فصلنامه علوم روانشناختی
پیاپی 43 (پاییز 1391)

پژوهش حاضر با هدف ساخت و هنجاریابی پرسشنامه مدیریت زمان و رابطه آن با اضطراب، عملکرد تحصیلی و سلامت عمومی دانش آموزان دختر دبیرستانی انجام شده است. بدین منظور340 نفر از دانش آموزان با میانگین سنی 16 سال و 6 ماه با انحراف استاندارد سنی 99/0 سال با روش خوشه ایتصادفی انتخاب شدند و پرسشنامه مدیریت زمان، حالت- رگه اضطراب اسپیلبرگر و سلامت عمومی گلدبرگ را در یک جلسه تکمیل کردند. پس از جمع آوری پرسشنامه ها، داده های پژوهش با استفاده از نسخه شانزدهم نرم افزار آماری SPSS تجزیه و تحلیل شدند. همسانی درونی پرسشنامه مدیریت زمان مورد تحلیل قرار گرفت و آلفای کرونباخ برابر با 9/0 به دست آمد. همچنین، درستی آزمون از طریق بازآزمایی پس از 6 هفته برابر 9/0 به دست آمد. از طرفی همبستگی نمره مدیریت زمان با اضطراب برابر با 45/0- و با عملکرد تحصیلی برابر با 57/0حاصل شد (05/0>P). همچنینن، نمره این پرسشنامه با هر یک از زیرمقیاس های سلامت عمومی همبستگی منفی معنادار نشان داد (05/0P<)؛ بنابراین، همگرایی و واگرایی پرسشنامه مدیریت زمان تایید گردید. به طور کلی نتایج تحلیل عاملی اکتشافی با روش مولفه های اصلی به استخراج سه عامل برنامه ریزی، تعلل و وقت کشی انجامید که در مجموع 95/37 درصد از واریانس کل را با ارزش ویژه بزرگتر از 1 تبیین می کند. میانگین نمره های آزمودنی ها در پرسشنامه مدیریت زمان 16/69 به دست آمد. با توجه به یافته های این بررسی به نظر می رسد که این ابزار برای اندازه گیری مدیریت زمان در جامعه ایرانی از اعتبار و درستی مناسبی برخوردار است.

پیشینه درمان شناختی رفتاری اختلال اضطراب اجتماعی، بر الگوهای مبتنی بر مواجهه با «موقعیت» و مواجهه با «خود- موقعیت» متمرکز بوده است. این الگوها، نقادی هایی را به همراه داشته اند. در این رابطه، موسکویچ (2009) مدعی است که درمان های کنونی، تنها بر مواجهه با «موقعیت» متکی هستند و نیمرخ خاص هر بیمار را در نظر نمی گیرند، بنابراین بیماران دارای اختلال اضطراب اجتماعی، در انتهای درمان نشانه دار باقی می مانند یا به یک راهنمای درمانی واحد، به صورت متفاوتی پاسخ می دهند. از اینرو، وی ترس از مواجهه با «خود» را به جای ترس از مواجهه با موقعیت های اجتماعی فی نفسه، ترس اساسی در اختلال اضطراب اجتماعی درنظر گرفته و مواجهه با «خود» را اساس درمان پیشنهاد کرده است. مطابق آنچه گفته شد و براساس انتقادات و پیشنهادهای موجود در پیشینه پژوهشی، در این مطالعه، ابتدا یک الگوی درمان شناختی رفتاری مبتنی بر مواجهه با «خود»، برای درمان اختلال اضطراب اجتماعی طراحی و سپس، اثربخشی مقدماتی الگوی درمانی طراحی شده در کاهش نشانه های اختلال اضطراب اجتماعی، بررسی شد. بدین خاطر، 12 آزمودنی
مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی، براساس «پرسشنامه هراس اجتماعی» (SPIN) و «مصاحبه بالینی ساختاریافته براساس DSM-IV» (SCID-IV) انتخاب شدند. 6 نفر از مبتلایان یاد شده، به طور تصادفی در گروه آزمایش و 6 نفر در گروه کنترل جایگزین شدند. گروه آزمایش بر اساس الگوی طراحی شده تحت درمان قرار گرفت و گروه کنترل در انتظار ماند. وارسی ها نشان داد که دو گروه از لحاظ ویژگی های جمعیت شناختی همتا بودند. آزمودنی ها قبل از شروع و بعد از اتمام مداخله/ انتظار، (SPIN)، «مقیاس تصویر خود منفی» (NSPS)، «مقیاس بررسی فراوانی اجتناب ظریف» (SAFE)را تکمیل کردند. نتایج تحلیل ها نشان می دهد که تاثیر متغیر مستقل (درمان شناختی- رفتاری براساس مواجهه با خود) بر متغیر وابسته (SPIN، SAFE، NSPS) معنادار است. در مجموع، نتایج پژوهش حاضر بیانگر اثربخشی الگوی درمان شناختی رفتاری مبتنی بر مواجهه با خود بر کاهش مولفه های مختلف اختلال اضطراب اجتماعی است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه خودکارآمدپنداری عاطفی و باورهای فراشناختی با اضطراب آماری دانشجویان انجام شد. نمونه مورد بررسی 320 دانشجوی دانشگاه تهران (85 مرد و 235 زن) بودند که با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش مقیاس خودکارآمدپنداری عاطفی (ESES؛ بورلی و همکاران، 2008)، مقیاس باورهای فراشناختی (MCQ-30؛ ولز و کارتر، 2001) و مقیاس اضطراب آماری (کرویس و همکاران، 1985) بودند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از میانگین، انحراف استاندارد، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام انجام شد. نتایج نشان داد که بین خودکارآمدپنداری عاطفی و اضطراب آماری رابطه منفی و معنادار و بین باورهای فراشناختی و چهار خرده مقیاس آن با اضطراب آماری رابطه منفی و معنادار وجود دارد. تنها بین باورهای مثبت درباره نگرانی و اضطراب آماری رابطه معنادار مشاهده نشد. نتایج رگرسیون گام به گام مشخص کرد که مهارناپذیری و خطر و آگاهی شناختی توانستند در دو گام حدود 21 درصد واریانس اضطراب آماری را تبیین کنند.

هدف اصلی پژوهش حاضر تبیین شاخص های روانسنجی نسخه فارسی پرسشنامه چندبعدی نهایی خواهی والدگری بود. گروه نمونه شامل 167 مادر دانش آموز دوره دبیرستانی با میانگین سنی 4/43 و انحراف معیار 2/9 بود. ابزار مورد استفاده در این مطالعه نسخه فارسی پرسشنامه نهایی خواهی والدگری چندبعدی اسنل بود. پس از تکمیل پرسشنامه توسط گروه نمونه، محتوای پرسشنامه به شیوه مولفه های اصلی مورد تحلیل قرار گرفت که نتایج آن، حاکی از سه عامل نهایی خواهی والدگری خود جهت یافته، همسر جهت یافته و نهایی خواهی تجویز شده اجتماعی بود. به منظور بررسی قابلیت اعتماد آزمون از دو روش بازآزمایی و همسانی درونی استفاده شد. نتایج نشان داد بین دوبار اجرای پرسشنامه بعد از دو هفته ضرایب همبستگی 84/0، 86/0 و 89/0 برای نهایی خواهی والدگری خود جهت یافته، همسر جهت یافته و تجویز شده اجتماعی به دست آمد که این حاکی از قابلیت اعتماد آزمون مذکور دارد. همچنین نتایج همسانی درونی برای سه خرده مقیاس نهایی خواهی والدگری خود جهت یافته، همسر جهت یافته و تجویز شده اجتماعی به ترتیب ضرایب 82/0، 85/0 و 85/0به دست آمد که این نیز حاکی از قابلیت اعتماد مناسب آزمون دارد. مجموع نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که پرسشنامه مذکور در فرهنگ ایرانی با فرم اولیه آن متفاوت شده بدین صورت که دو عامل به دلیل بار عاملی کم و همپوشی با سایر عوامل حذف شدند لذا می توان بیان نمود که پرسشنامه نهایی خواهی والدگری در ایران از سه عامل برخوردار است که می تواند برای اهداف پژوهشی و بالینی مورد استفاده قرار گیرد.

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه خودمتمایزسازی با سلامت‏روانی در دانشجویان دانشگاه تهران بود. 250 دانشجو (125 پسر و 125 دختر) کارشناسی دانشگاه تهران، با استفاده از روش نمونه‏گیری تصادفی خوشه‏ای انتخاب شدند و پرسش‏نامه های خودمتمایزسازی اسکورون و سلامت‏عمومی گلدبرگ را تکمیل نمودند. داده ها به کمک ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس یک طرفه و تحلیل رگرسیون چندگانه به روش همزمان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد بین خودمتمایزسازی و زیرمقیاس جایگاه من با سلامت ‏روانی و زیرمقیاس های آن در سطح 01/0>P رابطه معنادار و مستقیم وجود دارد؛ و بین سطح واکنش‏پذیری عاطفی، گسلش عاطفی و هم‏آمیختگی با دیگران که جزء زیرمقیاس‏های خودمتمایزسازی هستند با سلامت‏روانی و زیر مقیاس‏های آن در سطح 01/0>P رابطه معنادار و معکوس وجود دارد. همچنین همبستگی چندگانه بین متغیرهای پیش‏بین با سلامت‏روانی و تک‏تک زیرمقیاس‏های آن در سطح 01/0>P معنادار است.

هدف از این پژوهش تعیین نقش سبک های مقابله مذهبی در تبیین سلامت روانی دانش آموزان دختر دوره متوسطه شهر تهران بود. حجم نمونه طبق فرمول کوکران 300 نفر با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای انتخاب شد. برای جمع آوری داده ها از دو ابزار: الف) مقیاس سبک های مقابله مذهبی (R-COPE) پاراگامنت دارای 14 سوال پنج گزینه ای در دو سبک (سبک مقابله مذهبی مثبت و سبک مقابله مذهبی منفی).
ب) پرسشنامه سلامت روانی (GHQ) گلدنبرگ دارای 28 سوال چهارگزینه ای در چهار زیرمقیاس: 1. نشانه بدنی، 2. اضطراب و بی خوابی، 3. نارساکنشوری اجتماعی و 4. افسردگی وخیم، استفاده شد. جهت تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آمار استنباطی (آزمون رگرسیون چندمتغیری، آزمون فریدمن) استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد: الف) بین مولفه های سلامت روانی دانش آموزان تفاوت معنی داری وجود دارد. مقایسه میانگین نمرات موید آن است که اضطراب و بی خوابی بالاترین سطح و نشانه های بدنی در پایین ترین سطح قرار دارد. ب) از روی نمرات سبک های مقابله مذهبی می توان سلامت روانی دانش آموزان را پیش بینی کرد. قدرت پیش بینی سبک مقابله مذهبی مثبت بیشتر از سبک مقابله مذهبی منفی است. در نتیجه سبک مقابله مذهبی مثبت به عنوان یک تعدیل گر در اختلالات روانی (اضطراب و بی خوابی، نارساکنشوری اجتماعی، افسردگی وخیم و علائم جسمانی) موثر است.

هدف از پژوهش حاضر بررسی درستی و قابلیت اعتماد سازه مقیاس اعتیاد به بازی های رایانه ای لیمنز و همکاران (2009) است. نمونه ای شامل 351 دانش آموز دختر و پسر مشغول به تحصیل در پایه اول دبیرستان به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ایمرحله ای انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار مورد استفاده در پژوهش حاضر مقیاس اعتیاد به بازی های رایانه ای تهیه شده توسط لیمنز و همکاران (2009) بود. داده ها با استفاده از روش تحلیل عاملی اکتشافی و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ تجزیه و تحلیل شدند. تحلیل عاملی اکتشافی با مولفه های اصلی و چرخش واریماکس نشان داد که این مقیاس از 7 عامل تشکیل شده است. ضریب آلفای کرونباخ برای کل مقیاس برابر 84/0 به دست آمد و برای خرده مقیاس های آن دامنه ای از60/0 (مشکلات) تا 85/0(برجستگی) داشت. نتایج پژوهش حاکی از آن است که با استفاده از این مقیاس می توان اعتیاد بازی رایانه ای را در دانش آموزان دبیرستانی تشخیص داد.