مجله راهور
پیاپی 20 (بهار 1396)

منسجم نبودن الگوهای موجود در زمینه مدیریت ترافیک در کلانشهر تهران و ارائه راهکارهای بهینه در جهت «طراحی الگوی راهبردی برنامه ریزی و مدیریت ترافیک شهر تهران»، مسئله اساسی این پژوهش است که میتواند راهگشای مدیریت کلان ترافیک شهر تهران باشد. هدف اصلی این پژوهش، «طراحی الگوی راهبردی برنامه ریزی و مدیریت ترافیک شهر تهران» است. اهداف فرعی پژوهش عبارتند از: شناخت و تبیین و تعیین چالشها، آسیب ها و توانمندی های شهر تهران، شناخت ابعاد راهبردی مدیریت ترافیک شهر تهران، شناخت و بررسی چگونگی رابطه بین ابعاد راهبردی برنامه ریزی و مدیریت ترافیک شهر تهران و سوال اصلی پژوهش، چیستی الگوی راهبردی برنامه ریزی و مدیریت ترافیک شهر تهران است. این پژوهش از نظر نوع، کاربردی و از نظر روش، توصیفی- تحلیلی - همبستگی بوده و در فضای کیفی انجام شده است؛ در همین راستا نیز داده ها و یافته های پژوهش توصیف و تحلیل شد و آنگاه با استفاده از روش های آماری پیشرفته، میزان ارتباط و تاثیرگذاری آن ها و همبستگی ابعاد سنجیده شد. پژوهشگر پرسشنامهای را با یک مفهوم، 3 بعد، 17 مولفه و 45 شاخص تدوین و بین جامعه آماری 80 نفره به روش تمامشمار توزیع کرد؛ روایی پرسشنامه به تایید خبرگان رسید و میزان پایایی آن بر اساس آزمون ضریب آلفای کرونباخ، 0.964 تعیین شد. در تحلیل داده ها از آزمونهای علامت، رگرسیون، همبستگی و تحلیل مسیر برای سنجش میزان تاثیر و ارتباط آن ها استفاده شد و در پایان نتیجه میانگین کل پاسخ های ارائه شده در حوزه ها یا مفاهیم چهارگانه پژوهش به میزان 3.55 بود که بزرگتر از میانگین متوسط (3= ) و نزدیک به میانگین زیاد (4 ) می باشد و نتایج آزمون گویای معنی داربودن این اختلاف است؛ بنابراین نتیجه به دست آمده بیانگر تاثیر برنامه ریزی و مدیریت بر ترافیک شهر تهران است. همچنین آزمون ضریب همبستگی بین مفهوم برنامه ریزی و مدیریت از یکسو و ابعاد سه گانه از سوی دیگر نشان داد که میزان ضریب همبستگی بین ابعاد و حوزه ها یا مفاهیم پژوهش، 0.925 است که نشان از همبستگی بالا بین عوامل موثر پژوهش دارد. برای اجرای آزمون تحلیل مسیر و طراحی الگوی پژوهش، از ابعاد پژوهش به عنوان متغیرهای مستقل، از مفهوم اصلی پژوهش به عنوان متغیرهای میانجی و از برنامه ریزی و مدیریت راهبردی ترافیک شهر تهران به عنوان متغیر وابسته استفاده شد؛ نتیجه مجموع تاثیرهای مستقیم و غیرمستقیم برنامه ریزی و مدیریت، 0.175 بوده است. در پایان پژوهش نیز پیشنهادهایی ارائه شد.

سوانح رانندگی در سال های اخیر از عوامل اصلی ناخوشی و مرگ ومیر در جهان بوده و خسارت های مالی، اقتصادی و اجتماعی وسیعی را متوجه جامعه می کند. این مطالعه با هدف توصیف پیامدهای اقتصادی و اجتماعی سوانح رانندگی منجر به مرگ در خانواده های حادثه دیده تهرانی انجام شد.
مطالعه کیفی حاضر در سال 1392، بر روی خانواده 23 نفر از قربانیان، با استفاده از مصاحبه نیمه ساخت یافته عمیق و به روش نمونه گیری هدفمند انجام شد. داده های آن نیز به روش تحلیل محتوای کیفی موردتجزیه وتحلیل قرار گرفت.
پیامدهای این سوانح بر اساس تجارب مشارکت کنندگان در پنج طبقه اصلی فشار اقتصادی و فقر خانواده، مسائل شغلی و تحصیلی، مشکل در تعاملات اجتماعی، تعارض های خانوادگی و افت کیفیت زندگی خانواده دسته بندی شد.
پیشنهاد ها: پیامدهای سوانح رانندگی بر کیفیت زندگی خانواده های حادثه دیده تاثیر منفی گذاشته و کاهش ابعاد این آسیب ها مستلزم فراهم سازی حمایت های موردنیاز برای خانواده های سانحه دیده است.

مدارس حاشیه راه ها همواره به عنوان مناطقی شناسایی می شوند که احتمال تصادف عابران پیاده خردسال در مجاورت آن ها زیاد است؛ لذا پیش بینی وضعیت تصادفات این مدارس می تواند در جهت شناسایی و اولویت بندی آن ها به منظور انجام اقدامات ایمن سازی فیزیکی از اهمیت ویژه ای برخوردار باشد. در این مطالعه، سعی بر آن است تا روشی برای پیش بینی تصادفات مدارس حاشیه راه ها ارائه شود.
برای پیش بینی تصادفات از روش شبکه های عصبی مصنوعی، به منظور پیش بینی شاخص شدت تصادفات (P) در حوزه نفوذ مدارس حاشیه راه ها اقدام شد. برای آموزش شبکه از اطلاعات مربوط به مدارس حاشیه راه های استان زنجان استفاده شده است و مدل پیشنهادی بر اساس بخش دیگری از همین اطلاعات موردآزمایش قرار گرفته است.
نتایج این مطالعه نشان داد که شبکه عصبی مصنوعی فیت نت از بین سه شبکه عصبی منتخب به منظور تخمین خروجی، بهترین نتایج را در ارتباط با پیش بینی شاخص تصادفات برای مدارس حاشیه راه ها انجام می دهد. درنهایت، اعتبارسنجی مدل با مقایسه اختلاف مقادیر پیش بینی شده توسط مدل و مقادیر موجود انجام پذیرفته است که نتایج نشان داد اختلاف مقادیر پیش بینی شده با مقادیر موجود در اکثر نقاط در حد صدم و در تعدادی کمتر از 0.2 و در موارد معدودی غیرقابل اغماض می باشند. درنتیجه، نوع شبکه و ساختار آن نیز بر دقت پیش بینی نتایج تاثیر بسزایی دارد که در این پژوهش، شبکه عصبی فیت نت نسبت به دو شبکه دیگر، خروجی های مناسبی داشته و افزایش تعداد نورون نیز در بهبود نتایج آن موثر بوده است.
پیشنهادها: به منظور کاهش تصادفات و سوانح ترافیکی مناطق نزدیک مدارس پیشنهاد می شود که پس از انتخاب روش اولویت بندی و تعیین مدارس برای ایمن سازی، اقداماتی از قبیل استفاده و بهبود علایم افقی و عمودی در محدوده مدارس، اعمال محدودیت سرعت در مناطق نزدیک مدارس، اعمال جرایم با مبالغ بیشتر در این محدوده، اختصاص محل های ویژه برای توقف اتوبوس مدارس در صورت وجود، ایجاد محل های ویژه به منظور پیاده روی دانش آموزان در کناره راه ها، حضور پلیس در محدوده مدارس، بهره گیری از افراد آموزش دیده به عنوان گذربان مدارس در ساعات اتمام زمان مدارس، استفاده از کیف و لباس های دارای شبرنگ برای دانش آموزان، تامین نور کافی در مناطق نزدیک مدارس و استفاده از نوارهای لرزاننده جهت آگاهی رانندگان مدنظر قرار گیرد.

انسان، راه و وسیله نقلیه، اجزای اصلی تشکیل دهنده ترافیک و حمل ونقل می باشند که هریک به تنهایی و به صورت ترکیبی، سهمی در بروز تصادفات رانندگی دارند. تامین و ارتقای سطح ایمنی حمل ونقل در سایه شناخت سهم و وضعیت هریک از این عوامل در کشور و عملکرد صحیح و به موقع به منظور بهبود وضعیت هریک از این مولفه ها تحقق می یابد. در صورت شناسایی هریک از عوامل فوق می توان راهکارهای مناسبی را برای کاهش تصادفات و افزایش ایمنی پیشنهاد داد. یکی از راهکارهای مهم و اصلی، آموزش است که به ویژه در کاهش تصادفات با دلیل انسانی و همچنین اندرکنش عامل انسانی و سایر عوامل موثر می باشد؛ با توجه به اینکه در راستای آموزش بهتر رانندگان در شرایط فعلی دنیا از روش های نوین و تجهیزات شبیه سازی استفاده می شود.
در این پژوهش، شناسایی بسته های آموزشی با استفاده از مطالعه ادبیات و سرفصل های موجود در کشور و مطالعه تطبیقی انجام پذیرفت و در گام بعد از الگوی پرموتاسیون برای اولویت بندی بسته ها استفاده شد. در این روش اولویت بندی، تعدادی گزینه و تعدادی معیار وجود دارند که باید جایگشت های مختلف با توجه به اولویت گزینه ها تشکیل شود و در نهایت مناسب ترین جایگشت که بیشترین امتیاز را کسب کرد، انتخاب نهایی شود.
در این پژوهش، بسته های آموزشی مناسب در شبیه ساز رانندگی در جهت کاهش تصادف، خطاهای انسانی و تخلف، شناسایی و اولویت بندی شدند. بر اساس الگوی ارائه شده، بسته آموزشی مهارت محور شامل توجه و تمرکز، مدیریت سرعت، درک خطر، مدیریت سبقت و رعایت حق تقدم منتخب شد.
پیشنهادها: پیشنهاد می شود که مدیران آموزشی و تصمیم گیران در شرایط بودجه کم و ناکافی از بسته جامع تر و ضروری تر مهارتی مبتنی بر تصادفات، تخلفات و درک خطر در آموزش های با شبیه ساز رانندگی استفاده کنند.

تحقیق بررسی تطبیقی الگوهای بین المللی مدیریت بحران های ترافیک شهری با هدف مقایسه الگوهای سایر کشور ها با الگوی مدیریت دو سطحی مقابله با بحران های ترافیک شهری صورت گرفته است. بدیهی است که چنین مقایسه ای می تواند نواقص و یا امتیازات این الگو را برای مدیران شهری کشور مشخص سازد.
روش این تحقیق از نظر نوع تحقیق، کاربردی و از نظر روش اجرا کیفی، با تکنیک دلفی تطبیقی است. برای گردآوری اطلاعات از ابزار اسناد و مدارک و پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد که قبل از اجرا، اعتبار آن از طریق اعتبار صوری، و پایایی آن از طریق معادله کوکران با ضریب 891/0 مورد ارزیابی مثبت قرار گرفت. در جهت سنجش نیکویی الگوی تحقیق از رگرسیون چند متغیره استفاده شده است.
یافته ها و پیشنهاد ها: یافته ها نشان می دهد که الگوی دوسطحی مقابله با بحران های ترافیک شهری از چندین جهت نسبت به سایر الگوهای مطرح شده، از قابلیت های لازم برخوردار بوده و ضمن پیشگیری از بحران های ترافیک شهری، در احراز آمادگی مدیران مرتبط با بحران ترافیک به منظور مقابله با بحران بسیار تاثیرگذار است.

رفتار شهروندی سازمانی، مجموعه ای از رفتارهای داوطلبانه و اختیاری سودمند برای سازمان است که بخشی از وظایف رسمی فرد نیست؛ اما باعث ترویج عملکرد موثر سازمان می شود و مطلوبیت اجتماعی سازمان را بهبود می بخشد و از طرفی موجب رضایت مشتریان و یا افراد جامعه خواهد شد. با توجه به اینکه پلیس راهنمایی و رانندگی در سالیان اخیر با نوآوری های بسیاری همراه بوده و به روش های گوناگون در پی افزایش اثربخشی و جلب رضایت مشتریان برآمده، هدف اصلی این تحقیق، شناسایی پیامدهای رفتار شهروندی سازمانی از دیدگاه خبرگان حوزه راهنمایی و رانندگی و اعضای هیئت علمی دانشگاه است.
این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و ازلحاظ روش، کیفی است. ابزار گردآوری داده ها، مصاحبه می باشد و جامعه آماری را نیز اعضای هیئت علمی و خبرگان راهنمایی و رانندگی ناجا با استفاده از روش گلوله برفی به تعداد 24 نفر تا رسیدن به اشباع نظری شکل داده اند. برای تجزیه وتحلیل محتوای تحقیق، از روش کیفی تحلیل محتوای جهت دار، با استفاده از نرم افزار کیفی مکس کیودی ای استفاده شده است.
یافته های به دست آمده حاکی از آن است که فقط 14 پیامد حاصل یعنی رضایت مردم، احترام متقابل بین مردم و پلیس، نگاه مثبت مردم به پلیس، جلب اعتماد مردم، افزایش اثربخشی، افزایش کارایی، افزایش کیفیت خدمات، بهبود روحیه کارکنان، رضایت کارکنان، حفظ روحیه کارکنان، رضایت شغلی، کاهش بی نظمی کارکنان، تاثیرپذیری دیگران از عملکرد پلیس و تعمیم آن به دیگر سازمان ها به علت نزدیکی در 4 سطح قرار گرفتند که برابر مدل نهایی تحقیق عبارتند از: 1- ارتقای کیفیت زندگی کاری کارکنان راهور، 2- ارتقای عملکرد پلیس راهور، 3- الگوشدن پلیس راهور و 4- خشنودی مردم.
پیشنهادها: پس از بررسی های لازم برای سه سطح ارتقای کیفیت زندگی کاری کارکنان راهور، ارتقای عملکرد پلیس راهور و خشنودی مردم، تحقیقات مشابهی یافت شد؛ ولی برای پیامد الگوشدن پلیس راهور هیچ تحقیق مشابهی یافت نشد؛ پس می توان نتیجه گرفت که الگوشدن پلیس راهور جزو نوآوری های این تحقیق است.

تصادفات جاده ای از پدیده های مهمی است که به دنبال روند موتوریزه شدن جوامع و روند رو به گسترش استفاده از وسایل حمل ونقل موتوری مشاهده می شود. پدیده ای که به دنبال آن، سالانه جان بسیاری از افراد گرفته شده و یا مصدوم می شوند؛ از پیامدهای این پدیده، هزینه ها و خسارت های مختلف مالی و روحی و روانی می باشد.
در این پژوهش با استفاده از روش های پیش بینی هارمونیک، الگوی اقتصادسنجی آرچ، معادلات پویای خطی مرتبه دوم (2،1) DGMو سری زمانی آریما به پیش بینی تعداد مصدومان حوادث ترافیکی استان خوزستان پرداخته شده است.
یافته ها نشان داد که میانگین درصد قدر مطلق خطا برای روش های سری زمانی آریما، (2،1)DGM و هارمونیک به ترتیب 5.36، 8.29 و 8.001 می باشند؛ همچنین ضریب فزاینده لاگرانژ نشان داد که امکان پیش بینی با روش آرچ برای تعداد مصدومان تصادفات استان خوزستان وجود ندارد.
مقادیر پیش بینی شده نشان داد که تعداد مصدومان ناشی از تصادفات در استان خوزستان در حال کاهش است و این نشان دهنده اثربخشی اقدامات پلیس راهنمایی و رانندگی در جهت کاهش تصادفات رانندگی در استان خوزستان است که با آموزش و فرهنگ سازی بیشتر می توان این مقدار را با شیب بیشتری کاهش داد.