فهرست مطالب

پژوهشنامه مالیات - سال بیست و چهارم شماره 79 (پاییز 1395)

پژوهشنامه مالیات
سال بیست و چهارم شماره 79 (پاییز 1395)

  • تاریخ انتشار: 1395/09/30
  • تعداد عناوین: 8
|
  • محمود رامشینی، ناصر جمشیدی *، غلامحسین اسدی صفحه 11
    در این تحقیق، چارچوبی برای تمکین مالیاتی ارائه می شود که در آن قدرت مسئولان مالیات و اعتماد به آنها، برای فهم تمکین داوطلبانه و اجباری، ابعاد مرتبطی می یابد و تعاملات پویا بین قدرت و اعتماد در نظر گرفته می شود. در این چارچوب که چارچوب شیب خزنده نام دارد، فرض می شود که تمکین مالیاتی شهروندان به قدرت مسئولان برای تمکین اجباری و اعتماد به مسئولان و همکاری داوطلبانه وابسته است. از مدلسازی معادلات ساختاری برای آزمون فرضیات چارچوب شیب خزنده با در نظر گرفتن قدرت قهری و قدرت مشروع استفاده می کنیم و تعداد 362 نفر از صاحبان مشاغل آزاد را برای این منظور مورد بررسی قرار می دهیم. نتایج، حاکی از آن است که اعتماد به صورت مثبت با تمکین داوطلبانه مرتبط می باشد. اعتماد همچنین با قدرت مشروع ارتباطی مثبت و با قدرت قهری ارتباطی منفی دارد. قدرت قهری و همچنین قدرت مشروع با تمکین اجباری مرتبط می باشد. به طور کلی نتایج، حاکی از ماهیت چند بعدی قدرت و اعتماد و ارتباط شان با تمکین مالیاتی و اهمیت قدرت و اعتماد در سیاست گذاری های مالیاتی می باشد.
    کلیدواژگان: تمکین مالیاتی، قدرت قانونی، قدرت اجباری، اعتماد، چارچوب شیب خزنده
  • حسین راغفذ، میرحسین موسوی، الهه افروزکلاردهی*، معصومه فولادی صفحه 31
    مالیات یک رویکرد قانونی و به طور کلی پذیرفته شده برای تامین بودجه مخارج دولت است. اصلاحات مالیاتی بر نحوه تولید و توزیع درآمد تاثیر دارد که به نوبه خود تغییرات گسترده ای در عملکرد اقتصادی را نمایان می سازد. وضع مالیات با زیان های رفاهی همراه است، از این رو در سیاستگذاری اقتصادی باید محاسبه اثرات اصلاحات مالیاتی در به کارگیری آن ها مورد توجه قرار گیرد. مطالعه حاضر تلاش می کند تا با بهره گیری از یک مدل تعادل عمومی نسل های همپوش 55 دوره ای اوئر باخ- کوتلیکوف، به شبیه سازی سیاست های مالیاتی و محاسبه اثرات رفاهی ناشی از اصلاحات مالیاتی بر نسل های فعلی و آینده در اقتصاد ایران بپردازد. نتایج مطالعه حاکی از آن است که تغییر از پایه مالیاتی[1]، مالیات بر درآمد سرمایه به مالیات بر مصرف، رفاه افراد را 6.2% افزایش می دهد. همچنین انتقال از پایه مالیاتی، مالیات بر درآمد نیروی کار به مالیات بر مصرف، با افزایش رفاه 10% همراه است.
    کلیدواژگان: سیاست مالیاتی، رفاه، مدل تعادل عمومی نسل های همپوش
  • کیومرث شهبازی *، یونس برومند، ابراهیم رضایی صفحه 59
    در این مقاله راهکار جدیدی برای حل مسئله فرار مالیاتی با استفاده از نظریه بازی ها ارائه شده است. مقالاتی که تاکنون در مورد فرار مالیاتی بحث نموده اند، عمدتا بازی میان دولت و مودی را مدل سازی نموده و احتمالات مربوط به انجام حسابرسی و فرار مالیاتی را اندازه گیری کرده اند. لیکن شکل بازی انجام شده در این مقاله، از قالب بازی میان دولت و مودی خارج شده و به صورت بازی میان مودیان درآمده است. در واقع در اینجا دولت به عنوان بازیکن وارد بازی نشده و فقط از طریق وضع قواعدی خاص، بر پیامدهای بازی تاثیر می گذارد. نتایج بازی نشان می دهد که در تعادل، دولت بدون انجام حسابرسی و در نتیجه تقبل هزینه های آن، می تواند موفق به اخذ مالیات قانونی از عوامل اقتصادی گردد.
    کلیدواژگان: فرار مالیاتی، هزینه حسابرسی، مالیات قانونی، نظریه بازی ها
  • نادر جنتی*، سید محمد میرمحمدی صفحه 79
    اصلاح مالیاتی فرایندی است که از طریق آن سیاست ها و روش های مدیریت مالیاتی با هدف افزایش درآمدهای دولت، ثبات اقتصادی و تخصیص منابع و بهبود کارایی دستگاه مالیاتی تغییر می یابد. بر این اساس، رویکردهای اصلاح مالیاتی بر کاهش آثار تحریفی مالیات به منظور حفظ رقابت پذیری اقتصاد، کاهش تنوع نرخ های مالیاتی به منظور کاهش تحریف های ناخواسته در قیمت های نسبی، گسترش مالیات بر ارزش افزوده به منظور کاهش بار مالیاتی بخش تولید، توجه به عدالت عمودی به جای عدالت افقی (پایه های مالیاتی گسترده، ساده و شفاف) و همچنین کاهش هزینه های اداری و تمکین مالیاتی معطوف است. یکی از محورهای اصلاح مالیاتی، اصلاح دستگاه وصول مالیات است و شامل طیف وسیعی از اقدامات برای بهبود فرایندهای اجرایی مالیات می باشد. یکی از جنبه های اصلاح دستگاه مالیاتی، مدرنیزاسیون فرایندهای مالیاتی است. در یک دهه اخیر، در بسیاری از کشورها حرکت به سمت بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در این بخش، ارایه خدمات برخط به مودیان، تسهیل پراخت اینترنتی مالیات و غیره شتاب بیشتری گرفته و حتی برخی از آنها به استفاده از فناوری های مبتنی بر تلفن همراه در مالیات ستانی روی آورده اند. آنچه در بررسی تجربه برنامه های اصلاح مالیاتی در جهان مشاهده می شود، ضرورت اصلاح سیاستهای مالیاتی قبل از شروع برنامه اصلاح دستگاه مالیاتی و به تبع آن مدرنیزاسیون دستگاه اداری است. به عبارت دیگر، سیاستها، قوانین و مقررات مربوط بایستی برای یک دنیای مبتنی بر فناوری اطلاعات تدوین شوند و بدون توجه به آن، مکانیزاسیون فرایندهای مالیاتی با مقاومتهای درونی و مخالفتهای بیرونی همراه بوده و حتی ممکن است، نتیجه چندانی نداشته باشد. در این ارتباط، لازم است، ساده سازی مالیات در سرلوحه برنامه اصلاح مالیاتی قرار گیرد و تا حد امکان فرم های مالیاتی ساده و تکالیف مودیان به حداقل ممکن کاهش یابد. نظام مالیاتی ایران در اجرای ماده 59 قانون برنامه سوم توسعه کشور، شاهد تحولات عمده ای هم در حوزه سیاستهای مالیاتی و هم در حوزه دستگاه اداری وصول مالیات بوده است. در این مقاله ضمن بررسی ادبیات اصلاح مالیاتی، تجربه کشورهای منتخب جهان در اصلاح دستگاه مالیاتی با تاکید بر مدرنیزاسیون مرور خواهد شد. در ادامه تجربه اصلاحات مالیاتی ایران با تاکید بر مدرنیزاسیون سازمان امور مالیاتی کالبدشکافی و توصیه های سیاستی لازم ارایه شده است.
    کلیدواژگان: اصلاح نظام مالیاتی، اصلاح سیاستهای مالیاتی، اصلاح دستگاه مالیاتی، سازمان وصول مالیات، فناوری اطلاعات
  • مهدی صفری گرایلی *، شیوا پودینه صفحه 101
    پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین اجتناب مالیاتی با به موقع بودن اعلان سود شرکت ها می پردازد. بدین منظور، برای سنجش اجتناب مالیاتی از دو سنجه تفاوت دفتری مالیات (BTD) و نرخ موثر مالیاتی (ETR) استفاده گردید. فرضیه تحقیق نیز با استفاده از نمونه ای متشکل از 107 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1389 تا 1393 و با بهره گیری از الگوی رگرسیون چندمتغیره مبتنی بر تکنیک داده های تلفیقی مورد آزمون قرارگرفت. یافته های پژوهش حاکی از آن است که فعالیت های اجتناب مالیاتی، سبب تاخیر در اعلان سود سالانه شرکت ها می گردد. یافته های تحقیق ضمن پر کردن خلاء تحقیقاتی صورت گرفته در این حوزه می تواند برای تدوین کنندگان قوانین مالیاتی، سرمایه گذاران و سایر ذینفعان اطلاعات حسابداری در امر تصمیم گیری راهگشا باشد.
    کلیدواژگان: اجتناب مالیاتی، تفاوت دفتری مالیات، نرخ موثر مالیاتی، به موقع بودن اعلان سود
  • محسن نظری، معصومه صابر ماهانی، مصطفی دلدار* صفحه 119
    شرکتهای عضو گروه های تجاری در مقایسه با شرکتهای مستقل، انگیزه بیشتری برای انتقال سود برای اهداف مالیاتی دارند و برای انتقال سود از طریق معاملات درون گروهی با کنترل قیمت گذاری انتقالی دارای انعطاف پذیری بالاتری هستند. همچنین، شرکتهای عضو گروه این توانایی را دارند تا با تخصیص دقیق سود و زیان ها بین شرکتهای مشمول مالیات و معاف از مالیات، مالیات کمتری پرداخت کنند. هدف اصلی این تحقیق، شناسایی و تبیین عوامل موثر بر مدیریت مالیات در گروه های تجاری در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. معیار مورد استفاده جهت سنجش مدیریت مالیات، نرخ موثر مالیاتی است. برای آزمون فرضیه های تحقیق از مدل پنل نامتوازن و روش حداقل مربعات معمولی استفاده شده است. نتیجه بررسی 144 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی بازه زمانی 1382 الی 1391 حاکی از آن است که نرخ موثر مالیاتی در شرکتهای عضو گروه های تجاری در مقایسه با شرکتهای مستقل کمتر است. همچنین، نتایج این تحقیق نشان می دهد که نرخ موثر مالیاتی در شرکتهای عضو گروه های تجاری متنوع در مقایسه با شرکتهای وابسته به سایر گروه ها کمتر است.
    کلیدواژگان: مدیریت مالیات، نرخ موثر مالیاتی، گروه تجاری، وابستگی مالی خارجی
  • اکبر مستانه، عسگر پاک مرام* صفحه 145
    پژوهش حاضر در پی بررسی نقش سهامداران نهادی در رابطه میان کیفیت افشا و اجتناب مالیاتی است. جهت عملیاتی کردن کیفیت افشا از رتبه بندی شرکتهای عضو بورس اوراق بهادار تهران توسط سازمان بورس اوراق بهادار تهران استفاده گردیده و همچنین در این تحقیق به پیروی از کار پلسکو (2004) و دسا و دارماپالا (2006، 2009) از تفاوت بین سود حسابداری (سود قبل از مالیات) و سود مشمول مالیات به عنوان معیار اجتناب از پرداخت مالیات و از اطلاعات صورت سود و زیان برای تخمین سود مشمول مالیات استفاده شده است. نهایتا برای سهامداران نهادی دو سطح در نظر گرفته شده است؛ سطح بالا و سطح پایین. سهامدارانی که بیش از50 درصد سهام را دارند سطح بالا و سهامداران کمتر از50 درصد سطح پایین می باشند. در این پژوهش، تعداد 100 شرکت در بورس اوراق بهادار تهران طی سالهای 1392-1385 بررسی شده است. روش پژوهش از نوع همبستگی و علی پس رویدادی و روش آزمون فرضیه ها، آزمون همبستگی و رگرسیون خطی چندمتغیره و آزمون تفاوت میانگین های دو جامعه مستقل است. برای آزمون فرضیه ها از نرم افزارهای Eviews7و SPSS16 استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که در شرکتهای با اجتناب مالیاتی، کیفیت افشاء کمتر از سایر شرکتها می باشد و سهامداران نهادی بر رابطه بین کیفیت افشا و اجتناب مالیاتی تاثیر آماری معناداری ندارد. همچنین، در شرکتهای دارای سطح سهامداری نهادی بالا بین کیفیت افشا و اجتناب مالیاتی رابطه منفی و به لحاظ آماری معناداری وجود دارد و در شرکتهای دارای سطح سهامداری نهادی پایین بین کیفیت افشا و اجتناب مالیاتی رابطه آماری معناداری مشاهده نمی شود.
    کلیدواژگان: سهامداران نهادی، کیفیت افشا، اجتناب مالیاتی، بورس اوراق بهادار
  • مرتضی ملکی مین باش رزگاه*، مهری شهریاری صفحه 175
    هدف از این پژوهش، ارائه مدلی در جهت پذیرش اظهارنامه مالیات الکترونیکی از منظر مودیان مالیاتی می باشد. این مطالعه از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر شیوه گردآوری اطلاعات، توصیفی و از نوع همبستگی می باشد. جامعه آماری پژوهش، کلیه واحدهای صنفی و صنعتی در استان سمنان می باشد که از طریق روش نمونه گیری طبقه ای دو مرحله ای تعداد 400 نفر به عنوان نمونه در نظر گرفته شد. فرضیه های پژوهش به کمک تحلیل مسیر در نرم افزار SMART PLS بررسی شدند. بر اساس یافته ها، فرهنگ ملی و اعتماد بر کیفیت پورتال و استفاده از سیستم تاثیر مستقیم و معناداری دارند. همچنین کیفیت پورتال بر سهولت استفاده ادراک شده و سودمندی ادراک شده و رضایت کاربر نیز تاثیر مستقیم و معناداری داشته و تاثیر مستقیم و معنادار سهولت استفاده ادراک شده، سودمندی ادراک شده و رضایت کاربر بر تمایل به استفاده و نیز تاثیر مستقیم و معنادار تمایل به استفاده بر استفاده از سیستم تایید گردید. ولی تاثیر مستقیم و معنادار سهولت استفاده ادراک شده و سودمندی ادراک شده بر استفاده از سیستم تایید نشده است.
    کلیدواژگان: استفاده از سیستم، اعتماد، فرهنگ ملی، مالیات الکترونیکی
|
  • Naser Jamshidi * Page 11
    In this study, a framework for tax compliance is presented in which both the power of tax authorities and trust in them are related dimensions for understanding enforced and voluntary compliance. The dynamic interactions between power and trust are considered. The framework known as slippery slope framework assumes that tax compliance is depended on authorities’ power and Trust in them and voluntary cooperation. The Structural Equation Modeling is used to test slippery slope framework and 362 business owners will be examined. The results show that trust is positively related to voluntary compliance. The trust on authorities also is positively related to legitimate power and negatively correlated with coercive power. The Legitimate power and coercive power are related to forced compliance. Overall, the results are showing the multidimensional nature of power and trust and their relationship with tax compliance. The results also illustrate the importance of power and trust in tax policy.
    Keywords: Tax Compliance, Legitimate Power, Coercive Power, Trust, Slippery Slope Framework
  • Elaheh Afruzkelardehi * Page 31
    Taxation is a legitimate and generally accepted approach for funding government's expenditures. Tax reforms have impacts on production modes and income distribution which in turn furnishes profound changes in economy's performance. Taxation results in deadweight loss, hence economic policy should take into account the impacts of tax reform. Using a 55-period Auerbach-Kotlikoff Overlapping Generation Model, this study tries to simulate tax policy in order to calculate the current and future generation's welfare impacts of the tax reform in Iran. The results of the model show that changing from tax base[1] and capital income tax to consumption tax can raise individual's welfare by 6.2%, while changing from tax base and labor income tax to consumption tax can raise individual's welfare by10%.
    Keywords: Tax Policy, Welfare, Overlapping Generation Model
  • Kiumas Shahbazi * Page 59
    In this paper, we introduce a new solution to tax evasion problem using game theory. Most of the papers investigating tax evasion model the game between government and taxpayer and calculate the probability of audit and evasion. However, the game played in this paper has changed the structure of game between government and taxpayers and models a game between taxpayers. In fact, government is not a player here and just imposes some rules that affect the outcomes of the game. The results show that in equilibrium, government manages to take the logical tax without audit and so taking cost.
    Keywords: Tax Evasion, Audit Cost, Logical Tax, Game Theory
  • Nader Jenati * Page 79
    Tax reform is a process through which policies and administration methods of taxation are changed in order to increase government revenues, gain economic stability, improve resource allocation and tax system efficiency. Accordingly, the approaches of tax reform are mainly aimed at decreasing distortional effects of taxes in order to maintain economic competitiveness, decreasing tax rates diversities to reduce unwanted distortions of relative prices, expansion of value added tax to decrease tax burden of the productive sectors, vertical equity rather than horizontal equity, as well as reducing administrative and compliance costs of taxation. In general, tax administration reform is one aspect of the reform of a tax system and it includes a broad range of measures to be taken in order to improve implementation processes of taxation. Modernizing of tax processes is one of the aspects of tax administration reform. During the last decades, most of the countries have accelerated the use of ICT in tax administration in the area of delivering online taxpayer services, online payment and so on. Even in some countries, cell phone based technologies are used in taxation. According to the experiences of tax reforms around the world, tax policy reform should be done prior to any tax administration reform and hence tax modernization. In other word, tax policies, rules and regulations should be redesigned based on information technology. Otherwise tax processes mechanization may encounter internal resistance and external objections and the desired results may not be achieved. In this regard, tax simplification should be a priority of any tax reform program, and tax forms should also be as simple as possible while keeping taxpayer obligations at a minimum level. The tax system of Iran has been witnessed major changes both in tax policies and tax administration in line with the execution of the article 59 of the Third Development Plan Act.
    Keywords: Tax System Reform, Tax policy reforms, INTA, Information Technology
  • Mehdi Safari * Page 101
    The present research is concerned with exploring the relationship between tax avoidance and timeliness of earnings announcement. To do so, book-tax difference and effective tax rate are used to measure tax avoidance. A sample of 107 firms listed in Tehran Stock Exchange during the years 2010-2014 were chosen, and the research hypothesis is tested using multivariate regression model based on panel data technique. The results indicate that tax avoidance activities can delay earnings announcement. Having tried to fill the gaps in the related literature, this study help tax authorities, investors and other stakeholders make informed decisions.
    Keywords: Tax Avoidance, Book-tax Difference, Effective Tax Rate, Timeliness of Earnings Announcement
  • Mostafa Deldar * Page 119
    Holdings and business groups compared with independent firms have more incentives to shift their income for tax purposes and have higher flexibility for transferring income through intragroup transactions by managing transfer pricing between each other. Also, member of business groups have the ability to allocate income between taxable and tax-exempt firms to pay less taxes. This research aims to identify and explain the factors which affect tax management in holdings and business groups listed in Tehran Stock Exchange. The proxy used to measure tax management is effective tax rate. To test the research hypotheses, we use OLS regression with panel data. After running the model on 144 listed firms in Tehran Stock Exchange during 1382-1391, the results show that the effective tax rate in member of business groups is lower compared with independent firms. The results also show that the effective tax rate in firms in diverse business groups is lower compared with other business group.
    Keywords: Tax management, Effective Tax Rate, Business Groups, External Financial Dependency
  • Asgare Pakmaram * Page 145
    The current research tends to study organizational shareholders roles in relationship among disclose quality and tax avoidance. In order to operationalize disclose quality, the companies accepted in Tehran’s securities and exchange by Tehran securities and exchange organization were ranked. In this research, following pelesco (2004), Desa and Darmapla (2006, 2009) works, the difference between accounting income (income before tax) and taxable income was used as a proxy for tax avoidance and income and loss statements information was used to compute taxable income. Finally, two levels were considered for organizational shareholders: top level and bottom level. The Shareholders that have more than 50% stocks are top level and those who have less than 50% stocks are bottom level. In this research, 100 companies accepted in Tehran securities and exchanges during 2007-2014 were studied. The research method is correlation and the hypotheses test method is correlation test and multi-variable linear regression and the difference test of averages of two independent communities were used. In order to test hypotheses, Spss16 and Eviews7 software was used. The research Findings show that disclose quality in companies with tax avoidance is less than other companies and organizational shareholders have not meaningful, statistical effect on relationship between disclose quality and tax avoidance. Also, there is statistically meaningful and negative relationship between disclose quality and tax avoidance in companies that have top organizational shareholder level and there is not statistically meaningful relationship between disclose quality and tax avoidance in companies that have bottom organizational shareholder level
    Keywords: Organizational Shareholders, Disclose Quality, Tax Avoidance, Securities, Exchange Organization
  • Morteza Maleki * Page 175
    The aim of the present study is providing a model of electronic tax adoption based on taxpayer's viewpoints. This study is applied in terms of objective and is descriptive survey in terms of data collection. The statistical population of the current research is Guild and industrial units in Semnan Province; using a two-stage stratified sampling method, 400 samples were considered. The hypotheses of the research have been tested using path analysis technique by SMART PLS software. According to results, the impact of national culture and trust on portal quality and use of system have been supported; the impact of portal quality on perceived ease of use, perceived usefulness, user satisfaction have been supported; besides, the impact of perceived ease of use, perceived usefulness, user satisfaction on behavioral intention have also been supported and finally the impact of behavioral intention on system usage have also been supported yet, the direct impact of perceived ease of use and perceived usefulness on system usage have not been approved.
    Keywords: Electronic Tax, National Culture, System Usage, Trust