فهرست مطالب

اقتصاد اسلامی - پیاپی 14 (تابستان 1383)

فصلنامه اقتصاد اسلامی
پیاپی 14 (تابستان 1383)

  • 205 صفحه، بهای روی جلد: 5,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1383/06/31
  • تعداد عناوین: 11
|
  • اندیشه
  • سید حسین میر معزی صفحه 1
    در این مقاله، عرضه نیروی کار مسلمان با استفاده از مدل کار فراغت نئوکلاسیک در دو بازار اجاره و مشارکت نیروی کار، تحلیل، و تابع و منحنی عرضه نیروی کار فرد و همچنین عرضه کل نیروی کار در اقتصاد اسلامی ارائه می شود.
    مقاله ابتدا به توضیح مدل کار فراغت در اقتصاد متعارف و چگونگی استفاده از آن جهت تحلیل عرضه نیروی کار می پردازد؛ سپس با تغییر برخی مفاهیم به کار رفته در این مدل، قابلیت آن را برای تحلیل عرضه نیروی کار مسلمان نشان می دهد و با استفاده از مدل تعدیل شده، عرضه نیروی کار را در بازار اجاره و بازار مشارکت نیروی کار از دیدگاه خرد تحلیل، و تابع و منحنی آن را ارائه می کند؛ آن گاه با جمع افقی توابع خرد و تبدیل متغیرهای خرد به کلان تابع و منحنی عرضه کل نیروی کار را در بازار اجاره و بازار مشارکت به دست می آورد. در خاتمه نیز معیار انتخاب نوع بازار به وسیله نیروی کار معرفی می شود.
    کلیدواژگان: عرضه نیروی کار، بازار اجاره، بازار مشارکت نیروی کار، مدل کار، فراغت، بازار کار
  • سخن نخست
  • چالش های بانکداری اسلامی
    سعید فراهانی فرد صفحه 5
  • اندیشه
  • مجید رضایی صفحه 37
    ظهور انواع نظریات درباره دولت در عرصه اقتصاد در دوران معاصر، لزوم روشن ساختن جایگاه دولت در اقتصاد اسلامی و مقایسه آن با دیگر نظریات را ضرور ساخته است. مقاله با بیان ویژگی های کلی دولت در مکاتب مرکانتالیست، فیزیوکرات، کلاسیک، مکتب تاریخی، نئوکلاسیک، کینز، دولت رفاه، هزینه مبادله اطلاعات، انتخاب عمومی یا مکتب اقتصادی سیاست ضمن بیان اهداف، وظایف، اختیارات و منابع در اختیار دولت اسلامی، تفاوت های دولت اسلامی را با دیگر دولت ها روشن می سازد. مقایسه در موارد هدف نهایی فعالیت دولت، مالکیت منابع، اصل عقلایی دخالت دولت، دیدگاه درباره دولت، رابطه دولت و بخش خصوصی، سیاستگذاری، تامین اجتماعی و رفع فقر و بی عدالتی، تولید کالا های عمومی، تولید کالاهای دارای انحصار طبیعی، توزیع مجدد درآمد، توزان اجتماعی و شیوه تصمیم گیری صورت گرفته و نشان می دهد که دولت اسلامی مشترکاتی با برخی دولت ها دارد؛ اما نمی توان آن را جزو یکی از آن دیدگاه ها دانست؛ بلکه نظریه دولت اسلامی در عرصه اقتصاد به جهت تفاوت در اهداف، شیوه ها، ابزارها استقلال کامل دارد.
    کلیدواژگان: دولت، اقتصاد اسلامی، عقاید اقتصادی، مالیه عمومی، دولت رفاه، انتخاب عمومی
  • حسن آقا نظری صفحه 63
    در ساحت روابط اقتصادی، پدیده های نابهنجاری از قبیل بیکاری، عدم تثبیت قیمت ها، کاهش ارزش پول ملی و...، نمودهایی از بی عدالتی اقتصادی به شمار می آید؛ از این رو یکی از دغدغه های اندیشه وران اقتصادی، هماره عدالت اقتصادی بوده و هست. در این مقاله سعی شده است ماهیت عدالت اقتصادی از نظر افلاطون، ارسطو از متفکران اجتماعی یونان، و دیدگاه اسلام، ارزیابی قرار شود.
    کلیدواژگان: عدالت، حقوق، تناسب، شایستگی
  • محمد اسماعیل توسلی صفحه 79
    سیاست کسربودجه از ابزارهای برنامه توسعه است؛ اما پولیشدن آن بی تردید به تورم های شدید می انجامد. تورم سبب توزیع ناعادلانه درآمد و مخدوش شدن وظایف پولی است. نگارنده، با بررسی آیات و روایات نشان می دهد، از آنجا که دولت اسلامی مجری عدالت است، سیاستی اتخاذ خواهد کرد که باعث توزیع ناعادلانه درآمد در جامعه شود؛ افزون بر این که این آیات و روایات از تخلف و مخدوش کردن مقیاس های سنجش متداول و متعارف جامعه و بی ارزش کردن اموال مردم به شدت نهی می کند...
    کلیدواژگان: کسر بودجه، سیاست پولی، پولی شدن کسر بودجه، دولت اسلامی، سیاست هماهنگی پرداخت ها
  • غلامرضا سرآبادانی صفحه 105
    اقتصاد تعاونی که در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران است، جایگاه رفیعی دارد و به لحاظ تاثیر بالای آن در تحقق عدالت اجتماعی و تسریع روند رشد، دارای اهمیت فوق العاده ای است. فعالیت اقتصادی تعاونی ها از نظر فقهی در حدی که در این مقاله بررسی شده است، بی اشکال به نظر می رسد. برنامه ریزی دقیق تر و جدی تر در امر تعاون می تواند بخش تعاون را در حدی که مورد نظر قانون اساسی است و در جهان امروز نیز از آن بهره برداری می شود، از نظر کمی و کیفی گسترش و توسعه دهد.
    کلیدواژگان: تعاون، شرکت تعاونی، شرکت تجاری، نهضت تعاون، اقتصاد تعاون
  • محمد رواس قلعه جی ترجمه: سید عباس موسویان صفحه 127
    کیدهبا پیشرفت زمان جهت تسهیل امر مبادلات، شیوه ها و ابزارهای جدیدی ابداع می شود که برخی از آن ها با فقه اسلامی انطباق کامل ندارند. فقی هان و حقوقدانان مسلمان مسئوولیت دارند با شناخت آن ها موضع اسلام را تعیین، و مسلمانان را هدایت کنند. از جمله این ابزارها که گسترش سریعی در دنیا و کشورهای اسلامی دارد، کارت های اعتباری است. دارنده کارت می تواند در هر زمانی به پول نقد دست یافته یا بدون پرداخت پول از کالاها و خدمات مراکز تجاری و خدماتی استفاده کند. در معامله با این ابزار، عناصر متعددی چون صادر کننده کارت اعتباری، دارنده کارت اعتباری و پذیرنده کارت اعتباری دخالت دارند که روابط حقوقی بین آن ها و درآمد و منافع هر یک از آن ها از دیدگاه فقهی محل بحث و اختلاف نظر است.
    مقاله حاضر با تبیین دیدگاه های مطرح درباره روابط حقوقی عناصر دخیل در معاملات کارت های اعتباری و ماهیت درآمد و منافع هر یک از عناصر، به استدلال دیدگاه برگزیده می پردازد و در نهایت معاملات مجاز و غیرمجاز با کارت های اعتباری را از دیدگاه فقی هان و حقوقدانان معاصر اهل سنت تبیین می کند.
    کلیدواژگان: کارت های اعتباری، صادر کننده کارت، دارنده کارت، پذیرنده کارت، حواله، وکالت، قرض، کفالت، جریمه تاخیر
  • محمد انس الزرقا ترجمه: منصور زراء نژاد صفحه 145
    آیا امکان دارد علم اقتصادی که بتوان آن را به صفت اسلامی وصف کرد، پدید آید و آیا این به معنای انکار وجود قوانین و سنت های اقتصادی جهانشمول و دربرگیرنده نظام های اجتماعی مختلف نیست؟ مقاله حاضر می کوشد به این دو سوال، پاسخ های عمیق به صورت ذیل بدهد:ا. به رغم این که هر علم، ع عموما به وسیله مقولات وصفی خود یعنی قوانینی که بدان ها دست می یابد، متمایز می شود، هر علم (به ویژه علوم اجتماعی و از جمله آن ها اقتصاد) دارای جنبه های اساسی متکی بر ارزش های از پیش تعیین شده است که هیچ محققی توان گریز از آن ها را ندارد...
    کلیدواژگان: اقتصاد اسلامی، مقولات ارزشی، مقولات اقتصادی، مقولات وصفی، روش اقتصاد اسلامی
  • گوناگون
  • یاسر عبدالکریم الحورانی ترجمه: مجید مرادی صفحه 169
|
  • Syed Husain Mir Moezzi Page 1
    Using the classical work- leisure model, this paper assesses the labor supply of a Moslem individual in ijara (hiring) and musharakah (participatory) labor markets and presents the labor supply function and labor supply curve and the aggregate supply of an Islamic economy. The paper first explains the work-leisure model in conventional economics and shows how to use it for analyzing the labor supply. Modifying some concepts used in this model, the paper than, shows the capabality of the conventional work-leisure model for assessing the labor supply of a Moslem individual. Having this adjusted model, it analyzes the labor supply in ijara and participatory markets from a microeconomic perspective and presents its function and curve. Summing the microeconomic functions horizontally and changing microeconomic variables to macroeconomic ones, the aggregate supply function and curve for labor in ijara and musharakah markets are derived. In conclusion, the criterion for selecting the type of market by labor force is introduced.
  • Majid Rezaei Page 37
    The emergence of various theories on the role of state in the economy, in the contemporary era has necessitated the clarification, specification, and carrying out a comparative study on the place of the state in an Islamic economy. Pointing to the common features of an state in Mercantilist, Physiocrat, Classical, Neoclassical, Keynesian, Welfare state and public choice schools, the paper sheds light on the objectives, functions, terms of reference, and resources of an Islamic state and its distinctions with other (secular) states.The comparison carried out in certain aspects such as the ultimate objective of the state’s activities, the resource ownership, the rational principle suggesting government’s intervention, the relationship between the government policymaking, social security, the elimination of poverty and injustice, production of public goods, production of goods with natural monopoly, redistribution of income, social balance, and the way of decision making all indicate that, an Islamic state may have many things in common with a non Islamic state. However, it is a far cry from the mainstream perspectives. The theory of an Islamic state in the economic arena enjoys a full independence due to differences in objectives, methods, and instruments.
  • Hasan Aqa Nazari Page 63
    Abnormal phenomena like unemployment, instable prices, currency depreciation etc. are the signs of economic injustice, in the area of economic relations; therefore, economic justice has always been and will be a concern for economic thinkers.The paper is aimed to assess the nature of economic justice in Plato and Aristotle, ancient Greek social thinkers, and from Islam’s viewpoint.
  • Gholamreza Sarabadani Page 105
    Due to its effects on the realization of social justice and acceleration of growth trend, cooperative economy, as one of the major economic sectors in the Islamic republic of Iran, occupies a high status and importance. As far as examined in this paper, it seems that there is nothing wrong with activities of the cooperatives from fiqhi point of view. A more serious and precise planning in the cooperative sector can help it expand and develop to a satisfactory level, to meet the demands of Iranian constitution and international standards in terms of quality and quantity
  • Dr. Mohammad Rawas Qalaaji Page 127
    Along with the progress of time, new and novel ways and mediums are devised to facilitate the cause of transaction. Some of these vehicles do not conform fully with Islamic fiqh. Therefore, it is the on Moslem jurists and lawyers to discover these cases, clarify Islam’s position and guide Moslems society. One of the instruments, the use of which has grown rapidly, is the credit card. The cardholder can cash any time or charge for the services and goods. In transaction with this instrument, numerous elements (parties) such as the card issuer, cardholder and service or goods provider parties are involved. The legal relations among these parties and their revenues and benefits have been subject to fiqhi debates and controversies Explaining the major theories with regard to the legal relations among the involved elements and the nature of revenues and benefits of each one of these parties, the paper argues for his favorite theory and points out the permissible and impressible transactions from contemporary Sunni jurists and lawyers’ viewpoints.