فهرست مطالب

صفه - پیاپی 74 (پاییز 1395)

مجله صفه
پیاپی 74 (پاییز 1395)

  • بهای روی جلد: 100,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1395/09/15
  • تعداد عناوین: 7
|
  • فرهاد شریعت راد، حمید ندیمی صفحه 5
    در پژوهش های طراحی در سالهای اخیر به سازوکار شناختی طراحان و راه های دانستن و اندیشیدن آن ها توجه شده و در عین حال مطالعات خبرگی طراحی برای بررسی رفتار و اندیشیدن طراحان خبره رونق گرفته است. این مطالعات ضمن آنکه ابعاد واقعی تری از ماهیت طراحی و مسئله هایی که طراحان با آن سروکار دارند را به دست داده، تبعات مثبتی در حوزه آموزش طراحی داشته و مدلهای آموزشی به کار گرفته شده در کارگاه های طراحی را واقع گرایانه تر و موثرتر ساخته است. یکی از راهبردهایی که طراحان، در زمره فعالیتهای تعریف مسئله، در مواجهه با مسئله های باز و بدساختار طراحی به کار میگیرند و با اتکا به آن می توانند پیچیدگی های مسئله را اداره کنند، «قاب بندی مسئله» است. در مقاله حاضر که بخش اعظم آن مبتنی بر یافته های پژوهش دکتری نویسنده مسئول است، زمینه هایی که اهمیت مفهوم قاب بندی مسئله طراحی را توجیه می کنند، و نیز نقش و جایگاه این مرحله حساس و تعیینکننده در فرایند طراحی تبیین می شود. طراحان در قاب بندی مسئله، جنبه های مهم مسئله را برگزیده و با ایجاد ارتباط میان آن ها مسئله ای تازه تعریف می کنند و به آن پاسخ می دهند. سپس با تامل بر پاسخ خود و بررسی بازخوردهای آن، در صورت نیاز مسئله را دوباره قاب بندی می کنند. در این میان، «قاب اولیه»ی مسئله، به مثابه نخستین بازنمایی ذهنی طراح از مسئله، تشخیص مهمترین جنبه های مسئله در نخستین رویارویی وی با مسئله است و در مقاله حاضر به مثابه عنصری بسیار تاثیرگذار بر ادامه مسیر فرایند طراحی و برایند آن معرفی می شود.
    کلیدواژگان: مسئله طراحی، قاب بندی مسئله، قاب اولیه مسئله، فرایند طراحی
  • مهرداد قیومی بیدهندی، یحیی سپهری صفحه 25
    دانشکده معماری دانشگاه ملی ایران دومین مدرسه معماری ایران است که در سال 1339ش هم زمان با تاسیس دانشگاه ملی ایران آغاز به کار کرد. پس از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران، دانشکده معماری دانشگاه ملی ایران اهمیت بسیاری در تاریخ آموزش معماری در ایران دارد. بررسی تاریخ آموزش معماری در این دانشکده مراحل و جنبه ها و حوزه های گوناگونی دارد و دوره های مختلفی را شامل می شود. در این مقاله، به مهم ترین درس در برنامه آموزش معماری یعنی طراحی معماری در اوان تاسیس این دانشکده می پردازیم. هدف این مقاله عرضه روایتی منسجم از آموزش طراحی معماری در دوره تکوین دانشکده، بدون تحلیل و تفسیر، است. منابع این تحقیق بر دو دسته شفاهی و نوشتاری است. اولین استادان دانشکده معماری در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران تربیت شده و تحصیل خود را در دانشگاه رم تکمیل کرده بودند. آنان شیوه ای از آموزش طراحی معماری اختیار کردند که بیشتر برگرفته از شیوه آموزش معماری در دانشکده هنرهای زیبا و مدرسه بوزار پاریس بود که آن را با نظام آموزش دانشگاه ملی تنظیم کرده بودند. از سومین سال تاسیس دانشکده، به تدریج استادان جدیدی به دانشکده پیوستند و آموزش معماری دانشکده را دگرگون کردند. تا پایان دهه 1340ش، برنامه جدید استوار شده، دوره تکوین دانشکده معماری دانشگاه ملی ایران به پایان رسیده، و شخصیت این دانشکده شکل گرفته بود. روش این مقاله تاریخی است و در آن از فنون تاریخ شفاهی بهره گرفته ایم.
    کلیدواژگان: تاریخ آموزش معماری، طراحی معماری، دانشکده معماری، دانشگاه ملی ایران، دانشگاه شهید بهشتی
  • میترا غفوریان، سپیده آقایی صفحه 41
    یکی از نیازهای اولیه بشر مسکن است که نقش اساسی در تامین حس رضایتمندی او دارد. رشد جمعیت دهه های اخیر در ایران و لزوم ایجاد انبوه مسکن سبب کاهش کیفیت و مطلوبیت طراحی ها گشته است و تصمیم گیرندگان این عرصه، با توجه به اهدافی که دارند، کمتر به دنبال پاسخ گویی به مهم ترین موضوع، یعنی نیاز استفاده کننده، هستند و در بهترین حالت ممکن از موضع یک تامین کننده مسکن و نه یک طراح، تنها به مجموعه نیازهای اولیه یک خانواده معمولی توجه می کنند. طراحی مجتمع های مسکونی امروزی، به دلیل نبود توجه به نیازهای انسانی، زندگی فردی و اجتماعی ساکنین را با مشکلاتی مواجه کرده است. یکی از همین مشکلات فقدان انعطاف پذیری در طراحی فضاها است، بدین معنی که فضا قابلیت سازگاری با تغییر شرایط زندگی ساکنین را ندارد یا به اصطلاح، مسکن امروز یک فرد پاسخ گوی نیازهای فردای او نیست. در این تحقیق با هدف ارتقای کیفیت انعطاف پذیری در طراحی مجموعه های مسکونی، ابتدا با استفاده از اسناد و مطالعات کتابخانه ای به بازتعریفی از معیارهای طراحی مسکن منعطف پرداخته شده است تا چارچوبی نظری برای انعطاف پذیری به دست آید. در گام بعدی با در نظر گرفتن معیارهای این چارچوب، نمونه هایی از مسکن آپارتمانی در تهران بررسی و تحلیل و وضعیت انعطاف پذیری در این نمونه ها ارزیابی شده است. درنهایت با استفاده از نظر متخصصین و صاحب نظران عرصه طراحی مسکن و از طریق پرسش نامه مقایسه زوجی و فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP و با استفاده از نرم افزار Expert Choice این پارامترها اولویت بندی و مناسب ترین راهکارها برای طراحی انعطاف پذیردر مسکن آپارتمانی ایران تعیین گردیده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که در اولویت بندی معیارها، طراحی معماری مهم ترین معیار است و بعد از آن سیستم ساختاری، تجهیزات، مبلمان، و فضاهای خدماتی در جایگاه های بعدی هستند. این نتایج اثرگذارترین مولفه های انعطاف پذیری در طراحی مسکن ایرانی قلنداد می شوند.
    کلیدواژگان: طراحی مسکن، مسکن انعطاف پذیر_ زندگی فردی و اجتماعی، فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)
  • اسماعیل صالحی، سیده آل محمد*، مجید رمضانی مهریان صفحه 65

    قابلیت پیاده روی یک مفهوم برجسته و نوپا در ادبیات محیط انسانساخت و سلامت عمومی است، که آن را سنجهای برای تعیین درجه زیرساخت محله در تشویق شهروندان به پیاده روی تعریف می کنند. تاکنون مطالعات بسیاری در زمینه میزان تحرک فیزیکی شهروندان و قابلیت پیاده روی انجام شده است؛ اما در اغلب آنها رابطه ویژگی های محیط فیزیکی و میزان پیاده روی در مقیاس محلهای بررسی شده است. در اندکی نیز قابلیت پیاده روی محدودهای معین از شهر (مقیاس میانی) را ارزیابی ذهنی کرده اند. با توجه به اهمیت بالای شناخت وضع موجود قابلیت پیاده روی در سطح شهر، به منظور توسعه شبکه دسترسی پیاده و در فقدان روش مناسب در این زمینه، پژوهشگران در این پژوهش به دنبال عرضه روشی مناسب برای ارزیابی عینی و تجزیه وتحلیل کمی مکان دار قابلیت پیاده روی، با قدرت تفکیک بالا، برای شبکه دسترسی در مقیاس میانی هستند. به این منظور، ابتدا پایگاه داده جغرافیایی برای منطقه 6 شهر تهران، برای مطالعه موردی، گردآوری و تهیه شد. سپس پیشینه تحقیق و ادبیات پژوهش مرور و معیارهای موثر بر قابلیت پیاده روی انتخاب گردید. همچنین برای هر یک از معیارها با استفاده از روش های تحلیل شبکه و یا آمار فضایی، لایه های اطلاعاتی تهیه گردید. سپس با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی، این لایه ها وزن دهی شد. در نهایت لایه های اطلاعاتی تلفیق و نقشه قابلیت پیاده روی برای کل منطقه 6 شهر تهران تهیه و شاخص قابلیت پیاده روی به تفکیک محلات برآورد گردید. بر اساس نتایج بهدست آمده، از روش های تحلیل مکانی، مانند روش های موجود در آمار فضایی و تحلیل شبکه، میتوان به طور موثری برای ارزیابی عینی قابلیت پیاده روی در مقیاس میانی استفاده کرد.

    کلیدواژگان: قابلیت پیادهروی، پیاده روی، تحلیل شبکه، ارزیابی عینی، مقیاس میانی، تهران
  • سیما رحیمیان، احمد میرزاکوچک خوشنویس صفحه 87
    هر آنچه در طبیعت هست، درجه ای از زیبایی دارد. زشتی در هیچ یک از مخلوقات خداوند دیده نمی شود. انسان خلیفه خدا بر روی زمین و موجودی طبیعی است. او هم یک آفریننده است. صنع انسان با الهام از طبیعت شکل می گیرد. او هم همواره به دنبال زیبایی است. در این مقاله نخست مفاهیمی که به خلق زیبایی منجر شده تعریف و سپس به جستجوی زیبایی در باغ ایرانی پرداخته و عوامل مسبب زیبایی در باغ ایرانی بررسی شده است. دستیابی به نتیجه تاحدودی از طریق زندگی در باغ و همچنین مطالعه منابع حاصل نظر محققین و سفرنامه ها میسر گردیده است. خلق زیبایی در باغ ایرانی با نگاه دقیق بانی باغ ایرانی به طبیعت و الگوبرداری از آن صورت گرفته است. باغ ساز ایرانی به مفاهیم حیات آشنا بوده و با پیاده کردن آن در اجزای متشکله باغ ایرانی و در منظری محدود آن را در معرض دید ناظران قرار داده است. او دریافته که لازمه زیبایی، در کلیتی چون طبیعت، حیات است و در حیات است که مفاهیمی چون نظم، تعادل، سادگی، سودمندی، معرفت، تشخص، هویت، ذوق، رمز، فضیلت، و آرامش شکل گرفته و درنهایت منجر به بروز مفهوم زیبایی گردیده است. اجزای سازنده باغ ایرانی همچون طبیعت حیات دارند و علاوه بر تقویت خود، موجب تقویت یکدیگر شده و علاوه بر زیبایی خود بر زیبایی اجزای اطراف خود افزوده اند و درنتیجه کلیتی زیبا و آرامش بخش به نام باغ ایرانی را سبب گشته اند.
    کلیدواژگان: باغ ایرانی، زیبایی، طبیعت، حیات
  • اسدالله جودکی عزیزی، سید رسول موسوی حاجی صفحه 111
    مجموعه تخت جمشید و آثار معماری دوره هخامنشی در شوش از مهم ترین آثار معماری پیش از اسلام در ایران است. تعدادی از این آثار در کتیبه ها با نام مشخصی معرفی شده اند. یکی از این نام ها «آپادانا» است که برای معرفی کاخ بزرگ شوش از زمان داریوش دوم به بعد در تعدادی از کتیبه ها به کار رفته است. به رغم ناشناخته بودن طرح کاخی در هگمتانه، آن نیز آپادانا نامیده شده است. نمونه تخت جمشید اگرچه کتیبه ای متضمن نام ندارد، الگوی همانند آن با شوش، پژوهشگران را مجاب کرد که آن را نیز آپادانا بنامند. پژوهشگران علت این نام گذاری را به طور عمومی وجود تالار ستون دار دانسته اند، اما به نظر می رسد که صرف داشتن تالار ستون دار نمی تواند دلیل کافی برای این نام گذاری باشد. از این روی در پژوهش حاضر با روش تحقیق تاریخی، که مواد آن با مطالعات اسنادی گردآوری شد، این موضوع بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که آپادانا معرفی الگویی است که طرح آن شاخص یک مربع نه بخشی «برون گرا» است. آپادانا گذشته واژه آپاتان در پارسی میانه و آبادان در پارسی نو، به معنای فراوان درود فرستادن و سلامت خواستن است که با ماهیت کارکردی آپادانا در جایگاه بارعام، عرضه پیش کش ها و سلامت خواستن نمایندگان سراسر امپراتوری برای شاهنشاه برابر است. پیشینه آن به کوشک های پاسارگاد و «دشت گوهر» بازمی گردد. در دوره های بعد نیز الگوی آن پذیرفته شد و تا سده های اخیر، با تغییرات اندکی در ساختار و نام، پایدار ماند. به یقین کارکرد آن در معماری هخامنشی تشریفاتی بوده و در مجموعه های این دوره بخش «بیرونی» شاهنشاهان به شمار می رفته است.
    کلیدواژگان: معماری ایرانی، دوره هخامنشی، شوش، تخت جمشید، آپادانا
  • احمد اصغریان جدی، مهناز قبادی صفحه 127
    در دفاع مقدس علیرغم محدودیتهای فراوان، بخصوص در ترابری و امکانات، پشتیبانی درمانی موفقی شکل گرفت و درنهایت یکی از پیچیدهترین جنبه های مدیریت و برنامهریزی، یعنی مدیریت امداد به مجروحان، در طراحی و ساخت «بیمارستان صحرایی ضد انفجار» تجلی یافت، بیمارستانی در تیررس دشمن، با داشتن امکان عمل های جراحی حساس در آن. با توجه به سوابق درخشان پشتیبانی درمانی در ایران در زمان دفاع از یک سو و انقطاع از اندوخته تاریخی دوران پیش از انقلاب از سوی دیگر، این موفقیت اهمیت ویژه ای می یابد.
    پشتیبانی از مجروحین نبرد در آن زمان حداقل نیازمند همکاری دو تخصص مهم طب نظامی و مهندسی نظامی با یکدیگر در فضای دفاعی ایران بود. این همکاری به خوبی و در بیمارستان های صحرایی با عرضه بهترین خدمات ممکن صورت گرفت.
    روش تحقیق در این پژوهش در درجه اول مبتنی بر مشارکت مستقیم و کار میدانی گسترده نویسنده مسئول در ساخت بیمارستان صحرایی در آن زمان است. پس از آن نیز به بررسی و مطالعه کتابخانه ای در زمینه موضوع و مراجعه به اسناد دست اول پرداخته شده است.
    در این مقاله ابتدا پیشینه امر پشتیبانی درمانی و بسترهای وابستگی در مهندسی و طب نظامی در دوران پیش از انقلاب اسلامی، و سپس سطوح پشتیبانی درمانی و سیر اقدامات مهندسی نظامی متناسب با آن، از آغاز تا فرجام جنگ تحمیلی بررسی شده است.
    بر اساس یافته ها، پاسخ گویی به مسئله «مجروحیت»، در فضای اجتماعی دفاع، سبب شد که خلاقیتی بینظیر در طب و مهندسی نظامی، یعنی طراحی و ساخت بیمارستانی مناسب در خطوط اول جبهه شکل گیرد. روند بهبود مستمر در همه مراحل پشتیبانی درمانی، بخصوص در رشد مهندسی نظامی مرتبط با طب نظامی، قابل مشاهده است. تجارب متعدد اولیه در زمینه پشتیبانی درمانی، از برپایی چادر گرفته تا نصب کانکس صحرایی، مقدمات لازم را برای ارتقای پشتیبانی درمانی و طراحی و ساخت «بیمارستان صحرایی ضد انفجار» فراهم کردند.
    کلیدواژگان: بیمارستان صحرایی ضد انفجار، طب نظامی، مهندسی نظامی، فضای اجتماعی دفاع، پشتیبانی درمانی، بهبود مستمر، میراث مهندسی
|
  • Farhad Shariatrad, Hamid Nadimi Page 5
    Recent design research has shed light on designers thinking and knowledge acquisition mechanisms, design expertise, as well as design education methodologies. Problem Framing is an effective strategy designers employ to manage the complexities of open-ended unstructured design problems. Drawing on the findings of studies conducted for the PhD dissertation of one of the authors, this paper explains definitions and the background of problem framing and its role in the critical junction of problem definition. It explains that by framing a design problem, the designer selects important aspects of the design problem; redefines relations between theses aspects; postulates tentative responses to this new problem; reflects on these responses; assesses the feedbacks of such postulations; and reformulates the problem if necessary. Problem framing thus becomes the primary mental representation of the problem for the designer, which influences the subsequent design process.
  • Mehrdad Qayyoomi Bidhendi, Yahya Sepehri Page 25
    The School of Architecture is the second modern school of architecture launched in 1960 after the Faculty of Fine Arts of the University of Tehran and simultaneous with the founding of Iranian National University. It plays a crucial role in the history of architectural education in Iran.
    This paper presents an impartial account of the evolution of the most important course delivered in this school architectural design. Its sources of information include both existing documents and extensive interviews. The first faculty members of the school were architects who had been initially trained in the Faculty of Fine Arts of the University of Tehran and had subsequently completed their studies in University of
    Rome. Their method of architectural education was mainly based on the Parisian Beaux Arts method adjusted to the National University system. From its third year of operation, the architectural design methodology was subject to drastic modifications by new professors who gradually joined the faculty. By the end of 1960s, a new architectural education program was established giving the School its individual character and marking the end of its evolution phase.
  • Mitra Ghafourian, Sepideh Aghaei Page 41
    Increased production rate of housing due to rapid population increase has led to standard housing design solutions that do not correspond to personal needs. This research attempts to redefine a set of flexibility criteria for housing based on a literature survey. Using a set of eight criteria, a sample of six apartment buildings in Tehran City are assessed in terms of their overall flexibility. Flexibility criteria are then divided into four main categories with eight subsets. A sample group of 10 architects then assesses the applicability of these criteria using a 28- item questionnaire. Their answers are then analyzed using the analytic hierarchy process (AHP) method. The results indicate that architectural design is considered the criteria with highest influence on housing flexibility, while other criteria such as structural system, installations, furniture and service spaces are ranked as the next influential factors, respectively.
  • Esmaeel Salehi, Sayedeh Alemohammad, Majid Ramezani Mehrian Page 65

    The importance of physical exercise as an essential factor for urban healthy life and welfare is currently well documented. As a result, the walkability of urban settings gains increasing importance in current planning practices. Nevertheless, there is no standard reliable methodology for assessing walkability of urban environments. This paper attempts to identify and apply such a methodology using District 6 of Tehran metropolitan area as a sample study case. To this end, first the physical properties of this district were fed into a geographic information system (GIS).Then, a set of walkability criteria were selected through a literature survey on this subject. The main set of criteria includes residential density, continuity of access network, mixed use and access to public transportation network, for each of which a GIS layer was formed. Using the analytic hierarchy process (AHP) method, these layers were weighted and combined at neighborhood level. The resulting map shows the overall walkability in diverse areas of district 6.
    The advantages of this methodology lie in the fact that it employs: all relevant walkability criteria and their subsets; a sound weighted rating methodology for combination of these criteria; and geo-referenced polygons based on urban physical properties rather than simple circles based on recommended radii.

  • Sima Rahimian, Ahmad Mirza Koochak Khoshnevis Page 87
    This paper is a philosophical review of aspects of beauty in the Persian Garden. The first part is a general review of aesthetics theories concluding with two notions of beauty. The former is a human-centered view that defines beauty as a sensory pleasure, while the latter view is that of traditional art, which defines the cognition of beauty as a demystifying process applied to nature or to a work of art to achieve a deeper understanding of its quintessential ‘truth’. The second part reviews the principles of beauty in the Persian Garden, namely: order and balance; simplicity; utility; knowledge; dignity and identity; taste; symbolism; dignity; tranquility; truth and virtue. On this basis, the authors argue that the Persian Garden aims at representing the cosmic truth in a limited landscape, the beauty of which is not merely sensory and objective, but rather ontological and spiritual.
    Keywords: Persian Garden, Beauty
  • Assadollah Joodaki Azizi, Seyyed Rasool Moosavi Haji Page 111
    This paper is a lexicographical and architectural review of the term ‘apadana’ as used in Achaemenid inscriptions. Although there is no consensus on the origins of this term, its usage has been noted in reference to a colonnaded hall. In later periods, it has been used in Persian as âpâtân and adopted in Arabic as al-fadan to denote a palace, building and salutation. This research however argues that this term had a wider connotation in reference to an architectural pattern as seen in Achaemenid palaces such as Persepolis and Susa. It actually referred to the public extrovert part of the Achaemenid palace reserved for royal receptions. This explains its figurative usage in Sassanid period for reference to arched entrance portals of palaces, domed halls, throne chambers and royal reception halls. Nevertheless, its original architectural design was introvert in nature. In the Sassanid period, this design evolved into noh-gonbad (literally nine-dome) compositions of palaces and pavilions. In this composition, a palace with a square plan was placed on one side of a garden exposing three façades and reserving one side for the servants. In later periods, this architectural composition further evolved. The building was placed in the centre of the garden and formed the familiar octagonal design of garden pavilions usually referred to as hasht-behesht (literally eight paradises).
  • Ahmad Asgharian Jeddi, Mahnaz Ghobadi Page 127
    This paper recounts the results of a medico-technical study of the successful experience of Iran during the Iran-Iraq war. It draws mainly on the first-hand experiences of the first author in design and construction of military medical care buildings during the war. To this end, it explains five levels of military medical care system that include: (i) Medical officers equipped with medical care kits at corporal level; (ii) Battalion medical care units; (iii)Regiment field emergency units; (iv)Safe field hospital (SFH) serving two to three legions; and (v)Urban hospitals and recuperation centers. The crucial role of the SFHs in the efficiency of the entire military care system, especially during military operations, is emphasized. It is further explained that in the initial stages of the war, to provide military medical care at legion level existing buildings and urban hospitals were converted into SFHs. This policy was followed by establishing such hospitals in tents and/or prefabricated units. SFHs were then built using portal frames. Finally, special SFHs were designed and built based on the following principles: use of reinforced concrete structures covered by earth and equipped with concrete blast shields; application of camouflage, concealment and deception (CCD) techniques; proper site selection; structural isolation of diverse units; use of special anti-blast fortifications; loop entrances; modularity of compartments; use of independent and movable installations; special interior design; efficient site design; and use of multifunctional spaces.