فهرست مطالب
مجله ایرانی اخلاق و تاریخ پزشکی
سال نهم شماره 4 (آبان 1395)
- تاریخ انتشار: 1395/09/22
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحه 1اهمیت توجه به بررسی، تبیین و لحاظ نمودن مباحث اخلاقی در طب در دهه های گذشته موجب شد بیش از بیست سال پیش در کشور ما نیز فعالیت های منسجمی در این مرحله سامان یابد که تاسیس و گسترش مراکز تحقیقات اخلاق پزشکی و راه اندازی دوره های دکتری تخصصی اخلاق پزشکی در کشور از آن جمله بوده اند. در همین راستا، مجله ایرانی اخلاق و تاریخ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران که از سال 1387 به مجموعه مجلات علمی - پژوهشی پزشکی کشور پیوسته است تاکنون با انتشار 394 مقاله در مجموع 55 شماره منتشر شده در موضوعات مختلف اخلاق پزشکی، نظیر آغاز و پایان حیات، ملاحظات اخلاقی در به کار گیری فناوری های جدید پزشکی، رابطه پزشک و بیمار، خطاهای پزشکی و... ، تلاش نموده است تا گفتمان اخلاق پزشکی را در جامعه پزشکی کشور به یک گفتمان ضروری در ارائه خدمات سلامت مطرح نماید.
در این تلاش جمعی که با همکاری اساتید رشته های مختلف علوم پزشکی صورت گرفته است، این مجله سعی کرده است تا با طرح مباحث مختلف اخلاق پزشکی در حوزه های بالینی تحقیقات پزشکی، مبانی فقه پزشکی، نظریه های اخلاقی، و نیز تاریخ پزشکی از یک سو، و ارائه راه کارهای مناسب اخلاقی در مواجهه با این مباحث از سوی دیگر، به پرسش های موجود همکاران محترم گروه پزشکی پاسخ داده و ارائه طریق نماید.
حال با توجه به تحول اساسی در مجلات علمی مبنی بر الکترونیک شدن آن ها و نیز اقبال مخاطبین به دسترسی الکترونیک این گونه منابع علمی، مجله اخلاق و تاریخ پزشکی بعد از این با پیوستن به جمع پایگاه الکترونیک تلاش می کند با به کارگیری فناوری های جدید ارتباطی، سریع تر و با سهولت بیش تری در اختیار مخاطبین خود قرار گیرد. استفاده از فناوری های جدید ارتباطی ، این فرصت را برای همکاران به گونه ای فراهم می نماید که از این پس، هر یک از مقالات پذیرفته شده بعد از طی مراحل انتشار بلافاصله بر روی سایت مجله در اختیار مخاطبان قرار خواهد گرفت. با توجه به رصد مباحث مربوط به اخلاق پزشکی در کشور، هم اکنون مباحثی چون فضای مجازی، حریم خصوصی بیماران، رازداری، رابطه پزشک و بیمار - به ویژه ارتباط مالی با بیماران- ، همگی چالش های پیش روی جامعه پزشکی می باشند که این مجله در صدد پرداختن به آن ها است و امیدواریم که در بررسی این چالش ها و راه کارهای مواجهه با آن ها از همکاری و همیاری شما فرهیختگان بهره مند گردیم. امید است انتشار این مجموعه با همت کلیه صاحب نظران و محققان حیطه اخلاق پزشکی، گامی در جهت اعتلای این عرصه در کشور باشد. -
صفحات 2-13«دفاع از خود» در برابر تهدیدات از حقوق اخلاقی هر شخص است. بر مبنای همین حق اخلاقی، شخص می تواند در برابر کسی که جان او را تهدید می کند از خود دفاع کند؛ هر چند که منجر به مرگ آن فرد شود. این اصل یکی از پرکاربرد ترین اصول اخلاقی در مباحث مربوط به اخلاق جنگ و کشتن است؛ اما با این حال، فیلسوفان اخلاق به مناسبت های مختلف نیز در موضوعات دیگر از این اصل اخلاقی یاد کرده اند، از جمله جواز سقط جنین در موارد تعارض جان مادر و جنین. Judith Thomson، اولین فیلسوف اخلاقی است که در مقاله معروف و تاثیرگذار خود با عنوان «دفاع از سقط جنین» با تمسک به همین اصل اخلاقی به دفاع از سقط جنین در این مورد می پردازد. Thomson در تقسیمی بی سابقه بارداری را به دو نوع، بارداری خواسته و ناخواسته، تقسیم می کند و در بارداری خواسته در مواردی که جان مادر از سوی جنین در معرض خطر باشد حکم به جواز سقط جنین می کند و در همین رابطه، جواز یا عدم جواز دخالت شخص ثالث در انجام سقط جنین را نیز مطرح کرده است. شیوه استدلال او انتقادات فراوانی را به دنبال داشته است؛ حتی کسانی که موافق اصل ادعای او هستند نیز اشکالاتی به وی وارد کرده اند و تمسک Thomson به اصل «دفاع از خود» را بی ربط به این موضوع دانسته اند. در این مقاله به لحاظ اخلاقی، مدعای Thomson درباره جواز سقط جنین در بارداری خواسته، در مواردی که جان مادر در معرض خطر است، با تمسک به اصل «دفاع از خود» و نیز جواز دخالت شخص ثالث بررسی و نقد خواهد شد.کلیدواژگان: تامسون، سقط جنین، دفاع از خود، شخص ثالث، بارداری خواست
-
صفحات 14-29یکی از مسائل مهم در حوزه اخلاق پزشکی مساله خودکشی با مساعدت پزشک می باشد، به گونه ای که حق مرگ یا چگونه مردن در این حوزه اهمیت زیادی پیدا کرده است. خودکشی با کمک پزشک از جمله اقسام اتانازی می باشد که برای پایان دادن به درد و رنج تحمل ناپذیر، درخواست می شود. این مساله از دیدگاه اخلاقی چالش برانگیز است به گونه ای که این اختلاف عقاید در اندیشه متفکران اخلاقی و حقوقی به وضوح نمایان و حتی مبنای قانون گذاری در برخی از کشورها قرار گرفته است. با بررسی نظرات مختلف به نظر می رسد هر چند یکی از چهار اصل اخلاق پزشکی، احترام به تصمیم بیمار از سوی پزشک می باشد و پزشک باید بر اساس این اصل به خواسته بیمار احترام بگذارد؛ اما از منظر اکثر اخلاقیون و از دیدگاه حقوق دانان، خودکشی با کمک پزشک، غیر اخلاقی و جرم می باشد. باید اذعان داشت که مبنای اصلی نظرات موافقان و مخالفان این امر به تفاسیر ایشان از اصل کرامت بر می گردد و این تفاوت دیدگاه با ارجاع به مبادی عقلی و شرعی و ارائه قرائت همسان از اصل کرامت بر این اساس قابل رفع است که خودکشی مساعدت شده، مخالف کرامت ذاتی انسان و حفظ حق حیات است، مگر در مواردی که لزوما در راستای مصالح ارجح و اساسی قابل توجیه عقلی، شرعی و قانونی باشد.کلیدواژگان: اتانازی، اخلاق، بیمار، پزشک، مرگ آسان
-
صفحات 30-42هجوم مغولان در سال 614 ق/1217م. به غرب و حضور پر رنگ آن ها در مسند حکومت ایران، آثار و پیامدهای فراوانی را به جای گذاشت که برخی از آن ها تا زمان حاضر هم قابل احصاء و پیگیری است. تاثیری که مغولان در ایجاد باورهای فرهنگی جدید در بین مردم ایران گذاشتند، از جمله تاثیری که در ایجاد روحیه ملی گرایی و رهایی از نفوذ معنوی خلافت بغداد، بر جای گذاشتند، غیر قابل انکار است. از طرفی ورود اقوام نیمه وحشی مغول به شهرهای ایران و سپس یکجانشینی آنان، آثاری را در عرصه فرهنگ عمومی مردم برجای گذاشت که از جمله تاثیر عقاید خرافی و باورهای عامیانه آنان بر طب و طبابت بود. این تاثیر تا به حدی بود که شالوده برخی از باورهای طب عامیانه امروز ما را هم در بر گرفته است.
نتایج پژوهش پیش رو که با بررسی برخی از اعتقادات طبی مغولان و مقایسه آن با طب عامیانه دوران قاجار به دست آمده است، نشان می دهد اگر چه طب سنتی ما به دلیل داشتن منابع مکتوب و برخورداری از ویژگی های یک مکتب توانست به حیات بی رمق خود ادامه دهد؛ اما طب عامیانه یا فلکلوریک ما که منبعث از سنت های شفاهی مردم عادی کوچه و بازار است، به شدت تحت تاثیر عقاید خرافی مغولان قرار گرفت و بعینه می توان رگه های تقدیرگرایی و پیچیده شدن در لفافه مذهب را که از جمله ویژگی های طب مغولان است، در آن مشاهده نمود.کلیدواژگان: مغولان، قاجار، طب سنتی، طب عامیانه -
صفحات 43-55باروری و فرزندآوری به عنوان یکی از نیازهای جوهری خلقت، با توسعه جوامع انسانی دائما در فراز و نشیب بوده است. پیشرفت های دانش پزشکی در روش های نوین باروری، دگرگونی هایی را در آن پدیدار نمود. بارداری با دخالت شخص ثالث که بحثی بسیار جدی، پر تلاطم و چالش برانگیز به شمار می رود، از جمله این دگرگونی ها است. با عنایت به روند سریع استفاده از این تکنولوژی در کشور، مبهم ماندن جوانب و پیامدهای مترتب بر آن به ویژه برای کودکان حاصل از این روش ها، تنقیح مناسبی را می طلبد. بدین منظور، پژوش حاضر با هدف بررسی هویت و حقوق کودکان حاصله از روش های کمک باروری با بهره گیری از استفتائات فقهای عظام معاصر در گستره قانون، قابل واکاوی است. در این مطالعه ابتدا با استفاده از کلید واژه هایی مانند نسب، ولایت، اهدای جنین و ناباروی در منابع معتبر فقهی و حقوقی و سایت های معتبر، مطالب مرتبط استخراج شد و سپس در بخش میدانی با روش کیفی، نظرات مکتوب برخی مراجع عظام تقلید معاصر شیعه در خصوص هویت کودکان آزمایشگاهی با دخالت شخص سوم استفتاء گردید. نتایج این پژوهش ترکیبی در دو بخش نظری و میدانی نمایان ساخت که دیدگاه فقهای عظام معاصر با دیدگاه مقنن در قانون اهدای جنین تناسب ندارد، زیرا فقها همچنان بر نظر فقه سنتی ابرام دارند و صاحبان نطفه و تخمک را به عنوان والدین طفل قلمداد می کنند که این امر با تکالیفی که در متون قانونی برای زوجین اهدا گیرنده گنجانده شده است، همسو نمی باشد. به این بیان که فقها طفل حاصل از اهدای جنین را به اهدا گیرندگان ملحق نمی دانند، در حالی که از فحوای خطاب مقنن به ویژه با توجه به وظایفی که قانون اهدای جنین به زوجین نابارور بر دوش آن ها نهاده، پذیرش ضمنی اهدا گیرندگان به عنوان والدین طفل استنباط می شود. این امر طفل را دچار بحران هویت نموده وانگهی، در مواردی او را از حقوق شهروندی محروم می سازد. در نتیجه با عنایت به اینکه قوانین جاری و ساری کشور با نظرات فقهای عظام معاصر تعارض دارد، در راستای مرتفع نمودن آن و جلوگیری از تشتت آراء، حکم به پذیرش اهدا گیرندگان به عنوان والدین حکمی طفل، راه گشا خواهد بود.کلیدواژگان: لقاح آزمایشگاهی، اهدای جنین، نسب، والدین حکمی
-
صفحات 56-67همدلی، شرطی ضروری برای مراقبت پرستاری موثر است. یک رابطه همدلانه بین پرستار و بیمار به نتایج مثبت درمانی منتهی می شود و در محیط های آموزشی و درمانی موجب افزایش سازگاری دانشجویان پرستاری شده و حساسیت اخلاقی آنان را تحت تاثیر قرار می دهد. مطالعه حاضر با هدف تعیین همدلی دانشجویان پرستاری و ارتباط آن با مشخصات دموگرافیک آن ها در سال 1393-1392 انجام شد. مطالعه مقطعی از نوع توصیفی- تحلیلی بود که در آن به روش تصادفی طبقه ای، 320 دانشجوی سال اول تا چهارم مقطع کارشناسی پرستاری شرکت کردند. داده ها با استفاده از پرسشنامه همدلی جفرسون ویژه دانشجویان پرستاری جمع-آوری شدند و سپس با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 18، آزمون های آماری تی تست مستقل، آنالیز واریانس یک طرفه و ضریب همبستگی پیرسون تجزیه و تحلیل شدند. میانگین نمره همدلی دانشجویان 11±103 بود و با افزایش سال تحصیلی، نمره همدلی نیز افزایش یافت. ارتباط معنی دار آماری بین جنس و همدلی وجود داشت و دانشجویانی که دوره ارتباط موثر را نگذرانده بودند، نمره همدلی بیشتری کسب کردند. به علاوه، با افزایش سن، نمره همدلی افزایش یافت و دانشجویان مجرد و شاغل، نمره همدلی بالاتری نسبت به دانشجویان متاهل و غیر شاغل به دست آوردند. ارتباط معنی داری بین نمره همدلی با علاقه مندی به رشته پرستاری، محل سکونت و معدل دانشجویان به دست نیامد. از آن جایی که ضعف ارتباطات بین فردی و پایین بودن احساس همدلی از موانع حساسیت اخلاقی است، تقویت همدلی از طریق آموزش می تواند به ارتقای اخلاق حرفه ای در دانشجویان پرستاری منجر شود. با توجه به ارتباط همدلی با سنوات تحصیلی دانشجویان در مطالعه حاضر، پیشنهاد می شود دانشکده ها از ترم های اول، دانشجویان را با اهمیت همدلی و چگونگی به کارگیری این مهارت در مراقبت از مددجویان آشنا سازند. همچنین در آموزش دانشجویان مذکر، به تقویت همدلی آنان با مددجویان توجه بیشتری صورت پذیرد.کلیدواژگان: همدلی، حساسیت اخلاقی، دانشجوی پرستاری، مقطع کارشناسی
-
صفحات 68-80رازداری یک الزام بنیادین اخلاقی برای حفاظت از اعتماد بین بیماران و حرفه مندان سلامت است و قانون نیز به آن تاکید نموده است. بیماران باید بتوانند انتظار داشته باشند که اطلاعات سلامتی مربوط به آن ها به صورت مطمئن نگهداری خواهد شد مگر اینکه یک دلیل متقاعدکننده وجود داشته باشد. رازداری، مانند رضایت آگاهانه، یک اصل کاربردی از اتونومی بیمار است و لازم نیست که به صراحت توسط بیمار درخواست شود. همه اطلاعات بیمار، فی نفسه راز هستند مگر آنکه بیمار اجازه انتشار آن را بدهد. داروسازان به عنوان یک گروه از حرفه مندان نظام سلامت، نقش ویژه ای در ارائه مراقبت دارویی دارند و به علت تماس مستقیم و رو در رو با قشرهای مختلف بیماران، چگونگی ارتباط بین این دو، مسئولیت پذیری و رفتارهای حرفه ای از اهمیت خاصی بر خوردارند. به دلیل این تماس ها، اطلاعات بسیار زیادی از مسائل مربوط به سلامت و حتی امورات شخصی بیماران از طریق نسخ یا گفتگو با بیماران به دست می آورند و این باعث می شود که موضوع رازداری در داروسازی اهمیتی دو چندان پیدا کند. از سوی دیگر، به دلیل نوع خاص ارائه خدمات در حوزه داروسازی، چالش هایی اساسی و بنیادین در مورد حفظ اسرار بیماران در محیط داروخانه ها به وجود می آید که باید به گونه ای اخلاقی، حرفه ای و قانونی این چالش ها را تجزیه و تحلیل نمود و راه کارهای عملی برای آن ها پیدا کرد. در این راستا می توان به چالش های ناشی از خصوصیات فضای فیزیکی داروخانه ها، سیستم های ثبت اطلاعات بیماران، و ارائه اطلاعات به بیمه ها اشاره کرد.
هدف از نگارش این مقاله ضمن استناد به مطالعات انجام شده در مورد رازداری، طرح انواع چالش های رازداری در محیط داروخانه و در حین ارائه مراقبت های دارویی است. در این مقاله با مرور دستورالعمل های ملی، نظیر سند جامع اخلاقی داروسازان کشور، و نیز راهنماهای بین المللی در این زمینه، راه کارهایی برای رعایت بهتر رازداری در محیط داروخانه پیشنهاد می گردد.کلیدواژگان: رازداری، داروسازی، داروخانه، کدهای اخلاقی
-
Pages 2-13Self-defence is everyones right. Based on this right, one can defend himself against any eminent threat, even if it cause the predators death. This ethical principle is an applicable principle in ethics in war. However, the principle of self-defence has been applied in other situation such as justification of abortion if mothers life is threatened by her fetus. Judith Thompson is a philosopher who defend abortion by applying this principle, in her book, A Defence of Abortion Thompson categorized pregnancy into two types, wanted and unwanted pregnancy, argues that abortion is justified in wanted pregnancy if mothers life is endanger. She also discusses the involvement of a third party in performing abortion. However, her argument has been criticised by her proponents as well as opponent. This article examines the principle of self-defence and its application in justifying abortion as well as the involvement of a third party in Thompsons perspective.Keywords: Thompson, Abortion, Self-defense, Third party, Wanted pregnancy
-
Pages 14-29Physician-assisted suicide is an important, challenging issue in medical ethics, which the right to die is a central point in this issue. Physician-assisted suicide is offered to end intolerable pain and suffering. Although, it is a legal practice in some countries, still it is a challenging and controversial practice in ethical and legal perspectives. It has been argued that based on the principles of medical ethics, physicians should respect patients decision, however many ethicists and jurists believe that Physician-assisted suicide is unethical. It should be noted that the main reason for proponents and opponents is based on their interpretation about human dignity. This controversy can be resolved by reference to religious interpretation of human dignity in which asserts that Physician-assisted suicide is against human dignity and respect for human life.Keywords: Physician-assisted suicide, Euthanasia, Medical ethics, Patient's right
-
Pages 30-42The invasion of Iran by Mongols in 1217 AD had a profound impact on different aspects of social life, in which some aspects still exist and are undeniable.
One of these aspects is Mongols folk medicine. A review of Iranian folk medicine in Qajar period shows how medicine in this period which was a mixture of oral culture and religious beliefs was influenced by Mongols folk medicine.
By comparing Mongols medicine and Iranian traditional medicine in Qajar period, this article elaborates on how Iranian traditional medicine was influenced by MongolsKeywords: Mongols, Qajar period, Folk medicine -
Pages 43-55Reproduction and fertility are considered a substantial need for the survival of the human race and has seen its ups and downs. Advances in Assisted Reproductive Technology (ARTs) have brought some changes as well as challenge in human reproduction. For instance, involvement of a third-party in pregnancy has become a challenging practice. Given the rapid application of ARTs in Iran, obscure aspects and consequences associated with this technology need to be elaborated. The present study aimed at investigating the identity and rights of children resulting from ARTs based on the existing laws and the opinions of the contemporary Shiite Grand Ayatollahs. First, by reviewing the sources of Islamic law as well as searching the legal and reliable electronic resources -using key terms such as parentage, guardianship, embryo donation and infertility- the existing laws and regulations about ARTs have been analyzed. Then, by a qualitative method, written opinions of some contemporary Shiite Grand Ayatollahs regarding the identity and the rights of a child born by involvement of a third party were collected. The result shows inconsistency between the opinion of the contemporary Islamic jurists and the existing law about embryo donation. Islamic Jurists believe that the child of embryo donation does not belong to the recipient couple. However, according to the Embryo Donation Act, in particular with regard to the duties placed upon infertile couples, who receive the donated embryo, implicitly accept the recipient couple as the parents of the child. This eventually leaves the child with an identity crisis besides deprivation of citizenship rights in some cases. Accordingly, as the current rules and legislations of Iran conflicts with views of the Islamic jurists, to resolve this problem, a revision to accept the recipients as legal parents of the child is necessary.Keywords: In Vitro Fertilization, ARTs, Embryo donation, Legal parents
-
Pages 56-67Empathy is a necessary condition for an effective nursing care. An empathetic relationship between nurse and patients leads to positive treatment outcomes and moral sensitivity among students in clinical and educational environments. This study was conducted in 2014 to determine the level of empathy among nursing students and its relationship with their demographic data. A cross-sectional study (Descriptive analysis) was undertaken using paper-based versions of the Jefferson Scale of nursing Empathy. By using stratified random sampling, 320 undergraduate students from the first to forth-year of their program in Tehran University of Medical Sciences were selected.
The result shows that participants reported good empathy levels, and the average of empathy score was 103 ±11. Empathy scores increased with increasing academic year. There was a significant relationship between sex and empathy. Students who did not passed the effective communication course scored higher than their counterparts. Empathy score increased with age, and older students recorded higher scores than their younger colleagues. Single and employed students recorded higher empathy scores than married and unemployed students.
There were no significant differences between the place of living (dormitory versus personal house), Interest in nursing education as well as their marks.
Regarding the relationship between empathy with students academic years, the finding offers insights into the importance of incorporating and promoting empathy in nursing curricula from the first year of training.
In addition, it is necessary to pay more attention to teaching empathy to male students.Keywords: Empathy, Moral sensitivity, Nursing student, Undergraduate -
Pages 68-80Confidentiality is considered as a principle commitment of all health care professionals. Respecting confidentiality creates and maintains the trust between patients and health professionals.
Patients should be assured that their information will be kept confidential unless there is a persuasive reason. Confidentiality originates from principle of patients autonomy, and there is no need to be requested frankly by patient.
All of the patients information is naturally secret unless the patient gives consent to disclosure. In this article we aimed at reviewing challenges of confidentiality in pharmacy practice in addition to presenting the national and international guidelines in this regard. The pharmacists as the last link of the treatment team are receiving a wide range of information about their patients. Therefore respecting confidentiality in pharmacy practice should be considered as a very important requirement and it seems that privacy and confidentiality is at the primary rack of ethical and legal issues in pharmacy. Obviously fundamental challenges are existent in the pharmacy which remained unsolved. In this regards all those challenges should be determined, analyzed and practiced. In the paper we introduced some challenges including challenges related to the physical environment, pharmaceutical consultation, patients confidentiality in presence of patients family, etc and presented national and international guidelines which assists in dealing with the challenges.Keywords: Confidentiality, Pharmacist, Ethical codes, Pharmacy practice
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.