فصلنامه پرستاری سالمندان
سال سوم شماره 2 (زمستان 1395)

خودارزیابی سلامت ابزار اندازگیری وضعیت سلامت افراد است. جمعیت سالمندان روز به روز در حال افزایش است و توجه به وضعیت این گروه سنی برای ارتقاء سلامت آنان و پیشگیری از بیماری ها ضروری به نظر می رسد. هدف از این بررسی خود ارزیابی سلامت میان سالمند مرد ساکن در شهرهای شیراز و یاسوج بود.
مطالعه حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی بود که به صورت مقطعی در سال 1394 انجام شد. برای گردآوری داده ها تعداد 380 نفر از مردان سالمندان در شهر شیراز و یاسوج به شیوه نمونه گیری خوشه ایچندمرحله ای انتخاب شدند و با پرسشنامه استاندارد در هفت بعد اطلاعات جمع آوری شد. تجزیه و تحلیل داده ها از طریق نرم افزار آماری SPSS نسخه 20 در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی انجام پذیرفت.
میانگین چهار بعد(سلامت جسمانی، کارکرد اجتماعی، اضطراب و افسردگی) سلامت سالمندان مورد پژوهش 15/03± 77/07 بود. آماره ضریب تعیین 2R نیز نشان می دهد که 258 /0درصد تغییرات متغیر وابسته یعنی)خودارزیابی سلامت( توسط سه متغیر مستقل که در معادله باقی مانده اند و شامل عزت نفس، رفتارهای سلامت و سابقه بیماری هستند تبیین می شود. متغیر های مانند سن(0/009)، تحصیلات(0/012)، سابقه بیماری(0/004) و هویت طبقاتی(0/000) با خودارزیابی سلامت سالمندان رابطه معنی داری داشتند.
دانستن وضع موجود یک جامعه از لحاظ سلامت به افرادی که قصد برنامه ریزی برای آینده آن جامعه را دارند در برآورد های معقولانه کمک خواهند کرد. یکی از هدفهای مهم نظام سلامت در هر کشور تامین، حفظ سلامت و تمام افراد جامعه است. برای تحقق این امر باید به همه ی جنبه های سلامت، جسمی، روانی و اجتماعی انسان ها در کلیه مراحل زندگی توجه شود. سلامت فقط یک امر زیست شناختی نیست و عوامل اجتماعی نیز در تعیین سطح سلامت افراد دخیل می باشد.

در دو دهه گذشته جمعیت سالمند ایران افزایش پیداکرده است. هدف از تحقیق حاضر بررسی تغییرات پروفایل لیپیدی مردان سالمند در پاسخ به تمرین هوازی و بی تمرینی بود.
در این مطالعه نیمه تجربی 22 نفر از مردان خانه سالمندان فردوس شهرستان یاسوج انتخاب و بر اساس توان هوازی در دو گروه تجربی و کنترل قرار گرفتند. گروه تجربی 8 هفته، 3 جلسه در هفته و هر جلسه به مدت30 تا 45 دقیقه با شدت 55 تا 70 درصد حداکثر ضربان قلب به اجرای تمرینات هوازی پرداختند و در ادامه به مدت 2 هفته تمرینات را قطع نمودند. جهت اندازه گیری پروفایل لیپیدی خونگیری در هفته اول، هشتم و دهم انجام شد. جهت تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق از آزمون های آماری کلوموگروف- اسمیرنوف، تحلیل واریانس با اندازه گیری های تکراری همراه با آزمون تعقیبی بنفرونی استفاده شد (05/0 p≤).
8 هفته تمرین هوازی منجر به کاهش معنی دار LDL (003/0=p)، VLDL (007/0=p)، TG (007/0=p) و Cho (001/0=p) و افزایش معنی دار HDL (001/0=p) مردان سالمند گردید با این وجود 2 هفته بی تمرینی منجر به افزایش معنی دار LDL (001/0=p)، VLDL (001/0=p)، TG (002/0=p) و کلسترول (001/0=p) و کاهش معنی دار HDL (001/0=p) مردان سالمند گردید.
کاهش پروفایل لیپیدی به دنبال تمرینات هوازی و افزایش آنها با بی تمرینی، می تواند بیانگر این واقعیت باشد که دستاوردهای مفید و مطلوب ناشی از هشت هفته تمرینات هوازی در سالمندان ساکن در خانه سالمندان با دوهفته بی تمرینی از بین خواهد رفت.

دوره پایانی میانسالی و آغاز دوره سالمندی، برای بسیاری از سالمندان همراه با تغییر و تحولاتی است که در ابعاد روانی و جسمی آنها اتفاق می افتد. شواهد موجود حاکی از آن است که در دوره سالمندی، میزان فشار تجربه شده توسط فرد و تبعات جسمی و روانی آن به صورت بارز و چشمگیری بیش از دوره قبل از آن است و ممکن است فرد بدلیل از دست دادن موقعیت شغلی و اجتماعی و ازدست دادن دوستان و نزدیکان دچار گوشه نشینی اجتماعی گردد که با ایجاد این تغییرات کاهش شادکامی امری غیر قابل اجتناب است در همین ارتباط به نظر می رسد معنویت با ارائه مجموعه ای از کلمات و چارچوب ها به افراد کمک نماید تا معنا ومفهوم زندگی خود را بهتر درک کنند . در واقع معنویت، بعدی ازابعاد وجودی انسان است که ارتباط و یکپارچگی او را با عالم هستی نشان می دهد. ارتباط ویکپارچگی به انسان امید و معنا می دهد بازنشستگی و سالمندی اغلب پدیده های به هم مرتبطی هستند که فرد بدلیل تغییراتی از قبیل از دست دادن موقعیت شغلی و اجتماعی و ازدست دادن دوستان و نزدیکان دچار کاهش شادکامی می گرددو این در حالی است که معنویت می تواند در سازگاری با این تغییرات او را یاری می کند. لذا هدف از مطالعه حاضر تعیین ارتباط تجربیات معنوی روزانه با شادکامی سالمندان عضو کانون بازنشستگی کشوری اصفهان در سال 1393 می باشد.
این پژوهش توصیفی- تحلیلی در بین کلیه سالمندان بازنشسته مراجعه کننده به کانون بازنشستگان کشوری اصفهان انجام پذیرفت که 192 نفر از آنان با روش نمونه گیری تصادفی ساده وارد مطالعه شدند . ابزار جمع آوری اطلاعات در این مطالعه پرسشنامه متغیرهای جمعیت شناختی، تجربیات معنوی روزانه و رضایت از زندگی سالمندان بود. تجزیه و تحلیل داده ها ازطریق نرم افزار SPSS 21 و آزمون های آماری توصیفی و آزمون ضریب همبستگی پیرسون ،tمستقل و آنالیز واریانس انجام شد.
میانگین نمره شادکامی سالمندان11.45± 34.56 که نشان دهنده این است که شادکامی سالمندان کمتر از حد متوسط و میانگین نمره تجربیات معنوی روزانه آنها 16.9± 73.11 که نشان دهنده سطح مناسب تجربیات معنوی در سالمندان می باشد. علاوه بر این بر اساس یافته ها تجربیات معنوی روزانه با شادکامی سالمندان بازنشسته ارتباط معناداری داشت(05/>p).
بر اساس یافته های مطالعه حاضر هرچه تجربیات معنوی روزانه سالمندان بیشتر باشند شادتر زندگی می کنند، لذا توصیه می شود برنامه ها و رویکردهایی را در جهت افزایش تجارب معنوی روزانه سالمندان در نظر گیرند تا سالمندان زندگی شادتری را تجربه کنند.

در فرآیند تحول، بازنشستگی مرحله ای است که آغازگر بروز تغییرات بالقوه مهم در زندگی است و کیفیت زندگی بازنشستگان را تحت تاثیر قرار می دهد. بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش پیش بین منبع کنترل، معنای زندگی و روابط زناشویی در کیفیت زندگی بازنشستگان شهرستان نهاوند انجام شد.
روش پژوهش حاضر پیمایشی و از نوع همبستگی می باشد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه بازنشستگان شهرستان نهاوند است که براساس پیشینه پژوهش های قبلی تعداد 200 نفر از آنها از طریق نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل مقیاس منبع کنترل راتر، پرسشنامه معنا در زندگی (MLQ)، پرسشنامه وضعیت زناشویی گلومبوک- راست و پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی بود. نتایج از طریق روش همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون به روش گام به گام مورد تحلیل قرار گرفت.
نتایج مطالعه نشان داد بین منبع کنترل با کیفیت زندگی رابطه ی مثبت ضعیف، جست و جوی معنا با کیفیت زندگی رابطه مثبت متوسط، حضور معنا در زندگی با کیفیت زندگی همبستگی نسبتا قوی مثبت و بین وضعیت زناشویی با کیفیت زندگی همبستگی نسبتا قوی منفی و معناداری وجود دارد. همچنین نتیجه تحلیل رگرسیون نشان داد که حضور معنا با ضریب بتای مثبت به صورت مثبت کیفیت زندگی را پیش بینی می کند و وضعیت زناشویی که نمرات بالاتر در آن به معنی آشفتگی و اختلال بیشتر در رابطه ی زناشویی است با ضریب بتای منفی به صورت منفی کیفیت زندگی را پیش بینی می نماید و بقیه متغیرها به دلیل پایین بودن بتا از معادله حذف شدند.
براساس یافته های پژوهش می توان گفت، با داشتن منبع کنترل درونی، احساس هدفمندی در زندگی و رضایت زناشویی بالاتر، افراد بهتر می توانند با تجربه بازنشستگی کنار بیایند و حتی می توانند بازنشستگی موفقی را تجربه نمایند و به تبع کیفیت زندگی بالاتری را تجربه خواهند نمود.

میزان افسردگی تحت تاثیر عوامل روان شناختی زیادی است که از مهم ترین آنها می توان به حمایت اجتماعی و احساس تنهایی اشاره کرد. این پژوهش با هدف پیش بینی افسردگی بر اساس حمایت اجتماعی با نقش واسطه ای احساس تنهایی در بین سالمندان انجام شد.
این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش، شامل کلیه سالمندان شهرستان خرم آباد در سال 1395 بود، 100 نفر به عنوان نمونه از طریق روش نمونه گیری دردسترس انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسشنامه اقسردگی بک (1961)، پرسشنامه حمایت اجتماعی وکس و همکاران(1986)، احساس تنهایی راسل (1966) بود که توسط نمونه پژوهش تکمیل گردید. تجزیه و تحلیل آماری پژوهش با استفاده از نرم افزار spss24و روش های همبستگی و رگرسیون چندگانه با مدل همزمان انجام گرفت.
نتایج نشان داد که: ابعاد حمایت خانواده و حمایت دوستان به صورت منفی افسردگی را پیش بینی می کنند. همچنین ابعاد حمایت اجتماعی، احساس تنهایی، را به صورت منفی پیش بینی می کنند.
با توجه به یافته های این پژوهش متغیر حمایت اجتماعی با واسطه ی احساس تنهایی می تواند بر افسردگی اثر بگذارد. بنابراین با توجه به نقش متغیرهای مذکور در پیش بینی افسردگی، نتایج پژوهش می تواند اطلاعات ارزشمندی در اختیار خانواده ها به منظور کاهش افسردگی و احساس تنهایی سالمندان قرار دهد.

سبک زندگی افراد با بالا رفتن سن پایین آمده و سالمندانی که در کنار فرزندان و نوه های خود زندگی می کنند کیفیت زندگی بالاتری نسبت به سایر سالمندان داشتند لیکن زندگی شهری به صورتی است که سالمندان زمان بیشتری تنها می مانند لذا هدف این پژوهش مقایسه میزان تحریف شناختی و کیفیت زندگی در زنان سالمند دارای همسر، بدون همسر و متارکه بود.
پژوهش حاضر پژوهشی علی مقایسه ای بود. جامعه آماری پژوهش حاضر را تمامی زنان سالمند 60 سال و بالاتر شهر همدان تشکیل دادند که تعداد 120 نفر (از هر گروه 40 نفر) از طریق روش نمونه گیری تصادفی در دسترس انتخاب شدند و به پرسشنامه های تحریفات شناختی الیس و پرسشنامه کیفیت زندگی واروشربون پاسخ دادند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل واریانس چندمتغیره، آزمون تعقیبی شفه، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی استفاده شده است.
نتایج پژوهش حاضر نشان داد بین تحریفات شناختی و کیفیت زندگی سه گروه مورد بررسی تفاوت وجود دارد. میزان تحریفات شناختی نتیجه گیری شتاب زده، استدلال احساسی، برچسب زنی و شخصی سازی در زنان بدون همسر و زنانی که متارکه کرده بودند بیشتر از تحریفات شناختی در زنان دارای همسر بود.
همه تحریفات شناختی ده گانه با کیفیت زندگی افراد زنان بدون همسر و زنانی که متارکه کرده بودند رابطه منفی داشته است و تحریفات شناختی تعمیم مبالغه آمیز، تفکر همه یا هیچ، استدلال احساسی، برچسب زنی و شخصی سازی، توانایی پیش بینی کیفیت زندگی افراد را دارند.

افزایش طول عمر، کیفیت زندگی و توانایی فرد برای زندگی مستقل را تحت تاثیر قرار داده و او را نیازمند مراقبت وحمایت دیگران می نماید. این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کاهش احساس تنهایی در سالمندان با سندرم آشیانه خالی انجام شد.
روش پژوهش، نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه ی آماری مطالعه حاضر شامل کلیه ی مراجعه کنندگان سالمند با سندرم آشیانه خالی به مرکز مشاوره کلینیک مهرآور در تابستان 1395 بود. تعداد 30 نفر که واجد شرایط شرکت در مطالعه بودند با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به شیوه ی تصادفی در دو گروه ) 15 نفر گروه آزمایش و 15 نفر گروه گواه( جایگزین شدند. 8 جلسه ی 90 دقیقه ای درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد در طی 2 ماه برای گروه آزمایش به صورت گروهی انجام گرفت. تمام شرکت کننده ها قبل و بعد از درمان، پرسشنامه ی احساس تنهایی را تکمیل کردند. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS-22 و تحلیل واریانس چند متغیره (مانکوا) استفاده شد.
نتایج نشان داد که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد اثر معنی داری بر احساس تنهایی (002/0 P=، 63/11F=) دارد و باعث کاهش خرده مقیاس خانوادگی (003/0 P=، 24/10F=)، خرده مقیاس عاطفی (001/0 P=، 65/14F=) و خرده مقیاس دوستان (001/0 P=، 50/13F=) در بین سالمندان با سندرم آشیانه خالی شده است
جدی ترین خطری که هر فرد سالمند را تهدید می کند در انزوا قرار گرفتن او از سوی اطرافیان است. در این حالت شخص امکان ایجاد ارتباط صمیمی و نزدیک با دیگران را از دست می دهد. تنهایی به تدریج فرد سالخورده را دچار مشکلات روانی می کند. در نتیجه لزوم کاربست درمان های متمرکز بر مشکلات خلقی و عاطفی سالمندان به ویژه کاهش احساس تنهایی ضروری می باشد.

با توجه به افزایش سریع تعداد سالمندان، مساله ی بهداشت، سلامت و تامین آسایش و رفاه آنان در جامعه هر روز ابعاد تازه و گسترده تری پیدا می کند. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر خودکارآمدی و سازگاری اجتماعی در سالمندان بازنشسته انجام شد.
روش پژوهش، نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه ی آماری مطالعه حاضر شامل کلیه ی مراجعه کنندگان سالمند بازنشسته به سازمان امور بازنشستگان در تابستان 1395 بود. پس از مصاحبه و اجرای پرسشنامه خودکارآمدی و سازگاری اجتماعی از بین واجدین شرایط 24 نفر پذیرفتند تا در پژوهش شرکت کنند که به شیوه ی تصادفی در دو گروه) 12 نفر گروه آزمایش و 12 نفر گروه گواه) جایگزین شدند. 8 جلسه ی 80 دقیقه ای درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد در طی چهار هفته برای گروه آزمایش به صورت گروهی انجام گرفت. تمام شرکت کننده ها قبل و بعد از درمان، پرسشنامه های خودکارآمدی و سازگاری اجتماعی را تکمیل کردند.
نتایج حاصل از آزمون تحلیل واریانس چندمتغیره (مانکوا) نشان داد که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد اثر معنی داری بر خودکارآمدی (005/0 P=، 16/10F=) و سازگاری اجتماعی (001/0 P=، 44/22F=) دارد. همچنین باعث کاهش خرده مقیاس های سازگاری خانوادگی (000/0 P=، 78/29F=)، سازگاری جسمانی (04/0 P=، 71/4F=)، سازگاری هیجانی (002/0 P=، 26/14F=)، سازگاری شغلی (000/0 P=، 34/21F=) و سازگاری اجتماعی (000/0 P=، 66/42F=) شده است.
در نتیجه درمانگری مبتنی بر پذیرش و تعهد می تواند خودکارآمدی و سازگاری اجتماعی را کاهش دهد.