نشریه پرستاری و مامایی ارومیه
سال پانزدهم شماره 12 (پیاپی 101، اسفند 1396)

سیستم اطلاعات پرستاری، بخشی از سیستم اطلاعات بیمارستانی و مراقبت بهداشتی است که برای کمک به پرستاران در ارائه مراقبت بهتر به بیمار طراحی شده است. عملکرد صحیح این سیستم ها منجر به بهبود یکپارچگی داده های بالینی، بهبود کیفیت مراقبت های پرستاری و تامین نیازهای کاربران می شود؛ اما سیستم اطلاعات پرستاری با مشکلات و چالش هایی روبه رو است. در این راستا مطالعه حاضر باهدف تعیین چالش های موجود در زمینه سیستم اطلاعات پرستاری و ارائه راهکارهایی برای رفع آن ها انجام شده است.
مطالعه حاضر مروری یکپارچه از شواهد است که با استفاده از روش بروم انجام گردید. بدین منظور مطالعاتی که در راستای هدف پژوهشی بودند، به زبان انگلیسی یا فارسی نگارش شده بودند، دسترسی به متن کامل آن ها ممکن بود و سال چاپ آن ها مربوط به ده سال اخیر بود وارد مطالعه شدند و مقالات بی نام، بدون تاریخ از مطالعه حذف شدند. پایگاه های اطلاعاتی CINAHL، EBSCO، SID، Magiran، Iranmedex، PubMed، Medline، Google scholar، Scopus Elsevier، Sciencedirect با کلیدواژه های سیستم اطلاعات پرستاری، سیستم اطلاعاتی، پرستاری، سیستم اطلاعات بیمارستانی مورد جستجو قرار گرفت. درنهایت 23 مقاله وارد مطالعه شدند. داده ها بر اساس روش بروم مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
نتایج تحلیل ها نشان داد که چالش ها و موانع سیستم های اطلاعات پرستاری شامل شش دسته 1) عدم انطباق برنامه های طراحی شده با وظایف پرستاری به علت: الف- فقدان ترمینولوژی استاندارد پرستاری، ب- فقدان مجموعه حداقل داده های پرستاری، 2) فقدان سیستم طبقه بندی مناسب و جامع، 3) عدم پشتیبانی سیستم ها از تصمیم گیری بالینی پرستاری، 4) موانع مربوط به مستندسازی پرستاری: الف: فقدان قالب بندی و گروه بندی گزارش ها ب- بروز مشکلات کامپیوتری و فنی ج- مسائل محرمانگی و امنیت اطلاعات بیمار 5) فاکتورهای فردی، 6) فاکتورهای سازمانی می باشد.
سیستم های اطلاعات پرستاری کامپیوتری به راحتی می توانند نیازهای اطلاعاتی پرستاری را برآورده کنند. این سیستم ها به منظور سازمان دهی اطلاعات، بهبود جریان کارها، اجرای فرایند پرستاری بهبود مراقبت های پرستاری و نیز برای مدیریت داده ها، اطلاعات و دانش به پرستاران کمک می کنند. در همین راستا توسعه سیستم های اطلاعات با از میان برداشتن چالش ها و موانع موجود ضرورت می یابد.

رفلکشن (Reflection) به فارسی، بازاندیشی یا تامل ترجمه شده است. در آموزش، رفلکشن به فرایندی اطلاق می شود که طی آن، افکار به عقب برمی گردند تا تفسیر و تحلیل شوند آغازگر این فرآیند یک واقعه یا یک موقعیت است و پیامد آن افزایش درک و آگاهی است. (1) گرچه اصطلاح رفلکشن بیشتر برای بررسی مقالات و شواهد آن استفاده می شود دیوید باود در کتاب خود به بیان استفاده از آن در یادگیری و آموزش می پردازد. وی رفلکشن را واژه ای عمومی شامل ایده ها و فعالیت های مهم می داند. (2) سندرز در مقاله خود با عنوان استفاده از رفلکشن در آموزش پزشکی، تامل را یک فرآیند فراشناختی می داند که قبل، حین و یا بعد از موقعیت ها رخ می دهد و هدف آن افزایش درک ما از خود (Self) و موقعیت است، به طوری که در موقعیت مشابه آینده آگاهانه تر با آن روبرو شویم (1). و گانیه بر این اعتقاد است که در فراشناخت (Metacognition)، پردازش درونی از راهبردهای شناختی برای نظارت و کنترل فرایند یادگیری استفاده می کند (3). نرمند و همکاران، اثر رفلکشن پیپر بر درک دانشجویان از دوره (AIS Course) را بررسی نموده و نتیجه گرفته که اثر انگیزشی مثبتی بر یادگیری آنان از دوره مذکور داشته است. (4) هاتون در طی پژوهش خود، یک چارچوب را برای انواع رفلکشن جهت آموزش معلمان ارائه می دهد. (5) یکی از ابزارهای انجام این کار، نوشتن گزارش بازاندیشی می باشد. رفلکشن پیپر (Reflection paper) یک ابزار خودارزیابی (Self-assessment) از شخص یا افراد است که می توان از اطلاعات به دست آمده از آن در موقعیت های مختلف آموزشی، در جهت شناسایی نیازهای آموزشی و نیز شناسایی دیدگاه و نظرات مختلف فراگیران استفاده کرد. گیلبرت در کتاب «راهنمای آموزش برای تعلیم بهداشت کاران از آقای ج. میلر چنین نقل قول می کند که: «دانشجویان بزرگ ترین منبع آموزشی یک موسسه آموزشی هستند که هیچ گاه مورد استفاده قرار نمی گیرند» که این گفته خود مبین اهمیت نظر و آرا دانشجو به عنوان درگیرترین عضو در فرایند آموزش می باشد که توجه به رفلکشن پیپرها از این نظر حائز اهمیت می باشد. رفلکشن پیپر، می تواند باعث تقویت مهارت فراشناختی (Metacognition) گردد.
این راهبرد یا مهارت قابل آموزش است و ارتباط زیادی به دانش از پیش آموخته شده دارد. درواقع رفلکشن پیپر می تواند موارد مهمی را در اختیار معلم قرار دهد تا برای تسهیل و بهبود تدریس خود از آن استفاده کند. همچنین در رفلکشن پیپر مواردی توسط دانشجو به عنوان مشکل و معضل بیان می شود که این موارد می تواند طیف مختلفی را شامل شود از اینکه واقعا مشکل عمومی و گریبان گیر همه است یا اینکه یک نظر شخصی مبتنی بر تجربه یا شهود وی بوده است. مشکل ازآنجاست که طبیعتا فرادهنده یا معلم قادر به ذهن خوانی فراگیر یا دانشجو نیست و از سوی دیگر در بسیاری از موارد دانشجو قادر به بیان مناسب مشکلات نیست یا به هر دلیل دیگری نتوانسته به سیستم آموزشی بازخورد لازم را ارائه دهد. در رفلکشن پیپر دانشجو تجارب عینی خود را می نویسد که یکی از مراحل یادگیری بر طبق چرخه یادگیری کلب نیز می باشد، در نتیجه نوشتن رفلکشن پیپر به عنوان یک فعالیت یادگیری، می تواند باعث آگاهی و ارزیابی دانشجو از وضعیت خود گردد و مزایای دیگری مانند شناسایی و مشخص شدن مشکلات آموزشی، فرصت های یادگیری و نیز تعیین نقاط قوت و ضعف فراگیر و حتی سیستم آموزشی را نیز دارا می باشد از طرف دیگر فرایندهای یاددهی و یادگیری نیاز به بررسی و وجود ابزاری دارد که علاوه بر اینکه بایستی نقص آموزشی یا سیستمی را نشان دهد، منجر به -بهبود آن نیز گردد و نوشتن رفلکشن پیپر می تواند به این مهم، کمک شایانی نماید.

جمله حذف شد ورود به دانشگاه، رویداد مهمی در زندگی دانشجویان است و افزایش فشار تکالیف درسی، نفوذ گروه همسالان، افزایش محبوبیت و دسترسی آسان به مواد، موجب گرایش به مصرف مواد می شود. سلامت و بهداشت روانی دانشجویان به عنوان نخبگان جامعه یکی از نگرانی های برنامه ریزان و تصمیم گیرندگان در سطح کلان است. لذا این پژوهش توصیفی-تحلیلی باهدف تعیین فراوانی مصرف مواد و عوامل موثر بر مصرف آن، در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شهر ارومیه انجام شد.
این مطالعه یک پژوهش توصیفی-تحلیلی و از نوع مقطعی می باشد که بر روی 538 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی ارومیه که مشغول به تحصیل بودند انجام پذیرفت. نمونه گیری با روش نمونه گیری چندمرحله ای انجام پذیرفت. جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه ی محقق ساخته استفاده شد. روایی صوری پرسشنامه توسط نظرات اصلاحی 6 نفر از اساتید صاحب نظر در این زمینه انجام و پایایی پرسشنامه با استفاده از روش آزمون-آزمون مجدد تعیین شد. داده ها با استفاده از نرم افزار spss نسخه ی 23 تجزیه و تحلیل شد. از آمار توصیفی، برای توصیف داده ها و آزمون کای دو، برای بررسی ارتباط بین متغیرهای مستقل بر مصرف مواد، استفاده شد.
نتایج نشان داد، (3/28 درصد) دانشجویان، مصرف سیگار و قلیان، (5/12 درصد)، مصرف مشروبات الکلی و (7/14 درصد)، مصرف مواد اعتیادآور داشتند. آزمون کای-دو نشان داد، بین مصرف سیگار و قلیان با جنسیت و وضعیت اقامت هم چنین، بین مصرف مشروبات الکلی با جنسیت، وضعیت اقتصادی خانواده و وضعیت اقامت و بین مصرف مواد اعتیادآور با وضعیت اقتصادی خانواده و وضعیت اقامت ارتباط معنادار وجود دارد (05/0p<). از عوامل موثر بر مصرف مواد، شکست عاطفی (7/57 درصد)، فشار روحی-روانی (9/54 درصد)، کمبود محبت والدین (36 درصد)، احساس تنهایی (6/32 درصد)، تسکین درد (30 درصد)، کسب لذت (8/26 درصد) و بی هدف بودن در زندگی (25 درصد) دارای بیشترین فراوانی بودند.
با توجه به مصرف مواد در دانشجویان و نقش عوامل روحی- روانی در گرایش آن ها به مصرف مواد، پیشنهاد می شود، مسئولین و صاحب نظران آموزشی در سطح کلان، جهت کنترل عوامل موثر بر مصرف مواد و درنتیجه ارتقای سلامت جسمانی-روانی دانشجویان برنامه ریزی نمایند.

علاوه بر دردی که بیمار به علت شکایت اصلی خود ممکن است داشته باشد، مداخلات دردناک و درمانی اقداماتی هستند که می توانند باعث درد و رنج برای بیمار شوند. مطالعه حاضر باهدف تعیین فراوانی و نوع مداخلات دردناک صورت گرفته و روش های کنترل درد این مداخلات در بیماران ترومایی مراجعه کننده به اورژانس انجام گردید.
این مطالعه یک پژوهش توصیفی مقطعی است که بر روی بیماران ترومایی مراجعه کننده به اورژانس در طول مدت 10 روز متوالی انجام شده است. بیماران با روش نمونه گیری غیر احتمالی مستمر و طبق معیارهای ورود وارد مطالعه گردیدند. جهت کسب اطلاعات از یک چک لیست محقق ساخته که شامل ابزار اندازه گیری شدت درد نمره ای و سایر اطلاعات مرتبط با مداخلات دردناک و روش کنترل درد بود، استفاده شد. اطلاعات در نرم افزار SPSS نسخه شانزده وارد و آزمون های آماری توصیفی و تحلیلی انجام شد.
میانگین سنی 400 بیمار تحت مطالعه 37/13±43/35 سال بود، که از این میان (7/81 درصد)326 نفر مذکر بودند. در کل برای (2/61 درصد)245 بیمار مداخله دردناک صورت گرفت. بیشترین مداخله دردناک صورت گرفته بخیه (8/21درصد) بوده است. میانگین شدت درد قبل و بعد از مداخله دردناک به ترتیب 69/2±35/6 و 6/2±57/5 از مقیاس درد ده نمره ای بود. آزمون تی زوجی تفاوت معنی داری را بین شدت درد قبل و بعد از مداخلات دردناک نشان داد (P=0/001).
مطالعات بیشتر و جامع تر در مورد مداخلات دردناک و کنترل درد ناشی از آن که دردی در حد متوسط برای بیمار ایجاد می کند نیاز است. باید به اقدامات برای کنترل درد مداخلات، تنوع و کمیت آن ها با توجه به عوارض و محدودیت های هر روش توجه شود.

خستگی و اختلالات خواب دو علامتی هستند که اکثر بیماران مبتلا به ام اس آن را تجربه می کنند و می تواند بر روی فعالیت های روزانه آن ها اثرگذار باشد. هدف از این مطالعه بررسی اثر تکنیک آرام سازی پیش رونده عضلانی بر روی خستگی و اختلالات خواب ناشی از ام اس در دو گروه مداخله و شاهد است.
این مطالعه نیمه تجربی بر روی 50 بیمار مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس با تخصیص تصادفی به دو گروه مداخله و کنترل انجام شد که طی 7 هفته تحت مداخله آرام سازی عضلانی قرار گرفتند. ابزار تحقیق در این مطالعه شامل پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک، پرسشنامه سنجش شدت خستگی و پرسشنامه بررسی کیفیت خواب پترزبورگ بود. برای بررسی داده ها از آمار توصیفی، آنالیز واریانس یک طرفه، آزمون t زوجی و آزمون t مستقل استفاده شد.
جمع نمرات شدت خستگی پس از مداخله در گروه کنترل 31/0±06/5 بود که این میزان در گروه مداخله 39/0± 05/4 بود و مداخله توانسته بود به صورت معنی داری باعث کاهش شدت خستگی در بیماران ام اس شود (023/0=p). جمع نمرات کیفیت خواب پس از مداخله در گروه کنترل 91/0±04/12 بود و این میزان در گروه مداخله 62/0± 6 بود که این اختلاف نیز ازنظر آماری معنی دار بود و مداخله باعث افزایش کیفیت خواب در این بیماران شد (001/0>p).
یافته های این پژوهش نشان داد که مداخله آرام سازی عضلانی می تواند به نحو موثری کیفیت خواب را در بیماران ام اس افزایش و شدت خستگی آن ها را به طور موثری کاهش دهد.

پرستاران به علت سروکار داشتن با اقشار جامعه و بیماران، نیاز به سلامت روان کامل برای ادامه حرفه پرستاری دارند. از طرفی سلامت روان با افزایش خودکارآمدی نیز می تواند بهبود یابد. هدف از مطالعه حاضر تعیین همبستگی خودکارآمدی با سلامت روان پرستاران و سرپرستاران شاغل در بیمارستان های آموزشی شهر بندرعباس می باشد.
تحقیق حاضر مطالعه ای توصیفی - همبستگی است. 115 نفر از پرستاران و سرپرستاران شاغل در بیمارستان های آموزشی شهر بندرعباس در سال 1390 به روش نمونه گیری طبقه ای نسبتی وارد مطالعه شدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه روا و پایا شده سه قسمتی متشکل از اطلاعات دموگرافیک، پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ، پرسشنامه خودکارآمدی عمومی بود. داده ها با استفاده از spss نسخه 18 و با آزمون های آماری توصیفی (میانگین-انحراف معیار) و آمار استنباطی (ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون) در سطح معنی دار p<0.05 مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت.
میانگین سنی پرستاران 88/29 (09/6 =SD) و سرپرستاران 51/41 (64/5=SD) بود. 84 نفر پرستار و 31 نفر سرپرستار بودند. بین خودکارآمدی با سلامت روان در پرستاران (455/0-=R و 001/0> P) و سرپرستاران (642/0-=R و 001/0> P) ارتباط معنی دار از نوع همبستگی منفی وجود داشت. کارکرد اجتماعی در بین پرستاران و اضطراب، بی خوابی در بین سرپرستاران پیشگویی کننده قوی خودکارآمدی و سلامت روان بود.
توجه به باورها و تصورات افراد از توانایی های خود برای بهبود بهداشت روانی، برگزاری کارگاه ها و کلاس های آموزشی مقابله با استرس شغلی، کاهش تعارضات شغلی، محیط سازگار و مساعد می تواند در ارتقاء هر چه بیشتر سلامت روان پرستاران و سرپرستاران مثمر ثمر واقع گردد.

بهبود شرایط زندگی و افزایش طول عمر و امید به زندگی، پدیده سالمندی را به دنبال داشته است. پدیده افزایش جمعیت سالمندان یکی از مهم ترین چالش های اقتصادی، اجتماعی و بهداشتی در قرن حاضر به شمار می رود. لذا تحقیق حاضر، باهدف بررسی رابطه حمایت اجتماعی با سلامت اجتماعی و روانی در بین سالمندان شهر خرم آباد انجام شد.
روش مورداستفاده در پژوهش، پیمایشی و ابزار جمع آوری اطلاعات پرسش نامه حمایت اجتماعی وایکس و پرسش نامه استاندارد سلامت عمومی گلدبرگ و هیلر بود. جامعه آماری، شامل کلیه شهروندان سالمند بالای 65 سال و حجم نمونه 337 نفر انتخاب شد. روش نمونه گیری ترکیبی از طبقه ای و خوشه ایچندمرحله ای بود که داده ها از شش محله منتخب در شهر خرم آباد در سال 1396 جمع آوری شدند. داده ها با روش ضریب همبستگی پیرسون، آزمون رگرسیون خطی چندگانه و آزمون مقایسه میانگین t مستقل با استفاده از نرم افزار SPSS-21 تحلیل شدند.
یافته ها حاکی است که مولفه های حمایت اجتماعی با سلامت اجتماعی و روانی سالمندان مرتبط است و این ارتباط ازنظر آماری معنی دار است (001/0

بحث و نتیجه گیری

با توجه به نتایج به دست آمده می توان گفت، هرچه حمایت اجتماعی از سالمندان بیشتر باشد آنان از سلامت اجتماعی و روانی بیش تری بهره مند می شوند. این یافته ها حاوی کاربردهای درمانی مهمی در خصوص اهمیت این متغیرها در افزایش سلامت اجتماعی و روانی سالمندان می باشد.

کلیدواژگان: حمایت اجتماعی، سالمندان، سلامت اجتماعی، سلامت روانی

هدف پژوهش حاضر تعیین رابطه نگرانی های دوران بارداری، کیفیت زندگی و افسردگی با سلامت عمومی زنان باردار بود.
روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری کلیه زنان باردار شهر تبریز که از اول تیر تا آخر مرداد 1395 به مطب متخصصان زنان و زایمان، بیمارستان ها و دفتر کار مامایی این شهر مراجعه کرده بودند، تشکیل می دادند که تعداد آن ها 420 نفر بودند. نمونه آماری تعداد 200 زن باردار است که به روش نمونه گیری در دسترس و بر اساس جدول مورگان از مطلب های متخصصین زنان و زایمان انتخاب شده و موردبررسی قرار گرفتند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های سلامت عمومی گلدبرگ، نگرانی های دوران بارداری آلدردسی و لین، کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی و افسردگی بک استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با روش آماری ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون (هم زمان) انجام گرفت.
نتایج پژوهش نشان داد که متغیر سلامت جسمی کیفیت زندگی قادر به پیش بینی سلامت عمومی است. افسردگی با سلامت عمومی رابطه منفی و معنی داری وجود دارد. نگرانی درباره هیجان بارداری نیز قادر به پیش بینی سلامت عمومی است. از سویی نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که متغیرهای افسردگی، نگرانی های دوران بارداری و کیفیت زندگی قادر به پیش بینی متغیر سلامت عمومی در زنان باردار می باشند.
سلامت عمومی زنان باردار یکی از مسائل مهم دوران بارداری است و نتایج این پژوهش می تواند مورداستفاده پزشکان و متخصصان حوزه بارداری قرار گیرد.