فهرست مطالب

فصلنامه عصر آدینه
پیاپی 15 (پاییز 1394)

  • بهای روی جلد: 295,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1394/09/23
  • تعداد عناوین: 8
|
  • صفحه 5
  • کاظم عظیمی خرم آبادی* صفحه 9
    زمینه سازی برای ظهور مهدی موعود(عج)، یکی از وظایف و رسالت های خطیر شیعه بصیر و آگاه در جهان امروز است و زمینه سازی رسانه ای _ تبلیغاتی یکی از مهم ترین شاخه های آن است که سایر موضوعات و عرصه ها را به صورت مستقیم و غیرمستقیم تحت تاثیر قرار می دهد؛ چرا که رسانه و تبلیغات در دنیای امروز نقش برجسته ای دارد، تا حدی که در نظر کارشناسان، جایگزین سلاح و گلوله شده است. موضوع زمینه سازی ظهور منجی عالم(عج)، یکی از بهترین عرصه ها برای استفاده از توانایی ها و ظرفیت های حوزه رسانه و تبلیغات با به کارگیری آخرین دستاوردها و فناوری های روز بشری است و گستردگی تاثیر و تنوع ابزارها و شیوه های مورد استفاده در رسانه و تبلیغات، زمینه های تازه و متعددی را برای نوآوری و خلاقیت در حوزه بیان اصول و مبانی مهدویت، منجی، آخرالزمان، ضرورت زمینه سازی، نقش مهم تلاش های محبان و منتظران و... پیش رو قرار می دهد. رسانه و تبلیغات انواع آن ها اعم از مکتوب، دیداری _ شنیداری، مجازی _ سایبری، دینی _ عرفی، در سایه ایجاد سازمان و تشکیلات منظم و استفاده از ظرفیت های هنر، طراحی، چاپ و... ظرفیت های بالقوه ای است که لازم است توسط محبان و منتظران قدوم منجی عالم(عج)، مورد توجه و استفاده جدی قرار گیرد. در این مقاله سعی شده است که مسئله زمینه سازی ظهور مهدی موعود در حوزه رسانه و تبلیغات و چگونگی ایفای نقش موثر توسط منتظران و محبان ظهور، مورد طرح و آزمون قرار گیرد.
    کلیدواژگان: حضرت مهدی (عج)، زمینه سازی، ظهور، رسانه، تبلیغات
  • اسماعیل تاج بخش*، مولود شاگشتاسبی صفحه 47
    مهدویت موضوعی است که از سده نخستین هجری مورد توجه مسلمانان به ویژه شیعیان قرار گرفت و فرقه های گوناگون اسلامی درباره آن به اختلاف سخن گفته اند. فرقه اسماعیلیه از گروه هایی است که درباره مهدویت عقاید خاصی دارد. پیروان اسماعیلیه نخست به مهدویت اسماعیل، فرزند بزرگ امام جعفر صادق(ع) و سپس محمد بن اسماعیل معتقد شدند و او را امام هفتم و پایان دهنده دور ششم تاریخ مقدس بشریت دانستند. مهدویت در دیدگاه آنان پیوند استواری با اصل امامت دارد و در منابع کلامی، فلسفی و تاریخی آنان به تفصیل درباره آن بحث شده است. حکیم ناصرخسرو قبادیانی سخنور بزرگ اخلاق، دین و عقل در قرن پنجم از معتقدان به موعود نجات بخش است و رد پای این اندیشه را می توان در آثار او مشاهده کرد. تلاش این پژوهش در راستای واکاوی آثار ناصرخسرو قبادیانی، به عنوان یکی از مهم ترین مبلغان مذهب اسماعیلیه و بررسی دیدگاه او نسبت به امام قائم، علامت های پیش از ظهور، روزگار عصر ظهور، نقش و اهمیت امام قائم و نیز مقایسه آن با دیدگاه شیعه امامیه است.
    کلیدواژگان: ناصرخسرو، امام قائم، اسماعیلیه، شیعه امامیه، مهدویت
  • حمید تلخابی*، نعمت باقری فرد صفحه 71
    در این نوشتار، کارایی و مفهوم انتظار در دو جهان مدرن و پیشامدرن، مورد بررسی قرار گرفت. در این تحلیل هر واژه، علاوه بر معنای تحت الفظی خود، در مناسبتی که با دیگر واژه ها و مفاهیم برقرار می سازد، نقش و جایگاه عملکردی خاصی به خود می گیرد. انتظار در مدار ارتباطی خود با کلماتی چون حقیقت، حجاب، رازوارگی و عمل قهرمانانه، مفهومی را شکل می دهد که از آن می توان به عنوان رویکردی پیشامدرن یاد کرد. در این مفهوم، غیاب یک راهکار تحول ساز و سازنده است که محدود به غیبت امام عصر (عج) نبوده و در سنت رفتاری بسیاری از پیامبران و بزرگان دینی قابل رویت است. موقعیت غیبت، ظرفیت های روایی تازه و نامنتظری را برای فرد منتظر به وجود می آورد که در این پژوهش توسعه ای، از آن با نام زیبایی شناسی غیاب یاد شده است. در این مقاله که براساس پژوهش اسنادی _ کتابخانه ای سامان یافته، انتظار از حد و اندازه یک اصطلاح فراتر رفته و بینش و گفتمانی را موجب می شود که با گفتمان شکاک و بی باور مدرن در تعارض قرار می گیرد. در این مقایسه گفتمانی، بنا بر اقتضائات اندیشه مدرن، انتظار، مفهومی عبث و هجوآمیز بوده و توان درک زیبایی شناسی امر غایب را از کف داده است. زیبایی شناسی غیاب، روش و راهکاری برای بازتولید مفاهیم تازه و اثرگذار و روزآمدسازی مفاهیم و تفکرات گفتمان پیشامدرن است.
    کلیدواژگان: انتظار، موقعیت غیبت، مدرن، پیشامدرن، زیبایی شناسی غیاب
  • سیدعلی اصغر موسوی* صفحه 89
    از جمله مقوله های مطرح در «مکتب شعر دینی» و مبانی نظری مهدوی، دیدگاه «رعایت شان ممدوح» است که جزو شالوده تفکیک ناپذیر شعر دینی و موضوع مدایح و مراثی «ولایی» به شمار می رود.
    در شعر دینی چند اصل به عنوان مبنا به کار گرفته می شود که آن را از انواع دیگر جدا می کند و این پای بندی به اصول را معمولا «تعهد» در شعر دینی می نامند. آن چه به عنوان یک «اثر متعهد» به مخاطب عرضه می شود دارای ویژگی های محتوایی مشخصی است که پدیدآورنده اثر را ملزم به رعایت آن ها می کند. حفظ شان و منزلت ممدوحان اشعار و آثار ادبی _ هنری از جمله آن ویژگی هاست. در این مقاله ضمن تعریف چیستی دیدگاه رعایت شان ممدوح در شعر مهدوی، به کمیت و کیفیت تاثیر این دیدگاه در آثار پرداخته می شود.
    کلیدواژگان: رعایت شان ممدوح، تفاوت ممدوح دینی و غیر دینی، لزوم پای بندی به تعهد در شعر مهدوی، اصول مبانی نظری شعر دینی
  • خیریه عچرش*، رقیه شریفی صفحه 117
    سیدحیدر حلی، شاعر، نویسنده و دانشمند سخنور شیعی مشهور قرن نوزدهم میلادی (سیزدهم هجری قمری) است؛ شاعر عراقی که مدایح و مرثیه های پرشماری درباره خاندان نبوت دارد. از این رو وی را «شاعر الحسین» می نامند و همچنین به «شاعرالمهدویه» نیز معروف است.
    وی سروده های حکمی دلنشینی را در بهترین اسلوب و سبک شعری، در میان دیگر اغراض شعری اش جاری کرده است.
    وصف های او درباره مرگ، زندگی و گذر زمان و دیگر ارزش های اخلاقی از جمله دوستی، وفای به عهد، عزت و کرامت انسانی و... آموزنده است. خاستگاه اصلی سروده های حکیمانه حلی، مهدویت وی است. خاستگاه اصلی سروده های حکیمانه حلی، مهدویات اوست.
    وی در سرتاسر دیوان شعر خود به مسئله مهدویت و ظهور منجی عالم بشریت، بشارت داده است و سعادت جهانی را برای تمام بشر ترسیم می کند.
    کلیدواژگان: سیدحیدر حلی، حکمت، مهدویت، سروده های مهدوی حلی
  • منصور نیک پناه* صفحه 139
    شعر، بازتاب و عصاره عقیدتی و فرهنگی یک جامعه است. شعرا در سروده هایشان بر مواردی تاکید دارند که مکنونات قلبی یا انتظارات و آرزو های آن ها را دربر می گیرد. ظهور مصلح جهانی به عنوان یک آرمان و وعده الهی همواره مد نظر شعرا و عرفا قرار گرفته است و در این میان تمایزی بین فرق مختلف، مذاهب مختلف و ممالک مختلف دیده نمی شود. البته این مورد در دوره های مختلف نوسان دارد و در عین حال در بین طبقات مختلف سرایندگان زبان فارسی از قبیل شاعران درباری و آیینی این تفاوت قابل رصد است، تا جایی که بخش درخور توجهی از شعر شاعران مذهبی را در قالب شعر انتظار یا غیبت می توان منفک کرد و مجموعه ای کامل فراهم ساخت. نویسنده در این مجال بر آن است که با سیری کلی فضای سروده های مهدوی و ویژگی های آن ها را به تحریر درآورد.
    کلیدواژگان: شعر فارسی، منجی، موعود، حضرت مهدی (عج)
  • حسن ستاری ساربانقلی*، المیرا زاهدیان صفحه 159
    ایرانیان با توجه به فرهنگ اسلامی و سیر بالندگی خود در محیطی مبتنی بر اصول اسلامی، کمتر موردی از عناصر زندگی خود را بدون لحاظ کردن فرهنگ و جهان بینی اسلامی بیان می نمایند که فضای سبز و مسکن نیز جدای از این امر نیست. این پژوهش با بررسی توصیفی _ تحلیلی آیات قرآن و تفاسیر موجود و نیز متون معتبر اسلامی از جمله نهج البلاغه، نهج الفصاحه و غررالحکم و تحلیل بیست خانه، سعی دارد زوایا و مفاهیم اسلامی مرتبط با فضای سبز در معماری مسکونی ابنیه سنتی ایران را استخراج کند. در نهایت نتیجه ای که از این مقاله استنباط می شود، نشان می دهد ایرانیان با شناخت و درک و به کارگیری ابزاری آیات قرآن کریم و متون مذهبی تلاشی وافری را برای انطباق و بازسازی محیط زیست خود بر اساس آموزه های اسلامی داشته اند که از جمله این موارد می توان به طور خاص توصیفات و تصورات ارائه شده از بهشت را در فضای سبز و باغ ایرانی ملاحظه کرد. پرسش های اصلی تحقیق بر این قرارند که شاخصه های توصیفی فضای سبز در متن قرآن کریم و متون معتبر مذهبی چه بوده است و قرآن کریم و متون معتبر مذهبی درباره عناصر فضای سبز در ابنیه مسکونی چه الگویی را ارائه می دهند؟
    کلیدواژگان: قرآن کریم، معماری اسلامی، معماری ایرانی، فضای سبز، معماری مسکونی