فهرست مطالب

مطالعات فرهنگی و سیاسی خلیج فارس - پیاپی 8 (تیر - شهریور 1395)

فصلنامه مطالعات فرهنگی و سیاسی خلیج فارس
پیاپی 8 (تیر - شهریور 1395)

  • تاریخ انتشار: 1395/06/20
  • تعداد عناوین: 7
|
  • شروین مستغاثی*، حمیدر نظری سرمازه، مریم عاجی صفحه 9
    گردشگری به عنوان بزرگترین و پیچیده ترین صنعت دنیا به شمار می رود. تنوع ابعاد و پیچیدگی های صنعت گردشگری متناسب با مناطق جغرافیایی، زمینه های ویژه ای برای برنامه ریزی و مدیریت گردشگری می طلبد. در مناطقی که پتانسیل های بالقوه فراوانی برای توسعه صنعت گردشگری دارند، اما روند مطلوبی را طی ننموده اند، باید به دنبال عوامل و عناصری گشت که سبب سرعت بخشیدن به حرکت کند جریان گردشگری هستند. هر چند توسعه گردشگری در مناطق مختلف راه حل کلی برای همه مسائل نیست، راهبردهای نوینی پیش روی برنامه ریزان و تصمیم گیران مرتبط می گذارد که برای توسعه پایدار و کاهش محرومیت مناطق می تواند موثر باشد. براین اساس هدف مقاله، بررسی وضعیت مناطق نمونه گردشگری در جهت محرومیت زدایی از دیدگاه اجتماعات محلی است؛ به گونه ای که سبب توسعه گردشگری و افزایش اشتغال محلی با شیوه های مشارکتی گردد. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر اطلاعات اسنادی و کتابخانه ای و بررسی های میدانی است. مطالعه موردی شامل منطقه نمونه گردشگری جزیره میرمهنا است. داده ها و اطلاعات به طرق مختلف مراجعه به سازمان ها و مراکز مرتبط و بررسی های پیمایشی و پرسشنامه جمع آوری شدند، با استفاده از شیوه ارزیابی مشارکتی(PRA) قابلیت ها و توانمندی های جزیره میرمهنا در زمینه ایجاد اشتغال و به تبع آن محرومیت زدایی مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفت. آثار مولفه های قابل انتظار در هفت گروه عمده و 48 زیرگروه براساس جاذبه های گردشگری جزیره میرمهنا در جهت محرومیت زدایی از منطقه بندر ریگ بر اساس میانگین نمره(اهمیت)، وضعیت CPM مولفه ها، ظرفیت ایجاد شده در منطقه و میانگین کل ارزشیابی شدند. نتایج نشان می دهد، با توجه به ویژگی های جغرافیایی و ظرفیت تحمل منطقه، ارزیابی CPM حکایت از غلبه همزمان فعالیت های بخش گردشگری در منطقه مبتنی بر الگوی زنجیره ای و منبع گرا بودن دارد.
    کلیدواژگان: منطقه گردشگری، محرومیت زدایی، جزیره میرمهنا، PRA
  • نرگس شالچیان رابع* صفحه 33
    در ماده یک قانون چگونگی اداره مناطق آزاد ذکر شده است که اهداف مورد نظر از تشکیل این مناطق عبارتند از تسریع در انجام امور زیربنایی، عمران و آبادانی و رشد و توسعه اقتصادی، انجام سرمایه گذاری داخلی و خارجی، افزایش درآمدهای عمومی، ایجاد اشتغال سالم و مولد، تنظیم بازار کالا و نیروی انسانی، حضور فعال در بازارهای جهانی و منطقه ای، تولید و صادرات کالا. بر این اساس، افزایش درآمدهای عمومی و اشتغال زایی از عمده اهداف تاسیس این گونه مناطق ذکر شده است.
    اهداف تحقیق عبارتند از: شناخت ابعاد گوناکون جغرافیای طبیعی، اقتصادی، فرهنگی، تاریخی منطقه آزاد قشم، شناسایی نقاط مثبت و منفی صنعت گردشگری، مشخص نمودن این رابطه فرضی که میان گسترش صنعت گردشگری و ایجاد اشتغال، شناساندن اهمیت منابع و امکانات گردشگری درجهت افزایش انگیزه های کارآفرینی در صنعت گردشگری و از بالقوه در آوردن این منابع و بالفعل رسانیدن آن ها.
    روش این تحقیق، عمدتا برمبنای مطالعات کتابخانه ای با تکیه مقالات، اسناد، برنامه های توسعه ای، اظهار نظر مسئولان ذیربط و مشاهده اطلاعات و منابع آماری مرتبط با موضوع تحقیق می باشد.
    منطقه آزاد قشم با برخورداری از منابع سرشار طبیعی، جاذبه های گردشگری، موقعیت راهبردی و سرمایه گذاری های زیربنایی به خوبی از ظرفیت های لازم جهت رسیدن به توسعه پایدار و توسعه گردشگری برخوردار می باشد. این ظرفیت ها عمدتا دراستفاده ازموقعیت ویژه این جزیره در اکوسیستم ها و توان های اکولوژیکی جذاب و کم نظیر، قابلیت های چشمگیر و مستعد توسعه انسانی، امکانات معافیت گمرکی، توسعه ترانزیت و حمل و نقل کالا، بهبود رفاه اجتماعی همه جانبه، افزایش توان حمل و نقل و ظرفیت ترانزیتی، توسعه صنایع دستی و مدرن، وجود ظرفیت های خدماتی و رفاهی، وجود مجتمع های تجاری- تفریحی، توسعه مراکز درمانی توسعه زیرساخت و طرح های اقتصادی، برخورداری از فرصت هایی چون امکانات بندرعظیم و مجهز شهید رجایی، وجود ذخایر عظیم زیرزمینی(نفت و گاز) و معادن مختلف، قرار گرفتن در تنگه استراتژیک هرمز، برخورداری از کریدور ترانزیت شمال- جنوب.
    کلیدواژگان: منطقه آزاد قشم، اشتغال زایی، رفع محرومیت
  • حسن اروجی*، کرامت الله زیاری، فهیمه طوافی، نگین شکروی، محمد علیزاده، شبنم بدیعی صفحه 65
    گردشگری دریایی، به مجموعه تفریجات و بازدید از جاذبه هایی دریایی در محیط های دریایی اطلاق می گردد. منطقه خلیج فارس و جزایر خلیج فارس با داشتن جاذبه های مختلف تاریخی و طبیعی، از توانمندی بالایی برای توسعه گردشگری دریایی برخوردار می باشد. با این حال تخریب منابع و عدم برنامه ریزی صحیح و نداشتن یک مسیر مناسب، باعث شده است که گردشگری دریایی رونق چندانی در منطقه نداشته باشد. یکی از ضروریات توسعه گردشگری دریایی، ضرورت شناسایی پتانسیل های دریایی و تعیی مسیرهای دریایی می باشد. در این تحقیق با استفاده از معیارهای استاندارد گردشگری دریایی، بهترین مسیرهای گردشگری دریایی در منطقه و در بین جزایر استان هرمزگان تعیین گردید. معیارهای مورد استفاده شامل طول مسیر، فاصله بین جاذبه ها، شرایط اقتصادی و گردشگری جزایر، نزدیکی مسیر به جزایر، پراکندگی جاذبه های دریایی، مخاطرات دریایی، فاصله از ذخیره گاه های دریایی و میدان دید مسیرها می باشد. اطلاعات منطقه بر اساس هشت معیار تهیه گردید و در نهایت با استفاده از نرم افزار ARC GIS سه مسیر یک روزه، یک مسیر سه روزه بین جزایر و یک مسیر سه روزه در پهنه دریا تعیین گردید. بر اساس نتایج تحقیق، مسیرهای یک روزه بر اساس مبداء و مقصد جزیره قشم، جزیره کیش و جزیره هندورابی تعیین گردید و مسیر سه روزه بر اساس معیارهای مورد نظر، نیز از جزیره قشم تا کیش تعیین مسیر شد. همچنین نتایج نشان می دهد که به دلیل نداشتن پشتوانه قدرتمند اقتصادی، بیشتر جزایر نقش فعالی در تورهای گردشگری دریایی ندارند.
    کلیدواژگان: گردشگری دریایی، مسیر گردشگری، جزایر خلیج فارس
  • الهام پهلوانی*، محمود گلستانی صفحه 87
    اندیشه برابری زن و مرد نیز به عنوان یک اندیشه جهانی، تاثیرات مختلقی در عرصه های مختلف بر جای نهاده و قطعا فرهنگ سیاسی جامعه نیز از جمله مقولاتی است که جهانی شدن تاثیرات قابل توجهی بر آن دارد. از جمله جوامع و کشورهایی که تحت تاثیر این پدیده قرار گرفته‏اند، کشورهای حوزه خلیج فارس می باشد. با توجه به اینکه فرهنگ سیاسی از چالش های مهم در عرصه سیاست می باشد، این مقاله در پی توضیح تاثیر جهانی شدن بر فرهنگ سیاسی زنان کشورهای خلیج فارس از جمله ایران و عربستان می‏باشد، با عنایت به اینکه کشورهای غربی داعیه حقوق بشر و برابری جنسیتی را سر می‏دهند، اقدام به ایجاد پایگاه های نظامی در عربستان نموده و یا در کشوری مثل ایران به بهانه مختلف از جمله عدم رعایت حقوق بشر و به خصوص حقوق زنان سعی دارند تا مشروعیت نظام را خدشه‏دار کنند، در این نوشتار در صدد آنیم تا فرهنگ سیاسی زنان در این دو کشور مورد بررسی قرار دهیم.
    بر اساس نظریه پیتر تایلور که معتقد است، الگوهای جهانی، الگوهای محلی را تحت تاثیر قرار می دهد و باعث می‏شود تا الگوهای محلی، خود را با تحولات جهانی سازگار و هماهنگ کنند، در این مقاله نشان داده می‏شود جهانی شدن از طریق تاثیرگذاری بر نمودهای فرهنگ سیاسی توانسته فرهنگ سیاسی زنان را از حالت تبعی و انفعالی صرف به سوی فرهنگ سیاسی مشارکتی هدایت کند؛ هر چند که این تغییرات در جامعه بسته و سنتی عربستان به کندی صورت می‏گیرد، اما به نظر می‏رسد که تحت تاثیر فضای جهانی شدن و با دستیابی به ابزارهای ارتباطی در بعد جهانی، این تغییرات با سرعت بیشتری صورت گیرد و در وادی سیاست شاهد شکل گیری فرهنگ سیاسی مشارکتی برای تمامی زنان باشیم.
    کلیدواژگان: جهانی شدن، فمینیسم جهانی، فرهنگ سیاسی، نظریه جهانی پیتر تایلور
  • محمدسعید نجفی*، پریسا شعبانی صفحه 139
    آگاهی از شرایط اقلیمی یکی از مهمترین منابع مورد نیاز برای گردشگری محسوب می شود. از طرف دیگر شناسایی ویژگی های تک تک مناطق از نظر شرایط اقلیم– توریستی، کاری بسیار زمان بر و دشوار است. از این رو استفاده از روش های جدید طبقه بندی امری ضروری و اجتناب ناپذیر محسوب می شود. یکی از روش های پر کاربرد در طبقه بندی، تحلیل خوشه ایاست که دارای کاربرد وسیع در مطالعات اقلیمی است. روش دیگری که برای پهنه بندی می توان از آن بهره گرفت، تحلیل ممیزی (تابع تشخیص) است. در این پژوهش به منظور ارائه یک رویکرد نوین به مطالعات آب و هواشناسی توریسم، از مجموع 5 شاخص PET، PPD، TSENS، PMV و TCI و داده های ماهانه ایستگاه های همدید موجود در خط ساحلی جنوب ایران در دوره آماری 1989 تا 2008 و همچنین روش تحلیل خوشه ایو ممیزی استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که منطقه مورد مطالعه دارای 4 منطقه اقلیم- توریستی در طول سال است. همچنین نتایج تحلیل ممیزی نشان می دهد که 98 درصد از نتایج حاصل از تحلیل ممیزی با نتایج حاصل از تحلیل خوشه ایمطابقت دارد.
    کلیدواژگان: گردشگری، اقلیم، تحلیل خوشه ای، تحلیل ممیزی
  • مهران صفایی صفحه 159
    این مقاله به بررسی پیامد های مضرر ناشی از ازدیاد و انباشتگی ترکیبات پلاستیکی در دریاها و اقیانوس ها برروی موجودات دریایی- اقیانوسی و در سطوح سلولی و درون سلولی می پردازد. نزدیک به 80 درصد آلودگی دریایی و اقیانوسی در سطح جهان دارای منشع در خشگی هستند و حدود 60 تا 95 درصد از محتوای این آلودگی ها و دبریس ها از جنس پلاستیک می باشند بنابراین تقریبا اکثریت زباله های پلاستیکی رها شده نهایتا به دریاها می رسند و توسط جریانات گردابی دریایی به اقیانوس ها منتقل می یابند و سرانجام تحت جریانات قوی ورتکس وار اقیانوسی در قسمت های مرکزی اقیانوس ها معروف به لکه های آشغالی متراکم و متمرکز می گردنند. توده های پلاستیکی در لکه عظیم فوق و سایر مناطق دریایی باعث پر کردن معده پرندگان دریایی و ایجاد سندرم گرسنگی در آنها، پدیده خفگی در ماهیان و انسداد مجاری تنفسی و مرگ لاک پشت ها دریایی می شوند. دبریس ها و پلیت ها ریزه پلاستیکی معلق دریایی و اقیانوسی دارای ظرفیت جذب و تراکم این سموم همانند ترکیبات بی فنل های پلی کلره (PCBs) و دی دی ای (DDE) و سایر آلودگی های هیدروفوبیک تا حدود یک میلیون بار به خود را در مقایسه با غلظت متداول این سموم و آلودگی های هیدروفوبیک در آب دریایی و اقیانوسی دارند. با اطلاع رسانی موثر و عمومی در مورد پیامدهای مضرر ناشی از گسترش بی رویه پسمانده های پلاستیکی به محیط زیست پیرامون در وسایل ارتباط جمعی می تواند با بالا بردن دانش اکثریت مردم و میزان مشارکت آنها در جهت پایش و ممانعت از مصرف افراطی از محصولات پلاستیکی در جامعه و کاهش میزان دفع این محصولات افزایش داد.
    کلیدواژگان: پلاستیک، انباشتگی، دریاها، اقیانوس، درون سلولی، خلیج فارس، مسمومیت
  • سیدعلی اکبر هاشمی راد صفحه 169
    خلیج فارس در قرن‏های گذشته از مهم‏ترین مناطق جهان به‏شمار می‏آمده است و دردهه های اخیر همچنان در سیاست‏های جهانی نقش مهمی را داراست. یکی از الگوهایی که تکمیل کننده زنجیره توسعه صادرات در خلیج فارس و جذب سرمایه های خارجی، ایجاد مناطق آزاد تجاری است که ایران از نظر موقعیت جغرافیایی و وجود الزامات اجرایی این الگو حایز بهترین شرایط است با توجه به این که کشور ایران در آستانه تغییر اس سیاست اتکا از صدور نفت به توسعه صادرات غیرنفتی می باشد لازم است الگوهای مختلف و موفق دیگر کشورها را برای انجام این مقصود بررسی نموده تا با انتخاب بهترین گزینه وظیفه خطیر خود را در قبال نسل حاضر به نسلهای آینده به خوبی ایفا نماید امروزه کشورهای متفاوتی اعم از توسعه یافته و در حال توسعه با توجه به ویژگی مناطق آزاد تجاری صنعتی برای دستیابی به هدف هایی نظیر توسعه اقتصاد ملی، جذب سرمایه های خارجی، استفاده از برتری های نسبی، ایجاد فرصت های شغلی، تربیت نیروی انسانی، افزایش درآمدهای ناشی از فعالیت های خدماتی، افزایش کارایی اقتصاد ملی، توسعه منطقه ای و تبدیل بخش های عقب مانده به قطب های توسعه، اقدام به ایجاد مناطق آزاد تجاری صنعتی نموده اند. منطقه آزاد، قلمرو معینی از سرزمین اصلی است که در آن، تجارت آزاد با سایر نقاط جهان با قوانین خاص و متفاوت از سرزمین اصلی مجاز شناخته شده است. این مناطق با ایجاد مشوق ها و معافیت های متنوع سعی دارند که سرمایه گذاری خارجی را جذب و آن را در تولید کالاهای صادراتی مورد استفاده قرار دهند. سپس با صادرات این کالاها کشور از آثار و مزایای مثبت صادرات و تجارت نظیر ایجاد اشتغال، رشد اقتصادی، توسعه منطقه ای و... برخوردار نمایند. سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که آیا مناطق آزاد توانسته اند آثار مثبت در توسعه کشورهای در حال توسعه داشته باشند؟ همچنین با توجه به ایجاد چندین منطقه آزاد تجاری صنعتی در کشور، عملکرد آنها در ایران چگونه بوده است؟ مطالعه حاضر به منظور پاسخگویی به سوالات مذکور به بررسی روند تاریخی تاسیس مناطق آزاد و ارزیابی عملکرد مناطق آزاد در کشورهای در حال توسعه و ایران اقدام نموده و سپس به تشریح نقش، آینده آن در پرتو اقتصاد دانایی محور و جهانی شدن اقتصاد پرداخته و سرانجام پیشنهاداتی کاربردی برای بهبود عملکرد این مناطق ارائه نموده است.
    کلیدواژگان: منطقه آزادتجاری و صنعتی، توسعه اقتصادی، منطقه خلیج فارس
|
  • Shervinmostaghaci*, Hamid Nazarisarmazeh, Maryam Aji Page 9
    Tourismis one of the largest and most complexthe world industry. Variation in the size and complexity of the tourism industry, according to geographical areas, special areas for planning and management of tourism demand. Great potential for tourism development in areas that have potential, but have not a good trend, we will seek to elements that will accelerate the movement of tourist flow. On this basis, the paper reviews the status of regional tourism for local communities is deprivation of view, to develop a collaborative approach to tourism and increase local employment. Research methods, descriptive - analytical and based on documents and library and information studies field. The case study includes a sample area of tourist Myrmohanaisland.data and information by different ways go to organizations and related facilities, and review and questionnaire survey were collected,using participatory appraisal techniques (PRA) functionality and capabilities in the areas of employment and consequently Myrmohana island deprivation measured and evaluated.components of the seven main groups and 48 subgroups based on the expected tourism to the island Myrmoahana gritty port area based deprivation score (importance), the CPM components, were assessed average capacity in the region and. The results show that, due to the geographical features and capacity assessment indicating CPM defeat in the tourism sector and supply chain orientation is based on the model.
    Keywords: tourism area, deprivation, Myrmohanaisland, PRA
  • Nrgues Shalchian* Page 33
    Introduction
    In the article 1 of the Free zones law it is noted that the goals of foundations of these zones are economic development¡ job creation and increased public revenues. Research
    Objectives
    Research goals include: understanding geographical diversification of natural¡ economic¡ cultural¡ historical¡ Qeshm Free Zone¡identification the positive and negative points of the tourism industry¡ to determine putative relationship between tourism development and job creation¡recognizing the importance of tourism resources and incentives to promote entrepreneurship in the tourism industry and the potential to deliver the resource and its potential.
    Materials And Methods
    This research method is mainly based on a library of articles¡ documents¡ applications development¡ expert authorities and relevant information and data sources are investigated. Findings and
    Conclusions
    Qeshm Free Zone blessed with natural resources¡tourism attractions¡ and strategic location has excellent infrastructure investments needed to achieve sustainable development and tourism development capacity. These capacities are mainly due to in the island''s position in the attractive and unique ecosystems and ecological potential¡Impressive capabilities and talented human development¡ duty-free facilities¡ transit and transportation development¡ comprehensive social welfare¡Increasing transportation and transit capacities¡ crafts and modern development¡ a welfare service capacities¡ a commercial complex- recreation¡Development of centers of economic development and infrastructure projects¡ such as massivefacility opportunities of Shahid Rajai port¡ underground reserves (oil and gas) and mines¡ located in the strategic Strait of Hormuz¡ having transited north-south corridor.
    Keywords: Qeshm Free Zone, Employment, poverty elimination
  • H.Oroji, Dr. K. Ziyari, F.Tavafi, N.Shokravi, M.Alizadeh, Sh.Badiei Page 65
    One of the most significant current discussions in tourism is marine tourism. A package of recreation and visiting marine attractions in marine environment called marine tourism. The past decade has seen rapid developments in marine tourism¡ however far too little attention has been paid to Persian gulf marine tourism despite its vast historical and natural attractions. The aim of this paper is to nominate the best marine route in the area among Hormozgan state islands on the bases of standard criteria for marine tourism. The criteria are length of the route¡ distance between attractions¡ economic capacity and touristic attractions in the islands¡ closeness of the route to the islands¡ scatterings of marine attractions¡ marine dangers¡ distance to biomass marine and viewshed. The information of the area has been prepared on the bases of 8 criteria by importing the data to ARCGIS software. Three routes including: three¡ one-day trip routes¡ one three-day trip route between islands and a three-day trip route in to the sea has been determined. Analysis showed that one-day tours origins and destinations are Qeshm¡ Kish and Hendorabi islands and Three-day tours origins and destinations are Qeshm and Kish. The result shows most of the islands are not taking part in marine tours because of not having enough economical power.
    Keywords: marine tourism, tourism routes, Persian gulf islands
  • Elham Pahlavani, Mahmud Golestani Page 87
    Notion of women and men equality as a universal concept¡ have different effects in different areas of society¡ including issues have left certain political culture that globalization has a significant impact. Among communities and countries that have been affected by this phenomenon¡ Countries of the Persian Gulf. . Given that the political culture is a major challenge in the field of politics¡ this article seeks to explain the impact of globalization on women''s political culture in the Persian Gulf states¡ including Iran and Saudi Arabia¡ with regard to the claim that Western human rights paper¡ In this paper¡ we intend to women''s political culture in the two countries to explore. According to Peter Taylor¡ who believes that global patterns¡ patterns affecting local and regional causes and patterns¡ are consistent with global developments¡ This is shown by the impact of globalization on aspects of political culture¡ political culture¡ women have passive mode and only incidental to the conduct of participatory political culture However¡ depending on the changes in society and traditional Arabian slowed But that seems to affect global climate and access to communication tools in the world These changes occur more rapidly in the realm of politics and political culture in the formation of a partnership to be all women .
    Keywords: globalization, global feminism, political culture, the idea of Peter Taylor.
  • Mohammad Saeed Najafi, Parisa Shabani Page 139
    Knowing the climate conditions is one of the most important sources needed for tourism. On the other hand¡ recognizing the properties of every single of the regions from the climate-tourism conditions viewpoint is so difficult and timeconsuming. Therefore¡ using the new classification methods is essential. One of the common methods of classification is clustering analysis¡ which has many applications in the climate studies. Another method used to interpolating is discriminate analysis. in order to present a new approach to tourism climate studies.¡ this study used 5 indices including PET¡ PPD¡ TSENS¡ PMV and TCI and also monthly data from synoptic stations of beaches in Southern Iran during the statistical period between 1989 and 2008¡ as well as cluster and discriminate analysis. The results show that there have 4 climate-tourism regions in study area. As well as the results of discriminate analysis show that agreement with clustering analysis in 98 percent.
    Keywords: Tourism, Climate, Clustering Analysis, Discriminate analysis
  • Mehran Safaie Page 159
    This paper is to determine of consequences of marine-oceanic plastic accumulation on cellular and organismal level(s). The land- based sources account for nearly 80 percent of the world’s marine-oceanic pollution and 60 to 95 percent of the waste is made of plastic. Ultimately¡ the most of the plastic waste in the world ends up at sea. By the assistance of oceanic whirling currents¡ the plastic litter compiles over time at the middle of main ocean vortices forming named garbage patches. In the ocean and sea¡ some plastic pieces fill the stomach and cause suffocation of birds and turtles. It can also lead to starvation and potentially death of animals. Tiny plastic pieces absorb hydrophobic pollutants such as polychlorinated biphenyls (PCBs) and a degraded form of the pesticide DDT (DDE) with a concentration factor of almost 1 million times being compared to the overall concentration of the chemicals in seawater. Novel local legislations as well as international programs¡ with clear frames and enforcement measures¡ are currently being presented and suggested worldwide and some may need ratification by many countries to decline plastic pollution in sea and ocean. Media can also play a key role to enhance public awareness of the adverse effects of plastic pollution on marine life and human health.
    Keywords: Plastic waste, Accumulation, Ocean, Marine life, cellular level, Pollutants