فهرست مطالب
مجله تاریخ نگری و تاریخ نگاری
سال بیست و ششم شماره 18 (پاییز و زمستان 1395)
- تاریخ انتشار: 1395/12/25
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحات 5-24جریان اصلاح طلبی در فرارود ابتدای قرن بیستم، همچون دیگر قطعات دنیای اسلام واکنشی بود به فلاکت پیش آمده در این سرزمین. تلاش برای باوراندن این وضعیت به ارکان جامعه، به همراه رویکردی علت شناسانه و ارائه راهکارهایی برای رهایی و احیای مجدد، سرفصل های مهم این حرکت اجتماعی بود. نوشتار حاضر با عنوان « روایت اصلاح طلبان فرارودی قرن بیست ازشرایط جامعه اسلامی عصر تزاری» با تاکید بر آثار عبدالرئوف فطرت بخارایی در دوران پیشا شوروی، تلاش دارد تا با خوانش آثار نگارش یافته توسط او در دوران تزاری، به تبیین و علت شناسی انحطاط و یا به قول او «قفا مانی» جامعه اسلامی پرداخته و راه حلهای برای نجات جامعه ارائه دهد. مدعای ما که در نتیجه نیز ثابت می شود این است، فطرت که معتقد به اصلاح سیاسی جامعه بود، با بهره گیری از قرآن، حدیث و تاریخ، ریشه انحطاط جامعه و در نهایت خراجگزار شدنش به دست روسها را در عملکرد علمای مرتجع، حاکمان مستبد و مردمان جاهل می دید و یگانه راه نجات را در رهایی از جهل ( اعم از جهل نسبت به احکام شریعت و علوم جدید) و اتحاد مسلمانان می دانست.کلیدواژگان: عبدالرئوف فطرت، فرارود، جدیدیه، روسیه، اصلاح طلبی
-
صفحات 25-42اسلام به عنوان دینی دارای داعیه جهانی، اهتمام ویژه ای به تاریخ داشت و این مهم در رونق تاریخ نگاری اسلامی سهم بسزا داشت. شرایط تاریخی حاکم بر قلمرو اسلامی نیز گستره جغرافیایی، جهان نگری و ترکیب قومی و جمعیتی فراوانی در خود داشت که از حیث فراهم کردن زمینه های فرهنگی پررونق بود و می توان با عنوان «صلح اسلامی» از آن یاد کرد. با این همه، این دیدگاه اسلامی برخاسته از تعالیم دینی کمتر مورد اعتنای عام تاریخ نگاران مسلمان بود و تا دیرزمانی، زمینه برای پیدایش آنچه با عنوان تاریخ نگاری جهانی از آن یاد می شود هموار نبود و تا دوران پس از هجوم مغول و نگارش جامع التواریخ، اثر تاریخ نگارانه ای در حد و اندازه این مفهوم جهانی پدید نیامد. نوشتار حاضر با تاکید بر اهمیت تاریخ نگاری های عمومی، این مساله را واکاوی می کند که باوجود زمینه های مساعد موجود در بطن تعالیم اسلامی، به سبب نامساعدی شرایط تاریخی و درک مصلحت گرایانه تاریخ گرایی اسلامی؛ موجبات کمتری برای پیدایش تاریخ نگاری جهانی، به مفهوم دقیق آن فراهم آمد.کلیدواژگان: تاریخ، تاریخ نگاری، تاریخ نگاری جهانی، تاریخ نگاری عمومی، تاریخ نگاری اسلامی
-
صفحات 43-70کارکرد منابع تاریخی قرون متقدم اسلامی در تعین بخشی به تصور مسلمانان دوره های مختلف از سنت اسلامی و تعریف راست کیشی اسلامی موجبات اهمیت نقد تاریخی این متون می شود. مسئله مقاله حاضر بررسی این وضعیت در البدء و التاریخ به عنوان نمونه ای از این متون است که نه تنها مشمول این شکل از اهمیت قرار می گیرد بلکه متاثر از ساختار جدلی آن نقش و اهمیت ثانویه ای نیز دارد؛چراکه با تحلیل و بازشناسی ساختار استدلال های مطروحه در کتاب می توان به تصویری از ماهیت و عملکرد عقل اسلامی مستعمل میان جریان های کلامی حاضر در قرون نخستین اسلامی نیز دست یافت،درعین حال آشکارسازی ماهیت جدلی کاربرد گذشته در این متون را نیز ممکن می سازد.رویکرد نظری مقاله، پذیرش ایده ی تعین اجتماعی و فرهنگی معرفت است که به نظر می رسد راه پاسخ به مسئله ی مقاله را از طریق تفسیر عمیق معناکاوانه متن و نظام دلالت های آن هموارتر می کند.بررسی معنایی که مقدسی در روایت خود از وقایع تاریخی درصدد تلقین آن به مخاطبان بود، بیش از آنکه به قصد بازسازی واقعیت های تاریخی باشد،نمایشگر بافتار فکری جامعه اسلامی است که زیست جهان مولف را پدید آورده است.بنیان های این بافتار بدان شیوه که جوئل کرمر بیان می کند مبنای تفسیر این متن است.گسترش جهان وطنی، فردگرایی و دین گریزی، به مثابه ی جلوه های فرهنگی انسان گرایی اسلامی در قرن چهارم شرایط بافتار فکری است که به عنوان مشکله ای، انگیزه مقدسی برای بازنمایی گذشته به شکل فرآورده ای جدلی گردید تا راه هدایت را با نقد آن مولفه ها،در قالب بازگشت به اصول و حدود اسلام البته با محوریت مذهبی که وی به آن تعلق فرقه ای داشت بازنمایی کند.کلیدواژگان: البدء و التاریخ مقدسی، مجادلات کلامی اسلامی، راست کیشی اسلامی، نقد تاریخی، بافت تاریخی جامعه اسلامی
-
صفحات 71-88از جمله ادوار درخشان تاریخ ایران دوره صفویه است . در این برهه تاریخ ایران شاهد تحول بزرگی در عرصه های مختلف سیاسی و فرهنگی بود. در این دوره صفویان با اعلام رسمیت یافتن تشیع نه فقط از توان ایدئولوژی پویایی تشیع جهت سلطه سیاسی خود بهره گرفتند بلکه این واقعه چهره مذهبی ایران را نیز تحت تاثیر قرار داد . تاریخ نگاری این دوره از جمله عرصه های بودکه از این حادثه بزرگ متاثر گردید و به نوعی آیینه تمام نمای عصر خود شد. در واقع هدف اصلی این پژوهش که با روش توصیفی و تحلیلی و برپایه منابع کتابخانه ای تنطیم گردیده است پاسخ به این سوال مهم است که : تغییر دیدگاه های مذهبی در دوره صفویه چه تاثیری در تاریخ نگاری عمومی این دوره داشته است؟ بررسی های اولیه موید آن است که اگر چه تاریخ نگاری عمومی عصر صفوی در شیوه و اسلوب کلی استمرار تاریخ نگاری عصر تیموری بود اما تغییر ات مذهبی عصر صفوی چهره تاریخ نگاری عمومی این دوره را نیز متاثر کرد. چنانکه تواریخ عمومی این دوره نیزدر کنار نهادهای سیاسی و فرهنگی صفویه در جهت نهادینه کردن فرهنگ تشیع دراین دوره گام برداشتند.کلیدواژگان: تواریخ عمومی، صفویه، تشیع، تاریخ نگاری
-
صفحات 89-110تاریخ نگاری و تاریخ نگری دوره صفوی بر پایه کاربستی از عناصر معرفتی بر آمده از مقتضیات فرهنگی آن دوره بسط و گسترش یافت. اندیشه غالب در آثار مورخان این عصر را می توان نوعی حکمت الهیاتی خواند که از سوئی برآمده و متاثر از مذهب شیعه بود و از سوئی دیگر این اندیشه بنیان نظری مشروعیت و مقبولیت حاکمیت صفویان در گستره ایران را موجه می ساخت.
از جمله این مورخان می توان به سه مورخ درباری خاندان منجم یزدی (ملاجلال، ملاکمال، ملا جلال ثانی) اشاره کرد که در تواریخ خود از هیچ تلاشی در توجیه مشروعیت حاکمیت صفوی فروگذار نکرده اند آنان با بهره گیری از اموزه مشروعیت بخشی از طریق نجوم در کنار عناصرکلامی- معرفتی تقدیرگرایی و موعودگرایی ،تاویل گرایی و گرته برداری از اندیشه های سیاسی ایران قبل از اسلام ضمن ترسیم تاریخ خطی،کوشش داشتند تا اساس حکومت صفویان را در چارچوب این گفتمان مقبولیت و مشروعیت بخشند.کلیدواژگان: خاندان منجم یزدی، تاریخ نگاری، تاریخ نگری، تاریخ عباسی، زبده التواریخ -
صفحات 111-136توجه به منابع تاریخی در مطالعات سیره شناسی از اهمیت بسزایی برخوردار است. منابعی که جایگاه کمتری در حوزه تولید میراث مکتوب میان شیعیان را به خود اختصاص داده است. در مقابل اهل سنت، نسبت به نگارش متون تاریخی توجه جدی تری از خود نشان داده اند. هم از این روست که به نظر می رسید برای فهم و تبیین تاریخ تشیع و اهل بیت توجه به این طیف از منابع سنی امری ضرور است. حال این سوال شایسته پاسخ است که برای فهم تاریخی اهل بیت رجوع به دادهای تاریخی اهل سنت چه جایگاهی دارد؟ در این نوشتار این فرضیه دنبال می شود که به نظر می رسد منابع تاریخی اهل سنت تاثیر معناداری در مطالعات سیره شناسی ائمه دارد. از همین روی تاریخ و سیره امام سجادع بر اساس کتاب تاریخ مدینه مدینه دمشق ابن عساکر(م.571ق.) با سه منبع امامی، یعنی الارشاد شیخ مفید(م.413ق.)، الخرائج قطب راوندی(م.573ق.) و مناقب آل ابی طالب ابن شهرآشوب(م.588ق.) مورد مطالعه قرار گرفته تا این فرضیه مورد راست آزمایی قرار گیرد. از این رو با بررسی مقایسه ای میان مقدار اطلاعات ارائه شده میان این سه منبع امامی و یک منبع سنی درباره امام سجادع، نشان داده شده که اختلاف قابل توجهی میان حجم کمی و محتوایی اطلاعات ارائه شده آن ها وجود دارد بگونه ای که عدم توجه به آن ها آشکارا در نتایج پژوهش می تواند اثرگذار باشد.کلیدواژگان: تاریخ اهل بیت(ع)، منابع تاریخی، مطالعات سیره ای، سیره امام سجادع، تاریخ مدینه دمشق
-
صفحات 137-160یکی از مهم ترین و در دسترس ترین منابع برای شناخت و مطالعه ابعاد گوناگون سیاسی، اجتماعی و هنری دوران اشکانی، سکه های باقی مانده از آن دوره است. کتیبه ها و عنوان های درج شده بر سکه های اشکانی، که غالبا به زبان یونانی نوشته شده اند، دارای اهداف و کاربردهای گوناگونی بودند که از آن جمله می توان به کاربرد سیاسی، خانوادگی و قومی، و همچنین ابعاد مذهبی آن ها اشاره کرد. دلیل چنین استفاده ای را می توان از ماهیت سکه ها دریافت که در دنیای آن روز، غیر از کاربرد اقتصادی و تجاری، ابزاری کارآمدی جهت رساندن پیام شاهان اشکانی به جوامع مختلف تحت نفوذشان محسوب می شد. در نیمه دوم پادشاهی اشکانی، رفته رفته عنوان هایی به زبان پهلوی بر سکه ها ظاهر می شوند و در دهه های پایانی این پادشاهی، عنوان های یونانی کاربرد تبلیغاتی خود را از دست داده و به صورت عنصری کم اهمیت و در بسیاری موارد ناخوانا، در سکه های این دوران باقی می مانند. این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه ای در کنار بررسی های موزه ای و تحلیل داده های به دست آمده، به روند شکل گیری، ماهیت و دلایل افول جایگاه کتیبه ها در سکه های اشکانی می پردازد.کلیدواژگان: سکه شناسی اشکانی، تاریخ اشکانی، عناوین پادشاهان اشکانی، کتیبه های اشکانی
-
Pages 5-24Transoxians reformist movement in 20 century, just like the rest of Muslim world was a reaction against decline of this communities. Attemts for convincing different parts of society about the situation along with finding declines causes and offering solutions for redemption and revival are the most elements of this movement. In this article under the title of Transoxians reformist narriation in 20 century about Muslim community situation under Tsarid with emphasis on Aburauf Fitrats works during pre-soviet era, we are going to finde the roots and causes of Muslim community decline along with some solution that offered by him for saving society. Our hypothesis is that Fetrat who was belived on political reform, by using Quran,traditions an history belived on thought and action of fanatic ulama,rulers and common people as the roots of decline and making protectrate Bukhara. The only solution for it is muslim unity and getting red of ignorane.Keywords: Abdulrauf Fetrat, Transoxiana, Jadidism, Russia, reformist
-
Pages 43-70The reflexivity of historical knowledge and the role of historical researches in determining and defining the domain of social authoritative forces in traditional societies have led to the recognition of the foundations of knowledge and the validation of this field to be an undeniable necessity. As a result of this importance and the effect of assumption among the philosophers of history of ideal knowledge as an objective representation of the world in the mirror of the mind, any second rate analysis about historical knowledge inevitably recognizes the importance of subject (historian) in the knowledge productions (history as narrative).With respect to this condition, the question of whether historians discover the historical narratives or construct them constitute an important step in unraveling the issues which confront the historical knowledge. The strategy of the present paper is a conceptual clarification of Constructionism or Realism, two classic responses to the question of this paper, and also to unravel the logic of historical thinking.Keywords: Islamic humanism, Islamic orthodoxy, Islamic Cosmopolitan, Islamic theological controversies
-
Pages 71-88Historiography in every era is the complete mirror of that era. One of the brightest eras in Iran history is Safavid era. In this era, Iran history was involved with the greatest changes in different political and cultural arenas. In this era, Safavids with making official of Shia religion, not just took the advantage of ideology for political domination, but they also changed Irans ideological and religious face. Historiography was affected a lot by this great event and it even became the complete mirror of its era. In fact, the main objective of this research which is prepared by analytical and descriptive method and based on library resources is to answer this important question: What was the effects of changes in religious views in Safavid era on public historiography? Primary investigations show that although Safavid public historiography is the continuation of Teimuri historiography in the method and style, but religous changes also affected this eras public historiography. Public history beside Safavid political and cultural constitutions, established Shia culture in this era.Keywords: Keywords: public histories, Safavid, Shia, Historiography
-
Pages 89-110
-
Pages 111-136Considering historical sources in Sira studies (study on biography and characteristics) is highly important. These sources have been underestimated in the area of producing written heritage among Shiites. On contrary, Sunni Muslims have made considerable efforts in writing historical works which is the reason that understanding and analyzing the history of Shiism and Ahl al-Bayt (a) in reliant on considering such Sunni sources. The question which is raised here is: How we can refer to historical sources of Sunnis in gaining historical understanding of Ahl al-Bayt (a). The hypothesis which is analyzed in the present paper is: It seems that Sunni historical sources have significant influence on Sira studies. Therefore, the history and Sira of Imam Sajjad (a) will be studied based on "The History of Damascus" written by Ibn Asakir (d. 571) by means of three Imamiyya sources: Al-Irshad by Shaykh Mufid (d. 413), Al-Kharaj by Qutb Ravandi (d. 573) and Manaqib Al Abi Talib by Ibn Shahr Ashub (d. 588). Then by doing a comparative analysis of the three Imamiyya sources and the mentioned Sunni source about Imam Sajjad (a), it is shown that there are significant differences between the quantity of data and content presented in these sources in a way that disregarding Sunni sources would clearly have an impact on the findings of the research.Keywords: The history of Ahl al-Bayt (a), Historical sources, Sira studies, Sira of Imam Sajjad (a), the History of Damascus
-
Pages 137-160Parthian era is an important part of the history of Iran and the world, and one of the most accessible resources to identify and study different political, social and artistic aspects of this time is to study the coins of that era. Inscriptions and the names listed on Parthian coins, often written in Greek, had a variety of purposes, including the political, familial, ethnical and religious aspects. The reason for such a use can be found from the nature of coins because they were an efficient tool for sending the Parthian kings message to different communities under their influence. In the second half of the Parthian era, some titles were gradually appeared on coins in Parthian language and in the last decades, the Greek titles lost their advertising use and remained as an element of little importance and illegible in many cases, on the coins of this era. This research using library resources alongside of museum reviews, and analyze of the obtained data, studies the process of forming, quiddity and the reasons of the decline of the inscriptions in Parthian coins.Keywords: Parthian Numismatics, Parthian History, Parthian Royal Titles, Parthian Inscriptions
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.