فهرست مطالب

کتابداری و اطلاع رسانی - سال بیست و یکم شماره 1 (پیاپی 81، بهار 1397)

فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی
سال بیست و یکم شماره 1 (پیاپی 81، بهار 1397)

  • تاریخ انتشار: 1397/02/15
  • تعداد عناوین: 6
|
  • مقاله پژوهشی
  • محمد امین عرفان منش *، مرضیه مروتی صفحات 3-24
    هدف
    زمانی که اطلاعات مهمی در مقاله منتشرشده ای مفقود بوده و یا خطای غیرعمدی در مقاله به وقوع پیوسته باشد، تصحیحات لازم از طریق نگارش اصلاحیه ای از سوی نویسندگان یا سردبیر منتشر می شود تا اطلاعات موجود در مقاله را قابل اطمینان سازد. پژوهش حاضر با هدف مطالعه اصلاحیه مقاله های منتشرشده در مجله های حوزه کتابداری و اطلاع رسانی طی سال های 2006 تا 2015 میلادی انجام شده است.
    روش شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف نوعی مطالعه کاربردی است و با رویکرد توصیفی _ همبستگی و استفاده از شاخص های علم سنجی انجام شده است. جامعه پژوهش شامل اصلاحیه مقاله های حوزه کتابداری و اطلاع رسانی نمایه شده در پایگاه وب آو ساینس طی سال های 2006 تا 2015 است. در مجموع 212 اصلاحیه منتشر شده در 47 مجله با مراجعه به متن کامل اصلاحیه ها مطالعه شد.
    یافته ها
    یافته های پژوهش نشان داد طی بازه زمانی مورد بررسی، به طور متوسط 51/4 مورد اصلاحیه در هر مجله حوزه کتابداری و اطلاع رسانی منتشر شده و سهم مقاله های دارای اصلاحیه به کل مقاله ها در این حوزه معادل 69/0 درصد بوده است. همچنین به طور میانگین، اصلاحیه مقاله ها در فاصله زمانی 7/8 ماه پس از مقاله اصلی منتشر شده اند. یافته های پژوهش نشان داد بیشترین میزان خطا در مقاله های حوزه کتابداری و اطلاع رسانی به ترتیب در قسمت های اطلاعات نویسندگان (03/27 درصد)، منابع (16/14 درصد)، جدول ها (45/12 درصد)، نمودارها (87/6 درصد) و مقدمه (44/6 درصد) رخ داده است. همچنین نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن نشان داد رابطه آماری معناداری میان کیفیت مجله های کتابداری و اطلاع رسانی بر اساس شاخص میانگین ضریب تاثیر و سهم مقاله های دارای اصلاحیه به کل مقاله های مجله وجود ندارد.
    نتیجه گیری
    اصلاح اشتباهات سهوی موجود در مقاله های منتشرشده، وظیفه ای اخلاقی برای پژوهشگران محسوب می شود. مجله های علمی نیز باید نسبت به فرایند داوری حساسیت زیادی داشته و سیاست های روشنی نیز درخصوص نحوه انتشار اصلاحیه ها ارائه کنند.
    کلیدواژگان: اصلاحیه، سلب اعتبار مقاله ها، همتراخوانی
  • حسن بهزادی *، حسن محمودی صفحات 25-54
    هدف
    هدف پژوهش، بررسی نقش یادگیری مشاهده ای بر وضعیت مطالعه دانش آموزان دوره متوسطه بر اساس نظریه شناختی _ اجتماعی بندورا است.
    روش / رویکرد: این پژوهش کاربردی با روش پیماشی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانش آموزان پسر دوره متوسطه نظری شهر چناران تشکیل می دهند. نمونه پژوهش با روش نمونه گیری خوشه ایانتخاب و تعداد 260 پرسش نامه برگشت داده شد. برای گردآوری داده های پژوهش از پرسش نامه محقق ساخته ای استفاده شد که با آزمون آلفای کرونباخ، پایایی آن با 876/. تایید گردید.
    یافته ها
    بیش از60% دانش آموزان اعتقاد داشتند افراد اهل مطالعه در جامعه از احترام و جایگاه خوبی برخوردار نیستند. همچنین بیشتر دانش آموزان اعتقاد داشتند با مطالعه و کتابخوانی نمی توان به موفقیت و ثروت دست یافت. مطالعه غیردرسی جایگاه بسیار پایینی در اوقات فراعت دانش آموزان دارد. بررسی وضعیت مطالعه کتاب در بین آنها نشان داد 5/83 درصد در طول شبانه روز اصلا کتاب غیردرسی نمی خوانند. همچنین یافته ها گویای این است که دانش آموزان در صورت مطالعه، منابع الکترونیکی به ویژه شبکه های اجتماعی را به چاپی ترجیح می دهند. بررسی الگوهای مورد نظر دانش آموزان نیز نشان می دهد آنها کمتر از افراد اهل مطالعه و کتابخوان الگو می گیرند و بیشترین الگوی مورد توجه آنان ورزشکاران و هنرمندان هستند. نتایج دیگر این پژوهش حاکی از آن است که مشاهده رفتار مطالعه دیگران، تاثیر قابل توجهی بر افزایش مطالعه و علاقه مندی به مطالعه در بین دانش آموزان دارد. مشاهده رفتار مطالعه دیگران 46% واریانس متغیر علاقه مندی به مطالعه و همچنین 42% واریانس متغیر میزان مطالعه را در بین دانش آموزان تبیین می کند.
    نتیجه گیری
    چنان که افراد در بسیاری رفتارها از دیگران الگوگیری می کنند، رفتار مطالعه افراد نیز می تواند از مشاهده رفتار دیگران تاثیر بپذیرد و این موضوع می تواند بر میزان مطالعه و علاقه به مطالعه تاثیر بگذارد.
    کلیدواژگان: نظریه شناختی - اجتماعی بندورا، یادگیری مشاهده ای، مطالعه تفننی، مطالعه علمی، دانش آموزان
  • هادی رمضانی*، مهدی علیپور حافظی، عصمت مومنی صفحات 55-99
    هدف
    هدف از انجام پژوهش حاضر مصورسازی و تحلیل شبکه هم تالیفی نهادهای پژوهشی حوزه کتابخانه های دیجیتالی در ایران است.
    روش شناسی: این پژوهش به روش علم سنجی و با استفاده از شاخص های خرد و کلان تحلیل شبکه های اجتماعی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش تعداد 554 مدرک علمی تولیدشده توسط پژوهشگران نهادهای ایرانی با موضوع کتابخانه های دیجیتالیدر قالب کتاب ، مقاله مجله های فارسی و انگلیسی، مقاله همایش های داخلی و خارجی و پایان نامه دوره های کارشناسی ارشد و دکتری داخل کشور تا پایان سال 1392 (2013) است. داده های گردآوری شده به وسیله نرم افزارهای اکسل، اس.پی.اس.اس، نودایکس. ال، یو.سی.آی.نت و وی.ا.اس.ویوور تجزیه وتحلیل شد. همچنین از ابزارهای وبگاه های اوپن هیت مپ و گوگل ترندز نیز بهره برده شد.
    یافته ها
    یافته ها حاکی از رشد صعودی تولیدات علمی، بالا بودن میزان همکاری های درون سازمانی و پایین بودن سهم مشارکت های بین المللی است. نهادهای پژوهشی استان تهران بیشترین سهم از تولیدات علمی و هم تالیفی ها را داشته اند. ماحصل بررسی شاخص های تولید و مرکزیت شبکه همکاری نهادهای پژوهشی از نقش کلیدی و موثر دانشگاه های آزاد واحد علوم وتحقیقات تهران، تهران، آزاد واحد همدان، الزهرا و آزاد واحد تهران شمال در حوزه کتابخانه های دیجیتالی ایران حکایت داشت. همچنین، بررسی شاخص های کلان نیز نمایان ساخت که این شبکه هم تالیفی مستقل از مقیاس بوده و با وجود انسجام پایین، ویژگی های پدیده جهان کوچک را دارد.
    نتیجه گیری
    در کل می توان نتیجه گرفت، تمایل پژوهشگران نهادها برای تشکیل خوشه ها و اجتماعات پژوهشی رو به افزایش است، ولی همچنان ارتباطات ضعیف میان گروه ها از موانع توسعه علمی، یادگیری بیشتر و نوآوری در حوزه کتابخانه های دیجیتالی ایران است.
    کلیدواژگان: کتابخانه دیجیتالی، تولیدات علمی، علم سنجی، شبکه همکاری علمی، شبکه هم تالیفی، تحلیل شبکه های اجتماعی، مصورسازی
  • ندا صیادی *، محمود مرادی، صالح رحیمی صفحات 100-122
    هدف
    بررسی ارزشمندترین پایگاه های اطلاعاتی پیوسته مقاله های لاتین و عوامل اثرگذار بر آنها از دیدگاه دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی با تاکید بر پایگاه های «ساینس دایرکت، اشپرینگر، ابسکو، وب. آو. ساینس، امرالد و آی. تریپل. ایی».
    روش پژوهش: روش پژوهش حاضر پیمایشی است. جامعه آماری تمام دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی در سال تحصیلی 95-1394 به تعداد 4145 نفر است و حجم نمونه با استفاده از فرمول میشل و کارسون، 523 نفر محاسبه شده است. از روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی استفاده شده و ابزار گردآوری اطلاعات پرسش نامه محقق ساخته است. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آمار توصیفی و آمار استنباطی در سطح رگرسیون لجستیک استفاده شده است.
    یافته ها
    پایگاه های اطلاعاتی «ساینس دایرکت»، «وب. آو. ساینس» و «اشپرینگر» به ترتیب با درصدهای فراوانی 0/69 (361 انتخاب)، 8/38 (202 انتخاب) و 7/24 (129 انتخاب) ارزشمندترین پایگاه های اطلاعاتی پیوسته مقاله های لاتین برای پژوهش و مطالعه انتخاب شدند. همچنین، از بین متغیرهای بررسی شده تنها متغیرهای «سطح تحصیلات»، «دانشکده» و «درآمد» ارزشمندی پایگاه های اطلاعاتی لاتین را تحت تاثیر قرار دادند.
    نتیجه گیری
    با توجه به اینکه دانشگاه ها و موسسه های آموزش عالی هزینه فراوانی برای دسترسی به پایگاه های اطلاعاتی پرداخت می کنند، ضروری به نظر می رسد که به تهیه پایگاه های اطلاعاتی ارزشمند تاکید شود.
    کلیدواژگان: ارزش، ارزشمندی، پایگاه های اطلاعاتی لاتین، دانشجویان تحصیلات تکمیلی، دانشگاه رازی
  • مهدی رحمانی *، محسن حاجی زین العابدینی، مریم انصاری صفحات 123-152
    هدف
    هدف از پژوهش حاضر تحلیل برنامه بازاریابی کتابخانه های دانشگاهی دنیا و ارائه الگوی پیشنهادی برنامه بازاریابی خدمات کتابخانه های دانشگاهی ایران است.
    روش
    روش پژوهش حاضر به صورت آمیخته است و از روش های کتابخانه ای، دلفی و پیمایشی توصیفی استفاده شده است. جامعه پژوهش شامل کتابخانه 25 دانشگاه برتر بر اساس رده بندی تایمز بود. روش تجزیه وتحلیل داده ها از نوع توصیفی بود و برای اجرای پژوهش از روش تحلیل محتوای اسناد و تکنیک دلفی استفاده شد. با بررسی برنامه بازاریابی خدمات کتابخانه های دانشگاهی دنیا با رویکرد اکتشافی، ساختار و محتوای این برنامه ها استخراج شد.
    یافته ها
    نتایج پژوهش نشان داد از مجموع 25 کتابخانه دانشگاهی مورد بررسی تعداد 10 کتابخانه برنامه بازاریابی مدون داشتند، 8 کتابخانه فاقد هر گونه برنامه بازاریابی مدون بودند و 7 کتابخانه برنامه بازاریابی داشتند اما به صورت مدون نبود. تحلیل برنامه بازاریابی کتابخانه های مورد بررسی نشان داد چارچوب ساختاری این برنامه ها متشکل از 16 مولفه شامل معرفی، خلاصه، ماموریت، چشم انداز، هدف، مخاطبان، راهبرد، اقدام ها، برونداد، ارزیابی، مسئول، زمان بندی، هزینه ها، بازار، سوات و رقبا بود. همچنین، جهت ارائه برنامه راهبردی برای بازاریابی کتابخانه های دانشگاهی ایران 53 راهبرد ارائه شد.
    نتیجه گیری
    دستاورد این پژوهش، ارائه چارچوبی برای برنامه بازاریابی خدمات به مدیران کتابخانه های دانشگاهی ایران است تا با بهره گیری از آن به جذب مخاطبان و ارتقای فرهنگ مطالعه و کتاب خوانی در کشور کمک شود.
    کلیدواژگان: کتابخانه های دانشگاهی، اصول بازاریابی، کسب درآمد، رده بندی تایمز، کتابخانه های دانشگاهی دنیا، کتابخانه های دانشگاهی ایران
  • رسول عباسی*، الهام رسولی، حسین معینی صفحات 153-179
    هدف
    هدف از این پژوهش، مطالعه تاثیر کیفیت خدمات الکترونیکی بر قصد خرید الکترونیکی کتاب با نقش میانجی اعتماد و تصویر شرکت نزد مشتریان است.
    روش
    پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده ها، توصیفی تحلیلی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش، کلیه دانشجویان دانشگاه های صنعتی شهر تهران (شریف، امیرکبیر و علم و صنعت) است که حداقل یک بار تجربه خرید اینترنتی کتاب را داشته اند. تعداد120 نمونه به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شد. برای سنجش متغیرهای کیفیت خدمات الکترونیکی، تصویر شرکت، اعتماد و قصد خرید به ترتیب از پرسش نامه های استاندارد کاستر (2016)، یو و چانگ (2005)، گیونزی و همکاران(2008) و دیالو (2012) استفاده شد. پایایی و روایی ابزار پژوهش با محاسبه آلفای کرونباخ، پایایی ترکیبی و میانگین واریانس تبیین شده ارزیابی و تایید شد. آزمون مدل مفهومی پژوهش با روش حداقل مربعات جزئی با به کارگیری نرم افزار اسمارت پی ال اس انجام شد.
    یافته ها
    یافته های پژوهش نشان می دهد کیفیت خدمات الکترونیکی بر اعتماد، تصویر شرکت و قصد خرید مشتریان فروشگاه های اینترنتی کتاب تاثیر مثبت دارد. همچنین اعتماد و تصویر شرکت نیز به طور مستقیم و مثبت بر افزایش قصد خرید اثرگذار است.
    نتیجه
    کیفیت خدمات الکترونیکی که در وبگاه های فروشگاه های اینترنتی کتاب ارائه می شود تاثیر زیادی در گرایش افراد به خرید اینترنتی کتاب دارد.
    کلیدواژگان: کتاب، کیفیت خدمات الکترونیکی، اعتماد، تصویر شرکت، قصد خرید اینترنتی کتاب