فهرست مطالب

نوآوری در علوم و فناوری غذایی - پیاپی 35 (بهار 1397)

نشریه نوآوری در علوم و فناوری غذایی
پیاپی 35 (بهار 1397)

  • تاریخ انتشار: 1396/11/07
  • تعداد عناوین: 11
|
  • ادریس محمدی *، سید هاشم اخلاقی فیض آباد، احمد پدرام نیا صفحات 1-10
    قارچ بوتریتیس سینرا بیماری های بسیاری را در گیاهان مختلف ایجاد می کند به منظور بررسی اثر اسانس گیاه دارویی رزماری بر مهار این قارچ، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. میوه توت فرنگی مستعد فساد سریع است که مقدار قابل توجهی از محصول به دلیل افت شدید کیفیت به بهای نازلی فروش می رسد. اسانس رزماری با استفاده از روش تقطیر با آب استخراج شده و به ظروف شیشه ای حاوی توت فرنگی رقم کاماروسا در غلظت های (20-40-60-80 و 100 ) میکرولیتر در 3 تکرار افزوده شد. در مدت زمان ماندگاری (1-7-14-21) روز، ارزیابی شدند. این آزمون در قالب طرح کاملا تصادفی در سطح کمتر از 5 درصد با 3 تکرار و با استفاده از نرم افزار sas انجام شد و اختلاف موجود بین نتایج از روش مقایسه چند دامنه ای دانکن ارزیابی شد. میزان کپک زدگی تیمار شاهد 100% و در تیمار با غلظت 20معادل33.3 % بود. درسایر تیمار ها به جز تیمار غلظت 20 میکرولیتر به میزان 100% بود. تعیین حداقل غلظت بازدارنده رشد به روش دیسک در محیط PDA با غلظت های 150-300-400 و600ppm بررسی شد که قطر هاله به cm 9.93 رسید و اثر قابل توجهی در مهار رشد میسلیوم داشت و غلظت 300ppm به عنوان MIC تعیین شد. هدف از انتخاب اسانس رزماری فراوانی و خودرو بودن این گیاه و نظر به ابنکه ترکیبات عمده در گونه R. officinalis نسبت به شرایط اکولوژیکی منطقه متفاوت گزارش شده، بنابراین تحقیق و بررسی نوع و میزان ترکیب های اسانس این گونه در ایران ضروروی می باشد
    کلیدواژگان: اسانس رزماری، بوتریتیس سینرا، توت فرنگی، دیسکPDA
  • الهام رضایی رودبره، علیرضا رحمن *، تکتم مستقیم صفحات 11-24
    در حال حاضر فرآورده های گوشتی یکی از پرمصرف ترین غذاها در دنیا محسوب می شوند. امروزه صنایع غذایی نه تنها وظیفه تهیه غذای مطلوب برای عموم مردم را دارد، بلکه توجه به مولفه های تغذیه ای و سلامتی بخش مانند کاهش مصرف نمک و چربی نیز مواردی است که چالش بزرگی برای متخصصین و فعالان در این زمینه می باشد. بنابراین در این پژوهش سعی بر آن شده است تا با استفاده از اینولین و آنزیم ترانس گلوتامیناز، سوسیس کم نمک تولید نمود. برای این منظور آنزیم ترانس گلوتامیناز در سه سطح (صفر، 25/0، 5/0 و 75/0 درصد) و اینولین نیز در سطح (صفر، 25/0، 5/0 و 75/0 درصد) مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که بافت نمونه های تولیدی با افزایش میزان اینولین و آنزیم ترانس گلوتامیناز به طور معنی داری سفت تر شد. به طوری که در بین نمونه ها، نمونه کنترل با سفتی 322/187 کمترین میزان سفتی را دارا بود در حالی که نمونه حاوی 75/0 درصد ترانس گلوتامیناز و 75/0 درصد اینولین با سفتی 121/241 نیوتن بالاترین میزان سفتی را در بین تمام نمونه ها داشت. با افزایش نسبت اینولین در سوسیس ها، پارامتر L افزایش پیدا کرده است که حاکی از رنگ روشن تر محصولات با درصد بالاتر اینولین دارد. در مجموع ارزیابان حسی نظر مطلوب تری در مورد نمونه های حاوی میزان متوسط اینولین و ترانس گلوتامیناز داشته اند به گونه ای که این نمونه ها بالاترین امتیاز را به خود اختصاص داده اند. بنابراین نمونه های سوسیس حاوی 5/0 درصد اینولین و 5/0 درصد آنزیم مطلوبیت بیشتری را نشان دادند.
    کلیدواژگان: سوسیس، نمک، اینولین، آنزیم ترانس گلوتامیناز
  • زهرا شریفیان، سید حسین حسینی قابوس * صفحات 25-36
    کدوحلوایی یک محصول جالیزی مهم با ارزش غذایی بسیار بالا می باشد. در این پژوهش تاثیر خشک کردن ترکیبی آبگیری اسمزی- مایکروویو برش های کدوحلوایی با ضخامت های 5 و 7 میلی متر، غلظت های محلول اسمز 45، 55 و 65 درصد ساکاروز و در زمان های 15، 30، 45، 60، 90، 120،150،180 دقیقه و توان های 100، 300 و 500 وات به عنوان خشک کن تکمیلی موردبررسی قرار گرفت. پارامترهای فیزیکی شامل بافت، چروکیدگی و پارامترهای شیمیایی شامل خاکستر، رطوبت، بتاکاروتن، چربی، فیبر و ویتامین A موردبررسی قرار گرفتند. تیمارهای آبگیری اسمزی، مقاومت و سفتی بافت را کاهش داده اند. مقدار بتاکاروتن کدوحلوایی با ضخامت 5/0 و 7/0 سانتیمتر آبگیری شده در غلظت 55 درصد بین 6/2-5/3 درصد بود. از نظر نتایج آماری بین فیبر بین نمونه های خشک شده در توان 100 و 300 وات اختلاف معنی داری مشاهده نشد ولی با نمونه خشک شده در توان 500 وات اختلاف معنی دار داشتند. با توجه به نتایج حاصل از فرایند آبگیری اسمزی از حدود زمان 150 دقیقه به بعد روند کاهش در محتوای رطوبت، کاهش مواد جامد و افزایش در درصد حذف آب مشاهده نشد. لذا زمان 150 دقیقه به عنوان بهترین زمان انجام فرایند آبگیری اسمزی در نظر گرفته شد. برش های خشک شده با توان 500 وات نیز نسبت به سایر تیمارها کیفیت بالاتری داشت.
    کلیدواژگان: بتاکاروتن، خشک کردن، سینتیک، کدو حلوایی، مایکروویو
  • فاطمه پورحاجی، فریده طباطبایی *، سیدعلی مرتضوی، محبت محبی، مصطفی مظاهری صفحات 37-49
    در این پژوهش، شرایط بهینه‏یابی تولید کف شیر موز به روش رویه پاسخ بر مبنای سه متغیر سرعت گاز نیتروژن (2 ‏-2/0 ‏لیتر بر دقیقه)، میزان صمغ گزانتان (25/0 -15/0 درصد) و نسبت شیر به موز (1-6 و 1-3) بررسی گردید. همچنین تاثیر دمای خشک‏کن هوای داغ در سه سطح دما 50،65و80 درجه سلیسیوس و دو ضخامت 3 و 5 میلی‏متر بر روی نمونه بهینه ارزیابی شد. براساس نتایج مشخص گردید نمونه تحت تاثیر گاز نیتروژن با سرعت 2/0 لیتر بر دقیقه، 22/0 درصد صمغ گزانتان و 3 درصد موز دارای کمترین دانسیته و بیشترین پایداری،به عنوان نمونه بهینه انتخاب گردید. یافته های حاصل از اثر دما و ضخامت بر نمونه بهینه نشان داد که با افزایش دمای خشک کردن، زمان به طور قابل ملاحظه‏ای کاهش یافت. به طوری که زمان خشک شدن کف شیر موز با ضخامت 3 میلی‏متر در دمای 50، 65 و 80 درجه سانتی‏گراد به ترتیب 50، 45 و 40 دقیقه و در ضخامت 5 میلی‏متر به ترتیب 80، 75 و 65 دقیقه بود. علاوه بر این نتایج میانگین ضریب نفوذ کف شیر موز با ضخامت 3 و 5 میلی‏متر (در دمای 50 تا 80 درجه سانتی‏گراد) به ترتیب در محدوده7 - 02×10-/5 -×10-6- 3/1 و ×10-7 7/6 -6 -10×6/1 بود. از سوی دیگر میزان انرژی فعال‏سازی 23/19 و13/22 کیلو ژول بر مول به ترتیب برای کف شیرموز با ضخامت 3 و 5 میلی‏متر در دمای 50 تا 80 درجه سلیسیوس گزارش گردید
    کلیدواژگان: پایداری، شیر موز، ضخامت، ضریب نفوذ، کف پوشی
  • هومن تیموری، بهاره شعبان پور *، علی شعبانی، عصمت محمدی صفحات 51-61
    این تحقیق به منظور بررسی تغییرات کیفی چربی میگو سفید هندی در دو اندازه ریز (120-100) و متوسط (80-70) طی فرایند کنسرو کردن، به صورت های خام، سرخ شده و کنسرو شده انجام شد. در این مطالعه ترکیبات شیمیایی از قبیل پروتئین،TBA ، TVN، FFA، ترکیبات فلورسانس در هر دو تیمار میگوی ریز و متوسط و در حالت های خام، سرخ شده و کنسرو شده، و پروفیل اسید چرب و اسیدآمینه در میگوی ریز خام و کنسرو شده مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج حاصل از آزمایشات نشان داد که میزان پروتئین و FFA در نمونه های کنسرو شده نسبت به میگوی خام کاهش معنی داری در سطح (P<0.05) داشته است. میزان چربی، TVN و TBA در نمونه های کنسرو شده افزایش معنی داری را نشان داد (P<0.05). ولی در سنجش ترکیبات فلورسانس تفاوت معنی داری بین نمونه های خام، سرخ شده و کنسرو شده مشاهده نشد (P>0.05). همچنین اسیدهای آمینه و اسیدهای چرب نمونه های خام و کنسرو شده به روش های منتخب برای میگوهای ریز در سطح برخی از اجزای پروفیل تفاوت هایی را نشان داد. بر طبق نتایج این مطالعه می توان اظهار داشت که کنسرو میگو دارای ارزش تغذیه ای بالا بوده و می توان آن را به عنوان یک فراورده مطلوب به شمار آورد.
    کلیدواژگان: میگو، کنسرو، سرخ کردن، کیفیت تغذیه ای
  • محمد جواد حسین زاده *، امیر حسین الهامی راد، محمد جواد کاظم زاده پارسی صفحات 63-74
    در این مطالعه گرمایش ماکروویو در اجسام جامد سه بعدی با هندسه ی استوانه ای به کمک روش عددی المان محدود توسط نرم افزار تجاری آباکوس تحلیل شد. در ابتدا برای صحت سنجی حل عددی نتایج حاصل با سایر منابع مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج حاصل از حل عددی از تطابق خوبی با نتایج ارائه شده در دیگر منابع برخوردار بود. در این مطالعه به منظور شناسایی بسته بندی مناسب جهت ارزیابی توزیع حرارت بطور یکنواخت در نمونه گندم جوانه زده با تحلیل المان محدود در بسته بندی استوانه ای با ابعادهای 32 16 ، 16 8 ، 8 4 ، 10 5، 4 2 سانتیمتری که به ترتیب (طولL شعاعR)، مدل سازی گردید. نتایج حاصل از مدل ها نشان داد استوانه با ابعاد 8 4 هندسه مناسب تری برای آنزیم بری در بین بسته ها دارد. مدت زمان لازم در این ابعاد جهت رسیدن بیشترین حجم نمونه به دمای 80 درجه سانتیگراد که مناسب آنزیم بری است، 90 ثانیه تخمین زده شد. تاثیر شرایط حرارت دهی پالسی و اثرات آن در بسته بندی نیز مورد ارزیابی قرار گرفت. در مقایسه بین شرایط حرارت دهی پیوسته و ناپیوسته، نتایج نشان داد هر کدام از این دو حالت دارای مزایای خاص خود است. در حرارت دهی پیوسته مرکز نمونه دارای دمای بیشتر و توزیع دما از یکنواختی کمتری برخوردار است. این درحالی است که در حرارت دهی ناپیوسته دمای بیشینه مرکز نمونه کاهش یافته و یکنواختی بیشتری در توزیع دما مشاهده می شود.
    کلیدواژگان: المان محدود، فرآیند مواد غذایی، گرمایش ماکروویو، گندم جوانه زده، مدل سازی
  • فریده وحیدمقدم *، علی مرتضوی، زهره قلعه موسیانی صفحات 97-107
    با توجه به بروز و گسترش انواع بیماری ها، استفاده از فرآورده های غذائی فراسودمند، همچون محصولات پروبیوتیک، به دلیل دارا بودن اثرات سلامت بخش، بیش از پیش ضروری به نظر می رسد. گیاهان دارویی که غنی از ترکیبات فنلی و معطر هستند، علاوه بر اینکه می توانند به عنوان بهبود دهنده رشد پروبیوتیک عمل نمایند، می توانند به عنوان آنتی اکسیدان های طبیعی نیز مورد استفاده قرار بگیرند. در همین راستا از عصاره آبی مرزنگوش در غلظت های 3% و 5% وزنی/ وزنی در ماست حاوی باکتری پروبیوتیک لاکتوباسیلوس پلانتاروم زیر گونه پلانتاروم استفاده گردید.( نمونه شاهد بدون افزودن عصاره مذکور در نظر گرفته شد.) و اثر عصاره بر زنده مانی باکتری پروبیوتیک مورد نظر و فعالیت آنتی اکسیدانی در بازه های زمانی 1، 7، 14و 21 در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. تعداد باکتری لاکتوباسیلوس پلانتاروم و نیز فعالیت آنتی اکسیدانی نمونه های ماست با افزودن عصاره مرزنگوش نسبت به ماست شاهد به طور معنی دار افزایش یافت (05/0>p). تعداد باکتری های پروبیوتیک مورد نظر، با گذشت زمان نگهداری، بطور معنی دار کاهش یافتند (05/0>p). در حالیکه میزان فعالیت آنتی اکسیدانی در نمونه های مورد بررسی ابتدا روند نزولی معنی دار (05/0>p) و در ادامه روند صعودی داشت (05/0>p). در پایان دوره نگهداری در میزان فعالیت آنتی اکسیدانی تیمارهای شاهد و A1 تفاوت معنی داری مشاهده نشد (05/0p).
    کلیدواژگان: عصاره مرزنگوش، فعالیت آنتی اکسیدانی، لاکتوباسیلوس پلانتاروم زیر گونه پلانتاروم، ماست پروبیوتیک
  • اکرم شریفی *، محمد مهدی معدنی پور صفحات 109-119
    امروزه صنعت غذا توجه فراوانی به جایگزینی مواد شیمیایی مصنوعی با فرآورده های طبیعی برخوردار از ویژگی های زیست فعالی و دارای منشا گیاهی نشان می دهد. هدف از این مطالعه بررسی ترکیبات شیمیایی و فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره برگ به بود. در این مطالعه اسید های فنولی و ترکیبات فلاونوئیدی موجود در عصاره برگ به پس از استخراج عصاره آن به روش ماسراسیون (خیساندن) با حلال های متانول، اتانول و هگزان در دماهای C ̊50 و C ̊25، توسط دستگاه HPLC مورد شناسایی قرارگرفت. همچنین فعالیت آنتی اکسیدانی این عصاره به روش قدرت مهارکنندگی رادیکال آزاد DPPH بررسی گردید. نتایج نشان داد درصد بازدارندگی عصاره ها با افزایش غلظت افزایش می یابد و نمونه عصاره متانولی استخراج شده در دمای C ̊50 نسبت به سایر عصاره ها خاصیت آنتی اکسیدانی بیشتری را نشان داد. شناسایی ترکیبات فنولی عصاره متانولی با کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا حاکی از وجود ترکیبات5-O-Caffeoylquinic acid (52/54%)،Rutin (66/38%)، 3-O-Caffeoylquinic acid (37/2%)،Quercetin (43/1%) و 4-O-Caffeoylquinic acid(36/1%) بود که نسبت به سایر ترکیبات دارای مقادیر بیشتری بودند. بر اساس نتایج حاصل عصاره متانولی برگ به را می توان به عنوان منبع غنی و جدید از آنتی اکسیدان های طبیعی به عنوان افزودنی غذایی در صنعت غذا در نظر گرفت.
    کلیدواژگان: برگ به، عصاره، فعالیت آنتی اکسیدانی، ترکیبات شیمیایی، اسید های فنولی
  • سهیلا عبدی *، اشرف سادات حسینی، مریم مصلحی شاد صفحات 121-129
    در این تحقیق اثرات آلودگی زدایی پلاسمای تخلیه سد الکتریکی(DBD) تک قطبی بر روی پودر سیر مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور ابتدا اثر پلاسمایDBD تک قطبی بر روی اشرشیاکلی و آسپرژیلوس فلاووس به عنوان باکتری های موجود در پودر سیر مورد مطالعه قرار گرفت و زمان بهینه تابش توسط پلاسما برای از بین بردن میکروارگانیسم ها به دست آمد و سپس پودر سیر تحت تابش پلاسما قرار گرفت. دستگاه مورد استفاده برای تولید پلاسمایDBD تک قطبی از یک الکترود به قطر 5 سانتی متر و یک منبع تغذیه رادیوفرکانسی تشکیل شده بود. به منظور بررسی تخریب باکتری ها غلظت های DNA و پروتئین اندازه گیری شدند. رنگ سنجی با استفاده از نرم افزار فتوشاپ و تصاویر دیجیتال و ارزیابی حسی به روش 5 نقطه هدونیک انجام شد. نتایج نشان دادند میکروارگانیسم ها پس از 20 دقیقه (زمان بهینه) کاملا از بین رفتند. غلظت های DNA و پروتئین در نمونه های تحت تابش پلاسما نسبت به کنترل افزایش یافت. تغییر رنگ کلی پودر سیر قبل و بعد از تابش پلاسما تفاوت معنی داری نداشت. نتایج ارزیابی حسی نشان داد که پلاسما اثری بر رنگ، بو، مزه و پذیرش کلی پودر سیر ندارد. بنابراین استفاده از پلاسمای DBD روش خوبی برای آلودگی زدائی از پودر سیر بوده و می تواند جایگزین مناسبی برای روش های سنتی آلودگی زدائی باشد که موجب تغییرات ناخواسته در طعم و کیفیت ادویه جات می گردند.
    کلیدواژگان: پودر سیر، پلاسمای تخلیه سد دی الکتریک تک قطبی، میکروب زدایی، آسپرژیلوس فلاووس، اشرشیاکلی
  • نیلوفر علیرضایی *، حسن برزگر صفحات 131-141
    هیدروکلوئیدها با جذب آب سبب افزایش ویسکوزیته و درنتیجه پایداری برخی از سیستم های غذایی می شوند. معمولاهیدروکلوئیدها برای بهبود بافت، تقویت شبکه گلوتنی،ایجاد نرمی و به تعویق انداختن بیاتی استفاده می شوند. با توجه به اینکه نان نقش بسیار زیادی در سبد غذایی خانوار دارد، این تحقیق با هدف بررسی تاثیر دو هیدروکلوئید گوار و اینولین بر کیفیت خمیر و نان قالبی انجام گردید. برای انجام آزمایش، گوار و اینولین در غلطت های 5/0 و 1 درصد و ترکیبی از آنها در فرمولاسیون خمیر نان قالبی استفاده شد در تیمارهای ترکیبی برای محاسبه میزان افزودن هیدروکلویید مورد نظر از مخلوط 50 به 50 درصد آنها استفاده گردید. پس از انجام آزمون های اکستنسوگراف و فارینوگراف و تهیه خمیر پخت نان صورت گرفته و آزمایشات لازم انجام شد. روش سطح پاسخ نیز جهت یافتن حالت بهینه تاثیر متقابل فاکتورها به کار گرفته شد. نتایج نشان داد که بیشترین و بهترین تاثیر ترکیب صمغ ها بر روی بهبود آزمون فارینوگراف است و آزمون اکستنسوگراف نتوانسته سطوح پاسخ مطلوبی را فراهم آورد به طور کلی ترکیب صمغ گوار و اینولین در غلظت و نسبت های مورد آزمایش، تاثیر چندان زیادی بر کیفیت نان نداشته است. فرایند بهینه سازی نشان داد که نسبت 1/56 و غلظت 0/75 درصد بهترین تاثیر را بر خصوصیات نان قالبی داشت و باعث شد تا سختی در روز اول 1839/67 و در روز دوم 2923/51 باشد. همچنین این سطح از فاکتورهای مورد بررسی باعث شد تا عدد فارینوگراف 55/2 و اکستنسوگراف 2/1 گردد.
    کلیدواژگان: هیدروکلوئید، گوار، اینولین، نان قالبی، روش سطح پاسخ
  • علی سرداریان *، وحید حکیم زاده، سید هاشم اخلاقی فیض اباد صفحات 141-150
    Pimpinella anisum، گیاه دارویی یک ساله و متعلق به خانواده Apiaceae است. این گونه به صورت گسترده پخش شده و در اروپا، ترکیه، ایران قفقاز، آسیای مرکزی، سوریه و مصر یافت می شود عصاره مایع Pimpinella anisum برای سنتز سبز نانوذرات نقره با استفاده از احیاء زیستی محلول مایع نیترات نقره استفاده گردید. خواص نانو ذرات نقره به وسیله طیف سنجی UV-Vis، تبدیل فوریه طیف سنجی مادون قرمز (FTIR)، آنالیز انکسار اشعه X (XRD)، اسکن میکروسکوپ الکترونی (SEM) و آنالیز پراکنش انرژی اشعه X (EDAX) تعیین گردید. افزایش میزان جذب در طول موج 420 nm برای ثبت تشکیل یک سوسپانسیون کلوئیدی از نانوذرات نقره استفاده شد. خصوصیات اتصال نانوذرات نقره اندود سنتز شده از عصاره مایع Pimpinella anisum به وسیله FTIR آنالیز شدند. مطالعات XRD نشان دادند که بسیاری از نانوذرات مکعبی بوده و سیمایی مکعب محور از نظر شکل داشتند. آنالیز SEM، اندازه و شکل نانوذرات نقره را نشان داد و EDAX حضور نقره را تایید کرد. نانوذرات سنتز شده نقره، فعالیت مهار رادیکالهای آزاد DPPH را نشان دادند.
    کلیدواژگان: Pimpinella anisum، نانوذرات نقره، جسم کریستالی (متبلور)، SEM، XRD