فهرست مطالب

فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی
پیاپی 49 (تابستان 1395)

  • تاریخ انتشار: 1395/05/20
  • تعداد عناوین: 9
|
  • تیمور محمدی، حمید آماده، فریدون برکشلی، داریوش وافی نجار * صفحات 1-26
    در این مقاله با استفاده از الگوی لاجیت خطی پویا تقاضای نفت، گاز، زغال‍‍سنگ و برق در کشور های عضو OECD با در نظر گرفتن اثرات جایگزین سازی آنها بر یکدیگر برای دوره 2012-1960 تخمین زده شده و اثرات آن بر بازار صادرات نفت خام ایران و اوپک با بکارگیری شاخص بی ثباتی سهم بازار (MSI) بررسی می گردد. در ادامه با تدوین سناریو، تحولات آینده تقاضای حامل های انرژی طی دوره 2025-2013 در OECD پیش بینی می شود.
    تخمین مدل لاجیت پویای خطی با اتکا به سیستم معادلات سهم سوخت و روش SURE، برای بررسی جایگزین سازی بین سوختی در کشور های OECD میان نفت، گاز، زغال و الکتریسیته نشان می دهد که برق و سپس گاز بیشترین شدت جایگزینی را در کوتاه و بلندمدت با نفت دارند. نتایج بررسی اثر این جایگزین سازی ها بر بازار صادرات نفت خام ایران و اوپک، با تصریح مدل MSI در بازار OECD و ورود سهم سوخت ها در مدل، نشان می دهد که این جایگزین سازی ها در نوسان سهم صادرات نفت خام ایران و اوپک به این بازار موثر بوده و لذا این بازار از نظر رقابت یک بازار پویا بشمار می رود. پیش بینی هریک از معادلات سهم سوخت برای دوره 2025-2013 نشان می دهد که نفت و گاز از نظر مقداری همچنان سهم غالب را در میان سایر سوخت ها دارند، اما از نظر سهم هزینه ای، برق بالاترین سهم را به خود اختصاص داده است. همچنین زمانی که شوک قیمتی سبب نوسان سهم حامل های انرژی می گردد، این نوسان با توجه به علامت هر یک از سهم سوخت ها در مدل، واکنش نشان خواهد داد، این واکنش برای سهم نفت و برق با ضریب مثبت و برای سهم گاز با ضریب منفی بر نوسان سهم بازار ایران و اوپک تاثیرمی گذارد.
    کلیدواژگان: جایگزین سازی بین سوختی، مدل لاجیت پویا، پیش بینی، مدل MSI، صادرات نفت خام ایران و اوپک، OECD
  • الهه کریمی، محمدعلی فلاحی *، محمدرضا لطفعلی پور صفحات 27-44
    توانایی شناسایی سرریز تلاطم بین دارایی ها کاربرد زیادی در اقتصاد کلان و مالیه دارد. برای سیاست گذاران، دانش سرریز می تواند به طراحی سیاست کمک کند. برای سرمایه گذاران، این دانش به بهبود پیش بینی تلاطم کمک می کند و در مدل های قیمت گذاری دارایی به کار می رود. به علاوه، اثر سرریز می تواند انتقال اطلاعات را نشان دهد و در طراحی نسبت پوشش ریسک شرطی استفاده شود. در این مطالعه، به بررسی اثر سرریز تلاطم بین بازارهای نفت خام، بنزین و سوخت دیزل به کمک روش GARCH-BEKK پرداخته می شود. برای این منظور از داده های قیمت نقدی روزانه این محصولات طی سال های 2000 تا 2012 استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که اثر سرریز در بازار انرژی معنی دار است و به غیر از اثر سرریز شوک از بازار بنزین و بازار سوخت دیزل به بازار نفت خام و هم چنین اثر سرریز شوک از بازار بنزین به بازار سوخت دیزل، سایر آثار سرریز شوک و سرریز تلاطم در سطح 99 درصد معنی دار هستند.
    کلیدواژگان: سرریز تلاطم، قیمت، بازارهای انرژی، مدل های واریانس ناهمسانی شرطی تعمیم یافته چند متغیره
  • حسین صمصامی، کیومرث حیدری، بهار رحمتی* صفحات 45-70
    با توجه به اجرای سیاست های اصل 44 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و اجرای قانون خصوصی سازی در کشور، تحقیق حاضر تاثیر روند واگذاری و خصوصی سازی، بر کارایی و بهره وری نیروگاه های صنعت برق را مورد بررسی قرار داده است. همچنین تاثیر ساختار مالکیت بر کارایی و بهره وری نیروگاه ها سنجیده شده است. با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها و شاخص مالم کوئیست، کارایی و بهره وری نیروگاه های خصوصی، واگذارشده و دولتی طی دوره زمانی 92-1388 محاسبه شده است. نتایج حاکی از آن است که خصوصی سازی و ورود بخش خصوصی به عرصه تولید برق کشور، با افزایش بهره وری همراه بوده است. همچنین این دو گروه از نیروگاه ها نسبت به نیروگاه های بخش دولتی از عملکرد بهتری برخوردار بوده اند.
    کلیدواژگان: صنعت برق، ساختار مالکیت، خصوصی سازی، روش تخلیل پوششی داده ها، شاخص مالم کوئیست
  • مهدی ذوالفقاری، بهرام سحابی * صفحات 71-101
    صنایع فعال در حوزه نفت و پتروشیمی به عنوان یکی از صنایع مهم پیشران اقتصاد کشور مطرح می باشند و بسیاری از سرمایه گذاران تمایل به سرمایه گذاری در این صنعت را دارند. با توجه به واگذاری بخش عمده ای از سهام شرکت های فعال در این صنعت در بورس و اوراق بهادار، زمینه حضور سرمایه گذاران در این حوزه از طریق خرید و معامله ارزش دارایی های این شرکت ها محقق گردیده است. با این وجود یکی از چالش های اصلی در حوزه سرمایه گذاری در این صنعت، عدم آگاهی از میزان ریسک بازاری صنایع فعال در این حوزه در مقایسه با سایر حوزه ها می باشد. از اینرو در پژوهش حاضر تلاش گردیده است تا با ارائه الگوی توسعه یافته ای، اقدام به استخراج ریسک بازاری سهام صنایع فعال در حوزه نفت و فرآورده های نفتی گردد و با ریسک بازاری متوسط صنایع مقایسه قرار گیرد. نتایج تحقیق نشان می دهد که بازدهی شاخص سهام صنایع فعال در حوزه نفت و فرآورده ای نفتی از انتقالات رژیمی تبعیت نموده و دارای ساختار نامتقارنی مبتنی بر توزیع های غیرنرمال می باشد. همچنین ریسک بازدهی دو صنعت لاستیک و فرآورده های نفتی کمتر از ریسک بازدهی شاخص کل بود، اما ریسک بازدهی صنعت شیمیایی بیشتر از از ریسک بازدهی شاخص کل بود.
    کلیدواژگان: ارزش در معرض خطر، فرآیند زنجیره مارکوف، نفت و فرآورده های نفتی
  • مجید آقایی* صفحات 102-161
    در این مطالعه، رابطه انرژی و رشد اقتصادی در چارچوب تابع تولید کاب داگلاس تعمیم یافته و با استفاده از تکنیک آزمون کرانه ای خودرگرسیون برداری با وقفه های گسترده به صورت کلی و بخشی و به تفکیک حامل های مختلف انرژی طی دوره زمانی 1353 تا 1389 در اقتصاد ایران مورد بررسی قرار گرفته است. رابطه کوتاه مدت و بلندمدت بین انرژی و رشد اقتصادی در کل اقتصاد و همچنین بخشهای کشاورزی، صنعت و خدمات و به تفکیک حامل های برق، نفت سفید، بنزین، گازوئیل، نفت کوره و گاز طبیعی برآورد گردیده است. با توجه به نتایج بدست آمده، تاثیر مثبت مصرف انرژی بر رشد اقتصادی در کل کشور و همچنین بخشهای مختلف کشور در کوتاه مدت و بلندمدت مورد تائید قرار می گیرد. اما تاثیر مثبت تمام حامل های انرژی بر رشد اقتصادی کل کشور و رشد اقتصادی بخشهای مختلف، به جز بخش صنعت را نمی توان مورد تائید قرار داد. تاثیر مثبت گازوئیل در بخش کشاورزی و بنزین در بخش های خدمات و کل کشور مورد تائید قرار نمی گیرد.
    کلیدواژگان: مصرف انرژی، رشد اقتصادی، آزمون کرانه ای ARDL
  • سید مصطفی حسینی، محمد علی اقبالی*، امیر حاجیان، محسن صفاریان صفحات 163-180
    در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران به دلیل بحران های مالی، امکان تامین سرمایه مورد نیاز برای اجرای پروژه های بزرگ به راحتی فراهم نمی شود. لذا با توجه به اینکه صنعت نفت خصوصا در بخش بالادستی، صنعتی سرمایه براست، برای تامین مالی آن، منابع داخلی پاسخ گو نبوده و باید از روش های موجود در بازارهای پول و سرمایه بین المللی استفاده نمود. مقاله حاضر با هدف شناسائی ابعاد منابع تامین مالی و ارزیابی و اولویت بندی آن ها برای اجرای پروژه های پارس جنوبی با روش تحلیل سلسله مراتبی صورت گرفته است.
    جامعه آماری تحقیق شامل20 نفراز خبرگان وکارشناسان ارشد پروژه های پارس جنوبی می باشد. بعد از حصول اطمینان از پایائی و روائی پرسشنامه موجود به عنوان ابزار اصلی گردآوری داده ها، پرسشنامه بین خبرگان حوزه مورد مطالعه توزیع گردید. بررسی ها نشان داد مهم ترین معیارها برای انتخاب منابع تامین مالی عبارتند از ریسک سرمایه گذاری، هزینه سرمایه و کیفیت محصول، معیار کیفیت محصول بیشترین تاثیر را انتخاب منبع تامین مالی دارد. هم چنین در نهایت مشخص شد خرید نسیه بهترین راهکار برای تامین منابع مالی مورد نیاز جهت اجرای پروژه های باقی مانده پارس جنوبی در شرایط فعلی می باشد.
    کلیدواژگان: تامین مالی، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، خرید نسیه
  • پرویز محمدزاده * صفحه 181
    گستردگی نیاز به منابع انرژی همواره از مسائل اساسی در زندگی بشر محسوب می شود و تلاش برای دست یابی به یک منبع پایان ناپذیر انرژی، از آرزوهای دیرینه انسان بوده است. اما نیاز روز افزون به منابع انرژی و محدودیت ذخایر سوخت های فسیلی و معضلات زیست محیطی ناشی از مصرف آن بستر مناسبی برای بهینه سازی مصرف انرژی و بهره برداری از انرژی های ایجاد نموده است. در این راستا، تولید برق از انرژی باد، به دلیل شرایط اقتصادی بهتر، مورد توجه زیادی بوده است. در این مطالعه با استفاده از روش اقتصاد سنجی ARMA به پیش بینی سرعت باد شهرستان تبریز در سال های 1409-1393 پرداخته و سپس میزان انرژی الکتریکی حاصل از توربین بادی محاسبه شده است. در ادامه هزینه یک کیلو وات برق تولیدی ناشی از توربین بادی محاسبه شده که برابر با 24/1234 ریال بوده که تقریبا با هزینه تولید یک کیلووات برق از نیروگاه حرارتی با سوخت غیر یارانه ای برابر می باشد. نتایج حاصل از تکنیک های ارزیابی اقتصادی طرح ها نشان داد که تولید برق از توربین های بادی صرفه اقتصادی دارد.
    کلیدواژگان: توربین بادی، انرژی تجدیدپذیر، ARMA، محیط زیست
  • وحید شهابی نژاد* صفحات 201-224
    در این مطالعه کارایی کل عامل انرژی (TFEE) و پتانسیل ذخیره انرژی (EC) 37 کشور آسیایی با استفاده از مدل مرز تصادفی انرژی- نهاده، بر پایه تابع تولید ترانسلوگ در دوره ی 2011-1980، اندازه گیری شده است. نتایج در سال 2011 نشان می دهد که کشورهای سریلانکا، ماکائو، ویتنام، فیلیپین و هند بهترین عملکرد را در کارایی انرژی داشته اند، در حالیکه کویت، قطر و بحرین بدترین عملکرد را داشته اند. همچنین نتایج مربوط به برآورد پتانسیل ذخیره انرژی نشان می دهد که مجموع پتانسل ذخیره انرژی برای این کشورها میزان 2733.34 میلیون تن معادل نفت خام ((Mtoe می باشد که بالغ بر40 درصد کل مصرف انرژی این کشورها می باشد. در ایران نیز میزان کارایی انرژی 45/0 می باشد که در رده بیستم بین این کشورها قرار دارد، همچنین میزان پتانسیل ذخیره انرژی در ایران Mtoe131.21 برآورد شده است، که از کل مصرف انرژی توسط 29 کشور نظیر پاکستان، ترکیه، سنگاپور و مالزی بیشتر و از کشورهای چین، هند، روسیه و ژاپن کمتر می باشد. بطور کلی می توان گفت، ظرفیت بالایی برای بهبود کارایی انرژی در ایران و اغلب کشورها ی آسیا وجود دارد.
    کلیدواژگان: کارایی کل عامل انرژی، پتانسیل صرفه جویی در مصرف انرژی، مدل مرز تصادفی انرژی - نهاده، کشورهای آسیا
  • علی امامی میبدی، عبدالرسول قاسمی، محمدباقر حشمت زاده، مرتضی بهروزی فر* صفحات 225-254
    انتظارات، نقش مهمی در نوسانات قیمت نفت‏خام برعهده دارد و به نظر می رسد که انتظارات عامل عمده و اساسی در تغییرات رفتار عرضه، تقاضا و قیمت ‏نفت می‏باشد. با شناخت عوامل موثر بر این انتظارات می توان، نبض بازار نفت و امکانات مختلف آن‏را، به‏صورتی پایدار‏ و ‏مستمر ‏در ‏دست‏ داشت. یکی از مهم‏ترین عواملی که می‏تواند بر سطح انتظاری‏ قیمت‏ها در آینده تاثیر بگذارد، حجم ذخائر نفتی قابل استحصال و به‏ویژه حجم نفت در اختیار کشورهای عضو اوپک و محدود بودن حجم ذخائر قابل بازیافت نفت می‏باشد.
    اهمیت حجم ذخائر نفتی برای هریک از کشورهای عضو اوپک علاوه بر امتیاز در اختیار داشتن حجم بالاتری از ذخائر نفت نسبت به دیگران، کسب سهم بالاتری از کل تولید اوپک است، به این ترتیب که پس از تدوین سیستم سهمیه‏بندی تولید کشورهای عضو اوپک در ابتدای دهه 1980، حجم ذخائر به عنوان یکی از معیارهای تعیین سهمیه درنظر گرفته شد و پس از آن بود که مسابقه اعلان افزایش حجم ذخائر میان اعضا شروع شد (یرگین، 1374).
    پژوهش حاضر تلاش می‏نماید تا از طریق بررسی میزان تاثیرگذاری این اطلاعات بر سیاست‫های تولیدی این کشورها و در نتیجه بر بازار جهانی نفت، نسبت به معتبر بودن این اعلام‏ها، اظهارنظر کند، زیرا این اعتقاد وجود دارد که اعلام بیش از اندازه حجم ذخائر، باعث اغتشاش در بازار خواهد بود به این دلیل که این اطلاعات، مبنائی برای تداوم پیش بینی عرضه آتی نفت در بازارهای جهان است.
    برمبنای مطالعه انجام شده، عملا ارتباط چندانی میان افزایش حجم ذخائر و تغییر تولید نفت‏خام بیشتر کشورهای عضو اوپک وجود ندارد و به نظر می‏رسد اعلام بیش از اندازه واقعی حجم ذخائر نفت این کشورها، ناشی از رقابت پنهان میان اعضا در کسب جایگاه بالاتر در سازمان و نیز بدست آوردن سهمیه بیشتر تولید از این سازمان در شرایطی است که سازمان به دنبال تعیین سهمیه تولید اعضا و یا سقف تولید کلی سازمان است.
    کلیدواژگان: اوپک، حجم ذخائر نفتی، قیمت نفت، سیاست تولید
|
  • Mohammad Ali Falahi *, Mohammad Reza Lotfalipour, Elahe Karimi Pages 27-44
    The ability to identify the volatility spillover between assets has many applications in macroeconomics and finance. The Knowledge of spillover, for investors, improves the prediction of volatility and can be used in asset pricing, too. Similarly, the effect of the spillover may show the transfer of information and help to design the conditional hedging ratio. The present study, using GARCH-BEKK approach, investigates the effect of volatility spillover between crude oil, gasoline and diesel fuel markets. Therefore international daily spot prices of these products during 2000 – 2012 are used. The results show that the spillover effect in energy markets are statistically significant. Except the shock spillover from gasoline and diesel markets to crude oil and the shock spillover effect from diesel fuel to crude oil, The other shock spillovers and volatility spillovers are significant at the 99 percent level.
    Keywords: Volatility Spillover, Price, Energy Markets, GARCH model
  • Bahar Rahmati *, Hosein Samsami, Kioumars Heidari Pages 45-70
    The study investigate the effect of privatization and ownership structure on efficiency and productivity of electricity industry's power plants. By using Data Envelopment Analysis Method and Malmquist Index, efficiency and productivity of state sector, transferred sector and private sector was calculated. This study occurred during 1388-1392.The result shows that, transferred and private sector entree to electricity industry, has been associated with increasing in productivity. Also transferred sector and private sector had been better performance than state sector.
    Keywords: Electricity Industry, Ownership Structure, Privatization, Data Envelopment Analysis, Malmquist Index
  • Bahram Sahabi * Pages 71-101
    Oil and petrochemical industry as one of the important industries is the country's economy driving and many investors are willing to invest in this industry. With regard to the transfer of a large part of the shares of companies active in this industry in Stock Exchange, investors can invest in this area through the purchase and the transaction of value of the assets of these companies. However, one of the main challenges in field of investment in this industry is lack of knowledge of the industry market risk in these areas than other areas. Therefore, the present study we attempted to provide a model developed to extraction of the stock market risk for active companies in the field of oil and oil products. Oslo we compared risk of this companies with market risk. The results show that the return of industries follow from regime transfers and have got the asymmetric structure based on abnormal distributions. Also the return risk of both Rubber and petroleum industry was less than the return risk of total index, but the risk of chemical industry was greater than risk of total index.
    Keywords: Value at Risk, Markov Chain Process, Oil, Petroleum Products
  • Dr Majid Aghaei * Pages 102-161
    investigation the dynamic relationship between energy and economic growth in different energy carriers and various economic sectors: Application of ARDL bounding test
    Keywords: energy, economic growth, ARDL bounding test
  • Parviz Mohamadzade * Page 181
    The expanding need of human for energy resources is always one of basic and most important issues in human life and trying to achieve a renewable resource of energy is the ancient human desire. However, due to the increasing need for energy and resource constraints on the one hand and increasing environmental pollution caused by the burning of fossil resources on the other use of renewable energies have become more important and is extending. So, in this study by using ARMA econometrics opproach, wind speed in the Tabriz city between the years 1393-1409 has been predicted and electricity energy has been calculated.also the cost of per capita Kilowatt electricity from the wind turbin calculated and compare with per Kilowatt electricity from power plant's thermal that the results shows that the cost of per Kilowatt electricity from wind turbin equals to 1234/24 Rials that almost is equal to a cost of per Kilowatt electricity from power plant's thermal by use of nonsubsidize fuel. Finally, by use of economic analyzing of projects rechniques, we examine the production of electricity from wind turbin. Results from the economic analyzing of projects shows that producing electricity from wind turbins has economies of scale.
    Keywords: wind turbines, Renewable Energy, Auto-Regressive Moving Average Process, Environment
  • Vahid Shahabinejad * Pages 201-224
    This paper analyzes the total factor energy efficiency and the energy saving potential of the 37 Asian economies using the energy-input stochastic frontier model based on the assumption of the trans-log production function during the period of 1980-2011. The empirical results indicate that Srilanka, Macao, Vietnam, Philippine and India perform the best in terms of energy efficiency, whereas Kuwait, Qatar and the Bahrain perform the worst during the entire research period. The results also show that the total of the energy saving potential for Asian economies, is 2733.34 million ton oil equivalent which is more than 40% of total energy consumption by all countries. The energy saving potential in Iran, 131.21 investigated, that is larger than the overall energy consumption of 29 countries such as Pakistan, Turkey, Singapore and Malaysia but lesser than China, Russia, India, Japan, Korea, Saudi and Indonesia. Generally speaking, there is much space to improve energy efficiency of Iran and many Asian economies.
    Keywords: Total Factor Energy Efficiency, energy saving potential, energy, input stochastic frontier model, Asian countries
  • Morteza Behrooziyan * Pages 225-254
    Expectations play a key role in crude oil price fluctuations. It seems it is the prime effect on the diversified supply behaviours and eventually the actual oil price alterations.
    Therefore, having studied the main influences on the expectations, the nature of the oil market and its potentials can be clearly and consistently deduced.
    One of the significant essentials with a high impact on the prospective oil price expectations is the current oil reserves volume, specifically for the OPEC members, and the very limited improved oil reserves volume.
    The vital importance of the oil reserves volume for the OPEC members, in addition to the prestige, is to obtain a larger share of the total OPEC oil supply. In the early 1980s, while establishing the system of allocating national supply quotas for OPEC members, the “reserve volume” was defined among the main criteria. Hence the start of a competitive behaviour for exceeding reserve volume reports among the members.
    This paper tries to investigate the actual impact of this non-real information on the major strategies and policies of OPEC.
    Based on this research, there is no considerable correlation between the reserves volume increase and crude oil supply fluctuations for most of the OPEC countries. Accordingly, the exaggerated oil reserve reports are the consequences of a hidden competition among members to leverage a better and higher position in the organization, and a larger share in the oil supply.
    Keywords: OPEC, oil reserves volume, Oil price, Production Policy