فهرست مطالب

نشریه مطالعات اخلاق کاربردی
سال ششم شماره 24 (زمستان 1395)

  • تاریخ انتشار: 1395/12/10
  • تعداد عناوین: 7
|
  • منصور شاه ولی، نازنین کیان مهر، غلامحسین کرمی صفحه 11
    فقر و بحران های محیط زیست با تاثیر متقابل، از موانع اصلی تحقق پایداری اند و با تشدید یکی، دیگری نیز تشدید می شود. این واقعیت تلخ در الگوواره هایی ریشه دارد که از ارزش های معنوی تهی هستند و به همین دلیل نتوانسته اند برای رفع بحران های زیست محیطی و فقرزدایی راه حلی قطعی بیابند. این مقاله، ضمن بررسی و نقد نارسایی دو الگوی اثبات گرا و پسا اثبات گرا در رفع بحران های یادشده، برای گذر از آن ها، الگوی توحیدمحور را معرفی کرد. این الگو که بر مبنای اسلام و آموزه های توحیدی است، با رویکردی متعالی به تشریح ابعاد فقر و بحران های زیست محیطی می پردازد و اجزای هستی شناسی، معرفت شناسی، انسان شناسی، روش شناسی و ارزش شناسی آن را در نگاه به فقر و بحران های محیط زیست تبیین می کند.
    کلیدواژگان: فقر، بحران محیط زیست، اخلاق، پایداری، الگوواره، اسلام
  • اصغر هادی صفحه 33
    نگاهی اخلاقی به شرک در کنار نگاه معرفتی، از پاسخ این پرسش پرده برمی دارد که چرا شرک از بزرگ ترین گناهان است. شرک دو قسم است: جلی (آشکار) و خفی (پنهان). بیشتر مردم، حتی مومنان نیز از قسم پنهان آن مبرا نیستند. شرک جلی و خفی منشا بسیاری از رذایل خلاقی است. دقت در لایه​های رذایل اخلاقی مرتبط با صفات هدایتگر یا عمل کننده، چگونگی نقش شرک را آشکار می​سازد. برخی دانشوران اخلاق برای نفس هفت جهت گیری برشمرده اند: جهت گیری نفس نسبت به مبدا، جهت گیری نفس نسبت به عاقبت خویش، جهت گیری نفس نسبت به خویشتن، جهت گیری نفس نسبت به آینده، جهت گیری نفس نسبت به مواهب دنیوی، جهت گیری نفس نسبت به دیگران و جهت گیری بازدارنده نفس. پژوهش حاضر براساس این دیدگاه به تبیین نقش شرک در رذایل اخلاقی پرداخت.
    کلیدواژگان: شرک، شرک جلی، شرک خفی، توحید، اخلاق، رذایل اخلاقی
  • سعید مسعودی پور* صفحه 49
    کسب وکار و تعاملات تجاری را می توان یکی از حوزه های فراگیر تعاملات اجتماعی در جوامع بشری دانست. این حوزه همواره، یکی از حوزه هایی است که سامان دهی به آن و نظام سازی در آن بسیار دشوار بوده است تا جایی که تئوری های گوناگون اقتصادی سعی در تبیین آن در سطوح گوناگون کرده اند. آموزه های دین اسلام در حوزه اقتصاد و روابط تجاری، به گونه ای فراگیر و همه جانبه، نظامی برپایه کسب وکار حلال بنا می کنند. درواقع، تلاش برای کسب روزی حلال، سامان دهنده حوزه تعاملات تجاری و اقتصادی است. در تلاش برای کسب روزی حلال، هم سعادت اخروی تامین خواهد شد و هم کارآمدی دین در عرصه سامان بخشیدن به روابط تجاری به بهترین شکل ظهور خواهد کرد. براین اساس، در نوشتار حاضر تلاش شد، اصول کسب وکار حلال با تکیه بر آیات و روایات برشمرده و تا حدودی تبیین شود. از جمله این اصول می توان به شاخص های کسب وکار اسلامی در عرصه حقوق و دستمزد، خرید و فروش، توزیع و مصرف، تبلیغات و ترویج و نیز شاخص های کلی در کسب وکار اسلامی اشاره کرد.
    کلیدواژگان: کسب و کار حلال، مفهوم شناسی، اخلاق کسب و کار، بازار اسلامی
  • حسین کریمی* صفحه 71
    چنان که از عنوان پژوهش برمی آید، موضوع آن درباره نوع خاصی از حق است. واژه حق، مشترک لفظی است و کاربردها و معناهای فراوانی دارد؛ اما قاعده ها و فضیلت های اخلاقی از مصداق های بسیار مهمی هستند که این واژه بر آن ها صدق می کند و می توان آن را حق اخلاقی نامید. با توجه به رواج فضای مجازی میان قشرهای گوناگون، تبیین دلایل اطلاق حق بر موضوعات اخلاقی و جست وجو و تبیین مصداق های آن در فضای مجازی از وظیفه های اصلی این نوشتار بود. در این پژوهش برای تبیین حقوق اخلاقی، حقوق اخلاقی با انواع دیگری از حقوق، از جمله حقوق قانونی تطبیق داده و مقایسه شد. در این مقایسه به نمونه هایی اشاره شد، از جمله تفاوت در ضمانت اجرا و انگیزه و نیت، کلی و جزئی بودن و تفاوت در نتیجه. در این پژوهش برای تبیین بیشتر این نوع از حق، به دیگر تفاوت های حقوق اخلاقی و قانونی نیز اشاره شد. در نخستین تقسیم بندی، حقوق اخلاقی به حق درونی و بیرونی تقسیم شد که از جمله اقسام حقوق درونی، حقوق انسان بر خود و بر اعضای خویش و از جمله حقوق بیرونی، حقوق انسان درخصوص رابطه اش با سایر انسان ها و حیوانات و حتی اجسام بود. نگارنده معتقد است، همان طورکه در فضای واقعی و حقیقی، این حقوق اخلاقی ارزش و اعتبار دارند، در فضای مجازی هم می توان مصداق هایی برای آن ها یافت. بی تردید، آگاهی و آشنایی افراد با این مصداق ها آن ها را به رعایت بیشتر اخلاق در فضای مجازی ملزم خواهد کرد و از این مسیر می توان فضای مجازی را پاک تر و اخلاقی تر ساخت.
    کلیدواژگان: حقوق، اخلاق، حقوق اخلاقی، حقوق قانونی، فضای مجازی
  • سیدعبدالله میرخندان* صفحه 89
    با پیشرفت علم و فناوری مشکلات متعددی برای بشر در عرصه سرگرمی به وجود آمده که شایسته است، از منظر اسلامی بررسی شوند تا روش صحیح برون رفت از آن ها مشخص شود. این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی در پی شناسایی این مشکلات و یافتن راه برون رفت از آن هاست. در این پژوهش دریافتیم که حوزه های چالش زای مهم مرتبط با سرگرمی عبارت اند از: ابهام در موضوع اخلاقی در عرصه سرگرمی، ندانستن حکم اخلاقی در عرصه سرگرمی، مشکل تطبیق معیارهای کلی اخلاقی در عرصه سرگرمی و مشکلات مربوط به ویژگی های اشخاص یا ویژگی های جوامع. برخی راه های برون رفت از این مشکلات نیز در پایان مقاله پیشنهاد کردیم؛ مانند پژوهش درخصوص مفهوم های شرعی چون لعب، لهو، استخراج احکام اخلاقی مرتبط با سرگرمی، پژوهش خاص برای بررسی منطبق بودن هر سرگرمی بر شاخصه های سرگرمی مطلوب از منظر اخلاق اسلامی، توجه به بافت فرهنگی جوامع و نیز ملاحظه های دینی در عرصه سرگرمی ها.
    کلیدواژگان: سرگرمی، اوقات فراغت، تفریح، بازی، چالش اخلاقی، سبک زندگی اسلامی
  • مسعود مصطفی پور، غلامرضا پیوندی صفحه 111
    با توجه به نقش انکارناپذیر اخلاق در قلمرو جرم انگاری، پذیرفتن یا نپذیرفتن مفهوم «نسبیت جرم» به این بستگی دارد که مفاهیم اخلاقی، جزء قضایای اخباری به حساب آیند یا انشایی. به بیان دیگر، با اخباری دانستن مفاهیم اخلاقی، پدیده نسبیت جرم چندان پذیرفتنی نیست؛ درحالی که با انشایی دانستن مفاهیم اخلاقی، باب بررسی نسبیت جرم گشوده می شود. بی تردید میان اندیشمندان غربی یکی از طلایه داران اشاعه مفهوم نسبیت جرم، جامعه شناس تجربه گرای فرانسوی، امیل دورکهیم است که با ابداع مفاهیمی، همچون «وجدان جمعی» و «آنومی» به گسترش دیدگاه خود درخصوص نسبی بودن مفاهیم اخلاقی و جرم های قانونی پرداخت. در همین راستا هدف مقاله پیش رو بررسی نسبیت جرم از دریچه اخلاق بوده و تلاش شده است با بیان دیدگاه های دورکهیم، به عنوان یکی از اندیشمندان بزرگ این حوزه، به صورت متمرکز به این موضوع پرداخته شود. راهبرد این تحقیق کیفی و راهکار اجرایی، به صورت کتابخانه ای با استفاده از روش توصیفی تحلیلی بود. مهم ترین دستاورد این تحقیق این بود که هرچند قضایای اخلاقی در جزئیات، بسته به مقتضیات زمان و مکان، متغیر و نسبی هستند، در قالب دو مفهوم کلی ظلم و عدل، اخباری بوده و در بازه های زمان و مکان، ثابت باقی می مانند. بنابراین، به همین دلیل است که برخی رفتارهای غیراخلاقی در تمامی دوران ها و کشورها جرم تلقی شده و تحت عنوان جرایم طبیعی قرار گرفته اند.
    کلیدواژگان: حقوق کیفری، جرم شناسی، قضایای اخلاقی، نسبیت جرم
  • عماد روشن قیاس، محمد مهدی بابایی منقاری، علی مهدوی، علی خالق خواه صفحه 135
    این تحقیق با هدف تعیین رابطه بین سلامت روانی و سبک دل بستگی با نگرش مذهبی در دانشجویان دانشگاه پیام نور آمل انجام شد. روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی است. ازنظر هدف، این پژوهش به صورت طرح کاربردی است. همچنین، جامعه آماری آن شامل 4هزار و 152 نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور آمل در سال 1393 بود. از بین جامعه آماری براساس فرمول کوکران تعداد 413 نفر از دانشجویان به روش نمونه گیری خوشه ایانتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسش نامه نگرش مذهبی خدایاری (1378) و پرسش نامه سلامت روانی گلدبرگ ( 1972) و پرسش نامه سبک دل بستگی هازن و شیور (1995) بود. داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون چندگانه به روش همزمان با استفاده از نرم افزار SPSS21 تحلیل شد. بین مولفه های سلامت روان و سبک های دل بستگی با نگرش مذهبی دانشجویان رابطه مثبت وجود داشت. تحلیل رگرسیون نیز نشان داد که نشانگان بدنی و افسردگی و سبک های دل بستگی، نگرش مذهبی دانشجویان را پیش بینی می کنند. همچنین، یافته های حاصل از این پژوهش بر کاربرد سلامت روان و دل بستگی در نگرش مذهبی دانشجویان تاکید می کند.
    کلیدواژگان: سلامت روان، نگرش مذهبی، اخلاق، سبک های دل بستگی، دانشجویان
|
  • Masud Mustafa Pour, Ghulam Reza Peivandi Page 111
    With regard to the undeniable role of ethics in the realm of criminalization, accepting or rejecting the notion of ”relativity of crimes” depends on whether or not the ethical concepts are regarded as declarating or performative propositions . In other words, placing the ethical concepts under declarative statements causes the notion of relativity of the crimes to be unacceptable, while regarding them as performative utterances, makes it acceptable .Undoubtedly, among the western thinkers, one of the pioneers of the notion of relativity of crime, is the French empiricist socialogis Emile Durkheim who by innovating the concepts such as “Collective conscience” and “anomie”managed to develop his view regarding the relativity of ethical values and legal crimes.
    Then, the purpose of the present article is to investigate about the relativity of crime from the perspective of ethics and to express Durkheim’s views, as one of the great thinkers in this field. This study is a qualitative research done through library method and has used a descriptive-analytic method. The study’s greatest achievement is to prove that although the ethical propositions are changeable and relative in their details and based on time and space, they can be declarative as two general concepts of justice and injustice and thus will remain fixed and unalterable. Therefore, for this reason some unethical behaviors in all times and countries are regarded as crimes and have been placed under natural crimes.
  • Emad Rushan Qiyas, Muhammad Mahdi Babaie, Ali Mahdavi, Ali Khaleq Khah Page 135
    This study aimed to determine the relationship between mental health and attachment styles and the religious attitudes of students of Amol Payam-noor University. The research is a descriptive and correlational method. In terms of purpose, this study is a practical one. The study population consistes of 4152 undergraduate and graduate students from the Payam-noor University of Amol in 1393. Of the population, based on the ochran formula, 413 students were selected by cluster sampling. The research tools included Khodayari questionnaire of religious attitude (1378) and Goldberg mental health questionnaire (1972) and attachment style questionnaire of Hazan and Shaver (1995). Using Pearson correlation, multiple regression method was analyzed by using SPSS21 software .
    It was found out that there is a positive relationship between mental health elements and the attachment styles and students’ religious attitudes. Regression analysis showed that physical symptoms, depression and attachment styles predict students’ religious attitudes. Findings of this study emphasizes the use of mental health and attachment in religious attitudes of the students.
    Keywords: Mental Health, Religious Attitude, Ethics, Attachment Styles, University Students