فصلنامه نگرش های نو در جغرافیای انسانی
سال دهم شماره 1 (پیاپی 37، زمستان 1396)

بافت فرسوده و قدیمی شهری عمدتا به دلایلی همچون مرکزیت همیشگی در شهر، دارای اهمیت خاصی است. هدف پژوهش حاضر نیز ساماندهی بافت فرسوده شهر آمل جهت افزایش پایداری در کیفیت زندگی ساکنین این بافت است. از نظر قلمرو زمانی بین سال‌های 2014 و 2015 است. از روش‌های توصیفی، اسنادی و همبستگی در این پژوهش کاربردی استفاده شده است. از پرسشنامه کارشناسی و پرسشنامه مردمی، نقشه محلات، منابع کتابخانه‌ای و همچنین بازدید میدانی برای جمع آوری اطلاعات استفاده شد. حجم نمونه در این پژوهش نیز 304 نفر روسای خانوار در بافت فرسوده و 30 نفر از کارشناسان مربوطه می‌باشد. با استفاده از نرم‌افزار SPSS و آزمون‌های آماری، نتایج حاصله از پرسشنامه‌ها مورد ارزیابی قرار گرفته و با توجه به نتایج آنالیز SWOT و ارزیابی‌های آماری، راهبردها ارایه شده و پیشنهاد گردید که از روش داوطلبانه و تنظیم دوباره زمین در ساماندهی بافت فرسوده استفاده گردد.

نظام تقسیمات کشوری ایران یکی از مهم‌ترین متغیرهای تاثیرگذار بر اقتصاد و سیاست و نیز توسعه و پیشرفت منطقه ای و ملی کشور به شمار می رود. معیارهای مختلفی مبنای این تقسیم‌بندی قرار گرفته است که از جمله می توان به فرهنگ، تاریخ، جغرافیا و تصمیمات سیاسی و نیز مصلحت اداره کشور اشاره کرد. هدف از این مقاله بررسی نظام تقسیمات کشوری در ایران با تاکید بر استان سمنان به منظور ارایه یک مدل علمی با توجه به متغیرهای جغرافیایی است. سوال اصلی مقاله این است که نظام تقسیمات کشوری در ایران به طور کلی و به ویژه در استان سمنان دارای چه مبانی و ویژگی های جغرافیایی است؟ نتایج این مقاله دهد که متغیرهای جغرافیای طبیعی (زمین، آب و هوا، آب‌ها، خاک ها و سایر پدیده های طبیعی) و انسانی (پراکندگی انسان و فعالیت های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی او) و رابطه ی بین این دو دسته از متغیرها و ساماندهی این رابطه و مدیریت و اداره این رابطه علت و العلل ساماندهی سیاسی فضا در یک کشور است. با توجه به این مقدمه در این مقاله تلاش خواهد شد با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و مقالات علمی و پژوهشی به تحلیل و تبیین نظام تقسیمات کشوری در ایران با تاکید بر استان سمنان به منظور ارایه یک مدل علمی با توجه به متغیرهای جغرافیایی پرداخته خواهد شد.

منطقه خاورمیانه محل تلاقی سه قاره آسیا اروپا و آفریقا و کانون پیدایش ادیان الهی همواره مورد توجه بازیگران قدرتمند بوده و تاریخ نیز شاهد رقابت امپریالیستی در این منطقه می‌باشد. هدف این مقاله شناسایی کدهای ژیوپلیتیکی موثر در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر استدلال می‌باشد. با توجه به اینکه کشورهای حوزه خلیج فارس بر روی یک فلات قاره واقع شده‌اند و از جنبه‌های متعدد دارای اشتراکاتی هستند ولیکن از گذشته تاکنون هیچ یک از آنها از ابزارهای ژیوپلیتیکی خود آنگونه که شایسته است استفاده ننموده و همچنان درگیر اختلافات فرهنگی، قومی و منازعات مرزی هستند. ایران و عراق با بیشترین طول مرزی از فرصت‌ها و چالش‌های ژیوپلیتیکی فراوان اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و موقعیت جغرافیایی برخوردار می‌باشند، شناسایی این عوامل می‌تواند زمینه ساز طراحی یک راهبرد کارآمد در این منطقه را فراهم سازد، عواملی که مانند شمشیر دو لبه عمل می‌کنند به گونه‌ای که اگر از فرصت‌های ژیوپلیتیکی به طور مطلوب استفاده شود شاهد همگرایی بیشتر و زمینه ساز سایر فرصت‌ها خواهیم بود.

در جوامع جدید که زندگی مدرن گسترده‌تر گردیده است و هویت‌های محلی و قومی جای خود را به هویت‌های ملی و حتی فراتر از آن یعنی هویت منطقه‌ای داده‌اند. در این حالت افراد نیازمندند که دامنه اعتماد خود را گسترش دهند و اعتماد خود را از سطح پیوندهای خانوادگی و خویشاوندی و گروه‌های محلی نزدیک به کلیه شهروندان و حتی بیگانگان وسعت بخشند و در نهایت در حوزه توسعه محلی و منطقه‌ای گام بردارند. هدف از این پژوهش برآورد مدل تاثیرگذاری ابعاد اعتماد اجتماعی بر توسعه محلی و منطقه‌ای از نگاه ساکنین مناطق 22 گانه شهر تهران است. روش تحقیق پیمایش و روش نمونه گیری تصادفی ساده است. از مجموع ساکنین مناطق تهران که مطابق نتایج سرشماری سال 1390 برابر 2597731 نفر بوده‌اند تعداد 384 نفر با استفاده از فرمول کوکران انتخاب شدند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که برخوردار بودن یک کشور از مفاهیمی نظیر توسعه محلی و منطقه‌ای موقعیت ممتازی در اقتصاد جهانی ایجاد می‌کند و بر ظرفیت‌ها و بخش‌های واقعی به ویژه بخش خدمات که برای رشد دراز مدت مناسب بوده استوار است. از این رو رواج و گسترش فعالیتهای بهبودبخش و تقویت کننده ابعاد اعتماد اجتماعی نظیر اعتماد بنیادی، اعتماد بین شخصی، اعتماد تعمیم ‌یافته و اعتماد نهادی سهم عمده‌ای در توسعه کشور خواهد داشت. لذا با توجه به نتایج پژوهش ابعاد اعتماد اجتماعی به ترتیب تاثیر بر توسعه محلی و منطقه‌ای عبارتند از اعتماد تعمیم یافته (528/0)، اعتماد نهادی (431/0)، اعتماد بین شخصی (407/0) و اعتماد بنیادی (149/0).

موفقیت سازمان‌های مردمی در کاهش فقر روستایی می‌تواند بیش از نهادهای غیر مردمی باشد. در این راستا انتظار می‌رود که با سرمایه اجتماعی موجود در سکونتگاه‌ها و اجتماعات روستایی قادر به کاهش فقر و افزایش رفاه جامعه باشیم. استان کهگیلویه و بویراحمد یکی از استان‌های محروم کشور می‌باشد که درصد قابل توجهی از جمعیت آن در مناطق روستایی زندگی می‌نمایند بنابراین سرمایه اجتماعی می‌تواند به‌عنوان راهکاری جهت برون‌رفت از معضل فقر در این منطقه باشد. بر این اساس هدف کلی تحقیق حاضر بررسی نقش سرمایه اجتماعی در کاهش فقر خانوارهای روستایی است. سوالی که در این زمینه مطرح می‌شود این است: که آیا سرمایه اجتماعی توانسته است در کاهش فقر خانوارهای روستایی منطقه مورد مطالعه موثر باشد؟ پژوهش حاضر به لحاظ هدف از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت از نوع توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق، خانوارهای روستایی دهستان پشته زیلایی شهرستان چرام در استان کهگیلویه و بویراحمد است. ابزار گردآوری اطلاعات، کتابخانه‌ای و میدانی (پرسشنامه و مشاهده) است. روایی پرسشنامه‌ها با کسب نظر اساتید دانشگاهی و پس از انجام اصلاحات لازم در چند مرحله تایید و سطح پایایی پرسش‌نامه نیز با استفاده از روش آلفای کرونباخ 85/0 به‌دست‌آمد که بیانگر ضریب اعتماد بالا می‌باشد. به منظور تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی (میانگین، انحراف معیار و...) و استنباطی (T تک نمونه‌ای، همبستگی، تحلیل واریانس و تحلیل مسیر) استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان می‌دهد، بین گسترش مولفه‌های سرمایه اجتماعی و کاهش فقر روستاییان رابطه معناداری وجود دارد، به‌طوری‌که مولفه‌های شبکه محلی با توجه به ارزش همبستگی به‌دست‌آمده با میزان (535/0) بیشترین رابطه را در کاهش فقر خانوارهای روستایی و مولفه مشارکت اجتماعی با میزان (354/0) کمترین رابطه را در محدوده مورد مطالعه داشته است.

تفاوت‌های فضایی موجود در ساختار شهرها و فقر شدید گروه‌های اجتماعی و درنهایت انتقال پدیده‌ی فقر روستایی به فقر شهری موجب ایجاد سکونتگاه‌های غیر رسمی در درون یا مجاور شهرها به شکل خودرو و فاقد مجوز توسط اقشار کم‌درآمد شده است. این شرایط باعث نابرابری‌ و عدم انطباق در ابعاد مختلف گردیده است. نابرابری فضایی به معنای وجود تفاوت بین ویژگی‌های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی نواحی مسکونی یک شهر و بررسی عوامل موثر در ایجاد و تشدید آن می‌باشد. از بازتاب‌های این انطباق ‌نیافتگی می توان به اغتشاش در ساختار فضایی، بروز پدیده جدایی اجتماعی، ایجاد تفاوت فضایی در ساختار شهرها، فقر شدید گروه‌های اجتماعی و درنهایت بروز پدیده‌ی فقر شهری اشاره کرد. در پژوهش حاضر از روش پرسشنامه برای مقایسه ویژگی‌های کالبدی منطقه کوی ولیعصر در شهر همدان با استفاده از نرم‌افزار SPSS مورد تجزیه‌ وتحلیل قرار گرفت. آزمون رگرسیون و پیدا کردن رابطه‌ی بین رضایتمندی کلی و هریک از شاخص‌های چهارگانه‌ی دیگر حاکی از آن است که طبق مدل نهایی بدست آمده شاخص ایمنی رابطه‌ی قویتری با رضایتمندی کلی داشته که موکد آن است که به منظور ارتقا رضایتمندی ساکنان لازم است بیشترین اقدامات در بخش ایمنی صورت گیرد. مقاله حاضر برگرفته از رساله‌ی دکتری نگارنده با عنوان بازآفرینی سکونتگاه‌های غیررسمی در راستای تحقق بخشی سازمان فضایی شهر همدان تدوین گردیده و هدف اصلی آن بررسی مناطق برخوردار و غیر برخوردار در شهر همدان و ارایه راهکارهای مناسب جهت توانمندسازی، ساماندهی و بازآفرینی آن مناطق می‌باشد.

هدف از این پژوهش ارایه چارچوب مفهومی استراتژیک توسعه گردشگری تفریحی ورزشی در جزیره قشم بود. روش تحقیق از نوع مطالعات کیفی توسعه نگر می باشد. جامعه آماری شامل صاحب نظران حوزه گردشگری به همراه منابع علمی و اسناد اجرایی در این زمینه بود. ابزار پژوهش شامل مطالعه کتابخانه های و مصاحبه است که شامل منظرها و راهکارهای توسعه گردشگری ورزشی بود. روایی پژوهش با استفاده از روش اعتباریابی کیفی مبتنی بر نظر متخصصان مورد تایید قرار گرفت. از روش کدگذاری برای چارچوب بندی راهکارها استفاده گردید. نتایج نشان داد که اقدامات و راهکارهای توسعه گردشگری ورزشی را می توان در چهار منظر و سطح متوالی شامل محیطی، مدیریت، منابع و مشارکت چارچوب بندی کرد. استراتژی های محیط شامل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، استراتژی های مدیریت شامل حقوقی، اجرایی و ارتباطی، استراتژی مشارکت شامل فردی، تعاملی و ساختاری و استراتژی منابع شامل منابع انسانی، مالی، امکانات و فناوری است. براین اساس یافته های پیشنهاد می شود در سیستم توسعه گردشگری ورزشی شهرهای ساحلی اقدامات و تصمیم گیری های راهبردی مبتنی بر تفکیک چهار منظر محیط، مدیریت، منابع و مشارکت به ترتیب سطح و گستره عملکرد باشد.

درمیان پیش نیازهای ضروری برای دستیابی به توسعه پایدار روستایی، حفاظت منابع از اهمیتی خاص برخوردار است و اکوتوریسم می تواند زمینه های لازم برای اجرای برنامه های توسعه و جلوگیری از تخریب منابع طبیعی و فرهنگی را فراهم آورد. هدف این مقاله شناسایی عوامل موثر برای پایداری منابع روستاهای شهرستان خوانسار و نقش اکوتوریسم در امر توسعه پایدار است، روش تحقیق توصیفی و تحلیلی و با استفاده از مدل ترکیبی SWOT-ANP می باشد و اطلاعات با روش کتابخانه ای و پیمایشی گردآوری شده اند. نتایج نشان می دهد، مناطق روستایی خوانسار علیرغم قابلیتها و ظرفیتهای توسعه ای فراوان در زمینه گردشگری پایدار تاکنون نتوانسته، جایگاه واقعی خود را بدست آورند و با وجود منابع غنی طبیعی و فرهنگی با توجه به توسعه گردشگری از معیارهای پایداری دور شده است و فقدان یک رویکرد کارآمد وسازمان یافته باعث شده تا مجموعه‌ای از تهدیدهای زیست محیطی، اجتماعی و فرهنگی فراروی این مناطق قرارگیرد.

یکی از مهم ترین تحولات امنیتی و ژیوپلیتیکی منطقه خاورمیانه ظهور نوع جدیدی از وحشت و ناامنی و کشتار است که گستره وسیعی از جغرافیای منطقه را به صورت فراگیر و یا محدود درگیر خود ساخته است. این پدیده که مقارن با ظهور جامعه شبکه ای است این سوال را مطرح می کند که جامعه شبکه ای چیست و چگونه شرایط ژیوپلیتیکی، ژیواکونومیکی و ژیوکالچری تروریسم نوین را در منطقه خاورمیانه فراهم آورده است؟ علاوه بر این سوال اصلی سوالات فرعی دیگری نیز در این مقاله مطرح می شوند از جمله اینکه تروریسم به طور کلی و تروریسم نوین در منطقه خاورمیانه دارای چه تاریخچه ای است و منابع ژیوپلیتیکی، ژیواکونومیکی و ژیوکالچری تروریسم نوین در منطقه خاورمیانه کدام اند؟ نتایج این مقاله نشان می‌دهد که جامعه شبکه ای با سخت کردن ساماندهی سیاسی فضا برای دولت‌های منطقه و از طرف دیگر به حاشیه راندن کشورهای منطقه خاورمیانه در اقتصاد اطلاعاتی و نیز تهدید هویت‌های قومی و مذهبی و در نتیجه ایجاد هویت‌های مقاوم در برابر روند جهانی شدن نقش کاتالیزور را در ظهور تروریسم نوین بازی کرده است. با توجه به این مقدمه در این مقاله تلاش خواهد شد با استفاده از منابع کتابخانه ای و مقالات علمی و پژوهشی به تحلیل و تبیین جامعه شبکه ای و نقش آن در ایجاد شرایط ژیوپلیتیکی، ژیواکونومیکی و ژیوکالچری تروریسم نوین در منطقه خاورمیانه پرداخته شود.

این مطالعه باهدف تحلیل جغرافیانی انسانی رفتارهای کارآفرینی روستاییان تولید کننده شهرستان گرمساردر توسعه روستایی انجام شد. متغیر مستقل نیزشامل متغیرهای مهارتهای فنی، مهارت‌های فردی، ویژگیهای ایجاد قابلیت کارآفرینی وویژگیهای فردی بود و متغیر وابسته نیز توسعه روستایی مبتنی بر کارآفرینی بود.. جامعه آماری این تحقیق در حدود 8000 نفر بودند که دردهستانهای این شهرستان، آرادان وشهر ایوانکی ساکن هستند. حجم نمونه تحقیق از فرمول کوکران، نمونه مورد نظر 186= n نفر تعیین شدکه برای دقت بیشتر این تعداد به 200 نفر افزایش یافت و تعداد 192 پرسشنامه قابل تحلیل وبررسی بود. برای انتخاب نمونه‌های تحقیق از روش نمونه گیری تصادفی متناسب استفاده شد. ابزار تحقیق نیزپرسشنامه بودکه به صورت حضوری تکمیل گردید. روایی پرسشنامه مذکور توسط جمعی ازاساتید، خبرگان ومتخصصان و اعتبار آن نیز با روش آلفای کرونباخ محاسبه شد که آلفای پرسشنامه مذکور 89/0 بدست آمد. اثرات مستقیم متغیرهای مستقلی را که در معادله رگرسیون واردشده بودند نشان داد که متغیرهای تحصیلات، واقع بینی نسبت به اتفاقات شغلی بیشترین نقش مثبت وسابقه شغلی بیشترین نقش منفی را برتوسعه روستایی داشتند.

برنامه ریزی گردشگری یکی از مهم ترین انواع برنامه ریزی به شما می آید. ضرورت برنامه ریزی گردشگری ناشی از تنوع انواع گردشگری و نیز ضرورت پیروی از راهبرد و الگو در این حوزه است. هدف این مقاله تجزیه و تحلیل و برنامه‌ریزی اکوتوریسم و منظر شهری به منظور ارایه الگویی راهبردی و امنیتی در شهر آستارا است. سوال اصلی مقاله این است که الگوی راهبردی و امنیتی برنامه‌ریزی جامع اکوتوریسم و منظر شهری در آستارا دارای چه نقاط قوت و نیز آسیب‌ها و تهدیداتی است؟ یافته های این مقاله نشان می‌دهد که در طراحی الگوی راهبردی برنامه‌ریزی جامع گردشگری شهر آستارا بایستی اکوتوریستی بودن منطقه و غلبه این بعد از گردشگری بر سایر ابعاد و ساماندهی جاذبه‌های اکوتوریسم و از سوی دیگر مرزی بودن این شهر و مسایل امنیتی مرتبط در طراحی‌های الگویی و راهبردی مورد توجه ویژه قرار گیرد. با توجه به این مقدمه در این مقاله تلاش خواهد شد با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و نیز مقالات علمی و پژوهشی به تحلیل و تبیین الگوی راهبردی و امنیتی برنامه‌ریزی جامع اکوتوریسم و منظر شهری در آستارا پرداخته شود.

جهانی که امروز ما در آن زندگی می‌کنیم، جهان شهری است که متاسفانه نتیجه آن، دوری از محیط طبیعی و پذیرش ناخواسته شرایط نامتعادلی است که از روابط ناموزون انسان‌ها و فضای شهری نشات می‌گیرد. روش متنوعی‌های برای مدل سازی تغییرات پوشش و کاربری اراضی وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به مدل CA مارکوف اشاره کرد. این تحقیق در صدد است الگوی روش شناختی جدید را برای شبیه سازی دینامیک کاربری اراضی شهری، با استفاده ازسنجش از دور، GIS و مدل سلول‌های خودکار فراهم نماید.در این پژوهش، شمال شهر اصفهان و حدودتقریبی اراضی اطراف آن به عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب شد و از تصاویر ماهوارهای سال 1991 و سال 2001 وسال 2017 برای تهیه نقشه‌های پوشش اراضی منطقه استفاده شد. این پژوهش به این نتیجه رسید که در پیش‌بینی ده سال آینده در ابتدا تصویر طبقه‌بندی شده سال 1991 و بعد تصویر طبقه‌بندی شده سال 2001 به مدل معرفی گردید که از این طریق ماتریس تبدیلات به دست آمد، برای پیش‌بینی سال 2025، که بعد از این مرحله، تصویر سال 2017 را همراه با ماتریس تبدیلات به دست آمده از دوره قبل و لایه‌های محدودیت رشد به مدل معرفی گردید و پیش‌بینی سال 2025 به دست آمد نشان می‌دهد از مدل زنجیره‌ای CA مارکوف و فیلتر برای پیش بینی تغییرات پوشش اراضی در ده سال آینده بهره گرفته شد، این مدل بطور تلفیقی CA-Markov نامیده می‌شود. برای بررسی توانایی مدل مارکوف نیز از روش دقت کلی و ضریب کاپا محاسبه استفاده شد، مدل CA-MARKOV دارای شاخص کاپای 13/88 می‌باشد.

امروزه جوامع در تلاش برای دست یابی به شرایطی هستند که در صورت وقوع بحران، بازگشت سریع آنها را به وضعیت پیش از بحران (اولیه یا عادی) فراهم سازد. از این رو در سال‌های اخیر به تاب آوری به جای آسیب پذیری تاکید خاصی می‌شود. افزایش آسیب پذیری شهرها باعث خسارات و تلفات جانی و مالی زیادی می شود این موضوع در سکونتگاه‌های غیررسمی از اهمیت بیشتری برخوردار است با توجه به ویژگی های ساخت و شکل گیری این سکونتگاه‌ها و نبود زیر ساخت‌های مناسب شهری در خود، لذا این نوع با فت ها از درجه و شدت آسیب پذیری بیشتری برخوردار هستند.. هدف این مقاله تحلیل شاخص‌های تاب آوری سکونتگاه‌های غیررسمی در برابر زلزله با رویکرد اجتماعی می‌باشد و محله فرحزاد به عنوان نمونه موردی بررسی می گردد. روش به کار رفته روش توصیفی-تحلیلی و از نوع کاربردی می‌باشد و ابزار گردآوری داده‌ها اسنادی و کتابخانه ای و پیمایشی می باشد. با توجه به فرمول کوکران تعداد 384 پرسشنامه میان ساکنین محدوده توزیع شد. و شاخص های اجتماعی با استفاده از نتایج مطالعات و تکنیک دلفی استخراج گردید و وزن نهایی آنها با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی AHP تعیین گردید. یافته های تحقیق نشان می دهد تاب آوری در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، کالبدی-محیطی و مدیریتی- نهادی در محدوده فرحزاد وضعیت مناسبی ندارند واز لحاظ اهمیت شاخص‌های اجتماعی تاب آوری، شاخص آگاهی و دانش با وزن نهایی w1=0.4472 دارای بیشترین تاثیر و شاخص وابستگی اجتماعی با وزن نهایی w5=0.0292 دارای کمترین تاثیر در تاب آوری محله فرحزاد تهران را دارند.

هندسه جهانی قدرت به حوزه‌های ژیوپولیتیک متعدد تقسیم می‌گردد که همواره وضعیت سیاسی آنها در حال تغییر است. سابقه نشان داده است، تغییرات در هر حوزه جهانی روی حوزه‌های دیگر جهان به ویژه نقاط هم جوار اثر گذار می‌باشد. به دنبال بیداری اسلامی در غرب آسیا و شمال آفریقا، کشور سوریه نیز دستخوش حوادث متاثر از تحولات منطقه گردیده است. کشور سوریه که قبل از انقلاب‌های منطقه، جایگاه مهمی به عنوان جبهه مقاومت در غرب آسیا داشته است، با ظهور این بیداری، جایگاه این کشور و کشورهای همراه سوریه از جمله ایران که در محیط جغرافیایی خلیج فارس قرار گرفته است، تقویت گردید. در این پژوهش سعی شده است باروش توصیفی – تحلیلی و با بهره گیری از روش کتابخانه‌ای و اسناد و متون مرتبط، تاثیر بحران سوریه را با تاکید بر بازیگران و با توجه به پیوستگی جغرافیایی و مشترک بودن بازیگران دو منطقه شامات و خلیج فارس، بررسی و تبیین گردد که نتایج حاصله از این پژوهش نشان می‌دهد، تغییر ساختارها در غرب آسیا و همچنین تحولات سوریه که کانون بحران‌های منطقه‌ای به شمار می‌رود، بر حوزه‌های ژیوپولیتیک خلیج فارس اثر گذاشته است به ویژه نقش بازیگران مخالف و موافق دولت سوریه که بازیگران تاثیر گذار در امنیت خلیج فارس نیز محسوب می‌گردند.

محیط زیست شهری، محصول تلاقی سه مولفه محیط طبیعی، محیط انسان‌ساخت و محیط اقتصادی و اجتماعی است. یکی از موضوعات مهم در توسعه کلان‌شهرهای ایران عدم توجه کافی به مولفه‌های توسعه پایدار از جمله مولفه زیست‌محیطی است که این امر منجر به پیدایش خطرات و معضلات شهری پیچیده و ناپایداری مانند آلودگی منابع آبی، آلودگی هوا، ناسالم بودن آب آشامیدنی، نبود سیستم کا‌رآمد جهت جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب، آلوده ‌شدن خاک به مواد شیمیایی، انباشته شدن مواد زاید جامد، فرسایش خاک و... شده است. هدف این مقاله بررسی سطح برخورداری کلان‌شهرهای ایران از شاخص‌های زیست‌محیطی توسعه پایدار است. سوال اصلی مقاله این است که برخورداری کلان‌شهرهای ایران از شاخص‌های زیست‌محیطی توسعه پایدار در چه سطحی است؟ علاوه بر این سوال اصلی سوالات فرعی دیگری نیز در این مقاله مطرح شده است از جمله اینکه شاخص‌های زیست‌محیطی توسعه پایدار کدام اند؟ و یا اینکه کدام شهرهای ایران در گروه شهرهای میلیونی قرار می‌گیرند؟ شهرهای میلیونی کشور بر اساس سرشماری سال 1395 عبارت اند از: تهران، مشهد، اصفهان، کرج، شیراز، تبریز، اهواز، قم، کرمانشاه و ارومیه. نتایج این مقاله نشان می‌دهد که نگاه ما به شهرها می‌بایستی به عنوان موجودی ارگانیک باشد و از نگاه مهندسی صرف به شهرها پرهیز شود و این که شهر به همان میزان که به کالبد نیاز دارد، به همان میزان به پایداری شهری در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، امنیتی و سیاسی و مهم‌تر از همه زیست‌محیطی نیاز دارد. نتایج این مقاله نشان می دهد که اهواز، شیراز و ارومیه برخوردارترین شهرها از نظر توسعه پایدار محسوب می‌شوند. این تحقیق از نوع تحقیقات کاربردی-توسعه‌ای است که اطلاعات مورد نظر از طریق مرکز آمار ایران و سالنامه‌های آماری جمع‌آوری گردیده است. روش انجام مطالعه تحلیل عاملی است و نتایج به دست آمده بیانگر تفاوت معنی‌دار شاخص‌های زیست‌محیطی توسعه پایدار در شهرهای میلیونی کشور است.

استان لرستان با وجود پتانسیل‌های فراوانی که در زمینه گردشگری دارد، تا به حال نتوانسته است سهم مناسبی در بازار گردشگری به دست آورد؛ با این اوصاف پژوهش حاضر با هدف تحلیل سطح بهره مندی شهرستان‌های استان لرستان، از نظر شاخص‌های توسعه گردشگری که شامل 10 شاخص برای 9 شهرستان استان می‌باشند پرداخته است. روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی – تحلیلی است و برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از مدل تحلیل مکانی تاکسونومی عددی استفاده شده است، سپس با استفاده از map Arc نقشه توزیع فضایی شاخص‌های توسعه گردشگری در سطح شهرستان‌های استان ترسیم و به تحلیل توزیع فضایی و سطح بهره مندی زیرساخت‌های گردشگری در استان پرداخته شده است. نتایج پژوهش بیانگر این است که شهرستان‌های خرم آباد و بروجرد برخوردارترین و شهرستان‌های الیگودرز، کوهدشت، دورود، پلدختر، دلفان، ازنا و سلسله از نظر شاخص‌های توسعه گردشکری، به ترتیب در رتبه‌های سوم تا نهم قرار دارند.

در حال حاضر پدافند غیرعامل یکی از موثرترین و پایدارترین روش‌های دفاع در مقابل تهدیدات خارجی در اکثر کشورهای جهان می‌باشد. از آنجاییکه هر کشوری بنا به موقعیت استراتژیک، اقتصادی و سیاسی خود دارای دوستان و دشمنان فراوانی است، بایستی خود را برای هر نوع دفاعی آماده کند. شناخت اصول پدافند غیرعامل و تطابق اصول شهرسازی و معماری آن باعث می‌گردد که محل زیست شهری در زمان رخداد پدیده‌های مخرب محیطی و یا حملات احتمالی دشمن از آسیب پذیری کمتری برخوردار بوده و از ایجاد فجایع جبران ناپذیر در مقابل پدیده‌های غیر مترقبه محیطی و انسانی جلوگیری نموده و به طبع آن از به هدر رفتن منابع انسانی و اقتصادی جلوگیری به عمل آید. یکی از سرمایه‌های ملی هر کشوری، مراکز ثقل آن می‌باشند که در صورتیکه بر اساس اصول آمایش دفاعی مورد بررسی قرار گیرند، می‌توانند بصورت طبیعی نقش بسزایی در کاهش خسارات احتمالی حاصل از حملات دشمن به کشورها ایفاء نمایند. از این رو، پژوهش حاضر به بررسی اولویت بندی مراکز ثقل شهری در بندر بوشهر به عنوان یکی از بنادر کشور با عملکرد بالای اقتصادی می‌پردازد. روش تحقیق به کار برده شده استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی می‌باشد. نهایتا جدول SWOT راهبردهای دفاعی برای این شهر پیشنهاد خواهد شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که پراکنش کاربری‌های حیاتی و حساس، کاهش امکان شناسایی کاربری‌های حساس توسط سامانه‌های شناسایی دشمن، بهسازی شبکه معابر موجود در محدوده مراکز مهم به همراه کاهش خطر ناشی از کاربری‌های خطرزا می‌توانند در کاهش خطرات ناشی از حمله دشمن در سطح شهر بوشهر از جمله راهبردهای موثر باشند.

با توجه به این که یکی از ظرفیت های کشورها برای توسعه مبادلات اقتصادی، مناطق مرزی هستند، تاسیس بازارچه های مرزی مشترک در نقاط صفر مرزی ایران و کشورهای همسایهیکی از راهکارهایی است که به منظور توسعه اقتصادی مناطق مرزی و اشتغال‌زایی و نیز جلوگیری از روند مهاجرت مرزنشینان از سوی وزارت کشور در نظر گرفته شده است. با وجود این هدف اما بازارچه های مرزی برای ایفای نقش خود با چالش هایی عمده ای مواجهه هستند. هدف این مقاله تحلیل و بررسی چالش های بازارچه های مرزی در ایران با تاکید بر بازارچه های مرزی استان بوشهر است. سوال اصلی مقاله این است که بازارچه‌های مرزی در ایران و به ویژه استان بوشهر با چه چالش هایی مواجهه هستند؟ علاوه بر این سوال اصلی سوالات فرعی دیگری نیز در این مقاله مطرح می شود از جمله این که بازارچه‌های مرزی دارای چه پیشینه ای در ایران و جهان هستند و این که چه نظریاتی برای تحلیل این بازارچه‌ها ارایه شده است؟ فرضیه‌ای که در این مقاله برای پاسخگویی به این پرسش طراحی شده است این است که به نظر می‌رسد که بین عدم امنیت مرزی، نوسانات نرخ ارز و نرخ تورم و عدم ثبات وضعیت سیاسی کشور و چالش های بازارچه‌های مرزی رابطه معناداری وجود دارد. در پژوهش حاضر سعی شده است، با استفاده از داده های پرسشنامه ای جمع آوری شده در سال 1394 از نمونه 200 نفری در استان بوشهر (فعالان اقتصادی) و روش های آمار استنباطی و آزمون ناپارمتریک دوجمله ای و فریدمن و نرم افزار SPSS به شناخت تهدیدها و عوامل موثر بر عملکرد بازارچه‌های مرزی در استان بوشهر پرداخته شود. برای روایی و پایایی پرسشنامه، از آزمون آلفای کورنباخ استفاده شده است. نتایج این مقاله نشان می دهد که کیفیت راه های ارتباطی، امکانات رفاهی و خدماتی موجود در مسیر راه های منتهی به بازارچه های مرزی، رقابت پذیری ضعیف کالاهای داخلی نسبت به کالاهای خارجی، عدم امنیت مرزی، نوسانات نرخ ارز و نرخ تورم و عدم ثبات وضعیت سیاسی کشور از عوامل تهدیدآمیز در بازارچه های استان بوشهر به شمار می آیند و عواملی نظیر هزینه های حمل و نقل، حمایت های بیمه ای شاغلین و توسعه روابط تجاری با کشورهای هم‌جوار بر عملکرد بازارچه های مرزی تاثیر معنادار دارد.