Journal of Geotechnical Geology
Volume:6 Issue: 2, 2010

بر اساس مطالعات صورت گرفتهی بیواستراگرافی بر روی سازند آب تلخ در حوضهی کپهداغ، حاکی از آن است که فرامینیفرهای آن سازند در برش مزدوران (کپه داغ) 6 بایوزون با سن کامپانین پیشین- مایستریشتین پسین را نشان میدهند. لیتولوژی عمدهی سازند آب تلخ، از مارن خاکستری تشکیل شده و ضخامت آن 5/793 متر اندازهگیری شد. مرز زیرین آن با سازند آب دراز، همشیب، همراه با پیوستگی و مرز بالایی آن با سازند نیزار هم به صورت همشیب و پیوسته میباشد. در این مطالعات، 24 گونه فرامینیفرپلانکتونی از 11 جنس شناسایی و معرفی شد.

سازند سورمه از گروه خامی، ژوراسیک پیشین - پسین، به طور عمده از سنگهای کربناته ساخته شده است و از سازند زیرین و زبرین خود با ناپیوستگی فرسایشی جدا میشود. قاعدهی رخساره های کربناتهی بخش آغازین سازند یاد شده با زون لیتیوتیس (Lithiotis zone) مشخص میشود. حد بالایی ژوراسیک میانی در فارس (شمال خاوری شیراز)، در راس زون زیستچینهای فندرینا (Pfenderina) انتخاب میشود. افق ماسه سنگ قرمزرنگ در منطقه ی مورد مطالعه (کوه گدون) را میتوان ناشی از عملکرد فاز سیمرین میانی دانست. هشت ریزرخسارهی کربناته شامل چهار ریزرخسارهی دریایی باز کم عمق و عمیق (O)، دو ریزرخسارهی سدی (B) و دو ریزرخسارهی کولابی (L) در این سازند شناسایی شده اند. در برش کوه گدون، مشخص شده است که یک سطح انحلال یافته از برش انحلالی در پایانهی سازند سورمه وجود دارد بنابراین مرز ژوراسیک- کرتاسه در کوه گدون ناپیوسته میباشد.

Bozorgniella qumiensis، یکی از گونه های شناسایی شده در نهشته های سازند آسماری در برش چین هشناسی علمدار در شمال شرق بهبهان، استان خوزستان می باشد. این گونه از 11 نمونه در بین 109 نمونهی برداشت شده، تشخیص داده شد. سازند آسماری در برش مورد مطالعه از سنگآهک و با ضخامت 6/256 متر تشکیل شده و بهطور همشیب بر روی سازند پابده و با ناپیوستگی همشیب در زیر سازند گچساران قرار دارد . براساس تجمع و گسترش چینه شناسی 36 جنس و 56 گونه فرامینیفرا بنتونیک شناسایی شده در این برش، سن نهشته های سازند آسماری الیگوسن (روپلین پسین شا تین) تا میوسن پیشین (اکیتانین- بوردیگالین) می باشد. گونه ی Bozorgniella qumiensis که توسط رهقی از ناحیهی قم و سازند قم با سن اکیتانین معر فی شده است، در برش علمدار با سن الیگوسن (روپلین پسین- شاتین) تا اکیتانین پیشین مشاهده شد.

نانوفسیل های آهکی و فرامینیفر های پلانکتون دارای محدودهی چینه شناختی کوتاه و گسترش جغرافیایی وسیع هستند، لذا از این دو گروه فسیلی می توان جهت تقسیمات زیست چینهای و تطابق استفاده کرد. بدین سبب و به علت عدم انجام اینگونه مطالعات تطابقی، نانوفسیل های آهکی سازند گورپی در نواحی غرب شیراز تحت مطالعه قرار گرفت. این سازند از شیل و به طور جزیی از آهک مارنی تشکیل شده است. در نتیجهی این مطالعه و براساس نانوپلانکتونهای آهکی و فرامینیفرهای پلانکتون به دست آمده، سن سانتونین آغازی تا ماستریشتین پسین برای این سازند پیشنهاد می گردد که با زون های CC14-CC26 از زون بندی سیسینگ (Sissingh,1977) و بایوزون های Dicarinella concavata - Dicarinella asymetrica zone تا بایوزون Abathomphalus mayaroensis zone? از زون بندی جیمز و وایند (James & Wynd, 1965) همخوانی دارد.

سازند آسماری در میدان نفتی لالی واقع در 40 کیلومتری شمال غرب مسجد سلیمان، یک توالی ضخیم آهکی، آهک شیلی و آهک دولومیتی-انیدریتی (جمعا حدود 400 متر)، با سن میوسن زیرین می باشد. این سازند در میدان یاد شده، فاقد آسماری تحتانی بوده و دارای عضو تبخیری کلهر و انیدریت قاعده ای است. مطالعه ی 160 مقطع نازک حاصل از مغزه ها (30 عدد) و خرده های حفاری سازند آسماری در چاه های 20 و 22 میدان نفتی لالی، منجر به شناسایی 10 میکروفاسیس در شش کمربند رخسار های شامل سوپراتایدال، اینترتایدال، لاگون، سد ماس های یا شول، دریای باز کم عمق و حاشیه حوضه، شده و مشخص گردید که این سازند در یک محیط رمپ کربناته از نوع هموکلاین نهشته شده است. از فرآیندهای دیاژنزی در سازند آسماری، میتوان به تراکم فیزیکی و شیمیایی، سیمانی شدن، انحلال و ایجاد تخلخ لهای عمدتا حفره ای و کانالی، نوشکلی، دولومیتی شدن، انیدریتی شدن، فابریک ژیوپتال، شکستگی ها، میکرایتی شدن و فرآیندهای زیستی اشاره کرد. در رابطه با کیفیت مخزنی سازند، تخلخلهای حاصل از شکستگ یها، نقش مهمتری را ایفا نموده اند و تخلخلهای حفره ای و کانالی به دلیل گستردگی کمتر، نقش چندانی را نداشته اند. این فرآیندها در سه محیط دیاژنز دریایی، متیوریک و دفنی اتفاق افتاد هاند.

طی مطالعاتی که بر روی فسیلهای مهره دار از دیرباز انجام شده بود، تاکنون نمونه ای از انگشتان و استخوان قلمدست (metacarpal) اسب های گذشته (هیپاریون ها) یافت نشده بود و به همین جهت عقاید متفاوتی مبنی بر وجود هیپاریو نها در ایران وجود داشت. براساس کاو شها و یافته های جدید، نمونه ای از استخوان دست این جنس، به دست آمد که با داشتن سه انگشت مجزا و مشخص که انگشت سوم بزرگتر از انگشتان کناری است، وجود هیپاریون در ایران را، اثبات می نماید.

در این تحقیق، نانوفسیلهای آهکی برش سپیدان در سازند گورپی مورد مطالعه قرار گرفت. بر آن اساس تعداد 12 خانواده و 18 جنس و 45 گونه شناسایی شدند. با توجه به گسترش چینهشناسی نانوپلانکتونهای آهکی، سازند مورد مطالعه با زون بندی استاندارد جهانی از زون CC14 تا CC26 مطابقت داشت و سن سازند گورپی از سانتونین پسین تا ماسترشتین تعیین شد.

طبقات استخواندار مراغه یکی از لایه های حاوی فسیلهای پستانداران شناخته شده ی میوسن پایانی- پلیوسن زیرین می باشد که در شمال و شرق شهرستان مراغه و در شی بهای جنوبی کوه آتشفشانی سهند، آذربایجان، شمال غرب ایران، واقع شده است. فونای مراغه، به خاطر شباهتی که به فونای پستانداران سایر کشورها نظیر ترکیه و یونان دارد و نیز بهعنوان یکی از حلقه های ارتباطی فونای ساوانا در پونسین، از لحاظ پالیواکولوژیکی و پالیوجغرافی، حایز اهمیت است. در این منطقه، محیط گذر درخت زار-علفزار به استپی بوده است. فسیل های پستانداران در یک محیط رسوبی رودخان های - نیمه دریاچه ای- سیلابی و با حمل شدگی انتخابی توسط آب به فرم لنزی شکل در بین رسوبات مدفون شده اند. سه گونهی آنتیلوپ، Prostrepsiceros rotundicornis، Oioceros atropatenes و Protragelaphus skouzesi، مربوط به خانواده ی بوویدهآ، پستانداران، از میوسن فوقانی توسط هسته های شاخ و چند ردیف دندانی منسوب به آنها، مورد مطالعه قرار می گیرند.