فصلنامه دانش و پژوهش حسابداری
پیاپی 49 (تابستان 1396)

دانشجویان حسابداری اغلب واحد درسی حسابداری صنعتی (مدیریت ) مقدماتی را با نبود یک چارچوبی که با آن بتوانند مواد درسی را سازماندهی کنند دریافت می کنند. آن ها معمولا قبل از این واحد درسی یک واحد درسی در مورد حسابداری مالی مقدماتی می خوانند که در آن معادله حسابداری چنین چارچوبی را فراهم می آورد که همین موضوع نبود چارچوب در واحد درسی بعدی را بیشتر نمایان و مشکل دار کرده است. این مقاله برای یکپارچه کردن موضوعات درس حسابداری صنعتی(مدیریت) یک چارچوب فراهم آورده تا سطح یادگیری را بالا ببرد. این چارچوب نقشه های مفهومی سلسله مراتبی را به عنوان یک مکانیزم یکپارچه به کار می برد. در واقع نقشه های مفهومی یک روش ارائه بصری(دیداری) بر اساس تئوری های یادگیری و آگاهی بخشی فراهم می آورد. تئوری «یادگیری از طریق همانند سازی» فرض می کند که تفاوت بین یادگیری معنی دار و یادگیری طوطی وار به این بستگی دارد که آیا اطلاعات جدید با دانش موجود مرتبط است یا نه. یادگیری معنی دار معمولا در شرایطی اتفاق می افتد که ابتداعا مفاهیم کلی و سپس جزئیات پشتیبانی کننده این مفاهیم کلی ارائه می شود. نقشه های مفهومی سلسله مراتبی نیز معمولا به سبکی سازماندهی می شوند که در آن ها به طور کلی مفاهیم فراگیر و کلی تر در قسمت های بالایی نقشه و مفاهیم مشخص تر به تدریج در زیر آن مرتب می شوند. نقشه های مفهومی راهی است برای توسعه تفکر منطقی و مهارت های مطالعه با آشکار کردن روابط و کمک کردن به دانشجویان برای اینکه ببینند چگونه ایده های فردی یا نظریات منحصر به فرد یک کل بزرگتر را شکل می دهند. مقاله حاضر بحث مفصلی از چگونگی به کارگیری نقشه های مفهومی به عنوان بخش اصلی در یک درس ارائه می دهد که می تواند به معلمان کمک کند تا تدریس خود را به یک روش منطقی با هدف بالا بردن سطح یادگیری دانشجویان سازماندهی کنند.

موسسات مالی و اعتباری در راستای اعطای تسهیلات مالی به اشخاص حقیقی و حقوقی درخواست کننده، با مشکل عدم بازپرداخت بدهی مواجه می باشند که از آن به عنوان ریسک اعتباری یاد می کنند. پژوهش های بسیاری در راستای برآورد ریسک اعتباری و رتبه بندی اعتباری در ایران و کشورهای خارجی انجام شده است. هدف این مقاله بررسی قدرت پیش بینی اطلاعات حسابداری در ارزیابی ریسک اعتباری می باشد، یعنی آیا این منبع اطلاعاتی برآورد دقیقی از ریسک اعتباری دارد یا خیر؟ داده های مورد نیاز از 137 شرکت از میان شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بین سال های 1388 تا 1393 می باشد و از طریق سایت کدال و سایت بورس تهران جمع آوری شده است. متغیرهای مستقل این تحقیق نسبت های نقدینگی،سودآوری،جریان وجه نقد،کارایی،اهرم مالی،اندازه شرکت و متغیر وابسته گسترش اعتباری می باشد. نتایج تحقیق نشان داد که اطلاعات حسابداری، قدرت بالایی برای پیش بینی نوسانات ریسک اعتباری دارد و نسبت های اهرم مالی، اندازه شرکت و کارایی رابطه معنی داری با نوسانات ریسک اعتبار دارند. پس می توان نتیجه گرفت که اطلاعات مبتنی بر حسابداری، در ارزیابی ریسک اعتباری اطلاعات سودمندی ارائه می کند.

در دوره صنعتی، بهای اموال، ماشین آلات، تجهیزات و مواد خام به عنوان عناصر کارآمد واحد تجاری محسوب می شدند. در حالیکه در عصر اطلاعات، استفاده کارآ از سرمایه فکری غالبا موفقیت یا شکست واحد تجاری را تعیین می کند. از اینرو مطالعه نتایج تحقیقات انجام شده در زمینه حسابداری سرمایه فکری از دو نظر دارای اهمیت است: اول آنکه می توان از نتایج کار دیگران استفاده کرد و دوم اینکه می توان مباحث جدیدی جهت واکاوی را به این حوزه اضافه نمود.
این پژوهش از نوع توصیفی(آنچه هست نه آنچه باید باشد) و با هدف ارائه چارچوب منسجم و نظامند درباره حسابداری سرمایه فکری به بررسی، طبقه بندی و تحلیل مطالعات انجام شده در این زمینه می پردازد. هدف نهایی این تحقیق، تبیین مطالعات حسابداری سرمایه فکری در زمینه های گوناگون و ارائه یک بانک اطلاعاتی از مجموعه مطالعات و پژوهش های انجام شده در قالب پایان نامه های دانشگاهی و مقالات چاپ شده در نشریات علمی است. طبقه بندی و تحلیل مطالعات انجام شده در طی سال های 1394-1385 و بر اساس رویکرد توصیفی و تحلیل محتوای 193 پژوهش، انجام شده است.
مطالعات حسابداری سرمایه فکری به هفت دسته ی عملکرد مالی، مدیریت، سنجش و اندازه گیری، افشاء و گزارشگری، سرمایه اجتماعی و فرهنگی، کارآیی، یادگیری و نوآوری کارکنان و سایر موضوعات تقسیم بندی شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که عملکرد مالی93/40%، مدیریت 18/5%، مدل های سنجش و اندازه گیری 25/7%، افشاء و گزارشگری مالی 22/6%، سرمایه اجتماعی و فرهنگی78/7%، کارآیی، یادگیری و نوآوری کارکنان 54/15% و سایر موضوعات 10/17% از مطالعات حسابداری سرمایه فکری را تشکیل می دهند.

هدف کلی تحقیق حاضر، ارزیابی تاثیر اخبار منتشره بر اصلاح قیمت گذاری نادرست اقلام تعهدی می باشد. در این تحقیق، مطابق با هدف مذکور، سه فرضیه مطرح شد که از طریق مدل های رگرسیونی چند متغیره و با استفاده از داده های ترکیبی مورد تجزیه و تحقیق آماری قرار گرفتند. نمونه آماری تحقیق 103 شرکت پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار تهران می باشند که داده های آنها برای یک دوره 7 ساله (از 1387 تا 1393) مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. مطابق با یافته ها، در بازار سرمایه ایران، نابهنجاری اقلام تعهدی وجود دارد. علاوه بر این نتایج نشان داد که اخبار منتشره بر اصلاح قیمت گذاری نادرست اقلام تعهدی تاثیر مثبت و معناداری داشته، و اخبار مرتبط با سود نسبت به اخبار غیر مرتبط با سود تاثیر بیشتری در اصلاح نابهنجاری اقلام تعهدی داشته است.

در این مقاله سعی شده مفاهیم مربوط به اقلام تعهدی بسط داده و نشان داده شود که چگونه این مفاهیم با مفاهیم مختلف دیگر ارتباط دارند. در ابتدا ساختار یک قلم تعهدی تجزیه و تحلیل می گردد. اقلام تعهدی دارایی ها و بدهی ها را به دو دسته تقسیم می کنند: 1- وجه نقد و دارایی ها و بدهی های نزدیک به آن و 2- سایر انواع دارایی ها و بدهی ها.
بر اساس این تقسیم بندی دارایی ها و بدهی ها، می توان اجزای آن را در معادله ی اساسی زیر اندازه گیری نمود: سود جامع= خالص اقلام تعهدی + سود نقدی
مقاله با بحث در مورد اینکه چگونه خالص اقلام تعهدی به رشد فعالیتهای عملیاتی شرکت مرتبط می شود و تشریح این مطلب که کدامیک از اجزای سود می تواند حاوی اطلاعات و یا گمراه کننده باشد، ادامه می یابد. این موضوع با بحث راجع به کیفیت سود و نقش محافظه کاری در حسابداری جمع بندی می شود. در ادامه مقاله در مورد اینکه چگونه می توان تشخیص داد که آیا اقلام تعهدی دوره احتمالا به صورت مغرضانه بیش نمایی یا کم نمایی شده، صحبت می شود. مقاله با لیستی از پیشنهادات برای تحقیقات آتی پایان می یابد.

حسابرسی عملکرد و خدمات مرتبط با آن از جمله ابزارهایی هستند که با هدف یاری رساندن به مدیران، برای هدایت و رهبری بهتر واحدهای اقتصادی شکل گرفته، تا با ارزیابی اثربخشی، کارایی و صرفه ی اقتصادی در بنگاه های اقتصادی و ارائه ی پیشنهادهای عملی، مدیران را در اداره ی بنگاه کمک کند و شامل ارزیابی کیفی ابزارهای در اختیار مدیریت است. بر این اساس زمینه برای بهبود به سازی اجرای یک طرح، برنامه یا عملکرد سازمان و ارتقای کیفیت اجرای کارها، هر چه بیشتر و بهتر فراهم می شود. در این مقاله ابتدا به بررسی اجمالی مفاهیم، اهداف، مزایا و کارکردهای متمایز حسابرسی عملکرد پرداخته می شود. تبیین ضرورت حسابرسی عملکرد و نقش آن در نظام پاسخ گویی و ارتقای بهره وری و بسترسازی لازم برای اجرای این نوع حسابرسی از دیگر اهداف به شمار می آید. بحث در خصوص چالش ها و مشکلات احتمالی و در پایان دستیابی به راه کارهای مناسب از دیگر موضوعات مورد بحث می باشد.