فهرست مطالب

روان شناسی کاربردی - سال یازدهم شماره 1 (پیاپی 41، بهار 1396)

فصلنامه روان شناسی کاربردی
سال یازدهم شماره 1 (پیاپی 41، بهار 1396)

  • تاریخ انتشار: 1396/03/25
  • تعداد عناوین: 7
|
  • سپیده پورحیدری، سودابه بساک نژاد، ایران داوودی، مهناز مهرابی زاده هنرمند صفحات 7-26
    هدف
    هدف پژوهش تعیین میزان تاثیر آموزش فرزندپروری مثبت در مقایسه با ذهن آگاهی بر رابطه مادر-فرزند سالم و رابطه همشیران در خانواده های دارای فرزند دچار اختلال کاستی توجه/ فزون کنشی بود.
    روش
    روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری و جامعه آماری شامل 68 مادر دارای فرزند دچار اختلال کاستی توجه/فزون کنشی مراجعه کننده به مراکز مشاوره طراوت، رایان و مهرآوران در شهر اهواز از مهر 1393 تا تیر 1394 بود. 51 مادر بر اساس ملاک های پژوهش انتخاب و به شکل تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه گواه جایگزین شدند. گروه های آزمایش 8 جلسه 120 دقیقه ای، آموزش مهارت های فرزندپروری ساندرز 1999 و ذهن آگاهی چاسکالون 2011 را دریافت و هر سه گروه قبل و پایان آموزش و در مرحله پیگیری مقیاس رابطه والد-فرزند پیانتا، 1994 و پرسشنامه رابطه همشیران فرمن و برمستر، 1985 را تکمیل کردند. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل واریانس چندمتغیری استفاده شد.
    یافته ها
    نتایج نشان داد دو مداخله فرزندپروری (87/31=F،008/0=P) و ذهن آگاهی (87/15=F،04/0=P) بر کیفیت رابطه مادر-فرزند اثر دارند، اما تاثیر برنامه فرزندپروری مثبت بیش تر (16=F، 011/0=P) و از نظر تاثیر بر رابطه بین همشیران نیز، تنها مداخله فرزندپروری مثبت موثر است (07/20=F، 002/0=P)؛ و این تاثیرها در مرحله پیگیری هم چنان پایدار مانده است.
    نتیجه گیری
    از آنجا که مداخله خانواده محور فرزندپروری مثبت، سیستم خانواده و تعاملات موجود در آن را به شیوه ای مستقیم در کانون توجه قرار می دهد، می توان آن را نسبت به مداخله فرد محور ذهن آگاهی روش موثرتری برای ارتقای ارتباط های آسیب دیده در خانواده های دارای فرزند دچار اختلال کاستی توجه/ فزون کنشی به شمار آورد.
    کلیدواژگان: تنیدگی، ذهن آگاهی، فرزندپروری، مادر، مثبت، همشیران
  • سعید رحیمی پردنجانی، باقر غباری بناب، غلام علی افروز، سالار فرامرزی صفحات 27-45
    هدف
    هدف پژوهش تعیین اثربخشی بازی درمانگری بومی شده بر تنیدگی مادران کودکان دچار کاستی توجه/ فزون کنشی بود.
    روش
    روش پژوهش آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و گروه گواه و جامعه آماری مادران دارای کودک دچار کاستی توجه/ فزون کنشی در 56 مرکز وابسته به آموزش و پرورش شهر نجف آباد در سال 94-1393 بود. به روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای ابتدا 10 مرکز پیش دبستانی انتخاب شد، و سپس از میان 78 نفر از مادرانی که سابقه مراجعه به روان پزشک و روان شناس این مراکز را داشتند، با توجه به ملاک های ورود و خروج 24 مادر انتخاب و در دو گروه آزمایش و گواه جایکزین شد. ابزار پژوهش نسخه کوتاه تنیدگی والدین آبیدین، 1983، پرسشنامه وندربیلت، ولریچ، لامبرت، دوفینگ، بیکمن و سیمونز، 2003، نسخه کوتاه مصاحبه بالینی نیمه ساختاریافته تهرانی دوست، زرگری نژاد، خادمی و مطلق (1386) و بازی درمانگری بومی شده رحیمی، غباری، افروز و فرامرزی (1394) بود که به مادران گروه آزمایش در طی 10 جلسه 90 دقیقه ای در هفته یک جلسه آموزش داده شد. داده ها با استفاده از تحلیل واریانس اندازه گیری های مکرر تحلیل شد.
    یافته ها
    یافته ها تفاوت معناداری بین عملکرد دو گروه آزمایش و گواه در آشفتگی والدینی (06/56=F، 001/0=P)، تعامل (46/23=F، 003/0=P) و مشکلات فرزند (78/23=F، 02/0=P) در مرحله پس آزمون و پس از 5/2 ماه پیگیری نشان داد.
    نتیجه گیری
    از آنجا که آموزش بازی درمانگری بومی شده با اصلاح و افزایش تعامل مادر-کودک باعث افزایش رضایت و کاهش تنیدگی مادران می شود. از این رو توصیه می شود روان شناسان از این روش درمانی استفاده کنند.
    کلیدواژگان: بازی، بومی شده، تنیدگی، فزون کنشی، کاستی توجه
  • عصمت دانش، نرگس سلیمی نیا، فرخ حق رنجبر، فریده نادری، خدیجه عمویی صفحات 47-65
    هدف
    هدف پژوهش تعیین الگوی ساختاری روابط بین تحول روانی-اجتماعی فرزندان با هوش معنوی و شیوه های فرزندپروری مادران آن ها بود.
    روش
    روش پژوهش همبستگی و جامعه آماری دانشجویان دختر و پسر استان البرز در سال تحصیلی 94-1393 به تعداد 29474 نفر بود. با روش نمونه گیری چندمرحله ای به شکل تصادفی، از میان دانشگاه های استان البرز دانشگاه فرهنگیان، آزاد اسلامی واحد کرج و دانشکده کشاورزی انتخاب و بر اساس جدول کرجسی-مورگان (1970) حجم نمونه 400 دانشجو تعیین، سپس پرسشنامه تحول روانی-اجتماعی هاولی (1988) توسط دانشجویان، و پرسشنامه هوش معنوی عبدالله زاده، کشمیری و عرب عاملی (1387) و شیوه های فرزندپروری بامریند 1973 توسط مادران آن ها تکمیل شد.
    یافته ها
    نتایج نشان داد ضریب مسیر کل بین متغیر مکنون هوش معنوی مادر (416/0=β، 001/0=P) و ضریب مسیر غیرمستقیم آن (178/0=β،01/0=P) با تحول روانی-اجتماعی فرزندان، و نیز ضریب مسیر بین شیوه سهل گیرانه مادر (206/0-=β، 003/0=P) و شیوه مقتدرانه مادر (184/0=β، 01/0=P) با متغیر مکنون تحول روانی-اجتماعی فرزندان مثبت و معنادار است. درمقابل ضریب مسیر بین شیوه استبدادی مادر با تحول روانی-اجتماعی فرزند معنادار نیست.
    نتیجه گیری
    ازآن جاکه هوش معنوی هم به شکل مستقیم و هم غیرمستقیم با میانجی گری شیوه های فرزندپروری مادر بر تحول روانی-اجتماعی فرزندان تاثیر چشم گیری دارد و از سوی دیگر بر اساس پژوهش های موجود با آموزش می توان هوش معنوی را رشد و ارتقاء داد؛ بنابراین برای داشتن فرزندانی رشدیافته و سالم ضروری است برنامه های آموزشی برای ارتقاء هوش معنوی والدین به ویژه مادران تدوین و اجرا شود.
    کلیدواژگان: تحول روانی، اجتماعی، سهل گیرانه، فرزندپروری، مستبدانه، مقتدرانه، هوش معنوی
  • نرگس بای، حمیدرضا حسن آبادی، جواد کاوسیان صفحات 67-83
    هدف
    هدف پژوهش حاضر تعیین الگوی علی روابط بین باورهای شایستگی و ادراک از محیط کلاس درس با پیشرفت تحصیلی با تاکید بر نقش واسطه ای باورها و رفتارهای پیشرفت بود.
    روش
    روش پژوهش همبستگی و جامعه آماری کلیه دانش آموزان دختر و پسر دبیرستانی شهر کرج به تعداد 102874 نفر در سال تحصیلی 95-1394 بود. از میان نواحی چهارگانه آموزش و پرورش با روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای تعداد 800 دانش آموز از 4 دبیرستان دخترانه حجاب، آفاق، البرز، جامی و 4 دبیرستان پسرانه هدف، ادب، میلاد و نوید، انتخاب و داده ها با استفاده از پرسشنامه ادراک از محیط کلاس فراسر، فیشر و مک روبی (1996)، راهبردهای انگیزشی برای یادگیری پینتریچ و دی گروت (1990) و ادراک شایستگی هارتر (1985) جمع آوری شد. پس از کنار گذاشتن پرسشنامه های مخدوش و داده های پرت داده های 712 دانش آموز تحلیل شد.
    یافته ها
    یافته ها نشان داد الگو با داده های پژوهش برازش مناسبی دارد. ضرایب اثر غیرمستقیم باور شایستگی (05/0=β، 3/0=P) و ادراک فرد از کلاس درس (16/0=β، 025/0=P)، نشان داد تنها ادراک فرد از کلاس به صورت غیرمستقیم و با میانجی گری باورها و رفتارهای پیشرفت می تواند عملکرد تحصیلی را پیش بینی کند.
    نتیجه گیری
    با توجه به نقش کلیدی باورها و رفتارهای پیشرفت، در ارتباط بین ادراک از محیط کلاس و باورهای شایستگی با پیشرفت تحصیلی، لازم است در برنامه ریزی آموزشی به این سازه ها بیش از پیش توجه شود.
    کلیدواژگان: باورها، پیشرفت، تحصیلی، شایستگی، کلاس درس
  • عطیه سادات ضابطی، صادق تقی لو، بیوک تاجری صفحات 85-101
    هدف
    هدف پژوهش حاضر تعیین نقش میانجی گر عزت نفس در رابطه بین چشم انداز زمان و کیفیت زندگی دانشجویان بود.
    روش
    روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری شامل تمامی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس در سال تحصیلی 95-1394 به تعداد 35000 نفر بود. به روش نمونه برداری چندمرحله ای 251 نفر از میان دانشجویان رشته برق و کامپیوتر دانشکده فنی و مهندسی و دانشجویان رشته مدیریت و زبان دانشکده علوم انسانی انتخاب شد. ابزارهای پژوهش شامل نسخه کوتاه پرسشنامه سازمان بهداشت جهانی 1996؛ سیاهه چشم انداز زمان زیمباردو و بوید (1999) و عزت نفس آیزنک 1976 بود. داده ها از طریق روش الگویابی معادله های ساختاری تحلیل شد.
    یافته ها
    یافته ها نشان داد که عزت نفس اثر ابعاد چشم انداز زمان گذشته منفی (180/0-=β، 001/0=P) و چشم انداز زمان حال قضا و قدری (088/0-=β، 042/0=P) بر کیفیت زندگی را به صورت منفی و اثر ابعاد گذشته مثبت چشم انداز زمان (156/0=β، 001/0=P) و آینده چشم انداز زمان (134/0=β، 001/0=P) را بر کیفیت زندگی به صورت مثبت میانجی گری می کند.
    نتیجه گیری
    پیشنهاد می شود دست اندرکاران با تدوین برنامه هایی به والدین آموزش دهند که به اولویت بندی فرزندان خود در انتخاب چشم انداز زمان به ویژه چشم اندازهای متعادل تر و همین طور برنامه ریزی ها، هدف بندی ها و عزت نفس آن ها توجه کنند.
    کلیدواژگان: چشم انداز، زمان، عزت نفس، کیفیت زندگی
  • شیما صمدیان، فاطمه باقریان، علی عسگری صفحات 103-120
    هدف
    پژوهش حاضر با هدف اعتباریابی، رواسازی و هنجاریابی شاخص مقایسه ای احساس کهتری استرانو و دیکسون (1990) انجام شد.
    روش
    روش پژوهش توصیفی از نوع آزمون سازی و جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان مقطع راهنمایی شهر کرج به تعداد 74963 نفر شامل 37508 پسر و 37455 دختر بود. با روش نمونه برداری چندمرحله ای 641 نفر به این صورت که ابتدا بر اساس منطقه و سپس بر اساس مدرسه اعضای نمونه به صورت تصادفی انتخاب شدند. از آن ها تعداد 328 دختر و 313 پسر انتخاب و دو مقیاس خودسنجی و خانواده سنجی شاخص مقایسه ای کهتری در مورد آن ها اجرا شد. 3 صفت از هر دو مقیاس به دلیل قدرت تشخیص و بار عاملی ضعیف حذف و اعتبار 27 ماده باقی مانده محاسبه شد.
    یافته ها
    یافته ها نشان داد همسانی درونی خودسنجی و خانواده سنجی به ترتیب 799/0 و 751/0 (001/0=P) و از طریق بازآزمایی با فاصله 45 روز به ترتیب 845/0 و 707/0 (003/0=P) مطلوب است. تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد مقیاس خودسنجی از چهار عامل و مقیاس خانواده سنجی از سه عامل اشباع شده است. تحلیل عاملی تاییدی درستی عامل های استخراج شده را تایید کرد. همبستگی شاخص مقایسه ای احساس کهتری با مقیاس 58 ماده ای حرمت خود کوپراسمیت 1967، به منظور برآورد روایی واگرا در مقیاس خودسنجی و خانواده سنجی به ترتیب 440/0- و 405/0- (002/0=P) و با مقیاس 50 ماده ای خودپنداره راجرز 1973، به ترتیب 326/0 (002/0=P) و 221/0 (0001/0=P) محاسبه شد.
    نتیجه گیری
    پیشنهاد می شود از شاخص مقایسه ای احساس کهتری به عنوان مقیاسی معتبر برای تشخیص احساس کهتری در میان دانش آموزان مقطع راهنمایی استفاده شود.
    کلیدواژگان: اعتبار، خانواده سنجی، خودسنجی، کهتری، هنجاریابی
  • ویژگی های روان سنجی آزمون خطرپذیری بادکنکی در جوانان ایرانی
    وحید نجاتی، فرشید علی پور، الهه بداقی، علی آقازیارتی صفحه 104
    هدف
    هدف پژوهش حاضر طراحی، تعیین روایی و هنجاریابی آزمون خطرپذیری بادکنکی در نمونه ای از جوانان ایرانی بود.
    روش
    روش پژوهش مقطعی، از نوع پژوهش های همبستگی و جامعه آماری کلیه دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی در ترم دوم سال تحصیلی 94-1393 به تعداد 6000 نفر بود. از بین آن ها حجم نمونه با لحاظ کردن ملاک های ورود و خروج و با توجه به کافی بودن 15 نمونه به ازای هر متغیر و حجم نمونه پژوهش های مشابه به روش نمونه گیری در دسترس تعداد 400 نفر انتخاب شد. برای جمع آوری داده ها از آزمون خطرپذیری بادکنکی لجوئز، رید، کهلر، ریچاردز، رامسی و همکاران (2002)، که طراحی آن مبتنی بر فرهنگ و زبان فارسی بود، و مقیاس خطرپذیری در موقعیت های اجتماعی نجاتی (1392ب) و پرسشنامه اضطراب، افسردگی و استرس لاویباند و لاویباند (1995) برای بررسی روایی همزمان استفاده شد. داده ها با استفاده از روش های تحلیل واریانس چندمتغیره و همبستگی تحلیل شد.
    یافته ها
    پس از حذف 46 پرسشنامه ناقص و داده های پرت، نتایج نشان داد آزمون از آلفای کرونباخ مناسبی=79/0 برخوردار است. رابطه جنس (292/0=F، 738/0=P) و تاهل (24/4=F، 651/0=P) با نمره های شاخص های آزمون معنادار نبود. همچنین آزمون خطرپذیری بادکنکی روایی همزمان مناسبی با مقیاس خطرپذیری در موقعیت های اجتماعی (45/0-=r، 05/0=P) و مقیاس اضطراب، افسردگی و استرس (81/0-r=، 05/0=P) داشت.
    نتیجه گیری
    آزمون خطرپذیری بادکنکی از ویژگی های روان سنجی مناسبی برخوردار است و می توان از آن در موقعیت های بالینی و پژوهشی در جهت ارزیابی و سنجش خطرپذیری استفاده نمود.
    کلیدواژگان: آزمون، بادکنکی، خطرپذیری، جوانان ایرانی، هنجاریابی
|
  • Pages 7-26
    Main purpose of current study was Effectiveness of positive parenting training comparing to stress reduction based on mindfulness on mothers, on parent-normal child relationship and siblings in families with ADHD children. Although,45 mother with ADHD children at least having a normal children were selected from 4 clinic of AHWAZ city and randomly divided to 3 group (including 2 experimental and 1 control). Before intervening, pretest was applied to all 3 group using parent-child relationship questionnaire and siblings relationship. Then experimental group 1 (positive parenting ) and experimental group 2 (mindfulness) were trained for 8 session while no intervention was directed on control group. After intervention, all groups were asked to fulfill the post-test scales. Results of MANCOVA shows significance difference (P
    Keywords: ADHD, positive parenting, stress reduction based on mindfulness, mother-child relationship, siblings relationship
  • Pages 27-45
    Aim: This research aimed to examine the Localized play therapy(LPT) and it’s effectiveness on mother’s stress with ADHD in preschool children.
    Method
    This research method was applied and a experimental design with a control group. Using phases randomize sampling among mothers with ADHD in Najaf Abad- Iran preschool centers, in academic years of 2014. Twenty four ADHD mothers were selected. They were randomly placed in 2 groups( experimentation and control group). Experiment group was presented with LPT for 10 sessions of 90 minute twice a week. Instruments were used as following parenting stress and Vanderbilt questionnaire and was clinical interview in 2 stages. Data were analyzed using of repeated measuer design analysis. Results showed that there was significant difference between control and experimental group(p
    Conclusion
    results showed that LPT effectiveness on parenting stress of mothers with ADHD. It is suggested that this method could remedy impairment of the parents with mental health.
    Keywords: Parenting stress- play therapy- Inattention
  • Esmat Danesh, Narges Saliminia, Farokh Hagh Ranjbar, Farideh Naderi, Khadije Amooei Pages 47-65
    Aim: Aim of study was to determine structural model of relationships between psychosocial developments of offspring’s with spiritual intelligence (SQ) and parenting styles of their mothers.
    Method
    Research method was correlational and statistical population were 29,474 female and male universities students of Alborz province in the 2015-16 academic year. By multi-stage random sampling were selected Teachers’ University, Islamic Azad University of Karaj branch and Agriculture College. Based on the table Krejcie-Morgan (1977) the sample size 400 students was determined. Then psychosocial development questionnaire Hawley (1988) completed by students, and spiritual intelligence questionnaire Abdollahzadeh, Kashmiri and Arab Amely (2008) and parenting styles Baumrind, 1973 completed by their mothers.
    Results
    Results showed that total path coefficient between latent variable of mom SQ (β=0.416, P=0.001) and its indirect path coefficient (β=0.178, P=0.01) with psychosocial development of their children is positive and significant, also path coefficients of mothers’ permissive parenting style (β=0.206, P=0.003) and maternal authoritative parenting style (β=0.184, P=0.01) with latent variable of psychosocial development of their children is significant and positive. In contrast, the path coefficients of maternal authoritarian parenting style is not significant with their children psychosocial development.
    Conclusion
    Spiritual intelligence has a significant impact on offspring’s psychosocial development through the mediation of parenting styles both directly and indirectly. On the other hand, based on existing researches it can be increased by education. So, to facilitate the development of the psychosocial health of the next generations it is necessary that training programs for parent's spiritual intelligence improvement be.... .
    Keywords: authoritarian, authoritative, parenting, permissive, psychosocial development, spiritual intelligence
  • Pages 67-83
    Objective
    academic achievement and the factors influencing it has long been of interest to education professionals. The aim of this study was to evaluate the causal relationship between self-perceived competence and classroom environment with academic achievement and with emphasis on the mediating role of progress beliefs and behaviors progress.
    Methods
    In this study, 712 male and female high school student with multistage random sampling from four districts of Education in the city of Karaj was selected. To collect the data, a perception of classroom (Fraser, Fisher and Mac Mini), Pintrich and De Groot‘s Motivational Strategies for Learning and Harter’s perceived competence was used. The data were analyzed using structural equation modeling.
    Results
    Analysis of data showed that the model fit the data is good. As well as direct and indirect effects showed that progress beliefs and progress behaviors play mediating role in relationship between perception of classroom environment and competence belief with academic achievement. In this model all regression weights were statistically significant except indirect effect of beliefs and predictor variables Explained 16% variance of academic achievement.
    Conclusion
    Results of this study showed that progress beliefs and behaviors, have key role in relationship between perceptions of classroom and competence beliefs with academic achievement. So these structures can be considered in educational planning.
    Keywords: academic achievement- competence beliefs- perceptions of classroom environment- progress beliefs- progress behaviors
  • Pages 85-101
    Aim: The aim of current study was to determine the mediator role of self-esteem in the relationship between time perspective and quality of life of students.
    Method
    The study design was descriptive correlational type and the statistic population included of all students of Azad Islamic University, Share Ghods branch in 2014-2015 semester with the quantity of 35000 subject, which through them 251 people were selected through multistage sampling. The study tools were including WHOQOL-BREF (1996), Time Perspective Inventory by Zimbardo and Boyd (1999) and Eysenck self-esteem questionnaire (1976). The obtained data was analyzed by structural equation modeling.
    Results
    The data revealed that self-esteem mediates the effect of negative-past time perspective (β=-0.180, P0.001) and present fatalistic time perspective (β=-0.088, P0.042) dimensions on quality of life negatively and the effect of positive-past time perspective (β=0.156, P0.001) and future time perspective (β=0.134, P0.001) dimensions on quality of life positively.
    Conclusion
    The findings of this study can be concluded, time perspective by providing objectives and programs and optimism causes to worth and self-esteem of the people and subsequently the quality of life gets better.
    Keywords: quality of life- self-esteem- time perspective
  • Pages 103-120
    This study aimed to explore reliability, validity and standardization the Comparative Feeling of Inferiority Index (CFII; Strano & Dixon, 1990) among junior students of Karaj. 641 Iranian junior students in grade 1, 2, and 3 participated in the study (328 girls and 313 boys) completing the CFII, resulted in omitting 3 items due to low correlation and factor loadings.Cronbachʼs alpha for the remaining 27 items for Self-Rating Scale and Family-Rating Scale were 0.799 and 0.751 and test-retest reliability of both scales were 0.845 and 0.707 respectively. Results of explanatory factor analysis showed that the Self-Rating Scale include four factors (1.goals and standards, 2.negative psycho-physical, 3.social and 4.positive psycho-physical) and the Family-Rating Scale include three factors (1.positive psycho-physical, 2.negative psycho-physical and 3.social). The extracted factors confirmed by confirmatory factor analysis. A correlation (rS=-0.440, rF=-0.405 , P
    Keywords: Inferiority feeling-Comparative Feeling of Inferiority Index-validity-reliability-standardization
  • Balloon Analogue Risk Task, validity and standardization in a sample of Iranian youth
    Vahid Nejati, Ali Aghaziarati Page 104
    Aim: Balloon Analogue Risk Task widely inside and outside the country in various disorders in the form of risk assessment is used for treatment and research, Therefore, the aim of this study was to determine the validity and standardization of this test in a sample of Iranian youth.
    Method
    The present study was correlational study. The study population Beheshti University in the second semester of the school year all students 2013-2014 were considered. Among these individuals, 400 with respect to the criteria for entry and exit, including the lack use of psychiatric drugs and physical illness and informed consent, were selected for sampling. Balloon Analogue Risk Task design was based on Persian culture and language, Risk taking in social situations and anxiety, depression and stress 21 questions were used to collect data. Data using SPSS software version 22 was analyzed.
    Results
    Data analysis showed that the reliability and concurrent validity of the test is appropriate, gender and marital status had no significant effect on the scores of the test. The Balloon Analogue Risk Task good concurrent validity with the scale of risks in social situations and the scale of anxiety, depression and stress had.
    Conclusion
    Risk test balloon of good psychometric properties and can be used in clinical and research opportunities.
    Keywords: Test, Persian, risk, youth, standardization