فهرست مطالب

صفه - پیاپی 63 (زمستان 1392)

مجله صفه
پیاپی 63 (زمستان 1392)

  • تاریخ انتشار: 1392/11/27
  • تعداد عناوین: 7
|
  • علوم فنی و مهندسی
  • شهرام پوردیهیمی، ساسان سیدکلال صفحه 7
    مفهوم فضا در تئوری و عمل در رشته معماری و دیگر رشته های طراحی محیط همیشه تحت تاثیر مفاهیم شکل گرفته و برآمده از اندیشه فلسفی و اجتماعی و به اصطلاح مفهوم سازی های 5 آن ها بوده است و رشته های طراحی محیط همواره وام گیرنده ایده ها و مفاهیم فضایی از فلاسفه و نظریه پردازان علوم مختلف بوده اند و بر آن ها نیز اثر داشته اند. در طول تاریخ اشکال مختلف تفکر و ادراک دو گانه و به روایتی دوانگاری در خصوص فضا به شکل مفاهیم دوگانه ای بر تئوری و عمل معماری تاثیر گذاشته است. در این مقاله با مطرح کردن برخی از این تقابل ها نتیجه گیری می شود که تلقی ها و تعابیر دو گانه از مفهوم فضا در معماری ناشی از تعابیری است که دلالت بر فضایی مطلق و انتزاعی و صرفا کالبدی، به منظور ایجاد محصوریت، دارد. در حالی که فضا خود مفهومی پیچیده و حاصل نسبت ها و ارتباطات و فرایندهای گوناگون و چندگانگی های در هم تنیده و دائما در حال دگرگونی است و دائما نیاز به بازنگری از دیدگاهی جامع و چندگانه و بین رشته ای دارد.
  • ضحی ندیمی، علی محمدی، کاظم مندگاری صفحه 21
    مفهوم مرکز از جمله مفاهیم بنیادینی است که بسیاری از نظریه پردازان حوزه هنر و معماری، برای بسط آرای خویش، بدان رجوع کرده و به شناخت ابعاد گوناگون آن پرداخته اند. در این میان، سه تن از اندیشمندان این حوزه، کریستیان نوربرگ شولتس، رودولف آرنهایم و کریستوفر الکساندر، هرچند از منظرهای متفاوت به هنر و معماری را مبنا و اساس نظریه پردازی های « مرکز » نظر افکنده اند، هر سه خویش قرار داده اند. در این نوشتار با رجوع به آرای نظریه پردازان مذکور، روشن می گردد که مفهوم مرکز از جمله اساسی ترین مفاهیم موثر در ادراک انسان از هستی و پدیده های آن قلمداد شده است. سپس با مداقه در آثار هریک، می توان تلقی مشترکی را از جوهره مفهوم مرکز دریافت کرد. به این منظور برخی از مهم ترین وجوه مرکز، از میان مطالعات گسترده ایشان، بازخوانی و با تبیین ماهیت این مفهوم، به وسعت دامنه معنایی آن اشاره می شود. درنهایت، این نتیجه حاصل می شود که، علی رغم وجود تصورات مشترکی در خصوص مفهوم مرکز ، فقدان نوعی دسته بندی مشخص همچنان این واژه کلیدی را با ابهاماتی روبه رو می کند؛ بنا بر این برای فهم عمیق تر این آن، از خلال سخنان نظریه پردازان آشکار شود. « مراتب معنایی » مفهوم باید
    کلیدواژگان: معماری، مرکز، ادراک بصری، نیرو، وجوه مرکز
  • هانیه صنایعیان، فاطمه مهدیزاده سراج، فرشاد نصراللهی، سیدمجید مفیدی شمیرانی صفحه 35
    چگونگی قرارگیری ساختمان درون ساختگاه، موضوعی است که چندین دهه توجه معماران و شهرسازان را جلب کرده است. هدف از این مطالعه، تاثیر چیدمان واحدهای همسایگی بر میزان مصرف انرژی در داخل بنا است. در این تحقیق ساختمان ها به صورت مجزا در نظر گرفته نمی شوند، بلکه به منزله بخشی از یک بلوک شهری و با توجه به واحدهای همسایگی مطالعه می شوند. در این مقاله شش حالت از بلو کهای ساختمانی از نظر میزان مصرف انرژی سرمایشی در تابستان، انرژی گرمایشی در زمستان، و همچنین میزان انرژی لازم برای روشنایی با یکدیگر مقایسه م یشوند. برای مقایسه کیفی فضاها نیز به ارزیابی میزان دسترسی به نور روز در حالات مختلف پرداخته می شود. منطقه 7 شهر تهران به علت بافت فرسود هاش و تمایل ساکنین برای نوسازی برای انجام پژوهش انتخاب گردید. به کمک نرم افزار جی آی اس مساحت، نسبت طول به عرض، و جه تگیری زمی نها به صورت میانگین محاسبه گردید. نمودارهای این تحلیل به کمک نرم افزار دیزاین بیلدر و انرژی پلاس به دست آمد هاند.
    پس از بررسی های انجام شده، ساختمان های با حیاط مرکزی از لحاظ دسترسی به نور روز و میزان مصرف انرژی برای روشنایی در زمستان و تابستان بهترین گزینه هستند. این در حالی است که از دیدگاه مصرف انرژی گرمایشی و سرمایشی، نمونه های خطی (حالت رایج ساخت وساز در ایران) بهترین گزینه انتخاب هستند.
    کلیدواژگان: بلوک های شهری، مصرف انرژی، مکان قرارگیری بنا، نور روز
  • مهدی شیبانی، علی درفشی، فاطمه پرهوده صفحه 47
    این نوشتار جستاری برای کشف چرایی تاثیر ژرف و ماندگار برخی مناظر بر مخاطبان است ، مناظری که نوعی حس دلبستگی و حس پایدار و گرایش به بازگشت به آن ها شکل می گیرد و « مکان دوستی » بستری برای آرامش و خودشکوفایی انسان می گردند. بر پایه پویایی رابطه انسان منظر، حس دلبستگی شکل گرفته را می توان گفتگویی دوسویه دانست؛ از یک سو، انسان و نیازها و خواست های او از منظر، از دیگر سوی، منظر با قابلیت ها، کیفیت ها و توان پاسخ گویی و آنچه با خود به ارمغان دارد. این نوشتار به صورت هم زمان وام دار بهره جستن از نظریه ها و جستجوهای اندیشمندان در حوزه معماری منظر، معماری، و طراحی شهری از دریچه روان شناسی، جامعه شناسی و فلسفه از یک سو، و بررسی مصداق های همخوان با نگرش در این پژوهش و گمانه زنی به اندیشه مخاطبان اصلی مناظر (مردم) از سویی دیگر است. با مدد جستن از آرای اندیشمندان و نتایج سنجش آرای افراد جامعه آماری 160 نفری پژوهش، کندوکاوی در شناخت مناظر و چرایی حس دلبستگی مخاطبان بدان ها و عوامل شکل دهنده این حس پی گیری می شود. و در واپسین گام، نتایج حاصل به گونه ای کیفی و به کمک تبیین می گردد. « مکان پایدار » مد.
    کلیدواژگان: منظر، حس مکان، دلبستگی به مکان، مدل مکان پایدار، عوامل دلبستگی به منظر
  • پویان شهابیان، بهار زرین، شراره عظیمی صفحه 59
    گسترش سریع شهرها در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم و به تبع آن، استفاده بی رویه انرژی، شهرها را با مسئله ای به نام مواجه کرده است. در این میان حمل ونقل یکی « بحران انرژی » از پرمصرف ترین بخش های مصرف انرژی، به خصوص انرژی های تجدیدناپذیر است. تکیه برتکنولوژ ی های جدید و استفاده از انرژی های نو، اگرچه می تواند موثر باشد، به تنهایی نمی تواند مثمر ثمر واقع شود و مجموعی از تغییرات به منظور ایجاد تغییر الگوی شهرها برای کاهش استفاده از ماشین ضروری می نماید. یکی از گام های اساسی برای کم کردن و یا بهینه کردن مصرف انرژی، تغییر در رفتار سفر است، این تغییر می تواند تاثیر بسزایی در تغییر مصرف انرژی در کل داشته باشد. در این بین یکی از مهم ترین عوامل تعیین کننده رفتار سفر کاربری زمین است. از این رو این پژوهش با هدف بررسی ارتباط بین کاربری و رفتار سفر و درنتیجه کاربری و میزان مصرف انرژی انجام گرفته است. برای دستیابی به هدف مذکور و پس از مطالعات ادبیات جهانی، پنج مولفه از کاربری عوامل تاثیرگذار بر کیلومتر سفر و نوع حمل ونقل و درنتیجه بر مصرف انرژی در شهر معین و استخراج شدند و برای بررسی صحت ارتباط های استخراج شده در نمونه موردی (شهر تهران)، از روش ها و تحلیل های آماری رگرسیون تک متغیره و چندمتغیره) ) SPSS با بهره گیری از امکانات نرم افزاری استفاده شده است. یافته های تحقیق حاکی از تاثیرگذاری کاربری زمین (اختلاط کاربری، تعادل کاربری، دسترسی به حمل ونقل، طراحی خیابان ها) برکیلومتر سفر و نوع حمل ونقل عمومی و درنتیجه بر مصرف انرژی در بخش حمل ونقل است.
    کلیدواژگان: ری، حمل ونقل، مصرف انرژی، رفتار سفر، تهران
  • علیرضا فلاحی صفحه 73
    قرارگیری ایران در منطقه لرزه خیز و وقوع سوانح طبیعی دیگر مانند سیل و زمی نلغزش هرساله خسارات و تلفات فراوانی را به این سرزمین وارد کرده است. با توجه به گسترش دوره های تحصیلات تکمیلی مرتبط با سوانح در دانشگاه های کشور، نیاز مبرم به آگاهی از تجارب سایرین و انجام مطالعات تطبیقی به منظور راه اندازی رشته های جدید به شدت احساس می شود. مقاله حاضر به بررسی تطبیقی تحلیلی دوره های آموزش مدیریت بحران دانشگاه های پنج قاره جهان در سطوح گوناگون: کوتاه مدت، از راه دور، گواه ینامه، دیپلم، کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری اختصاص دارد و نیز امکان بهره گیری از تجارب برای تاسیس دوره های مشابه در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور را مطالعه می شود. روش تحقیق بر جستجوهای اینترنتی استوار است. بیش از 360 دوره آموزشی سانحه در دانشگاه های معتبر و در مرتبه های گوناگون مطالعه شدند. تعداد مراکز به تفکیک قاره شامل امریکای شمالی 165 ، اروپا 113 ، آسیا 52 ، افریقا 20 و اقیانوسیه و استرالیا 10 دانشگاه بوده است. علاوه بر این، شرح دروس همه دوره های آموزشی مرتبط با بحران در کشور نیز بررسی شد. با بهره گیری از روش تطبیقی، شرح دروس و دوره ها به دو گونه مقایسه شدند. ابتدا میزان فراوانی دوره ها در دانشگاه های جهان به تفکیک پنج قاره شناسایی و دروس با فراوانی افزون تر شناسایی شدند و سپس مقایسه دروس از نظر میزان فراوانی موضوعی طبقه بندی و رتبه بندی شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که، اگرچه رویکردهای گوناگونی از مقوله مدیریت بحران در مراکز آموزش عالی در مرتبه های مختلف دانشگاهی آموزش داده می شوند، لیکن مدیریت بحران سکونتگاه های انسانی در دانشکده های معماری و شهرسازی موضوع نسبتا جدیدی محسوب می شود. افزون بر این، به جز تعدادی از دانشگاه ها که مقوله بازسازی پس از سانحه به صورت یک دوره مجزا در آن ها تدریس می شود، دیگر مراکز آموزش عالی موضوع بازسازی را در زمره یکی از دروس اصلی خود در کنار سایر مباحث در دوره های مدیریت بحران گنجانده اند. به بیان دیگر، دوره آموزشی فعلی بازسازی در دانشکده معماری دانشگاه شهید بهشتی رشته ای نسبتا منحصر به فرد محسوب می شود.
    کلیدواژگان: آموزش مدیریت بحران، سکونتگاه های انسانی، سانحه، دانشکده معماری و شهرسازی
  • سیده میترا هاشمی صفحه 99
    دانسته های ما از بازار کرمانشاه و تاریخ ساخت و چگونگی شکل گیری و گسترش آن اندک است و تاکنون هیچ پژوهش جدی در این باره نشده است. بخش هایی از بازار اکنون از میان رفته و بخش های باقی مانده نیز تغییر فراوان کرده است. از کهن ترین بخش بازار که یادگار دوره زندیه بود، اثری باقی نیست. بازار قاجاری شهر نیز که در گذشته از دروازه شرقی تا دروازه غربی شهر گسترده بود، با ساخت خیابان هایی در دوره پهلوی چند پاره شد. بخش های شرقی و غربی آن به تدریج آسیب های بسیار دید یا کاملا از بین رفت. محدوده این پژوهش بخش میانی بازار شهر است که امروز باقی است. این بخش از بازار نیز تغییر فراوان کرده است؛ آنچه مانده نام بناهای بازار است که در اقوال مردم شهر باقی است. اهالی شهر اغلب بناهای بازار را به نام بانیان آن می شناسند.
    در این پژوهش براساس نام بانیان بناهای بازار، از جمله سراها و تیمچه ها و کاروان سراها و مساجد و حمام، و...، تاریخ ساخت این بناها را در متون، اسناد، و آثار باقی مانده می جوییم و سپس با شناخت تاریخ ساخت بناهای موجود هر راسته گمانه هایی برای تاریخ ساخت آن راسته مطرح می کنیم. سرانجام روند گسترش بازار شهر را در دوره های گوناگون می یابیم. شناسایی تاریخ ساخت بخش های مختلف بازار و چگونگی گسترش آن در طول تاریخ، افزون بر اینکه مقدمه ای برای شناخت معمارانه این بنا و زندگی اجتماعی آن است، می تواند آغازی برای درک چگونگی گسترش و شکل گیری شهر کرمانشاه نیز باشد.
    کلیدواژگان: تاریخ بازار کرمانشاه، بناهای وابسته به بازار کرمانشاه، گسترش بازار کرمانشاه، حامیان و بانیان، دوره قاجار
|
  • Shahram Pourdeihimi, Sassan Seyedkalal Page 7
    The concept of space in environmental design disciplines has evolved in interaction with philosophical and sociological conceptualization. The dichotomy in philosophical thinking has led to definitions of relative and absolute space. Other dualistic concepts of space in architecture include: perceived vs. conceived space; representation of space vs. representational space; physical vs. geographical space or physical vs. social space; virtual vs. real space; static vs. dynamic space, etc. By review of these dichotomies, it is concluded that they all are the result of assuming the space to be an absolute, abstract and physical entity. It is however, suggested that in fact space is a complex relational entity, which is the result of multifaceted interactions and is thus under constant transformation. It is therefore necessary to continuously review and revise its definition through a holistic, multifactorial and multidisciplinary approach.
  • Zoha Nadimi, Ali Mohammadi, Kazem Mandegari Page 21
    The concept of center plays a key role in the theories of art and architecture. This paper is a comparative study of this concept in the work of three distinguished theoreticians of art and architecture: Christian Norberg Shults, Christopher Alexander, Rudolf Arnheim. Although they are fundamentally different in their approach, they all place primary importance in this concept. Nevertheless, their reference to ‘center’ is widely varied in terms of both signification and significance. While at times, ‘center’ is taken to mean a geometrical property or the physical prominence of an architectural element, sometimes it refers to a principal cognitive role an element plays in the symbolic arrangement of an architectural composition. It is therefore essential to recognize the intended meaning of ‘center’ in the semantic hierarchy of each theoretical system.
  • Hanieh Sanayeayan, Seyyed Majid Mofidi Shemirani, Fatemeh Mehdizadeh Seraj, Farshad Nasrollahi Page 35
    This paper attempts to investigate the impact of building arrangement on energy efficiency of buildings. To this end, energy consumption of typical buildings has been simulated for heating, cooling and lighting. The location of buildings is assumed to be in a street in central Tehran. Six block arrangements are assumed for two rows of buildings. In a typical arrangement, buildings are located on the north side of each plot and lighting for middle and northern spaces is provided through a patio. In a linear arrangement, two rows of buildings are located on the north and south sides of facing plots and there is no need for patio lighting. Other arrangements include ‘L’, ‘U’ and courtyard arrangement. The simulation results indicate that the courtyard arrangement is most energy-efficient for lighting both in summer and winter months. For heating and cooling purposes the typical arrangement has the highest energy-efficiency, however.
  • Mahdi Sheibani, Ali Derafshi, Fatemeh Parhoodeh Page 47
    This research attempts to determine those landscapes and landscape properties, which stimulate place attachment. To this end, a series of unstructured interviews were held with some 160 respondents from Shiraz and Tehran. There was an even distribution in terms of gender, age, and education in the sample. In these interviews, open questions were asked on:■ Type of landscapes in which the respondent feels internal ecstasy;
    ■ Examples of landscapes the respondent feels them to be sublime;
    ■ Types of landscape which are fit for certain functions or feelings such as contemplation, privacy, reclusiveness;
    ■ Example of landscapes favored by the respondent;
    ■ Degree of predilection for Modern parks and/or Persian gardens;
    ■ Type of house preferred by the respondent; and
    ■ Landscape elements that carry symbolic meanings.
    Answers to these questions were recorded and subsequently coded for statistical analysis. In conclusion, factors which cause the respondents to like or dislike a certain landscape were classified in functional, aesthetic experimental; and environmental categories.
  • Pooyan Shahabian, Bahar Zarin, Sharareh Azimi Page 59
    Rapid urbanization in recent years has led to increased energy consumption in diverse urban sectors. Urban transportation is one of key energy-intensive sectors of the city. This paper attempts to assess the impact of urban land use on urban transport patterns and thus the energy-efficiency of the transportation sector in Tehran. The metropolitan area of Tehran is an ideal environment for this research as there is significant diversity in transport patterns across its districts. A literature survey yields five factors, the correlation of which to transport patterns was calculated for different urban conditions. The results indicate that choice of transportation mode and distance—and consequently, the energy-efficiency of urban transportation sector— correlates with the degree of mixed and balanced land use, accessibility to and by public transport, and intersection design.
  • Alirza Fallahi Page 73
    Located in a seismic zone, Iran has been faced with a number of catastrophic earthquakes and floods, resulting in destruction and many fatalities. Considering the increasing number of post-graduate courses in the country, the importance of conducting comparative disaster related studies is essential. This paper reviews the curricula of disaster management courses in various universities, including online, certificate, diploma, bachelor, master and Ph.D. levels. The main focus is to leverage current programs in order to develop similar courses within Iranian universities. Research methodology is based on web data and information collection. More than 360 disaster management courses have been reviewed from five continents including North America (165), Europe (113), Asia (52), Africa (20) and Australia and Pacific Occasions (10). A comparative study of the curricula for these courses was also undertaken, as regards both their frequency and thematic matter. The results show that despite the diversity of approaches to disaster management in higher education, human settlement crisis management is a relatively new subject in schools of architecture and urban designs. Furthermore, while post-disaster reconstruction is usually taught as part of courses on disaster management, the current master post-disaster reconstruction course that delivered at the Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University is probably unique in terms of its focus.
  • Mitra Hashemi Page 99
    Our knowledge about the history of the historic bazaar in Kermanshah is very limited. It has been said that the bazaar once extended from east gate to west gate in the city. Nevertheless, what is left of the bazaar is its middle part in the city center. This research attempts to identify the formation of the bazaar and determine dates of construction for its key monuments through a review of documents related to key patrons of the city. The results indicate that the construction of the bazaar started from the east gate at the beginning of Qajar rule circa 1780 AD. Under the rule of Nasser-ed-Din Shah during the next fifty years, the bazaar extended westwards. The last phase in formation of the bazaar corresponds to the last years of the Qajar Dynasty, which ends in 1920s. In the subsequent Pahlavi Period, new streets were built through the fabric cutting the bazaar in sections. Many of the monuments were then demolished and/or replaced with modern buildings, plazas, etc.