فصلنامه علوم روانشناختی
پیاپی 46 (تابستان 1392)

با توجه به افزایش شیوع بیماری های قلبی در سال های اخیر و اهمیت فرایندهای روانشناختی بر پیش آگهی و درمان این بیماری ها، پژوهش حاضر به بررسی تاثیر روش شناختی مرور خویشتن بر علائم افسردگی، تنیدگی و اضطراب در بیماران قلبی می پردازد. این پژوهش یک مداخله درمانی است که پیرو طرحی از نوع آزمایشی حقیقی با گروه گواه می باشد. جامعه مورد بررسی، کلیه بیماران قلبی شهرستان یزد است. نمونه مورد نظر به صورت هدفمند و در دسترس از بین مراجعه کنندگان به بخش بازتوانی بیمارستان افشار شهر یزد انتخاب شده اند و شامل 20 نفر گروه آزمایش و 20 نفر گروه گواه واجد شرایط شرکت در پژوهش می باشند. به منظور بررسی سطوح اضطراب، افسردگی و تنیدگی بیماران، از آزمون DASS21 استفاده شد. افراد گروه گواه، فقط خدمات مرکز بازتوانی را دریافت می کردند؛ اما گروه آزمایش علاوه بر خدمات مرکز بازتوانی در جلسات مرور خویشتن نیز شرکت می کردند. در تحلیل آماری داده ها، ضمن استفاده از آمار توصیفی، در آمار استنباطی از تحلیل واریانس همراه با اندازه گیری مکرر استفاده شد. براساس نتایج به دست آمده از این پژوهش، روش مرور خویشتن، علائم افسردگی و تنیدگی را در بیماران قلبی کاهش می دهد؛ اما کاهش معناداری در نمرات اضطراب افراد گروه آزمایش نسبت به گروه گواه ایجاد نکرده است. تبیین احتمالی نتایج به دست آمده می تواند چنین باشد که مطابق نظر روانشناسان شناختی، باورهای منفی و خطاهای شناختی و نگاه بدبینانه از ویژگی های افراد افسرده است که با شرکت در جلسات مرور خود به تدریج با افکار مثبت جایگزین شده و علائم افسردگی کاهش می یابد. فرد، در تنیدگی به دلیل توجه افراطی به منابع تهدید و برآورد نادرست منابع حمایتی در برابر موقعیت های تنش آور احساس تنش می کند. بیمار پس از شرکت در جلسات مرور خود یاد می گیرد که در برابر موقعیت های تنش آور با تکیه بر داشته ها و نقاط قوت خود وارد میدان شود و از تنیدگی خود بکاهد؛ اما در اضطراب، روش مرور خود، به دلیل ابهام و نامشخص بودن منبع تهدید نمی تواند موثر عمل کند و طبق پیشینه پژوهش، تلفیق درمان های شناختی و رفتاری، علائم اضطراب را بیشتر کاهش می دهد.

هدف پژوهش حاضر تعیین نقش تعلل ورزی، نهایی خواهی و آگاهی از عواطف در تمییز قوت و ضعف پیشرفت تحصیلی بود. نمونه پژوهش حاضر 365 دانشجوی کارشناسی بود که به صورت تصادفی ساده از دانشگاه محقق اردبیلی انتخاب شدند. برای جمع-آوری داده ها از مقیاس تعلل ورزی، مقیاس نهایی خواهی، پرسشنامه آگاهی از عواطف و معدل نمرات دانشجویان استفاده شد. داده ها با روش تحلیل ممیز تجزیه و تحلیل شدند. نتایج بدست آمده از معادله تابع ممیز، فرضیه پژوهش را تایید کرد و یافته ها نشان داد که قوت و ضعف پیشرفت تحصیلی را می توان از روی متغیرهای تعلل ورزی و نهایی خواهی و آگاهی از عواطف پیش بینی کرد. نتایج به دست آمده و مدل ارائه شده توسط این پژوهش مورد بحث قرار خواهد گرفت.

امروزه با ظهور فن آوری های رایانه ای موضوع بررسی آثار گوناگون آنها بر عواطف آدمی به عنوان یکی از حوزه های نوین پژوهش در روان‏شناسی محسوب می شود. یکی از آثار این فن آوری ها ایجاد عواطف مثبت در کودکان است که به دلیل تاثیر آنها بر جنبه های گوناگون زندگی بشر، به ویژه کودکان، در این پژوهش به بررسی اثربخشی کتاب بریل شنیداری- لمسی بر عواطف مثبت کودکان دارای نارسایی بینایی پرداخته شده است. این پژوهش به روش شبه آزمایشی انجام شد. جامعه آماری مورد نظر دانش‏آموزان پایه دوم دبستان آموزشگاه نابینایان شهید محبی در سال تحصیلی 91-1390 بود. گروه نمونه سه کودک دارای نارسایی بینایی هشت ساله بودند که پس از همتاسازی به صورت تصادفی در سه گروه تک آزمودنی قرار گرفتند. ابزار پژوهش سه نوع کتاب بریل، کتاب بریل لمسی و کتاب بریل شنیداری- لمسی بود. داده های مورد نظر با استفاده از مشاهده مستقیم، ضبط ویدیویی و کورنومتر جهت ثبت زمان صرف شده به دست آمد و یافته ها با آزمون های ناپارامتریک مورد تحلیل واقع شد.
بر اساس یافته های به دست آمده مشخص شد که کتاب بریل شنیداری- لمسی می تواند در کودکان گروه نمونه در مقایسه با دو نوع کتاب دیگر، عواطف مثبت بیشتری ایجاد کند.

پژوهش حاضر با هدف مقایسه راهبردهای خودپرسی رایانه ای و آموزش نوشتاری سنتی غنی شده درکاهش دادن نادرست نویسی در دانش آموزان ابتدایی صورت گرفت. روش این پژوهش از نوع شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه گواه بود. به روش نمونه گیری خوشه ایچندمرحله ای، 30 آزمودنی نادرست نویس، از میان جامعه دانش آموزان پایه سوم ابتدایی پس از اجرای آزمون های هوش وکسلر کودکان و اختلال نوشتن انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایشی و یک گروه گواه جایگزین شدند. سپس، گروه آزمایش اول به مدت 13 جلسه تحت آموزش راهبردهای خودپرسی رایانه ای و گروه آزمایش دوم تحت آموزش سنتی غنی شده قرار گرفت. اما گروه گواه تحت هیچ گونه آموزشی قرار نگرفت. تحلیل داده ها با روش های آماری اندازه گیری مکرر و t مستقل حاکی از آن بودند که بین میانگین نمرات درست نویسی گروه آزمایشی اول (رایانه) و گروه آزمایشی دوم (سنتی) تفاوت معناداری وجود داشت (001/0 P<). نتایج نشان می دهد که راهبردهای خودپرسی رایانه ای، در مقایسه با آموزش سنتی در کاهش دادن نادرست نویسی آزمودنی ها موثرتر واقع شده است. لذا این راهبرد ها می تواند به عنوان یک فن آوری آموزشی موثر، در جهت کاهش دادن نادرست نویسی در دانش آموزان ابتدایی به کار گرفته شود.

هدف از این پژوهش بررسی اثربخشی امیددرمانگری گروهی بر افسردگی و ناامیدی و امید دانشجویان دختر دانشگاه اصفهان بوده است. به این منظور از 26 نفر از دانشجویان دختر دانشگاه اصفهان که در سال تحصیلی 87-1386 به مرکز مشاوره این دانشگاه مراجعه کرده و تشخیص افسردگی دریافت نموده بودند توسط مشاورین مرکز برای شرکت در این برنامه درمانگری دعوت به عمل آمد. سپس این افراد به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه قرار داده شدند. به منظور اندازه گیری سازه های مورد نظر مقیاس افسردگی بک، پرسشنامه ناامیدی بک و پرسشنامه امید اسنایدر مورد استفاده قرار گرفت. فرض پژوهش بر آن بود که امید درمانگری می تواند افسردگی و ناامیدی را کاهش و امید و مولفه های آن را افزایش دهد. سپس داده ها با استفاده از تحلیل کواریانس تحلیل شد. نتایج حاکی از آن بود که این برنامه درمانگری منجر به کاهش افسردگی (01/0 =p) و افزایش امید (018/0 =p) شده و این آثار تا یک ماه پس از اجرای درمان تداوم داشته است (019/0 و 033/0 =p). نتایج همچنین حاکی از آن است که این درمان میزان ناامیدی را کاهش نداده، ضمن این که تاثیر آن بر تفکر عامل (یکی از مولفه های امید) در طول یک ماه پیگیری تداوم نداشته است.

تکانشگری می تواند عامل ایجاد اعتیاد باشد یا در طول دوره اعتیاد تشدید گردد. میزان آزمندی مصرف در افراد با سن آنها و نمره تکانشگری، ارتباط معکوس معنی داری دارد و آزمندی مصرف با نمره کلی مقیاس تکانشگری ارتباط مستقیم معنی داری نشان داده است. در نتیجه ویژگی های شخصیتی می توانند عامل پیش بینی کننده مهمی برای میزان آزمندی مصرف در معتادان باشد. با توجه به اهمیت بحث مواد مخدر در جامعه ایرانی، پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل موثر بر آزمندی مصرف مواد مخدر و میزان اثر آنان انجام پذیرفت. در یک پژوهش مدلیابی مفهومی تعداد 200 نفر معتاد در حال ترک مراجعه کننده به مراکز ترک درمانی شهر تهران به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسشنامه های نهایی خواهی فراست، برانگیختگی آیزنگ، تاب آوری کانر و دیود سون و آزمندی مصرف OCDUS جمع آوری و به روش مدل یابی معادله ساختاری (SEM) و با نرم افزار لیزرل (LIZREL) تحلیل شدند. همچنین همبستگی و خی دو برای مقایسه داده ها به کار رفت. یافته های مطالعه نشان داد بالا بودن نهایی خواهی، بالا بودن برانگیختگی و پایین
بودن تاب آوری در افزایش آزمندی مصرف اثر مستقیم دارند. همچنین برانگیختگی به طور غیرمستقیم از طریق تاب آوری و بر افزایش آزمندی مصرف اثر دارد. و عامل اصلی در بین عوامل فوق موثر بر آزمندی مصرف مربوط به نهایی خواهی است. و نهایی خواهی فقط به صورت مستقیم با آزمندی مصرف مواد ارتباط دارد.
با توجه به بالاتر رفتن میانگین تحصیلات معتادان جابه جا شدن عوامل موثر در آزمندی مصرف و سهم بیشتر نهایی خواهی به نسبت برانگیختگی توجیه می شود.

هدف پژوهش حاضر بررسی مقایسه سبک های دلبستگی و ابعاد دوست داشتن در نوجوانان دارای رابطه و فاقد رابطه با جنس مخالف بود. 500 دانش آموز (250 پسر، 250 دختر) در دبیرستان های اصفهان، با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ایانتخاب شدند.
آزمودنی ها پرسشنامه سبک دلبستگی راس و پرسشنامه مثلث دوست داشتن استرنبرگ را تکمیل نمودند. داده ها با استفاده از شاخص های آماری نظیر میانگین، انحراف معیار، آزمون t مستقل و تحلیل چندمتغیره دوعاملی تحلیل شد مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بین افراد دارای رابطه با جنس مخالف و فاقد رابطه از نظر سبک های دلبستگی تفاوت معنادار وجود دارد. همچنین بین افراد دارای رابطه با جنس مخالف و فاقد رابطه از نظرابعاد دوست داشتن تفاوت معنادار وجود دارد. انواع مختلف سبک های دلبستگی نوع و مدت ثبات روابط دوست داشتنی را متمایز می کند و هر یک از اشکال دلبستگی با نحوه ارتباط فرد در آینده ارتباط دارد.