نشریه آفاق علوم انسانی
سال یکم شماره 6 (مهر 1396)

بقاع متبرکه بعد از مساجد بیشترین تعداد بناهای مذهبی کشور را به خود اختصاص داده است. بسیاری از این بقاع منسوب به امامزادگانی هستند که در اثر فشار و ستم حکومت های اموی و عباسی در بلاد مختلف پراکنده شده و در این سرزمین ها به شهادت رسیده یا دارفانی را وداع میگفتند. برخی دیگر از این بقاع متعلق به بزرگان صوفیه و یا صرفا کسانی هستند که از دید اطرافیان خود انسانهای والایی بودهاند. در این زمره مقام متبرکه حاجی باریکاب است که تاکنون مورد بررسی علمی و مستقل واقع نشده است. در این پژوهش با تکیه بر منابع مکتوب و گزارشهای شفاهی و میدانی به تبیین موقعیت جغرافیای طبیعی و ساختار معماری مقبره و کارکردهای اجتماعی و مذهبی صاحب بقعه حاجی باریکاب در منطقه پرداخته شده است. این مطالعه با پی گرفتن روش بررسی میدانی و توصیف و تحلیل به این نتیجه رسید که حاجی باریکاب با هر هویت اعم از امامزاده، شیخ، عارف یا حتی حاجی صالحی که باشد، همچون هر بقعه دیگری در تهذیب اخلاق و گسترش معنویت در میان مردم تاثیر گذار بوده و تهذیبی که از منظر مردم منطقه در میان طایفه شیخ ها وجود دارد شاهدی بر این مدعاست.

اواخر سده ی 18 م. حاکمیت خاندان قاجار بر ایران قرن 18 م (1925-1797) معنی دوره غرب زدگی برای این کشور را دارد. در این عصر همزمان با اصلاحاتی که در زمینه های اجتماعی، اقتصادی و نظامی، دانشگاه های مدرن و آکادمی های هنر انجام گرفت، تلاش گسترده ای برای رسیدن به آنچه که اقتضای آن زمانه بوده است، شد. ایرانیان در اواخر سلطنت محمدشاه (1834-1848) چند نمونه عکاسی انجام داده اند. اما عکاسی ایران در دوره ی اوج قدرت ناصرالدین شاه، توسعه و گسترش یافت. ناصرالدین شاه، عکاسی را که یکی از مهمترین اختراعات قرن 19 بود شخصا انجام داده و در ایجاد صدها آلبوم عکس به همراه عکاسان اروپایی و ایرانی در آتلیه ای که در کاخ خود ساخته بود سهم داشته است.

این مقاله در صدد است تا نقش سلجوقیان را در بروز جنگ های صلیبی مورد بازکاوی و بررسی قرار دهد. مهمترین عاملی که باعث ایجاد جنگ های صلیبی شد پیشروی مسلمانان به سمت دنیای مسیحیت و جنگ ملازگرد بود. تصرف ایران توس ترکان سلجوقی و پیشروی آنان به سوی آناطولی، دو قدرت مهم منطقه را در برابر هم قرار داد. این رویارویی علی رغم برتری بیزانس به پیروزی قاطع سلجوقیان انجامید. این مقاله با نگاهی به اوضاع جهان اسلام و همچنین سیاست رومیان و سلجوقیان سعی دارد تا نقش سلجوقیان در بروز جنگ های صلیبی را تشریح کند و همچنین و بر مهم ترین پیامد نبرد ملازگرد که بروز جنگ های صلیبی بود بپردازد.

شهرستان شوشتر، که در شمال استان خوزستان قرار دارد از شهرهای کهن و با سابقه ایران است، آثار باستانی و اشیای قدیمی مکشوفه از نواحی مختلف شوشتر، همچون همچون فدلک 5، گلالک 4، دستووا 8 و عسکرمکرم 7 )رستقباد 6- رستم کواذ 9( و گتوند 10 و عقیلی و... پیدا شده اند نشانده جایگاه بسیار مهم شوشتر در دوران باستان دارد. شوشتر بعد از ورود تازیان مسلمان، جایگاه خود را به عنوان مرکز ایالت)کوره، خوره( خوزستان، حفظ کرد. در زمان فتوحات اسلامی، شوشتر به عنوان کانون مقاومت ایرانیان در برابر یورش تازیان محسوب می شد، که به دلیل وجود شرایط جغرافیایی و استحکامات نظامی وداشتن قلعه )دژ( سلاسل )نام باستانی این قلعه در دوره اسلامی، فراموش شده است( و خندق های و حصار های فراوان و همچنین دلاوری و جنگاوری فرمانده سپاه شوشتر، هرمزان، حدود دو سال، فتح شوشتر، طول کشید. براء بن مالک انصاری ابتدا فرماندهی سپاه اسلام را برعهده داشت و بعد از کشته شدن او، ابوموسی اشعری، خود فرمانده تازیان مسلمان را برعهده گرفت. در دوران حکومت خلفای اموی، خصوصا در سال های 65 ق تا 95 ق شوشتر مرکز تحولات سیاسی خورارج علیه سیاست های تبعیض آمیز امویان گشت و والی عراق، حجاج به یوسف ثقفی شخصا، برای سرکوب قیام های خوارج وارد شوشتر شد. البته شوشتر علاوه بر تحولات داخلی ایران، تا حدودی تحت تاثیر عراق عرب هم بوده است و تحولات سیاسی در بصره و کوفه و سپس بغداد، بر اوضاع سیاسی شوشتر اثر گذار بوده است. در این پژوهش سعی بر این است که به این پرسش پاسخ دهیم که چه عواملی باعث شده بود ،که شوشتر در کانون تحولات سیاسی خوزستان در ادوار مورد نظر قرار بگیرد؟ فرضیه محوری این است که در تاریخ سیاسی شوشتر موقعیت جغرافیایی و نظامی شهر و وجود قلعه مستحکم سلاسل باعث اهمیت این شهر بوده و این عوامل نه تنها بر اوضاع سیاسی شوشتر تاثیر گذار بوده بلکه شوشتر را به عنوان کانون و کرسی ایالت خوزستان مطرح می ساخت.

عربستان بعد از انقلاب ایران به دلیل نداشتن مشروعیت سیاسی کافی برای ادامه حیات رژیم خود همواره از نفوذ اندیشه انقلابی و همچنین نسبت به هر گونه اقدام برای تغییر اوضاع در منطقه واکنش نشان داده است. بنابراین نگرانی خود را بعد از بهار عربی به ویژه در بحرانهای سوریه و یمن و... بیشتر نشان داد. این تحقیق با هدف بررسی دلایل واگرایی بین این دو کشور انجام شده و لذا سوال اصلی این پژوهش بدین گونه مطرح می شود که مهمترین عوامل بعد از بهار عربی که باعث واگرایی بیشتر سیاست خارجی ایران و عربستان شده است چه عواملی میتواند باشد؟ فرضیهی کار بیان میدارد به نظر میرسد که، حمایت ریاض از تروریسم های تکفیری در سوریه که باعث کشته شدن هزاران نفر در این کشور شد و همچنین حمله وحشیانهی به یمن وتقابل سیاست خارجی طرفین در بحرین و عراق از مهمترین مظاهر واگرایی بین این دو کشور به شمار میرود. لذا به نظر میرسد عوامل این واگرایی واهمه دولت ریاض از نفوذ انقلاب اسلامی ایران به کشور خود و رقابت برای نفوذ در منطقه باشد. این تحقیق که به صورت کتابخانه ای و جمعآوری اطلاعات آن از خواندن کتب، مقالات، و منابع اینترنتی انجام شده یافته های آن بیان میدارد با وجود اختلافهای موجود در بین طرفین کشورهای غربی به رهبری آمریکا و همچنین رژیم صهیونیستی در شدت تضاد در بین کشورهای منطقه نقش پررنگی داشته است و کاخ سفید برای تضمین امنیت این رژیم غاصب از هرگونه امکانات استفاده میکند که امروزه مهمترین این امکانات استفاده کردن از جنگ فرقه ای و حمایت از تروریسم های تکفیری با کمک کشورهای هم پیمان خود در منطقه است و در این بین مهمترین تهدید برای منافع تعریف شده خود در خاورمیانه را ایران می داند و دولت ریاض و آمریکا برای منزوی کردن آن نهایت تلاش خود را انجام میدهند.

جرم توهین به مقدسات، از جمله جرائمی است که در سالهای اخیر و گسترده شدن جنگ نرم علیه اسلام و مقدسات اسلامی بیشتر مورد توجه اذهان عمومی و مراکز حقوقی و سیاسی در داخل و خارج ایران قرار گرفته است. اهانت به مقدسات اسلام، یکی از عناوین مجرمانه است که در ماده 513 قانون تعزیرات در قسمت تعزیرات و نیز در قانون مطبوعات مورد توجه قانونگذار قرار گرفته است. اگر چه در بسیاری از موارد بر اساس قوانین موضوعه اتخاذ تصمیم نسبت به این عنوان مجرمانه مقدور و میسر است؛ اما در موارد عدیده مسائلی مطرح و مواردی ظهور و بروز پیدا می کند، که بعضا قوانین موضوعه نسبت به آن ها ساکت هستند و لاجرم لازم است با عنایت به قوانین فقهی بدوا حکم قضیه را استخراج و سپس نسبت به آن مورد یا موارد خاص اتخاذ تصمیم نمود.