فهرست مطالب

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی - پیاپی 38 (بهار 1396)

مجله مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی
پیاپی 38 (بهار 1396)

  • تاریخ انتشار: 1396/03/25
  • تعداد عناوین: 12
|
  • مقاله پژوهشی
  • وحید عادلی، نصرالله مولایی هشجین، عبدالحمید نظری صفحات 1-16
    بخش کشاورزی ایران علی رغم میل به تجاری شدن و افزایش مکانیزاسیون در قیاس با دیگر بخش‍های اقتصادی (صنعت،خدمات) از شیوه تولید سنتی رنج می برد. کوچک بودن و پراکندگی قطعات، تعدد کرت ها، نبود جاده های بین مزراع، نبود کانال های آبیاری و زهکشی مناسب و… موجب افزایش هزینه های تولید و در نتیجه رویگردانی قشر جوان برای فعالیت و سرمایه گذاری در بخش کشاورزی شده است. سختی کار نیروی انسانی و استفاده نادرست از منابع از مشخصات اراضی سنتی شالیزاری است و دگرگونی و تغییر اساسی این عرصه در گرو اجرای طرحی تحت عنوان «تجهیز و نوسازی اراضی شالیزاری» است. روش تحقیق، توصیفی– تحلیلی است و از روش میدانی بصورت مشاهده، مصاحبه و تکمیل پرسش نامه برای ارزیابی اثرات کالبدی، اثرات مکانیزاسیون و آزاد سازی نیروی انسانی و تنوع بخشی به فعالیت ها در طرح تجهیز و نوسازی اراضی شالیزاری در بخش مرکزی شهرستان صومعه سرا استفاده شده است. با استفاده از جدول مورگان 376 پرسش نامه در بین کشاورزان تکمیل و جمع آوری شد. پرسش نامه ها بعد از کدگذاری و وارد کردن در محیط SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت، که مهمترین نتایج آن عبارتند از: اجرای طرح تجهیز و نوسازی اراضی شالیزاری در روستاهای دارای طرح موجب تغییرات کالبدی،در تعداد قطعات اراضی، تعداد کرت ها، کاهش سطح کانال های آبیاری و زهکشی و کاهش سطح مرزها در هکتار و افزایش دسترسی زارعین به جاده های بین مزارع شده است. در نتیجه تغییرات کالبدی در اراضی دارای طرح، بستری مناسب برای مکانیزه کردن کشت فراهم شده است بطوری که کشاورزان در اراضی دارای طرح از ماشین‍آلات کشاورزی بیشتری نسبت به کشاورزان در اراضی فاقد طرح استفاده می کنند.
    کلیدواژگان: تجهیز و نوسازی اراضی، کرت، جاده های بین مزارع، زهکشی، مکانیزاسیون
  • سمیه عباسی، صدیقه لطفی، مصطفی قدمی صفحات 17-36
    برنامه ریزی و طراحی شهرها براساس نیاز عابران پیاده از جمله رویکردهای جدیدی است که در فرایند برنامه ریزی شهرهای ایران کمتر بدان توجه شده است. در اغلب موارد، اولویت را به عبور وسایل نقیه داده می شود که امنیت شهروندان را با خطر مواجه می کند. لذا تحقیق حاضر به منظور بررسی وضعیت امنیت پیاده روهای مجاور مراکز خرید با تاکید برپیاده مداری صورت پذیرفت. جامعه آماری تحقیق حاضر، کلیه بهره برداران خیابان های قارن و فرهنگ ساری می باشد که با انتخاب تعداد نمونه، پرسشنامه تهیه و تکمیل گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از نرم افزارSPSS20 و آزمون های تحلیل عاملی، فریدمن و آزمون tتک نمونه ای استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی نشان داد که در مجموع دو عامل ایمنی– امنیت و تاثیر حذف سیستم سواره بر افزایش ایمنی 9 2 7 /53 درصد از کل تغییر پذیری متغیرها را شامل می شود. و در نهایت بر اساس آزمون رتبه بندی مولفه های ایمنی پیاده روهای مجاور مراکزخرید از طریق آزمون فریدمن مشخص شد مولفه های روشنایی کافی در شب و روز با رتبه میانگین38/7 از بیشترین اولویت برخوردار بوده، مولفه وجود گذرگاه های عابر پیاده با رتبه میانگین 97/5 دررتبه دوم قرار دارند. بنابراین می توان نتیجه گیری نمود که پیاده راه کردن مسیر درصورتی که عوامل ایمنی آن به درستی انجام شود می تواند در بالارفتن ایمنی تاثیربگذارد.
    کلیدواژگان: ایمنی پیاده روها، پیاده مداری، مراکز خرید، شهر ساری
  • کمال امیدوار، محسن فنودی، مهدی نارنگی فرد صفحات 37-52
    در این پژوهش به منظور ارائه راهبرد و راهکارهای مناسب جهت ارزیابی نقش عناصر محیطی در پایداری سکونتگاه های روستایی در بخش مرکزی شهرستان بردسکن، نقاط قوت ضعف، فرصت ها و تهدیدها به روش SWOT مورد بررسی قرار گرفت و راهبردهایی جهت بهبود و ارتقاء پایداری سکونتگاه های روستایی تدوین گردید. نتایج پژوهش نشان داد راهبردهای جهت پیوستگی پایداری سکونتگاه های روستایی شامل بهره برداری بهینه از منابع آب به عنوان اصلی ترین عامل تهدید پایداری سکونتگاه ها، کاشت محصولات کشاورزی با نیاز آبی پایین، برگزاری کارگاه های آموزشی و توجیهی در جهت افزایش آگاهی-های عمومی روستاییان، جلوگیری از ورود پساب های صنعتی به سفره آب زیرزمینی، فرهنگ سازی از طریق گسترش ارتباطات و ایجاد تشکل های بهره برداران محلی، حفظ و حراست از منابع استحصال آب های زیرزمینی، توسعه پوشش نهرها در سطح تمامی روستاهای بخش، تهیه و اجرای طرح های مطالعاتی ایمن سازی کامل کاریزهای بخش)؛ همچنین بهره برداری بهینه از منابع خاک ، تقویت بنیان های اقتصاد روستایی (با رویکرد گردشگری به عنوان گزینه جایگزین در چارچوب استفاده مناسب و حداکثری از شرایط موجود جهت گسترش طرح های گردشگری طبیعی منطقه) ؛ رخدادها و مخاطرات طبیعی مانند خشکسالی ها شدید و پیاپی، پدیده سیلاب و زلزله، ناپایداری دامنه ها از مهم ترین مخاطرات طبیعی که در بخش مرکزی احتمال رخداد دارد که پایداری سکونتگاه های روستایی را تهدید می نماید. ناپایداری سکونتگاه های روستایی موجب بروز پیامدهای ناگواری از جمله رشد فزاینده مهاجرت، پدیده حاشیه نشینی، اسکان غیر رسمی و گسترش بی رویه مناطق شهری می گردد.
    کلیدواژگان: عناصر محیطی، سکونتگاه های روستایی، بردسکن، Swot
  • حسن بیک محمدی، فضل الله کریمی قطب آبادی*، شاپور شکوهی صفحات 53-68

    فرهنگ پایه رفتارهای انسانی به شمار می رود و بخش قابل توجهی از رفتارهای اقتصادی نیز بر این بنیان است. در بیشتر کشورهای در حال توسعه، علاوه برنابرابری های ناحیه ای، نوعی هماهنگی اجتماعی نیز مشاهده می شود. این نابرابری ها با شدت و ضعف در نواحی مختلف این کشورها وجود دارد. در این مقاله کوشش شده است که با استفاده از 15 شاخص فرهنگی و مدل TOPSIS ، بیست و نه شهرستان استان فارس مورد ارزیابی قرار گیرند. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی با رویکرد توسعه ای است و اطلاعات مورد نیاز به روش کتابخانه ای گردآوری شده است. از مهمترین نتایج این تحقیق به نابرابری و اختلاف بسیار زیاد شاخص های مورد نظر در سطح شهرستان های استان فارس می توان اشاره نمود، به طوری که شهرستان شیراز با امتیاز اولویت 9542/0 در سطح فرابرخوردار قرار دارد و بیست و هشت شهرستان دیگر استان فارس با فا صله بسیار زیاد نسبت به شهرستان مذکور قرار گرفته اند؛ لذا توجه به برنامه ریزی فضایی و ارایه راهبردهای صحیح و اجرایی در راستای نیل به توسعه و پیشرفت متعادل منطقه ای، ضرورتی اجتناب ناپذیر است.

    کلیدواژگان: توسعه، شاخص های فرهنگی، مدل TOPSIS، استان فارس، فرهنگ
  • حمید جلالیان، فرهاد جوان * صفحات 69-81

    در شهرستان رضوانشهر حدود 10هزار هکتار اراضی شالیزاری وجود دارد که اغلب به صورت قطعات پراکنده و در اندازه های مختلف مورد بهره برداری قرار می گیرند. این پراکندگی، استفاده از دستاوردهای علمی، فنی و تکنولوژی، سرمایه گذاری در بخش تحقیقات، ارتباطات و نهاده های کشاورزی را مشکل و گاهی غیرممکن می سازد. که در این بین یکپارچه سازی اراضی شالیزاری از جمله راهکارهایی است که می تواند تا حد زیادی این چالش را مرتفع سازد و نقش کلیدی در افزایش تولیدات کشاورزی و توسعه اقتصادی مناطق روستایی داشته باشد. هدف از این تحقیق، شناخت اثرات اقتصادی طرح های یکپارچه سازی اراضی در روستاهای بخش مرکزی شهرستان رضوانشهر است. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش انجام، توصیفی- تحلیلی است. در این تحقیق جامعه آماری، روستاهای بخش مرکزی (29روستا) در شهرستان رضوانشهر است. جهت تعیین تعداد خانوارهای نمونه از فرمول کوکران استفاده شد که بر اساس آن، تعداد نمونه ها 225، تعیین شد و پس از سنجش روایی (نظرات خبرگانی از اعضای هیئت علمی) و پایایی (ضریب آلفای 0. 862) پرسشنامه در میان خانوارهای روستاهای نمونه تکمیل شد. به منظور دستیابی به اطلاعات مورد نیاز جهت سنجش متغیرهای مورد تحقیق، از روش های پیمایشی و اسنادی بهره گرفته شده و برای بررسی و تجزیه و تحلیل اطلاعات و داده ها، از آزمون های آماری نظیر آزمونt همبسته و خی دو استفاده شد. یافته ها نشان می دهد که با اطمینان 95 درصد طرح یکپارچه سازی اراضی شالیزاری موجب بهبود اقتصاد روستایی شده است، همچنین انجام طرح یکپارچه سازی اراضی شالیزاری در سکونتگاه های روستایی موجب کاهش تعداد قطعات اراضی، افزایش راندمان تولید، افزایش استفاده از ماشین آلات، کاهش مصرف آب، افزایش ارزش زمین و کاهش هزینه و افزایش درآمد گردیده است.

    کلیدواژگان: اقتصاد، یکپارچه سازی اراضی، سکونتگاه های روستایی، شهرستان رضوانشهر
  • زهره فنی، فرید واحدی یگانه * صفحات 83-102

    رشد سریع شهرنشینی و بیتوجهی به ابعاد کیفی زندگی انسان، پیامدهای نامطلوبی بر سلامت فردی و اجتماعی جامعه و زندگی شهری گذاشته است. سنجش کیفیت زندگی در شهرها از دیدگاه مردان و زنان متاثر از عوامل بیرونی نظیر فناوری تولید، زیرساختها و روابط اجتماعی و…، و عوامل درونی نظیر نهادهای اجتماعی، محیط زیست و… است. امروزه ضرورت بازنگری در رویکردها و سیاستهای شهری، با اهداف اصلاح بنیادی نابرابری جنسیتی مورد توجه قرار گرفته است. هرچند برنامهریزی شهری تاکنون به این تفاوت ها بیتوجه بوده است. لذا، هدف این پژوهش، ارزیابی کیفیت زندگی فردی و اجتماعی در فضاهای شهری با تاکید بر جنسیت در شهر سنندج میباشد، که ابعاد و مولفه های آنها از طریق نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد از دیدگاه زنان، ابعاد مشارکت، دسترسی، آگاهی و امکانات از کیفیت «ضعیف» ابعاد عملکرد، آسایش فیزیکی، زیبایی و ایمنی از کیفیت «متوسط» ، و ابعاد آسایش روانی و هویت از کیفیت «بالا» برخوردارند. همچنین از دیدگاه مردان، ابعاد عملکرد، مشارکت، آسایش فیزیکی، دسترسی و امکانات از کیفیت «ضعیف» ، ابعاد آسایش روانی، زیبایی و آگاهی از کیفیت «متوسط» ، و ابعاد هویت و ایمنی از کیفیت «بالا» برخوردار بودند. همچنین با استفاده از آزمون رتبه بندی فریدمن، به رتبه بندی مطلوبیت شاخص ها، پرداخته شد. نتایج نشان داد از دیدگاه زنان، شاخص های مربوط به هویت با (9. 33) مطلوب ترین شاخص؛ و شاخص های مربوط با مشارکت (2. 12) نامطلوب ترین شاخص هستند. همچنین از دیدگاه مردان، شاخص های مربوط به هویت با (9. 74) مطلوب ترین شاخص و شاخص های مربوط به مشارکت با (2. 04) نامطلوب ترین شاخص هستند.

    کلیدواژگان: کیفیت زندگی شهری، سلامت فردی و اجتماعی، عدالت جنسیتی، شهر سنندج
  • رضا سلیمانگلی، بیژن رحمانی، ناصر شفیعی ثابت صفحات 103-118
    دسترسی به فناوری های اطلاعات و ارتباطات و استفاده از آن می تواند اثرات چشمگیری بر کاهش فقر و کسب اهداف توسعه اقتصادی_ اجتماعی داشته باشد. این مقاله به بررسی میزان دسترسی و نهایتا استفاده از ابزارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات در عرصه های اجتماعی- اقتصادی نواحی روستایی می پردازد که در آن فناوری اطلاعات و ارتباطات در بر گیرنده خدمات موبایل، تلفن ثابت، کامپیوتر، اینترنت، رادیو و تلویزیون می باشد. جامعه آماری این پژوهش سکونت گاه های روستایی دهستان قلعه قافه است، تعداد نمونه 303 نفر برآورد شده و افراد بر اساس روش نمونه گیری تصادفی ساده مورد مطالعه قرار گرفتند و در نهایت از آمارهای توصیفی و تحلیلی نرم افزار SPSS برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده گردید. نتایج تحقیق حاکی از آن است که در بین ابزارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات بیشترین میزان استفاده از ابزارهای تلفن ثابت، موبایل و تلویزیون صورت می گیرد. در زمینه نوع استفاده نیز بیشترین میزان استفاده در زمینه دسترسی بهتر به خدماتی از جمله تامین نهاده ها، ارتباط بهتر با خریداران (واسطه ها) ، ارتباط بهتر و موثرتر با کارشناسان دام و زراعت و همچنین آموختن شیوه های نوین از طریق این ابزارهای اطلاعاتی و ارتباطی است که بیشتر توسط موبایل و تلفن ثابت به انجام می رسد. همچنین فناوری های نوین از جمله اینترنت و کامپیوتر به نسبت کمتری در جامعه روستایی مورد مطالعه استفاده می شوند. در ارتباط با زمان پخش برنامه های توسعه ای و آموزشی نیز نتایج نشان می دهد که با تقویم کشاورزی جامعه روستایی سازگاری خوبی ندارد. از نتایج قابل توجه دیگر، عدم اگاهی و آشنایی جوامع مورد مطالعه از پتانسیل های فناوری های جدید از جمله اینترنت و کامپیوتر است که نیازمند آموزش و اگاهی رسانی در این زمینه می باشد.
    کلیدواژگان: فناوری اطلاعات و ارتباطات، دسترسی، نفوذ، توسعه روستایی
  • سید عبدالهادی دانشپور، علی اکبر سالاری پور صفحات 119-137
    افرادی که در دوره کودکی فرصت ایجاد رابطه دلبستگی با محله را پیدا نکرده باشند در بزرگسالی نیز شانس کمتری برای ایجاد پیوندهای احساسی با محیط زندگی خود خواهند داشت. با توجه به اهمیت دوره کودکی در دلبستگی مکانی، مقاله حاضر به دنبال ساخت و الویت بندی گزینه های راهبردی در جهت افزایش میزان دلبستگی کودکان به محله گلسار شهر رشت است. لحاظ نکردن خواسته های ذینفعان در فرایند ساخت و الویت بندی راهبردها منجر به اتلاف هزینه و عدم حصول نتیجه می گردد. ابزارهای نوین برنامه ریزی راهبردی مانند (QFD) بر الویت بندی راهبردها بر حسب نیازها ی ذینفعان تاکید دارند. در این راستا، در ابتدا با استفاده از روش عکاسی توسط کودکان و مصاحبه عمیق با 30 کودک نیازهای آنان شناسایی شده و در مرحله بعد از 400 نفر از کودکان و والدین آنها خواسته شده اهمیت هریک از نیازها را رتبه بندی نمایند. سپس راهبردها با تکنیک گروه اسمی توسط متخصصین و با استفاده از اطلاعات مرحله اول، راهبردهای موجود در طرح تفصیلی منطقه و مباحث تخصصی در جلسه گروه اسمی تدوین می گردند. در پایان با استفاده از ماتریس روابط راهبردها الویت بندی شده و برنامه های اجرایی مربوط به آنها بیان می گردند. نتایج نشان می دهد، راهبردهایی که باعث تسهیل بازی کودکان در محله شده، ارتباط آنان را با طبیعت شکل می دهد و آنها را در رویداد های فرهنگی و خلاقانه در سطح محله درگیر می کند، بیشترین کارایی را در تبدیل محله گلسار به محله دوست داشتنی از نظر کودکان خواهد داشت.
    کلیدواژگان: الویت بندی، دلبستگی به مکان، محله گلسار، رشت، QFD
  • محمدرضا نقوی، مهدی پورطاهری، اسدالله دیوسالار، حسن احمدی صفحات 139-154
    راهبرد ورود صنایع به نواحی روستایی در حکم راهکاری برای توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور های در حال توسعه تلقی می شود. صنایع روستایی به عنوان یکی از راهکارهای ایجاد تحول در نظام فضایی روستا ها محسوب شده که در ایجاد اشتغال ،پیوند تنگاتنگ با بخش کشاورزی و خدمات دارد. دراین بین صنایع دستی به عنوان دومین عامل رشد و توسعه ی تولید ناخالص ملی به عنوان مهمترین منبع رشد و توسعه اقتصاد مناطق روستایی به حساب می آید. چنانچه این صنعت را در کنار گردشگری قرار دهیم جایگاه آن افزایش چشمگیری خواهد یافت. هدف این پژوهش اولویت بندی اثر بخشی صنایع دستی در توسعه اقتصادی مناطق روستایی با استفاده از مدلهای تصمیم گیری غیر جبرانی (لکسیکوگراف) است. محدوده ی مورد مطالعه 11روستا از دهستان عشرستاق شهرستان بهشهر و روش تحقیق بصورت پیمایشی ، توصیفی- تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات نیز بصورت اسنادی و میدانی از طریق پرسشنامه در قالب طیف لیکرت طراحی شده و سئوالات تحقیق از طریق نرم افزار (SPSS) مورد ارزیابی قرار گرفته شده است، نتایج تحقیق نشان می دهد با توجه به مقایسه حد متوسط گویه های مورد ارزیابی در هر یک از شاخص ها می توان استنباط کردکه کلیه شاخص ها بالاتر از حد متوسط بوده و این تغییرات به لحاظ آماری معنادار برآورد شده و همچنین با توجه به نتایج بدست آمده از روش لکسیکوگراف (ترتیبی) روستاهای،بخکش، جوربند و متکازین بیشترین تاثیر را از صنایع دستی و خرد برخوردارشده اند.
    کلیدواژگان: صنایع روستایی، صنایع دستی، توسعه اقتصادی، بهشهر، روش لکسیکوگراف
  • ابراهیم سامی، سجاد فلاح پور، علی اکبر جعفرلو صفحات 155-177
    شهر بستر زیست بشر و در واقع شکل دهنده سبک زندگی انسان و تعیین کننده کیفیت زندگی و رضایتمندی اوست. بهبود کیفیت زندگی از آن نظر حائز اهمیت است که می تواند زمینه های دیگر توسعه، مانند توسعه اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و خدماتی را به همراه داشته باشد. چون بهبود کیفیت زندگی در هر جامعه-ای، یکی از مهم ترین اهداف سیاست های عمومی آن جامعه است. در همین راستا هدف از پژوهش حاضر سنجش کیفیت محیط شهری با توجه به رضایتمندی مردم می باشد. روش کار در این تحقیق توصیفی-تحلیلی بوده و بر مبنای روش های آماری همبستگی رگرسیون چند متغیره قرار گرفته است. جمع آوری اطلاعات بر اساس مطالعات کتابخانه-ای (اسنادی) مشاهدات میدانی و تکمیل پرسشنامه انجام گرفت. با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه ای 110 عدد از جامعه آماری 88000 نفری شهر الوند و به شیوه تصادفی انتخاب گردیده و سپس به منظور تحلیل متغیرهای مورد مطالعه، که عبارت بودند از: عوامل واحدهای مسکونی، کالبدی، عملکردی، فرهنگی و اجتماعی، طبیعی، رفاهی و خدماتی، از نرم افزار spss استفاده شد. نتایج نشان دهنده این مطلب است که سطح رضایت از متغیر عوامل مسکونی بیشترین تاثیر را در رضایتمندی محیط شهر الوند (ضریب بتا 465/0) و متغیر عوامل طبیعی (ضریب بتا 143/0) کمترین رضایتمندی شهروندان شهر را به خود اختصاص داده است. با توجه به پایین بودن رضایتمندی از عوامل طبیعی، در امور ساخت و سازهای شهری و استفاده از مصالح و چگونگی مقاوم سازی و زاویه و جهت ساختمان با توجه به دما و نور خورشید، مشارکت بیشتر مهندسین را طلب می کند.
    کلیدواژگان: کیفیت محیط شهری، شهرهای جدید، رضایتمندی مردم، همبستگی، شهر الوند
  • مهاجرت بازگشتی و پیامدهای آن بر سکونتگاه های روستایی / مطالعه موردی: بخش باروق شهرستان میاندوآب
    رضا منافی آذر، عبدالله عبدالهی، تیمور علیزاده، محمد ولایی، علی قاسمی صفحات 179-197
    مهاجرت بازگشتی فرایند مهاجرت از روستا به شهر و اقامت نسبتا طولانی در آنجا و سپس بازگشت به موطن روستایی می باشد. عوامل مختلفی در این فرایند تاثیر داشته و مهاجران بازگشته در تحولات روستا نقش ایفا کرده اند. تحقیق حاضر با هدف بررسی عوامل مهاجرت بازگشتی و پیامدهای آن بر نواحی روستایی انجام یافت. روش تحقیق از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش شناسی توصیفی- تحلیلی و شالوده مطالعات آن بر پیمایش میدانی و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه و مصاحبه است. قلمرو مکانی تحقیق، بخش باروق شهرستان میاندوآب واقع در جنوب شرقی آذربایجان غربی بود. جامعه آماری تحقیق خانوارهای مهاجران بازگشته به این بخش طی دهه اخیر (1383- 1392) می باشد که با سرشماری از 96 خانوار بازگشته به موطن روستایی به بررسی متغیرهای تحقیق پرداخته شد. روایی پرسشنامه از نوع صوری و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ 83/0 بدست آمد. تجزیه و تحلیل داده ها به روش کمی (شامل آمار توصیفی و آمار استنباطی (تحلیل عاملی به شیوه تحلیل مولفه ای، آزمون تی تک نمونه، کندال و تحلیل مسیر) ) صورت پذیرفت. نتایج تحلیل عاملی نشان داد عوامل مختلفی در بازگشت مهاجران نقش داشته است که از بین آنها عامل های اقتصادی و عمرانی - اجتماعی به ترتیب با مقدار ویژه 49/2 و 31/2 بیشترین تاثیر را در بین عامل های بارگذاری شده به خود اختصاص داده اند و عامل فرهنگی- قومی کمترین تاثیر را در بین عامل ها داشته است. نتایج تحلیل مسیر اثرات بازگشت مهاجران در روستاها، نشان داد مهاجران بازگشته بیشترین تاثیر را در شاخص های عمرانی – کالبدی و کمترین پیامد را در شاخص اجتماعی داشته اند.
    کلیدواژگان: مهاجرت بازگشتی، مهاجرت شهری، روستایی، توسعه روستایی، بخش باروق
  • هادی راستی، بشیر امیری صفحات 199-216
    نواحی روستایی به عنوان مکان های جغرافیایی، تحت شرایط نظام طبیعی و انسانی خود از تغییرات درونی و بیرونی فراوانی در طول زمان متاثرند، که در نتیجه آن، فضاهای زندگی متنوعی با کیفیت های متفاوت زندگی و رفاه اجتماعی شکل یافته است. این مساله تحت تاثیر عوامل متعددی در ابعاد مکانی- فضایی، اقتصادی، اجتماعی است. از این رو پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل موثر بر کیفیت مکانی نواحی روستایی یکی از محروم ترین مناطق کشور (شهرستان نیکشهر) ، انجام گرفته است. عوامل مورد بررسی عبارتند از: عوامل مکانی- فضایی (شکل استقرار، موقعیت ارتباطی، نوع راه ارتباطی، فاصله) ، اقتصادی (نرخ اشتغال، متوسط مالکیت زمین کشاورزی و دام) و اجتماعی (میزان جمعیت، نرخ سواد، نسبت مهاجرت، کیفیت مسکن، نسبت امکانات عمومی). روش تحقیق توصیفی - تحلیلی است و جامعه آماری کلیه روستاهای بخش مرکزی شهرستان نیکشهر هستند که مشتمل بر 143 سکونتگاه روستایی و 45228 تن جمعیت (10762 خانوار) است. در این میان 20 سکونتگاه و 305 سرپرست خانوار ساکن در آنها به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از روش کتابخانه ای و پرسشنامه استفاده شده است. داده ها به کمک روش های آماری در محیط SPSS پردازش و تحلیل شد. نتایج پژوهش حاکی از سطح پایین کیفیت مکانی نواحی روستایی در سایر شاخص ها (به استثنای شاخص امنیت) و نیز وجود تفاوت معنادار بین سطح کیفیت مکانی با عوامل مکانی- فضایی، اقتصادی (به جز شاخص مالکیت دام) ، اجتماعی (به استثنای شاخص نسبت مهاجرت) است.
    کلیدواژگان: کیفیت مکان، عوامل مکانی، فضایی، اقتصادی و اجتماعی، نواحی روستایی، شهرستان نیکشهر
|
  • S. Abbasi, S. Lotfi, M. Ghadami Pages 17-36
    Planning and design of cities based on the needs of pedestrians is one of the new approaches which are paid less attention in planning of the Iranian cities. In most cases priority is given to passing vehicle that jeopardize the safety of the citizens. Safety and security are very crucial in continues presence and collective life in urban space. So the present research aims to examine safety of sidewalks adjacent to shopping centre with emphasis on walkability. The samples are selected from all beneficiaries of two main street of Sari city as Garan and Farhang by conducting a field work to complete the given questionnaires. The collected data are analyzed using SPSS20 and also different statistical such as factor analysis, Freidman and one tailed T test. The results showed that the means of respondents has not essential difference with theoretical mean of 3. So it showed that the citizens have no sufficient safety against vehicles. The results of factor analyses revealed that in general two factors of safety -security and the impact of removing roadway system included about 53.9 percent of total variability of variables. Finally; the ranking of sidewalk safety components showed that creating cultural activities could increase the security and safety of the streets with mean rank of 7.38. The second priority was give to the removing of roadway system with mean of 5.97. So it can be concluded that separation of vehicle system from pedestrian in main shopping centers can help to safety and security.
    Keywords: sidewalk safety, walkability, shopping centers, Sari
  • K. Omidvar, M. Fanodi, M. Narangifard Pages 37-52
    In this study, strengths, weaknesses, opportunities and threats was evaluated by SWOT method and some strategies were provided to improve sustainability rural settlements in order to provide strategies and Appropriate solutions for assessing the role of environmental elements in sustainability of rural settlements in the central city of Bardaskan. The results showed that the strategies for continuity of the stability of the rural settlements, including optimal exploitation of water resources (as a main factor), Planting crops with low water requirements, holding Workshops in order to raise public awareness of villagers, Avoiding industrial wastewater into groundwater, culture making by expanding the communication and organization of local beneficiaries ,the protection of the ground water extraction, expanding coverage the rivers in the rural areas in central city of Bardaskan . preparation and implementation of complete immunization research projects in canals of the restrict, utilization of land resources, strengthening the foundation of the rural economy, (with tourism approach as an alternative framework of the appropriate and maximum use of existing conditions to develop the region’s natural tourism projects) are the factors of stability of the settlements. The factors of region’s village's instability including events natural hazards like severe and frequent droughts, floods and earthquakes and instability of slopes are the most important natural hazards in the central part of the Bardaskan city likely to occur and threaten the stability of rural settlements. Instability of the rural settlements caused unpleasant consequences, such as increasing migration, squatter phenomenon, informal settlements and uncontrolled spread of urban areas.
    Keywords: Environmental elements, Rural settlements, Bardaskan, Swot
  • H. Beickmohammadi, F. Karimi Ghobabadi, Sh. Shokohi Pages 53-68

    The culture is the basis of human behavioursand significant part of economic behavioursis based on this basis. In most developing countries ,additional to regional. Inequities , there is also seen atype of cultural coordination.These inequities exist – in differentareas of this country. In this paper have been sought that with using of 15 cultural indices and TOPSIS model, 29 towns of Province Fars is evaluated.The method of research is descriptional – analytical with perspective of development. The requirement information have been compiled by liberarial method of the most important results of this research can point to in equity and difference.Interested indices on level of towns of Province Fars, so that Shiraz with priority coefficient 0.9542 have high level and 28 other towns of Province Fars with very difference with respect to mentioned city is placed in next levels. Therefor pay attention to spatial Planning and giving correct strategies and implementation according to balanced regional development is an inevitablenecessary.

    Keywords: development, cultural indices, TOPSIS model, Province Fars, culture
  • H. Jalalian, F. Javan Pages 69-81

    There are about 10 thousand hectares of paddy fields in the Rezvanshahr city that often are used dispersed pieces and different sizes, this dispersion, make impossible the uses of scientific and technical achievements and technology, Investment in research, communication and agricultural inputs. That in this situation, the integration of paddy fields is one of the solution Which can greatly obviate the challenge and have A key role in increasing agricultural production and economic development in rural areas . The purpose of this research is recognizing of economic effect of integrating plans of paddy fields in central rural of rezvanshahr city. This research in terms of porous is functional and in term of method is Descriptive – analytical. In this study, statistical population, rural of central area (29 villages), is in rezvanshahr city. Cochran formula was used to determine the number of sample households, upon which, Number of samples 225 was determined and after evaluating validity (Opinions of the members of faculty) and Stability (Alpha coefficient of 0.862) questionnaires were completed among of Households of sample rural. In order to achieve the required information, for measure Research variables was used the survey and documentary method And to review and analysis of information and data Of statistical tests such as t test and chi-square test was used The results show that with confidence interval 95 percent The integrated design of paddy fields have been improved rural economy As well as integration project of paddy fields in rural area.

    Keywords: economy, Integration of territories, Rural settlements, Rezvanshahr city
  • Z. Fanni, F. Vahedi Yeganeh Pages 83-102

    The rapid growth of urbanization and ignoring the qualitative aspects of human life, adverse effects on individual health and social and urban life is laid. Measuring quality of life in cities affected by external factors such as the men and women of vision, infrastructure and social relations, and internal factors such as social, environmental and so on. Today, the need to review approaches and urban policies, with the goals of gender inequality is considered fundamental reform of urban planning. However, these differences have been ignored. The aim of this study was to evaluate the quality of individual and social life in urban spaces with an emphasis on gender in the city of Sanandaj, the dimensions and components were analyzed through SPSS software. The results showed that from the perspective of women, of participation, access, awareness and quality features of "poor" performance dimensions, physical comfort, beauty and safety of the quality of "average", and aspects of psychological well-being and identity of Quality "above" them. Also from the perspective of men, dimensions, performance, participation, physical comfort, access and quality facilities "weak", the dimensions of psychological comfort, beauty and quality awareness "average", and safety aspects of identity and quality "high", respectively. Also, using Friedman ranking, the ranking criteria were used. The results showed that from the perspective of women, indicators related to identity (9.33) desirable; and with the participation of (2.12) indices are undesirable. Also from the perspective of men, indicators related to identity (9.74) and wanted to participate (2.04) indices are undesirable.

    Keywords: Quality of urban life, individual, social health, gender justice, city of sanandaj
  • R. Soleimangoli, B. Rahmani, N. Shafii Sabet Pages 103-118
    Access to ICTs can have significant effects on Alleviating Poverty and achieving the social- economic development goals. The research represents studying of penetration rate and using the ICTs in 17 villages at Rural Ghale Ghafee , Minoodasht County where the ICT considered consists of fixed- line telephone service, mobile telephone service, public telephones, computers, and Internet service. Rural communities in the research, located in in Ghale Ghafee area. The sample included 303 individuals, who were selected by stratified random sampling method. Survey method was used, and data was analyzed by Excel and SPSS software. The study concludes that the most of farmers and villagers are Illiterates and low literates that in line with theirs capabilities level, they used the certain ICTs. In this regard Depending on level of individual capability, fixed telephone, mobile telephone and television have more effects for connecting to supplies providers, production buyers as well as learning the new farming methods on rural communities. From the considerable points, is lack of cognition from the potentials the new ICTs such as internet and computers that educate needed should happen.
    Keywords: ICTs, access, Penetration, Rural development
  • S. A. Daneshpour, A. Salaripour Pages 119-137
    Recent researches have shown that children’s first experiences in neighborhood can extremely affect their attitudes toward neighbors, neighborhood and the city. Due to the criticality of this issue, this article is dedicated to find and prioritize strategic alternatives for enhancing place attachment among children residents of Golsar neighborhood in Rasht city. it is necessary to hear children’s voice about their attachments to the neighborhood. Lack of attention to the needs of stakeholders can lead to the waste of money without attaining expected results. This study has utilized a combination of qualitative and quantitative research methods in achieving its goals; that includes of integration of Resident Employed Photography (REP) into the Quality Function Deployment(QFD) Process. Therefore, needs and interest of stakeholders should be identified and applied as the input of the process. This step is done by application of REP and in-depth interviews with children. These needs should be rated by children and their parents in next step. To ensure statistical significance, 400 Stakeholders are surveyed for each need using a 5-point scale. Information of the detailed plan of the region and Nominal Group Technique is applied for development of strategic alternatives. Relationships between strategies and need are determined in relationship matrix which shows that how each strategy affects each need. Finally, strategies are prioritized and described. Results show that those strategies that facilitate children’s play in neighborhood, or form their relationship with the nature, or engage them in cultural events and creative works, would be the most efficient ones.
    Keywords: Prioritizing, Place attachment, Golsar neighborhood, Rasht, QFD
  • M.R. Naghavi, M. Poortaheri, A. Divsalar, H. Ahmadi Pages 139-154
    Rural industries as a way toIn the meantime handicrafts as a second factor of GDP growth ast the most important source of growth and economic development in rural areas is considered make a difference in the rural environment is consideredRural industries as a way to make a difference inIn the meantime handicrafts as a second factor of GDP growth as the most important source of growth and economic development in rural areas is considered the rural environment is consideredIn the meantime handicrafts as a second factor of GDP growth as the most important source of growth and economic development in rural areas is considered..In the meantime handicrafts as a second factor of GDP growth as the most....... important source of growth and economic development in rural areas is consideredAs well as documentary and field data collection through questionnaires and research questions in a Likert scale designed bycollection softwarea (SPSS)..collectionimportant source of grow.
    Keywords: Rural industries, Handicrafts, economic development, the city, the way Lksykvgraf
  • E. Sami, S. Falahpour, A.A. Jafarlo Pages 155-177
    city of human biology bed and actually forming human life style and determine the quality of life and his satisfaction. improve the quality of life of it is important that can be other fields , such as the development of the development of social, economic, and robbed by the service. for improving the quality of life in any society, one of the most important goals of public policies that society. By the same token , with the aim of the present study measure of the quality of the urban environment with regard to the satisfaction of the people. work in this descriptive and analytical - based on regression correlation statistical methods. collecting information on the basis of a library field observations questionnaire and complete. with the formula of Cochrane sample volume 110 number per person a number of statistical of 88000 city of Alvand and selected at random and then to analyse the variables study, which included housing units, factors anatomical, functional, cultural and social welfare, natural, and service spss software was used. The results indicate that the level of satisfaction with variable factors and welfare services have the greatest positive impact on satisfaction Alvand city (467/0) and variable natural factors (123/0), the city's residents, the lowest satisfaction. Given the low to the satisfaction of natural factors, in the affairs of urban construction and use of materials and how proofing and angle and to build with regard to the temperature and the sun, the participation of most of the engineers.
    Keywords: quality of urban environment, new towns, people satisfaction, Town Alvand
  • R. Manafiazar, A. Abdollahee, T. Alizadeh, M. Valaei, A. Gasemi Ardehayi Pages 179-197
    The return migration is a process of migration from village to city and relatively long inhabitancy there and then returns to rural birthplace. Many factors affect this process and returnee's immigrants (repatriates) played a rule in rural development. This study has done for studying return migration factors and its outcome on rural area. This is an applied research and its method is analytical-descriptive. And its foundation is based on field survey and data collection tools are questionnaire and interview. The spatial domain of this research was Barough district of Miandoab County, southeast of west Azarbaijan. The participants are householders of returnee's immigration to this district in recent decade (2009-2014) that studied the research variables by using of Censuses of 96 returnee's householders. The questionnaire validity is formal and its stability obtained by using of Alpha Cronbach 0.83. The research was analyzed by using of descriptive statistic (dispersion index and tend to center) and inferential statistic (factor analysis with analyzing of components of one sample t-test, Kendall, Path analysis). The results of factor analysis showed that variable factors had important rules in returning of immigrants that among them economic, social - prosperity factors among loaded factors dedicated the most effect with values of 2.49, and 2.31, respectively. The results of path analysis of emigrant's returnees showed that returning of immigrants in villages dedicated the most effect among development-framework indices and the least outcome on social index.
    Keywords: Return migration, Urban- Rural migration, Rural development, Barough district
  • H. Rasti, Bashir Amiri Pages 199-216
    Rural areas as geographical locations affected a lot of over time under the terms of natural and human systems, internal and external changes, as a result is formed a variety of living spaces with different quality of life and social welfare. This issue influenced by several factors in terms of spatial, economic, social. Hence, this study was conducted aimed to investigate the factors affecting the quality of place in rural areas, one of the most deprived areas of the country (Nikshahr Township). Factors examined include spatial (deployment form, connection position, connection way, distance), economic (employment rates, average of agricultural land and livestock ownership) and social factors (population size, literacy rates, migration rates, housing quality, rate the public facilities). Research method is descriptive - analysis and population are of all rural areas of the central part Nikshahr Township that includes 143 rural settlements and a population of 45,228 people (10,762 households). In the meantime were selected the 20 settlements and 305 households living in them as sample. For data collection were used from library and questionnaires. Data by statistical methods processed and analyzed in SPSS. Research results indicated a low level of quality of place in rural areas in other indicators (with the exception of security) and significant differences between quality of place level with spatial factors, economic factors (exception livestock ownership) and social factors (immigration rats).
    Keywords: quality of place, Spatial, economic, social factors, rural areas, Nikshahr Township