فصلنامه علوم اعصاب شفای خاتم
سال دوم شماره 1 (پیاپی 5، زمستان 1392)

سلول های بنیادی مشتق از بافت چربی قادرند به سلول های عصبی و گلیالی تمایز یابند. یکی از روش هایی که به واسطه آن می توان تعداد قابل توجهی سلول بنیادی/پیش ساز عصبی از تمایز سلول های بنیادی مشتق از بافت چربی به دست آورد روش کشت نوروسفر می باشد. در این فرایند سلول های بنیادی مشتق از بافت چربی تحت شرایط مناسب تکثیر یافته و تجمعات سلولی تمایز نیافته چند توانی به نام نوروسفر را ایجاد می کنند که قادرند به سلول های بنیادی/پیش ساز عصبی تبدیل شوند.
در این تحقیق سلول های بنیادی از بافت چربی ناحیه ی کشاله ی ران و پشت کلیه ی موش صحرایی جدا و پس از کشت با استفاده از روش تمایزی غیر مستقیم (کشت نوروسفر) به سلول های بنیادی/پیش ساز عصبی تمایز داده شدند. سلول های بنیادی مشتق از بافت چربی، نوروسفر و سلول های بنیادی/پیش ساز عصبی با روش ایمونوسیتوشیمی و RT-PCR ارزیابی شدند.
سلول های بنیادی مشتق از بافت چربی نشان گرهای CD90، CD29، CD49d ،CD44 ، CD105و CD99 را بیان کردند اما قادر به بیان نشان گرهای CD106 و CD31 نبودند. به علاوه ژن های Nanog ، Oct4 و Sox2 در این سلول ها بیان شد. نوروسفر و سلول های بنیادی/پیش ساز عصبی نشان گرهای Nestin، NF-68 و NF-200 و ژن های Nanog، Sox2، NeuroD1، Oct4، Musashi1و Nestin را بیان کردند. ژن MBP در این سلول ها بیان نشد.
به نظر می رسد روش تمایز غیر مستقیم جهت تمایز سلول های بنیادی مشتق از بافت چربی به سلول های بنیادی/پیش ساز عصبی موثر باشد.

پدیده ی مهار منتشر شونده با خاموشی موقتی فعالیت های نورونی و تغییر ویژگی های یونی، متابولیک و همودینامیک مغزی شناخته می شود. مطالعات، تاثیر مخرب القای مکرر مهار منتشر شونده بر حافظه ی موش های صحرایی نابالغ را نشان داده اند. از سوی دیگر، نقش کانال های کلسیمی در القا و انتشار مهار منتشر شونده هم توسط دانشمندان مطالعه شده است. مطالعه ی فعلی به منظور بررسی اثر نیفدیپین به عنوان مهار کننده ی کانال های کلسیمی بر حافظه ی آسیب دیده به دنبال القای مکرر مهار منتشر شونده طراحی شده است.
موش های صحرایی ویستار (80-60 گرمی) در 5 گروه تقسیم شدند و نیفدیپین (1 میلی گرم بر کیلوگرم) به مدت 4 هفته و به صورت هفتگی در گروه مهار منتشر شونده تزریق شد. القای مهار منتشر شونده هم با تزریق کلریدپتاسیم (2 مولار) در 4 هفته و به صورت هفتگی صورت گرفت. توانایی بازیابی حافظه ی فضایی با تست رفتاری T-maze سنجیده شد.
در گروهی که در آن موش ها تنها تحت القای مهار منتشر شونده قرار گرفته بودند، تست رفتاری اختلال عملکرد حافظه را نشان داد. وضعیت بازیابی حافظه، پس از تزریق داروی نیفدیپین بهبود معناداری را نشان داد.
مطالعه ی حاضر نقش احتمالی کانال های کلسیمی در تخریب حافظه ی ناشی از القای مکرر مهار منتشر شونده را نشان می دهد.

تاکنون گزارش هایی درباره ی اثر آنتی اکسیدانی، کاهش فشار خون و اثر اتساع عروقی عصاره ی دانه انگور و پوست میوه ی آن ارائه شده است. اثرات شل کننده ی برگ انگور نیز بر انقباض ایلئوم، رحم، آئورت، نای و مجرای دفران موش صحرایی و اثرات کاهنده ی نیروی انقباضی و ضربان قلب قورباغه نیز گزارش شده است. هدف این تحقیق بررسی اثرات عصاره ی آبی الکلی برگ مو بر فعالیت انقباضی عضله ی صاف مثانه در موش صحرایی نر و تا حد امکان تعیین مکانیسم این اثرات می باشد.
عصاره ی آبی الکلی برگ های سبز و تازه خشک شده انگور با استفاده از روش خیساندن در الکل 70% پس از 72 ساعت و سپس تبخیر حلال تهیه گردید. مثانه از موش های نر بالغ ویستار پس از القای بیهوشی عمیق به وسیله دی اتیل اتر جدا گردید و در حمام بافت حاوی محلول فیزیولوژیک (4/7 PH و دمای 37oC) قرار داده شده و حباب های اکسیژن به آن دمیده می شد. انقباضات عضله تحت 1 گرم کشش اولیه به روش ایزومتریک اندازه گیری شد.
نتایج نشان می دهد که عصاره ی آبی الکلی برگ مو با غلظت های 1، 2، 4 و mg/ml 8 انقباض ناشی از کلرورپتاسیم 60 میلی مولار (P<0/05)، همین طور غلظت 5/0، 1، 2 و mg/ml 4 عصاره، انقباض ناشی از استیل کولین 5 میکرومولار را در مثانه به صورت وابسته به غلظت کاهش داد (P<0/05). در محلول فیزیولوژیک فاقد کلسیم، انقباض کلرورپتاسیم 120 میلی مولار (P<0/05) مشروط به اضافه کردن کلسیم با غلظت های 312/0، 625/0، 25/1، 5/2 و 5 میلی مولار به محیط بود. در تکرار همین مرحله با حضور عصاره با غلظت 2 mg/ml انقباض ناشی از غلظت های مختلف کلسیم کاهش یافت (P<0/05). حضور پروپرانولول یک میکرومولار به مدت 20 دقیقه، اثری بر عملکرد مهاری عصاره نداشت در حالی که حضور تترا اتیل آمونیوم 10 میلی مولار به مدت 20 دقیقه توانست اثر مهاری عصاره را از بین برده و انقباض ناشی از استیل کولین را به حالت اولیه برگرداند.
اثر شل کنندگی عصاره آبی الکلی برگ مو بر مثانه ی موش صحرایی احتمالا از طریق انسداد کانال های کلسیمی وابسته به ولتاژ و فعال کردن کانال های پتاسیمی وابسته به کلسیم انجام می شود.

گیاه دارویی به لیمو (Lippia citriodora) از خانواده ی شاه پسند (Verbenaceae) می باشد. این گیاه بومی آمریکای جنوبی است و در سایر نقاط جهان از جمله ایران نیز کاشته می شود. هدف از این مطالعه مقایسه ی ترکیبات شیمیایی موجود در دو نمونه ی گیاه به لیمو تولید شده در گلخانه و مزرعه می باشد.
گیاهان در منطقه ی سرایان فردوسی (خراسان جنوبی) کشت داده شدند. حدود 4 کیلوگرم از برگ های تازه جمع آوری گردید. سپس اسانس روغنی از برگ های تازه با روش تقطیر با آب و بخار از برگ های خشک هر دو نمونه استخراج شد. در نهایت سلول های شبه نورونی PC12 را با اسانس روغنی به دست آمده از گیاه به لیمو تیمار نمودیم. میزان بقای سلول ها با استفاده از تکنیک MTT اندازه گیری شد.
نتایج ما از دستگاه گاز کروماتوگراف متصل به طیف نگار جرمی نشان داد که نمونه های گلخانه ای و مزرعه به ترتیب شامل 68/0 و 62/0 درصد (وزنی/وزنی) بودند. داده ها نشان داد که اسانس روغنی گیاه، مرگ سلولی ناشی از استرس اکسیداتیو را کاهش می دهد.
یافته ها نشان می دهد که گیاه به لیمو می تواند کاندید مناسبی جهت درمان بیماری های تخریب نورونی باشد.

بیماری آلزایمر رایج ترین شکل دمانس در بین افراد مسن می باشد که به تدریج باعث نقص در حافظه و مهارت فکر کردن و در نهایت عدم توانایی در انجام ساده ترین کارها می شود. اولین نشانه های بیماری آلزایمر در اکثر افراد مبتلا بعد از سن 60 سالگی دیده می شود.
آزمایشات روی موش های صحرایی نر ویستار (7-6 ماهه) با وزن 270-230 گرم در سه گروه کنترل، شم و استرپتوزوسین انجام گرفت. حیوانات در گروه های شم و استرپتوزوسین، به ترتیب نرمال سالین و استرپتوزوسین را به مدت دو روز به صورت تزریق داخل بطنی دریافت نمودند. برای سنجش حافظه ی فضایی رت ها 8، 18، 30، 45، 70 و 90 روز بعد از اولین تزریق، آزمون اجتنابی غیر فعال از گروه های مختلف گرفته شد.
میانگین زمان تاخیر در گروه آلزایمر نسبت به گروه کنترل و شم کاهش یافته است. بر طبق یافته های ما موش های صحرایی 90 روز بعد از تزریق استرپتوزوسین دچار بیشترین آسیب در حافظه ی کوتاه مدت و طولانی مدت شدند. حافظه ی طولانی مدت در موش های صحرایی تیمار شده با استرپتوزوسین سریعتر از حافظه ی کوتاه مدت دچار آسیب گردید.
تزریق استرپتوزوسین در موش های صحرایی به طور چشمگیری باعث آسیب توانایی شناختی آن ها به صورت وابسته به زمان می گردد.

گزارش هایی درباره اثرات ضد تشنجی گیاهان جنس فرولا در طب سنتی ایران وجود دارد. به علت عوارض جانبی داروهای ضد صرع رایج، جستجو برای یافتن ترکیبات موثر با عوارض کمتر ضرورت دارد. در این مطالعه اثرات ضد تشنجی عصاره متانولی فرولا در تشنجات ناشی از شوک الکتریکی حداکثر و پنتیلن تترازول در موش سوری بررسی شد.
سی دقیقه قبل از القاء تشنجات از راه داخل صفاقی، 60 سر موش سوری در شش گروه تقسیم شدند: گروه یک- حلال نرمال سالین و دی متیل سولفوکسید (10hmg/kg کنترل)، گروه دو- اتوسوکسماید (150hmg/kg به عنوان کنترل مثبت برای تشنج ناشی از پنتیلن تترازول)، گروه سه- فنی توئین (25hmg/kg به عنوان کنترل مثبت برای تشنج ناشی از شوک الکتریکی حداکثر) و گروه های چهار و پنج و شش- عصاره متانولی فرولا (100،250،500hmg/kg).
عصاره ی متانولی فرولا وقوع تشنجات ناشی از شوک الکتریکی حداکثر و پنتیلن تترازول را مهار نکرد ولی به طور معنی داری باعث افزایش آستانه ی تشنج در مدل تشنجی ناشی از پنتیلن تترازول گردید.
به نظر می رسد عصاره ی متانولی فرولا در مدل های تشنجی مختلف اثرات متفاوتی دارد و بررسی بیشتری در این زمینه لازم است.

بیماری اسکیزوفرنیا با شیوع نزدیک به یک درصد در جامعه ی جهانی، معمولا در سنین جوانی (قبل از 25 سالگی) ظاهر شده و تا پایان عمر باقی می ماند. داروهای ضد جنون عوارض جانبی متعددی دارند. این مطالعه قصد دارد به بررسی اثرات موزیک موزارت به عنوان یک روش غیر تهاجمی در درمان بیماری اسکیزوفرنی بپردازد. موش های جوان 21 تا 25 روزه به چهار گروه کنترل، موسیقی درمانی، انزاوی اجتماعی و انزاوی اجتماعی + موسیقی درمانی تقسیم شدند. موش های گروه کنترل (بدون شنیدن موسیقی) و گروه موسیقی درمانی (همراه با شنیدن موسیقی) به صورت دسته جمعی نگه داری می شدند. گروه منزوی (بدون شنیدن موسیقی) و گروه منزوی + موسیقی درمانی (همراه با شنیدن موسیقی) به مدت 6 هفته به صورت انفرادی نگهداری می شدند. قطعه ای از پیانو ساخته موزارت به نام Mozart’s piano sonata، KV361 برای حیوانات به مدت 24 ساعت قبل و در طول انجام آزمون های رفتاری پخش گردید. جهت بررسی چگونگی ارتباط اجتماعی، هر یک از موش های مورد آزمایش به طور جداگانه به مدت 20 دقیقه در مواجهه با موش شاهد که از نظر وزن و نژاد مشابه آن بود قرار گرفت. رفتارهای منفی و مثبت ارزیابی شدند. میانگین علائم منفی از جمله تعقیب کردن، حمله کردن، گاز گرفتن، پرخاشگری در گروه های منزوی و منزوی + موسیقی درمانی نسبت به گروه های کنترل و موسیقی درمانی افزایش یافت. میانگین رفتار گاز گرفتن، پرخاشگری از بالا و حرکت سر تهدید کننده در گروه منزوی + موسیقی درمانی نسبت به گروه منزوی کاهش یافت. علائم مثبت مانند رفتار راه رفتن در گروه منزوی و منزوی + موسیقی درمانی در مقایسه با گروه های کنترل و موسیقی درمانی به صورت معنا دار کاهش یافت. البته شایان ذکر است که این رفتار در گروه منزوی + موسیقی درمانی نسبت به گروه منزوی به صورت معنا دار افزایش یافت. از این یافته ها ممکن است این گونه استنباط گردد که موسیقی درمانی توانسته است اثرات پاتولوژیک ناشی از انزوای اجتماعی را به طور مطلوبی بهبود بخشد.

مهار منتشر شونده یک موج بیوالکتریکی در سیستم عصبی مرکزی است که از طریق ماده خاکستری در مغز پخش شده و اثرات مختلفی از جمله دپلاریزاسیون نورون ها و اختلالات یونی را از خود بر جای می گذارد. این پدیده نقش مهمی در بسیاری از اختلالات عصبی نظیر صرع، میگرن با اورا، آسیب های مغزی و بیماری های عروقی- مغزی بازی می کند. به نظر می رسد اثرات تحریکی گیرنده گلوتامات در مغز با آسیب های عصبی در ارتباط باشد. هدف مطالعه ی ما ارزیابی اثر گیرنده AMPA بر روی تخریب ایجاد شده به وسیله القای مهار منتشر شونده بر روی حافظه ی فضایی است.
DNQX، آنتاگونیست گیرنده ی گلوتاماتی آمپا، پس از القای مهار منتشر شونده به وسیله ی کلریدپتاسیم 2 مولار از طریق داخل صفاقی (1 میلی گرم برکیلوگرم) در موش های جوان نژاد ویستار (80-60 گرم) تزریق شد. بازیابی حافظه ی فضایی به کمک تست رفتاری T-Maze بررسی شد.
القای مکرر هفته ای مهار منتشر شونده باعث تخریب حافظه پس از چهار هفته شد. مهار گیرنده AMPA به وسیله DNQX تاثیری بر روی تخریب حافظه ی ناشی از القای مهار منتشر شونده نداشت.
داده های ما حاکی از عدم ارتباط گیرنده ی گلوتاماتی AMPA با تخریب حافظه ی ناشی از القای مهار منتشر شونده در موش های صحرایی جوان می باشد.

جراحی مغز در حالت هوشیاری کامل ما را قادر می سازد تا عملکرد سیستم عصبی را در جریان عمل جراحی بررسی نماییم. در بیمارانی که تومور مغزی آن ها در نزدیکی مناطق حساس مغز نظیر مرکز تکلم یا منطقه ی حرکتی کورتکس می باشد، انجام جراحی مغز در حالت هوشیاری که اجازه می دهد بوسیله ی تحریک مستقیم قشر مغز نقشه ی مناطق مختلف را مشخص کند، توصیه می شود.
توصیف بیمار: سه بیمار (دو مرد جانباز و یک زن، بین سنین 49 – 20 سالگی) که از صرع مقاوم به درمان و تومور مغزی در نواحی آهیانه ای و قدامی مغز رنج می بردند در بیمارستان خاتم الانبیا تهران تحت عمل جراحی مغز با هوشیاری کامل قرار گرفتند. برداشت ضایعات مغزی تحت بیهوشی موضعی و کنترل مداوم علایم عصبی انجام گرفت. تحریک مغزی در طول جراحی برای مشخص کردن نواحی حساس مغز نزدیک به تومورها انجام گردید.
تومورهای مغزی در دو بیمار به طور کامل و در یک بیمار به طور نسبی در طول جراحی ها برداشته شدند. بعد از جراحی برداشتن تومورها، بیماران دچار هیچ گونه ضایعات عصبی و روانی نگردیدند. دو ماه بعد از جراحی ها دو تن از بیماران هیچ حمله ی تشنجی نداشته اند و بیمار سوم به طور قابل ملاحظه ای از حملاتش کاسته شد.
جراحی مغز در حالت هوشیاری کامل یک روش مطمئن است که به ما کمک می نماید که ضایعات را با حداقل تهاجم بافتی از مناطق حساس حرکتی و حسی و مناطق غیر حساس مغز خارج نماییم.

آسیب مغزی به دلیل توانایی ضعیف در ترمیم بافت مغز غالبا جبران ناپذیر است. استراتژی های درمانی جدید به سلول بنیادی درمانی و ماتریکس سه بعدی مناسب جهت درمان بافت مغز آسیب دیده توجه می‏کنند. ماتریکس خارج سلولی بافت‏های حیوانات، ترکیب پیچیده‏ای از ماکرومولکول‏ها است که نقش ساختاری ضروری در تکامل بافت‏ها و ارگان‏ها را ایفا می‏کند. روش‏های نوین مهندسی بافت بر نقش دقیق الگوها در هدایت سلول‏ها و نگهداری عملکرد ویژه بافت تکیه می کنند. تحقیقات اخیر انواع توالی ها و موتیف های ماتریکس خارج سلولی را به ما نشان داده‏اند که نقش کلیدی در بهبود عملکرد مغز بعد از آسیب دارند.
نتیجه گیری: موتیف‏های کوچک از ماتریکس خارج سلولی می‏تواند فعالیت‏های بیولوژیکی مولکول‏های بزرگ را تقلید کند. توالی های پپتیدی و موتیف‏های لامینین می توانند به بیو مواد داربست‏ها متصل شوند و حفاظت مکانیکی سلول‏ها را بهبود بخشند که ممکن است از رشد سلول‏ها مراقبت کنند و به تشکیل دقیق ساختار بافتی کمک نمایند.

یکی از مباحث مهم در عملکرد مصرف کننده، درک چگونگی تصمیم گیری مصرف کنندگان می باشد که همیشه مورد توجه محققان، بازاریان و مدیران صنعتی است. پس از ناامیدی از روش های سنتی، روش های نوین و ترکیبی از قبیل بازاریابی عصبی توسعه یافته اند. بازاریابی عصبی حاصل ادغام دو رشته علمی علوم اعصاب و بازاریابی می باشد. بازاریابی عصبی شاخه ی جدیدی از تحقیقات بازاریابی است که به مطالعه ی بررسی پاسخ موثر حسی، شناختی و عاطفی محرک های بازاریابی مصرف کنندگان می پردازد. محققان با استفاده از فن آوری هایی مانند تصویربرداری با تشدید مغناطیسی و روش های ردیابی چشم به اندازه گیری تغییرات در فعالیت مغز می پردازند که به درک بهتر ما از چگونگی تصمیم گیری مصرف کنندگان و اینکه چه بخشی از مغز در تصمیم گیری آن ها دخالت دارد کمک می کند. علی رغم سودمندی های متصور برای بازاریابی عصبی، برخی از محققان بازاریابی تمایل چندانی به بکارگیری روش های علوم اعصاب نداشته و هنوز در مورد بازار یابی عصبی شک و تردید وجود دارد.
هدف از این مقاله مروری ترسیم یک تصویر واضح و جامع از بازاریابی عصبی و همچنین نشان دادن جنبه های کاربردی و تجربی از ابزارهای بازاریابی عصبی می باشد. یک درک بهتر از بازاریابی عصبی ممکن است دانش ما را در مفاهیم اساسی با بازار و مدیریت افزایش دهد.

بیماری آلزایمر شایع ترین بیماری وابسته به سن می باشد که با تجمع خارج سلولی پلاک های آمیلوئید بتا (Aβ) و نوروفیبریل های در هم تنیده ی داخل سلولی تائو هایپر فسفریله مشخص می شود. از آنجایی که Aβ یک مولکول مهم در پاتوژنز بیماری آلزایمر می باشد، در تداخل با جنبه های بسیاری از عملکرد میتوکندری از جمله عدم سوخت و ساز انرژی، تولید گونه های اکسیژن فعال (ROS) و تشکیل منافذ عبور می باشد. مطالعات اخیر نشان داده اند که Aβ به تدریج در ماتریکس میتوکندری تجمع یافته و ارتباط مستقیمی با سمیت میتوکندری دارد. شواهد قانع کننده ای نشان می دهند که میتوکندری یک اندامک بسیار مهم در تولید ROS بوده و استرس اکسیداتیو را با مرگ نورون ها و اختلال عملکرد عصبی مرتبط می نماید که نقش پاتوژنیک کلیدی استرس اکسیداتیو را در بیماری آلزایمر نشان می دهد. در این مرور ما به تغییرات میتوکندری و استرس اکسیداتیو در پاتوژنز بیماری آلزایمر می پردازیم. اثر متقابل بیماری آلزایمر با Aβ، اختلال عصبی و میتوکندریایی ایجاد شده توسط Aβ را بیان می نماید که منجر به اختلال در عملکرد سیناپسی و ناکارآمدی حافظه می شود.
مسدود نمودن تولید ROS می تواند یک راهکار درمانی برای بیماری آلزایمر باشد.

با وجود چندین دهه تحقیق، تکنولوژی تحریک سلول های عصبی در سال های اخیر به یک کانون توجه برای درمان اختلالات عصبی مختلف تبدیل شده است. توان استفاده از تحریک بافت های عصبی در محدوده ای از طناب نخاعی و مناطق مختلف مغزی و همچنین کاشت سیستم حلزونی گوش و چشم های مصنوعی می باشد. تحریک عمیق مغزی با فرکانس الکتریکی بالا به عنوان گزینه ای جایگزین برای درمان برخی اختلالات عصبی توسعه یافت. با پیشرفت در روش های جراحی، تکنولوژی و ارتقاء امنیت، استفاده از تحریک عمیق مغزی نه تنها برای اهداف درمانی، بلکه برای اهداف تحقیقاتی نیز در حال گسترش است. اگرچه مکانیسم دقیقی از عملکرد این موضوع به طور کامل شناخته نشده است، درعین حال نتایج تحقیقات و آزمایشات بالینی نوید بخش است. تحریک عمیق مغزی از سال 1997 برای درمان رعشه های خاص و از سال 2002 در درمان بیماری پارکینسون و همچنین از سال 2003 جهت درمان تونوس های عضلانی مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین از این روش برای درمان انواع اختلالات روانی از جمله افسردگی حاد استفاده می گردد.
اگرچه اثر درمانی تحریک عمیق مغزی در بیماری پارکینسون به خوبی اثبات شد، اما در مورد سایر بیماری ها مانند صرع هنوز نتایج نامشخص و مبهم است. این مقاله مروری بر اثرات درمانی تحریک عمیق مغزی در بیماری های پارکینسون، صرع و اختلال وسواسی جبری می باشد.