مجله راهور
پیاپی 23 (زمستان 1396)

در سال های اخیر نقش شرایط آب وهوایی در بروز سوانح جاده ای، توجه بسیاری از پژوهشگران را به خود معطوف داشته است. بیشتر مردم تصور می کنند شرایط جوی نمی تواند به عنوان یک مانع در رانندگی محسوب شود مگر در شرایطی که مسافرت به دلیل شرایط نامساعد آب وهوایی و جاده ای امکان پذیر نباشد. باوجود این تصور، مطالعات مختلفی در زمینه ارتباط بین شرایط جوی و حمل ونقل صورت گرفته است. بررسی نقش عناصر آب وهوایی در بروز تصادفات در محورهای مختلف شمال غرب کشور از اهداف متصور این پژوهش است.
روش پژوهش ازنظر ماهیت، روش و نحوه انجام آن از نوع توصیفی - تحلیلی است. برای مطالعه در زمینه روش های تحلیل تصادفات از روش های آماری مانند میانگین ها و آزمون های آماری استفاده شد. منطقه موردمطالعه در این پژوهش شامل استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و اردبیل است. داده های مورداستفاده شامل آمار روزانه و ساعتی تصادفات در 3 سال منتهی به سال 1393 می باشد. در این پژوهش از آمارنامه های بانک اطلاعات تصادفات نیروی انتظامی، داده های ساعتی ایستگاه های هواشناسی سینوپتیک مستخرج از بانک اطلاعات و آمار سازمان هواشناسی و نیز از روش کتابخانه ای استفاده شد.
یافته ها و نتایج یافته ها نشان داد با توجه به حجم زیاد انواع تصادفات جاده ای، متغیرهای آب وهوایی، یکی از مولفه های مهم در رخداد تصادفات جاده ای در سه استان اردبیل، آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی است. وقوع تصادفات جاده ای در نیمه های روز از مهم ترین نتایج این یافته است. حداکثر تعداد تصادفات در نیمسال اول و نیمسال دوم، در نیم روز در این زمان قابل توجه است. ترکیب شرایط زمانی و اقلیمی باعث ایجاد تصادفات جاده ای شده است. عنصر آب وهوایی باعث ایجاد تفاوت در توزیع فضایی تصادفات جاده ای می گردد از قبیل 1-کاهش رطوبت و خشکی هوا و تا حدی بالابودن میزان دما و 2- بالابودن رطوبت نسبی. در برخی از محورهای پرمخاطره ، کاهش رطوبت و خشکی هوا و تا حدودی بالابودن دما باعث رخداد تصادفات گردید.

موضوع حمل ونقل شهری یکی از دغدغه های مدیران در حوزه مدیریت شهری است. افزایش بی رویه خودروهای شخصی و جمعیت در نقاط شهری موجب مواجهه بسیاری از برنامه های میان مدت و درازمدت با چالش های جدی شده است. معرفی خطوط پرسرنشین، یکی از ابزارهای رایج برای کاهش تراکم و ترافیک است. خطوط پرسرنشین به عنوان یک مسیر انحصاری برای وسیله نقلیه با تعداد سرنشین بالا که با حداقل تعداد سرنشین مشخص می شود، تعریف می شود. در ایران با افزایش تعداد خودروها، ترافیک هرروز سنگین تر می شود. عمدتا راه حل های ارائه شده از سوی نهادهای مختلف بر اساس تامین اهداف سازمان مربوطه انجام شده و نتایج مطلوبی در برنداشته است. کشورها به اقتضای شرایط خود و به تناسب امکانات و زیرساخت های خود، یک نوع خاص از این خطوط پرسرنشین را برمی گزینند و اجرایی می کنند. این پژوهش، کیفی است و جهت گیری کاربردی دارد. به لحاظ راهبرد، از راهبرد پیمایش استفاده می کند و افق زمانی آن تک مقطعی بوده و برای گردآوری داده ها در بخش نظری از روش مطالعه کتابخانه ای بهره گیری نموده و در بخش مطالعات میدانی و سنجش یافته های مطالعه، از روش مصاحبه استفاده شده است. پس از گردآوری داده ها و اطلاعات برای تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها در خصوص استفاده از خطوط بی آرتی و خطوط پرسرنشین به صورت هم زمان، از روش SWOT بهره گرفته شده است. نتایج حاکی از آن است که خطوط اتوبوس های تندرو موجود در تهران، پتانسیل بالقوه خوبی هستند تا از این خطوط هم به عنوان خطوط اتوبوس های تندرو و هم خطوط پرسرنشین استفاده شود. فرصت ها و نقاط قوت اجرای طرح ادغام خطوط اتوبوس های تندرو و خطوط پرسرنشین بر تهدیدها و نقاط ضعف متوجه این طرح، برتری دارد.

پژوهش بررسی تاثیر شیوه های فرهنگ سازی رسانه ای اصلاح رفتار ترافیکی در ارتقای مدیریت ترافیک (موردمطالعه: مناطق 2 و 6 تهران بزرگ) با هدف سنجش تاثیر شیوه های فرهنگی رسانه ای اصلاح رفتار ترافیکی (مانند برنامه های تلویزیونی، رادیویی و رسانه ها رسانه های جمعی) در ارتقای مدیریت ترافیک مناطق 2 و 6 تهران صورت گرفته است؛ زیرا در شرایط کنونی مشاهده می گردد که باوجود اقدامات مهندسی راه و اعمال قوانین راهنمایی و رانندگی، باز شاهد تخلفات بوده و به نظر می رسد که با روش های فرهنگی تا حدود زیادی تخلفات رانندگی کاهش یابد. روش این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و ازنظر روش اجرا، پیمایشی است. جامعه آماری، کارشناسان ترافیک شهری مناطق 2 و 6 است که نمونه ها بر پایه جدول مورگان انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه پژوهشگرساخته است که اعتبار آن از طریق اعتبار محتوا و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ موردارزیابی مثبت قرار گرفت. داده ها با استفاده از نرم افزار spss تجزیه وتحلیل شدند. یافته ها نشان می دهد که به کارگیری شیوه های فرهنگی تا حد زیادی در کاهش تخلفات رانندگی و ارتقای مدیریت ترافیک موثر بوده و از بین این شیوه ها، شیوه های فرهنگ سازی برنامه های رادیویی در رتبه اول، شیوه های فرهنگ سازی برنامه های تلویزیونی در رتبه دوم و شیوه های فرهنگ سازی رسانه های جمعی در رتبه سوم ارتقای مدیریت ترافیک مناطق 2 و 6 تهران قرار دارد. با توجه به تحلیل رگرسیونی تاثیر شیوه های فرهنگ سازی رسانه ای در ارتقای مدیریت ترافیک مناطق 2 و 6 می توان گفت که با توسعه آموزش های رسمی و عمومی به رانندگان از طریق رسانه ها به ویژه برنامه های رادیویی و تلویزیونی و رسانه های جمعی در خصوص روش های درست رفتارهای ترافیکی و توسعه مشارکت جوانان در برنامه های ترافیکی نهادهای موثر (همیاران پلیس) می توان مدیریت ترافیک را ارتقا داد؛ البته حضور پلیس و مدیران راهور این دو منطقه در مدارس و تعامل گسترده با مدیران، معلم ها، والدین و دانش آموزان در جهت ارتقای مدیریت ترافیک و ترویج فرهنگ ترافیک بسیار موثر است.
روش این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش اجرا پیمایشی است . جامعه آماری کارشناسان ترافیک شهری مناطق 2و6 است که برپایه جدول مورگان نمونه ها انتخاب شدند. ابزار گرد آوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته است که اعتبار آن از طریق اعتبار محتوا و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ مورد ارزیابی مثبت قرار گرفت.داده ها با استفاده از نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته ها نشان می دهد که به کارگیری شیوه های فرهنگی تا حد زیادی در کاهش تخلفات رانندگی و ارتقاء مدیریت ترافیک موثر بوده و از بین این شیوه ها ، شیوه های فرهنگ سازی برنامه های رادیویی در رتبه اول– شیوه های فرهنگ سازی برنامه های تلویزیونی در رتبه دوم و شیوه های فرهنگ سازی رسانه های جمعی در رتبه سوم ارتقاء مدیریت ترافیک منطقه 2 و6تهران قرار دارد .
با توجه تحلیل رگرسیونی تاثیر شیوه های فرهنگ سازی رسانه ای در ارتقاء مدیریت ترافیک مناطق 2و6 میتوان گفت که با توسعه آموزش های رسمی و عمومی به رانندگان از طریق رسانه ها به ویژه برنامه های رادیویی و تلویزیونی و رسانه های جمعی در خصوص روش های درست رفتار های ترافیکی ، توسعه مشارکت جوانان در برنامه های ترافیکی نهاد های موثر (همیاران پلیس) می توان مدیریت ترافیک را ارتقاء داد البته حضور پلیس و مدیران راهور این دو منطقه در مدارس و تعامل گسترده با مدیران ، معلم ها ، والدین و دانش آموزان در جهت ارتقاء مدیریت ترافیک و ترویج فرهنگ ترافیک بسیار موثر است.

آمار و بررسی های جهانی بیانگر و معرف مقوله عابران پیاده به عنوان آسیب پذیرترین کاربران ترافیک در معرض خطرات زیاد هستند، است که با افزایش تولید وسایل نقلیه و افزایش جمعیت جوامع بشری ضرورت توجه بیشتر به بحث عابرین پیاده به خصوص از بعد ایمنی امری بسیار ضروری و انکارناپذیر دارد.
این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ نوع و روش تحلیلی توصیفی است ابزار و روش گردآوری داده ها اسنادی و کتابخانه ای و سپس مصاحبه و پرسشنامه است. جامعه آماری از کارشناسان خبره ترافیک شامل اساتید دانشگاهی، شهرداری تهران و راهور انتخاب شده است. در تحلیل اطلاعات از روش معادلات ساختاری و نرم افزار 0.2 pls smart برای بررسی تاثیرگذاری و (تحلیل عاملی) استفاده شده است.
در این پژوهش نشان داده شد که همه عوامل اصلی ترافیک یعنی انسان، وسیله نقلیه، راه و محیط بر ایمنی عابران پیاده تاثیر دارند؛ اما در بین مولفه های این عوامل برخی موارد تاثیر معنی داری بر ایمنی عابران پیاده ندارند. همچنین میزان این تاثیرات نیز مشخص شده است.
در این پژوهش روشی ابداع گردید که در آن با واردکردن اطلاعات مربوط به عابر، راننده، وسیله نقلیه و معبر میزان خطرناک بودن آن ها ازلحاظ بروز تصادف عابر محاسبه و در هر مورد، توصیه هایی برای کاهش ارائه می گردد. نتایج این پژوهش نشان داد که تمام عوامل انسان شامل عابر و راننده، وسیله نقلیه، راه، عوامل محیطی و حتی وضعیت سیاسی و اجتماعی بر بروز تصادفات عابران پیاده موثر هستند ولی برخی مولفه های مربوط به این عوامل که در پیشینه پژوهش مشخص شده بودند، بر بروز تصادفات عابران پیاده در تهران موثر نیستند که در پژوهش به آن ها اشاره شده است.

هدف از اجرای پژوهش حاضر، مقایسه هوش هیجانی، تاب‏آوری و ادراک خطر حین رانندگی در رانندگان متخلف و غیرمتخلف بود.
روش پژوهش از نوع علی مقایسه ای بود. تعداد 30 نفر از جامعه رانندگان متخلف و غیرمتخلف به روش در دسترس به عنوان نمونه موردمطالعه انتخاب شدند. نمونه ها با استفاده از پرسشنامه های هوش هیجانی بار آن، مقیاس تاب‏آوری کانر دیویدسون و پرسشنامه ادراک خطر حین رانندگی البرگ و راندمو موردارزیابی قرار گرفتند.
یافته های پژوهش با استفاده از روش آماری t مستقل تجزیه وتحلیل شدند.
نتایج نشان داد که تفاوت معناداری بین مولفه های هوش هیجانی، مقیاس تاب‏آوری و ادراک خطر حین رانندگی بین گروه های موردمطالعه در سطح 01/0P< وجود دارد.

با توجه به اهمیت رانندگی و آسیب های ناشی از آن در جامعه امروزی، هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش تنظیم هیجانی و سیستم های مغزی - رفتاری در وقوع یا عدم وقوع رفتارهای پرخطر رانندگی بود.
در این راستا از جامعه رانندگان شهر ارومیه در سال 1394 تعداد 300 نفر به شیوه تصادفی انتخاب شد. برای اندازه گیری متغیرهای پژوهش از پرسشنامه تنظیم هیجانی گراتز، پرسشنامه BIS/BAS کارور و وایت و پرسشنامه رفتارهای پرخطر رانندگی دولا استفاده شد. برای تحلیل داده ها نیز از روش مدل یابی معادلات ساختاری استفاده شد.
تحلیل داده ها نشان داد که مولفه های شش گانه راهبردهای تنظیم هیجانی، نقشی مثبت در پیش بینی رفتارهای پرخطر رانندگی دارند. همچنین سیستم های بازداری و فعال سازی رفتاری در جهت های متفاوت بر وقوع رفتارهای پرخطر رانندگی تاثیر دارند.
مبتنی بر این یافته می توان نتیجه گرفت که وقوع رفتارهای پرخطر رانندگی از نقصان فرایندهای تنظیم هیجانی تاثیر می پذیرد. همچنین فعال نبودن سیستم بازداری رفتاری به وقوع رفتارهای پرخطر رانندگی و مسلط بودن سیستم فعال سازی رفتاری به تشدید رفتارهای پرخطر رانندگی منجر می شود. این یافته ها حائز تلویحات نظری و عملی در عرصه تبیین رفتارهای پرخطر رانندگی بوده و در موقعیت های آموزشی - بالینی دارای کاربردهای موثر است.

هدف و این پژوهش با هدف بررسی و اولویت بندی عوامل فرهنگی و اجتماعی موثر بر قانون گریزی رانندگان خودروهای سواری شهر همدان انجام شده است.
در این مطالعه از روش پیمایشی استفاده شده است. برای این منظور از پرسشنامه پژوهشگرساخته قانون گریزی با پایایی 83/0 استفاده شد.
جامعه آماری این پژوهش را تمامی رانندگان متخلف خودروهای سواری شخصی که در سطح شهر همدان تردد می کنند، تشکیل داده اند؛ که از میان آن ها 250 راننده برای مطالعه انتخاب شدند.
نتایج نشان داد که عوامل فرهنگی و اجتماعی بر قانون گریزی رانندگان متخلف شهر همدان تاثیر داشتند. از بین عوامل فرهنگی، سطح تحصیلات، اعتقادات مذهبی، خاص گرایی فرهنگی و کاربرد رسانه، رابطه معکوس و معنی داری با قانون گریزی داشتند؛ عوامل اجتماعی، احساس آنومی، آگاه نبودن از قوانین، وضعیت خانواده و فردگرایی نیز رابطه مثبت و معنی داری با قانون گریزی داشتند؛ همچنین رفاه اجتماعی، رابطه ای منفی و معنی دار با قانون گریزی داشت.