فهرست مطالب

دانش و توسعه - پیاپی 25 (زمستان 1387)

مجله دانش و توسعه
پیاپی 25 (زمستان 1387)

  • 220 صفحه، بهای روی جلد: 3,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1388/05/20
  • تعداد عناوین: 10
|
  • محمدحسین حسین زاده بحرینی، علی اکبر ناجی میدانی، فرشته چمانه گیر صفحه 1
    افزایش کارایی در مؤسسات مالی که از مهمترین نهادهای اقتصادی هر کشوری به شمار می روند، یکی از اقدامات اساسی در مسیر توسعه اقتصادی کشورهاست. بررسی تطبیقی و محاسبه کارایی بانک های دولتی و خصوصی در ایران موضوع پژوهش حاضر است. در این تحقیق از روش تحلیل پوششی (فراگیر) داده ها (DEA)، که نوعی روش برنامه ریزی خطی می باشد، استفاده شده است. در این نوشتار ضمن پرداختن به ساختار نظام بانکی در ایران، کارایی اقتصادی دو گروه بانک های خصوصی و دولتی، با فرض بازدهی متغیر نسبت به مقیاس مورد بررسی و مقایسه قرار می گیرد. در این تحلیل، از دو نگرش واسطه ای با رویکرد درآمدی و نگرش واسطه ای با رویکرد ارزش افزوده استفاده می کنیم. محاسبه کارایی با استفاده از رویکرد نخست نشان می دهد کارایی اقتصادی بانک های دولتی بیشتر از بانک های خصوصی است که علت آن نیز پایین بودن میزان کارایی تخصیصی بانک های خصوصی به دلیل تازه تاسیس بودن و نیز دیدگاه های مدیریتی متفاوت این نوع بانک ها در استفاده از نهاده های تولید است. در نگرش دوم، ملاحظه می شود که کارایی اقتصادی بانک های خصوصی بیشتر از بانک های دولتی است و علت اصلی آن بالا بودن میزان کارایی فنی در این بانک ها است. در انتها نتیجه گیری می شود که به دلیل عملکرد نسبتا رضایت بخش بانک های خصوصی و نیز ابلاغ بند های ذیل اصل 44 قانون اساسی مبنی بر خصوصی سازی برخی از بانک های دولتی، لازم است که به منظور کارآمدتر شدن سیستم بانکی کشور زمینه برای حضور بانک های خصوصی فراهم تر شود تا عرصه رقابت میان دو گروه بانک ها، ارتقای سطح کیفیت و کارایی اقتصادی آنها امکان پذیر گردد
    کلیدواژگان: کارایی فنی، کارایی تخصیصی، کارایی اقتصادی یا کارایی کلی، تحلیل پوششی (فراگیر)، داده ها، نگرش واسطه ای با رویکرد درآمدی، نگرش واسطه ای با رویکرد ارزش افزوده
  • احمد جعفری صمیمی، محمدهادی رجایی صفحه 31
    هدف این مقاله بررسی اثر اعمال سیاست های متعارف و نامتعارف بر رشد اقتصادی تعدادی از کشورهای در حال توسعه می باشد. در دهه های اخیر و با تاسیس بانک جهانی و صندوق بین المللی پول به عنوان متولیان الگوی رشد نئوکلاسیکی، همواره بسته های سیاستی به عنوان سیاست های متعارف برای رشد اقصادی کشورهای در حال توسعه معرفی شده اند،که حاوی یک سری دستورالعمل های خاص مانند کاهش نقش دولت، آزاد سازی سرمایه و... می باشند. اما تجربه ناموفق آن دسته از کشورهای در حال توسعه که به اعمال سیاست های مذکور پرداختند، حاکی از این مطلب است که اعمال سیاست های متعارف اقتصادی برای کشورهای در حال توسعه منجر به کاهش بهره وری سرمایه، کاهش رشد اقتصادی، رشد سرمایه گذاری غیر مولد و بحران های مالی شده است. درمقاله حاضر با توجه به اطلاعات سال های2003-1990 و با استفاده از الگوی اقتصادسنجی Panel تاثیر سیاست های متعارف و نامتعارف بر رشد اقتصادی تعدادی از کشورهای در حال توسعه بررسی شده است. نتایج مقاله حاضر حاکی از این است که اعمال سیاست های نامتعارف با عنایت به نقش سرمایه گذاری، اثر معناداری بر رشد اقتصادی دارد اما اعمال سیاست های متعارف در کشور های در حال توسعه با توجه به سطح پایین کارایی بازار و نیز وجود موانع ساختاری در این کشور ها اثر معناداری بر رشد اقتصادی ندارد.
    کلیدواژگان: سیاست های متعارف، سیاست های نامتعارف، الگوی اقتصادسنجی Panel، رشد اقتصادی، کمک های خارجی
  • مهدی مرادی، محمدعلی فلاحی، زهره سلطانیان صفحه 49
    مدیران شرکت ها تلاش می کنند از طریق مدیریت سود، رشد سودآوری شرکت را به گونه ای نشان دهند که باعث افزایش سطح بازده مورد انتظار شود. مهمترین ابزاری که برای این منظور استفاده می کنند اقلام تعهدی است. تحقیقات انجام شده در مورد مدیریت (دستکاری) سود در شرایط مختلف نشان می دهد مدیران به صورت فرصت طلبانه بر سود خالص مدیریت می کنند. هدف مطالعه حاضر بررسی اثر چرخه های بازار سهام بر واکنش سرمایه گذاران نسبت به تغییرات غیرمنتظره اقلام تعهدی است. به این منظور بازار سهام ایران را در فاصله سال های 83-1380 به سه چرخه یعنی زمانی که قیمت سهام افزایش قابل ملاحظه دارد، زمانی که قیمتها افزایش اندکی دارد و زمانی که قیمت سهام رشد متوسطی دارد تقسیم کرده و عکس العمل سرمایه گذاران در نمونه 66 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در این سه دوره مورد آزمون قرار گرفته است. نتایج بیانگر این است که مدیریت سود شرکت ها نمی تواند عامل بازدارنده ای در نحوه سرمایه گذاری افراد باشد و هم چنین شرایط بازار و وجود سرمایه گذاران حرفه ای و غیرحرفه ای تاثیر به سزایی در این امر ندارد.
    کلیدواژگان: چرخه های بازار سهام، مدیریت سود، اقلام تعهدی، اقلام تعهدی اختیاری، بازده غیر عادی
  • علیرضا شکیبایی، عباس افلاطونی، لیلی نیکبخت صفحه 67
    در این مقاله رابطه بین قیمت نفت و نرخ ارز، در کشورهای عضو اوپک مورد بررسی قرار گرفته است. جهت برآورد رابطه بلند مدت بین نرخ ارز واقعی و قیمت واقعی نفت، از داده های ماهانه و تلفیق شده مربوط به هفت کشور از اعضای اوپک 1/1995 تا 12/2006 استفاده شده است. در ابتدا وجود هم جمعی بین نرخ ارز و قیمت نفت آزمون شده است. آزمون هم جمعی داده های تلفیق شده، وجود رابطه تعادلی بلند مدت را بین قیمت های واقعی نفت و نرخ های ارز تایید می کند. برآورد مدل نشان داده است که قیمت های نفت ممکن است منبع عمده نوسانات نرخ ارز باشند. همچنین مدل های مقید، اثرات ثابت و اثرات تصادفی ارائه شده و برای انتخاب مدل مناسب، از آزمون های F مقید و نیز آزمون هاسمن استفاده شده است. در نهایت، نتایج نشان داد که بین نرخ ارز و قیمت نفت رابطه بلند مدت وجود دارد.
    کلیدواژگان: نرخ ارز واقعی، قیمت های واقعی نفت، داده های تابلویی، مدل مقید، مدل اثرات ثابت، مدل اثرات تصادفی
  • شمس الدین ناظمی، سعید مرتضوی، ناهید امینی صفحه 87
    با توجه به توسعه روزافزون و استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در تمامی شئون و جنبه های مختلف زندگی فردی، اجتماعی و به ویژه سازمانی و همچنین با در نظر گرفتن نقشی که مالیات به عنوان مهمترین منبع درآمد مستمر دولت ایفا می کند، پژوهش حاضر ضمن طراحی و ارایه فرم اظهارنامه الکترونیکی، سطح آمادگی مدیران و کارشناسان ذیربط را در استقرار اظهارنامه مالیاتی الکترونیکی با توجه به الزامات سخت افزاری و نرم افزاری این سیستم مورد بررسی داده است. جامعه آماری شامل 90 نفر از مدیران اداره امور مالیاتی خراسان رضوی و همچنین تیم تصمیم متشکل از 7 نفر از کارشناسان و کارشناسان ارشد واحد رایانه اداره امور مالیاتی می باشد. اطلاعات مورد نیاز از طریق انجام مصاحبه اولیه، پرسشنامه، مشاهده و داده های ثانویه جمع آوری شده است.
    یافته های حاصل از فرایند تحقیق و مشاوره با کارشناسان رایانه گرچه مدلی کاربردی برای تنظیم و ارایه اظهارنامه مالیاتی الکترونیکی را ارایه داده است اما استقرار این سیستم به لحاظ کاستی ناشی از عدم آمادگی سازمان از جهت امکانات سخت افزاری و نرم افزاری از یک سو و نیاز به فرهنگ سازی از سوی دیگر دامنه زمانی خاص خود را جهت استقرار پایدار مدل پیشنهادی طلب می کند.
    کلیدواژگان: آمادگی سازمانی، اظهارنامه مالیاتی الکترونیکی، فناوری اطلاعات، اتوماسیون اداری
  • سعید صمدی، آمنه شهیدی، فرزانه محمدی صفحه 113
    صنعت برق در جهان، بیش از صد سال قدمت دارد و هر کشوری با توجه به این که دولت یا بخش خصوصی به چه میزان در صنعت برق دخالت دارد، ساختار تولیدی را برای خود انتخاب کرده است. اما به طور کلی اکنون در سرتاسر جهان، صنعت برق در حال حرکت به سمت بازارهای رقابتی و فرآیند تجدید ساختار است. صنعت برق در ایران نیز در حال گذار از ساختار انحصار طبیعی به بازارهای رقابتی و ساختار جدیدی است که تولید کنندگان برای فروش انرژی به رقابت با یکدیگر می پردازند. در چنین شرایطی مطالعه وضعیت اقتصادی صنعت برق در ایران از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در مقاله حاضر تلاش شده است با استفاده از مدل های هم جمعی و ARIMA، تقاضای برق مصرفی در ایران برآورد و پیش بینی گردد. نتایج حاصل از تحقیق، گویای این واقعیت است که واکنش مصرف کنندگان برق در ایران به تغییرات درآمد و قیمت کاملا محدود است و بنابراین نیاز به طراحی مقررات اقتصادی در بازار برق ایران وجود دارد. همچنین پیش بینی های مربوط به تقاضای برق در آینده نشان می دهد که تقاضای سرانه برق با نرخ رشد سالانه 4/4 درصد افزایش می یابد که حاکی از رشد بسیار بالای مصرف برق در ایران می باشد
    کلیدواژگان: تقاضای برق ایران، پیش بینی، هم جمعی، مدل ARIMA
  • رحیم دلالی اصفهانی، رسول بخشی دستجردی*، جعفر حسینی صفحه 137

    در این مطالعه نرخ ترجیح زمانی به عنوان مهمترین ریشه بهره، از طریق عوامل تعیین کننده آن، مورد بررسی و نقد قرار می گیرد. در ادامه به مطالعه عوامل متاثر از ترجیح زمانی پرداخته می شود. مهم ترین متغیر تاثیرپذیر، نرخ پس انداز است؛ به گونه ای که هر چه اندازه پارامتر ترجیح زمانی بیشتر باشد، حجم بهینه پس انداز کمتر خواهد شد. این مساله مورد تایید اقتصاددانان مختلفی است. بر اساس مطالعه ی انجام شده به نظر می آید هر چه ترجیح زمانی بالاتر باشد، رفتار تخصیصی افراد از معیار عقلانیت، فاصله بیشتری می گیرد. مطالعات تجربی که در دیگر کشورها انجام شده است موید این مطلب است. همچنین، ترجیح زمانی نمی تواند مبنایی برای توضیح بهره بازاری فراهم آورد. بر پایه مطالعه نظری انجام شده، این متغیر برای اقتصاد ایران در فاصله زمانی 81-1351با استفاده روش معادلات ساختاری، مدل علل چندگانه MIMIC مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد با افزایش نرخ ترجیح زمانی در فاصله زمانی مذکور سرمایه گذاری بخش خصوصی به شدت کاهش یافته است.

    کلیدواژگان: نرخ بهره، نرخ ترجیح زمانی، روش معادلات ساختاری، مدل MIMIC، اقتصاد ایران
  • محمدحسن فطرس، حامد منصوری، مجید شعبانی صفحه 169
    با توجه به ارتباط نزدیک بین مصرف انرژی از جمله انرژی الکتریسیته و رشد اقتصادی در جهان، تعیین کم و کیف رابطه بین مصرف انرژی الکتریسیته و رشد اقتصادی در ایران می تواند در تبیین سیاست های بخش انرژی کشورکمک مؤثری بنماید. این مقاله به بررسی وجود رابطه علیت گرنجری بین انرژی الکتریسیته و تولید ناخالص داخلی در ایران طی سال های 2006-1967 می پردازد و چگونگی آن را تشریح می کند. بدین منظور، ابتدا به بررسی مانایی متغیرهای مصرف الکتریسیته و رشد تولید ناخالص داخلی با استفاده از آزمون های دیکی فولر و فیلیپس پرون می پردازیم. سپس، از روش تودا و یاماموتو رابطه علی بین آنها آزمون می شود. نتایج بدست آمده، نشان می دهد که در ایران رشد اقتصادی مقدم بر مصرف انرژی الکتریسیته است. بنابراین، می توان بدون کاستن از رشد اقتصادی، سیاست صرفه جویی را در زمینه این نوع انرژی دنبال کرد.
    کلیدواژگان: رشد اقتصادی، مصرف الکتریسیته، ایران، روش تودا، یاماموتو
  • افشین آشفته صفحه 191
    با توجه به اهمیت شاخص های اقتصادی در اندازه گیری تغییرات متغیرهای اقتصادی در طول زمان جهت استفاده اقتصاددانان، واضح است که دقت شاخص های مورد محاسبه نقش مهمی را در صحت و دقت برنامه ریزی های اقتصادی کشور ایفا می کند. در این راستا در مقاله حاضر مطالبی از قبیل پیشنهاد استفاده مستقیم از ارزش و وزن کل محموله وارداتی در فرمول شاخص های قیمت کالاهای وارداتی، محاسبه فرمول بهینه شاخص بهای کالاهای وارداتی با توجه به تغییرات متوالی ضریب اهمیت و نیاز به تصحیح ضریب اهمیت در هر مرتبه استفاده از فرمول، پیشنهاد روشی جهت تعیین محدوده دقیق قیمت یک کالای ثابت و در آخر بررسی کارایی فرمول بهینه پیشنهاد شده با استفاده از فرمول میانگین توان دوم خطای شاخص های قیمت ارایه شده است.
    کلیدواژگان: شاخص قیمت، شاخص بهای کالاهای وارداتی، برآورد، نمانکلاتور، میانگین هندسی، آزمون شاخص قیمت دو طرفه
  • جعفر خیرخواهان صفحه 213
    آویناش دیکسیت استاد اقتصاد در دانشگاه پرینستون است. او در سال 1944 در شهر بمبئی هند به دنیا آمد و دوره کارشناسی اقتصاد را در دانشگاه کمبریج انگلستان گذراند. دیکسیت دکتری اقتصاد را از MIT دریافت نمود. پژوهش های دیکسیت دامنه گسترده ای از مسایل اقتصادی را در بر می گیرد اما مشهورترین اثر وی کتاب «راهبردی فکرکردن» (که همراه با باری نابلوف نوشته است) به کتابی پرفروش در سطح بین المللی تبدیل شده است. این کتاب توضیح می دهد چگونه می توان از نظریه بازی در حوزه های تجارت، سیاست و حتی موقعیت های اجتماعی و خانواده استفاده کرد. دیکسیت همچنین با بررسی رفتار بنگاه ها نشان داده است چگونه یک بنگاه اقتصادی، موقعیت مسلطی را در بازار برای خود برقرار کرده و آن را حفظ می کند. او در شیوه تفکر ما درباره تصمیمات غیرقابل برگشت- تصمیماتی که نمی توانیم از آن منصرف شویم- (یا فقط با صرف هزینه سنگین قابل برگشت و انصراف است) انقلابی ایجاد کرد. مایکل پارکین نویسنده کتاب درسی علم اقتصاد درباره این موضوعات با آویناش دیکسیت گفتگو کرده است.
|
  • Mohammad Hossein Hosseinzadeh Bahrini, Ali Akbar Naji Meidani, Fereshteh Chamanehgir Page 1
    Efficiency growth in financial institutions, one of the most important economic institutions in every country, is a fundamental step toward economic development Iranian banks do not have desirable efficiency, because most of them are governmental and without financial markets development. In this paper we want to address and compare efficiency in public and private banks, so we have used Data Envelopment Analysis (DEA) approach, which is linear programming method. and being simple and reliable to measure the efficiency. we analysis the structure of banks and compare economic efficiency in governmental and private banks after establishing the first private bank. First we consider economic efficiency in governmental and private banks with variable return to scale using DEA approach.We have used two methods, named as: intermediation approach with income aspect and production approach with value added aspect. Efficiency accounting with using the first aspect shows that the economic efficiency in governmental banks is more than private banks, and the reason is that in private banks, there are several people who are deciding about the approaches, with different ideas and also there are not enough experts in banks problems. In the second approach, we find out that the economic efficiency in private banks is more than public bank. The main reason for that, is upper amount of technical efficiency in these banks. In this approach, the results during the first year of research (1380) is meaningless, The reason is the basic structure of private banks in the past and the time of their establishment, that causes comparison of them whith governmental banks to be difficult. At last we conclude that desirable efficiency of private banks and also announcing the following clauses of principle 44 of the I.R.Iran constitution mentioning to privatization of some governmental banks, it is necessary to become more efficient and the competition of the two groups of banks result in upgrading the level of quality and economic efficiency of them.
  • Ahmad Djafari Samimi, Mohammad Hadi Rajaeei Page 31
    The purpose of this paper is to examine the effects of orthodox and heterodox policies on economic growth in some developing countries. During recent decades especially after the establishment of the World Bank and International Monetary Fund which both supporting the so-called neoclassical growth theory, a similar policy package called orthodox policies was introduced to promote economic growth in developing countries. The package included policies such as lower government economic intervention; capital liberalization; and so on. However, the unsuccessful experiences of some developing countries used the prescribed package, cast some doubt in terms of efficiency of the these policies. In other words, some believe that countries used the package ended up with lower productivity as well as lower economic growth and experienced an increase in unproductive investment which caused financial crisis. In this paper we have used panel data in an econometrics model for some developing countries during 1990-2003, in order to determine the effects of orthodox & heterodox policies on economic growth of countries under consideration. Our findings indicate that due to inefficiencies of markets and structural bottlenecks in these countries, the orthodox policies did not have a significance effects. However, the usage of heterodox policies regarding the role of investment, have positive and significance effect on economic growth. Therefore, more emphasis on heterodox policies in these countries has been suggested.
  • Mehdi Moradi, Mohammad Ali Fallahi, Zohre Soltanian Page 49
    Managers use earning management to show the profitability growing in a way that causes the output increase. one of the most important tools for this is discretionary accrual. Studies about earning management show that the managers use the opportunities to manage the exact earning. The aim of this research is to study the effect of market cycles on investor's reaction to discretionary accrual's changes. Related to the information of 1380-1383 three market cycles were identified: optimistic, neutral and pessimistic. Investor's reaction to the discretionary accrual changes in a sample of 66 firms is investigated. Results present that investors in our country dont pay attention to the information statements and earning management cant be an obstacle in investing way. And also market situation and existence of professional and amature investors wont affect it.
  • Alireza Shakibaei, Abbas Aflatooni, Leili Nikbakht Page 67
    In this paper we studied the relationship between oil price and exchange rate in OPEC members. We investigated the long-run relationship between real oil prices and real exchange rates by using a monthly panel of seven countries of OPEC members from 1995:01 to 2006:12. We first test whether exchange rates are cointegrated with real oil prices. Stationary and cointegration tests for country-by-country and pooled series obviously shown the low power of individual country-by-country tests for unit roots and cointegration. It is shown that real oil prices may have been the dominant source of real exchange rate movements. We presented the Restricted Model, Fixed Effect Model and Random Effect Model results and select the preferable model by using of Restricted F test, LM test and Hausman test. Finally, results show that, there is a long-run link between real oil prices and real exchange rates.
  • Saeed Samadi, Amene Shahidi, Farzaneh Mohammadi Page 113
    Electricity industry is older than 100 years in the world and every nation has selected a kind of system depends on interference of government or private sector in electricity industry. But today, generally, in all over the world, electricity industry is moving towards competitive markets and process of reforming structure. Electricity industry in Iran is passing a new structure from natural monopoly structure to competitive markets in which producers compete for selling energy. In this sitvation, study about the situation of economical industry of electricity in Iran is too important. Using cointegration analysis and autoregressive integrated moving average (ARIMA) modeling; the present article focuses on this issue by both providing electricity demand estimation and forecast for electricity demand in Iran. The study concludes that consumer's respond to price and income changes is quite limited and therefore there is a need for economic regulation in Iran electricity market. Furthermore, forecasting future demand indicate that per capita demand of electricity increases with annual growth rate of 4/4 percent and this shows that growth rate of electricity consumption in Iran is very high.
  • Rahim Dallali Esfahani, Rasul Bakhshi Dastjerdi, Jafar Hosaini Page 137

    In this study, the rate of time preference as the most important origin of interest is studied. It is firstly examined from the view point of its determinants and then the affected factors from time preference will be considered. Results show that the most important affected variable is saving rate, so that the higher the rate of time preference is the lower the optimal saving rate. This can be explained by the fact that the high the time preference the more distance one takes in his allocation choice from rational norm. We also claim that time preference can not provided enough bases for existent of market rate of interest. This variable have been examined for Iranian economy with Structural Equations, Multiple Indicator Multiple Indicator Cause model (MIMIC) for period of 1351-81. The results also show that increase in time preference rate decreases private investment intensively.

  • Mohammad Hasan Fotros, Hamed Mansoori, Majed Shabani Page 169
    Considering the close relationship between energy (including electricity) consumption and economic growth in the world economy the determination of the quantity and the quality of such a relationship within the Iranian economy could be helpful for the conception and definition of the electricity sector's policies. This article investigates the existence of Granger’s Causality relationship between electricity consumption and GDP of Iran during 1967-2006 and tries to determine the direction of this causality. For this purpose, we firstly survey the stationarity of electricity and GDP variables. Then, using the Toda-Yamamoto Method, we test the causality relationship between these two variables. According to the results, we can advance that in Iran the economic growth is prior to electricity consumption. So, the electricity reduction policy could be followed without any difficulty for economic growth.
  • Afshin Ashofteh Page 191
    There are many users of price indices, including governments, commercial enterprises, national and international organizations and the public at large, so the accuracy of price indices is very important. In this paper, we focused on one of the most important indices, i.e. Import Price Index (MPI), and we proposed a novel method of its calculation based on available information in the reports of Customs Administrations by using some mathematical transformations on well-known indices like: Weighted Price Relatives Index, Paasche, Fisher and two geometric mean Indices. Finally, we presented scores of suggested forms by considering some properties and tests to choose one of the indices as the best. Additionally, a novel error measure is introduced and efficiency of suggested formula is examined by using all kinds of possibilities based on price and quantity of two sample commodities.