده از توزیع پرسشنامه و روش AHP این الزامات اولویت بندی گردیدند. نتایج نشان داد مولفه های شامل سیاستگذاری فرهنگی، الزامات پیشگیرانه، الزامات اجرایی، جهاد اقتصادی از تاثیرگذارترین مولفه ها به شمار میرود.

ظابطان دادگستری و بویژه کارکنان ناجا به عنوان ضابطان عام دادگستری وظایف مهمی را در مرحله کشف جرم، تعقیب متهم و پژوهش های مقدماتی به عهده دارند. به مناسبت همین وظایف، ممکن است ضابطان دادگستری به واسطه نقض حقوق شهروندی یا ایراد صدمه به افراد در مقابل افراد، مسئول قلمداد شوند. اکنون سوال مهم آن است که آیا ظابطان دادگستری در مقام دفاع از خود میتوانند به جهل خود نسبت به قانون استناد کنند؟ ما در این پژوهش به شیوه توصیفی تحلیلی و پس از ترسیم مبانی حاکم بر مسئولیت مدنی و کیفری در حقوق ایران به این پرسش پاسخ دادهایم و به این نتیجه دست یافته ایم که گرچه جهل به قانون نمیتواند برطرف کننده مسئولیت کیفری و مدنی ظابطان دادگستری باشد ولی در کیفیت و میزان مسئولیت آنان موثر است.

دین اسلام که آموزه های آن به تمام ابعاد و زوایای زندگی انسان توجه داشته، و او را تا رسیدن به سعادت جاودان راهبری میکند، در سه سطح بینش، گرایش و کنش، الگوهایی را ارائه کرده است که براساس آن، میتوان در فرهنگ های گوناگون بشری، سبک زندگی اسلامی را پایه ریزی کرد. در این پژوهش، کوشیده ایم بستری مناسب برای درک آموزه های اسلامی و الگوگیری از آنها فراهم آید. روش پژوهش حاضر روش توصیفی – تحلیلی میباشد؛ بدین معنا که ابتدا شاخصه های رفتاری مورد بحث (خوش رویی و گفتار نیک، خوش اخلاقی، پرهیز از خشم و غضب، رعایت عدالت، و انصاف، صحت عمل، داشتن صداقت) از نگاه منابع دینی اسلام یعنی قرآن، سنت نبوی (ص) و احادیث ائمه (ع) تبیین و توضیح داده شده است. سپس با وظایف پلیسی که در قانون جمهوری اسلامی تصویب شده، تطبیق داده شده است. در نهایت تاثیر سبک زندگی اسلامی در وظایف کارکنان ناجا تحلیل و بررسی شده است. نتایج نشان داد که برای تعهد اخلاقی کارکنان ناجا، نیروها در درجه اول باید از افراد ملتزم به فرهنگ دینی جامعه جذب ناجا شوند. در درجه دوم کارکنان ناجا از نظر معیشتی و نیازهای زندگی تامین شوند، تا احتیاج و نیاز، نیروهای متعهد را به خطا وا ندارد. در درجه سوم با تبیین آموزه های اخلاقی و انسانیت محور در محبوبیت و ترویج فرهنگ اسلامی تلاش شود، و در درجه آخر نظارت بر رفتارهای کارکنان، دقیق تر و جدی تر شود.