فصلنامه فرآیند و کارکرد گیاهی
سال هفتم شماره 1 (پیاپی 23، فروردین و اردیبهشت 1397)

خشکی یکی از رایج ترین تنش های غیرزنده می باشد. استفاده از کودهای شیمیایی، منجر به آلودگی آب، خاک و هوا می گردد. به این علت امروزه دوباره کود های آلی مورد توجه قرار گرفته اند. ورمی کمپوست یک کود زیستی محرک رشد گیاه می باشد که سبب افزایش مقاومت به تنش های محیطی نیز می شود. کمبود آب آبیاری، عملکرد گیاهان به خصوص زیتون را به شدت کاهش می دهد. به همین علت آزمایشی با هدف بررسی اثر کود ورمی کمپوست بر رشد و تحمل به تنش خشکی درخت زیتون رقم زرد در سال 1395-1394 در گلخانه باغبانی دانشکده کشاورزی انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل با چهار نسبت حجمی کود ورمی کمپوست (0% (شاهد)، 5/12%، 25% و 50%) و دو سطح تنش خشکی (آبیاری کامل و قطع آبیاری) در قالب طرح پایه ی کامل تصادفی در 4 تکرار و 2 گلدان در هر تکرار اجرا گردید. نتایج نشان داد که تنش قطع آبیاری، سبب کاهش و کاربرد کود ورمی کمپوست سبب افزایش معنی دار فاکتورهای رشد رویشی شد. اعمال تنش خشکی سبب کاهش کلروفیل کل و افزایش میزان نشت یونی و فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز (در 38 روز پس از قطع آبیاری)، کاتالاز و محتوای پرولین گردید؛ و کاربرد کود ورمی کمپوست سبب کاهش معنی دار میزان نشت یونی گردید. با وجود اثرات مثبت هر سه تیمار حجمی کود ورمی کمپوست، تیمار 25% حجمی کود ورمی کمپوست با کاهش بیشتر اثرات تخریبی تنش بر کلروفیل و افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی و مقدار پرولین و نیز با کاهش نشت یونی باعث ایجاد مقاومت بیشتری به خشکی و بهبود خصوصیات مورفولوژیکی گیاه گردید.

سلنیوم به عنوان یکی از عناصر ریز مغذی ضروری برای سلامت انسان شناخته شده است. بیش از 15 درصد جمعیت جهان به کمبود سلنیوم مبتلا هستند که دلیل اصلی آن، مصرف غذاهای گیاهی دارای غلظت کم سلنیوم است. غنی سازی زیستی روشی پایدار و ارزان قیمت در جهت مقابله با کمبود سلنیوم در زنجیره غذایی می باشد. مطالعه حاضر با هدف بررسی تاثیر تغذیه سلنات، سولفات و آمینواسیدهای مختلف بر عملکرد و غلظت سلنیوم سوخ پیاز در جهت غنی سازی زیستی، انجام شد. دو رقم پیاز(Allium cepa L.، cvs. Dorrcheh and Cebolla Valenciana)، در محلول غذایی بدون جایگزینی (بدون آمینواسید) و یا جایگزینی 20 درصد نیترات با آرژنین، هیستیدین و مخلوط آمینواسیدهای استخراج شده از پودر خون در معرض دو سطح سولفات (1 و 3 میلی مولار) و دو سطح سلنات (صفر و 25 میکرومولار) قرار گرفتند. کاربرد آمینواسیدهای مختلف در حضور سلنات و سولفات، عملکرد سوخ پیاز را افزایش داد. این افزایش در رقم والنسیانا بیشتر از رقم درچه بود. همچنین، بیشترین غلظت سلنات و سولفات در هر دو رقم پیاز، در تیمار مخلوط آمینواسیدها مشاهده شد. تغذیه سلنیوم در سطح 1 میلی مولار سولفات و در حضور مخلوط آمینواسیدها، بیشترین غلظت سلنیوم سوخ را در رقم والنسیانا (8/55 میکروگرم بر گرم) ایجاد کرد. افزایش سطح سلنیوم، تاثیری بر غلظت گوگرد سوخ دو رقم پیاز نداشت، در حالی که افزایش غلظت سولفات در محلول غذایی، باعث کاهش جذب سلنات شد. افزایش غلظت سولفات، باعث کاهش غلظت اسید پیرویک سوخ دو رقم پیاز گردید، اما کاربرد سلنیوم تنها در رقم والنسیانا و در تیمار غلظت 1 میلی مولار سولفات، غلظت اسید پیرویک سوخ را 15 درصد کاهش داد.

گیاه مورد با نام علمی Myrtus communis یک گونه دیپلوئید از خانواده میرتاسه (Myrtaceae) بوده و از جمله گیاهان مهم دارویی و زینتی محسوب می شود. مطالعه حاضر به منظور بررسی اثر سطوح مختلف تنش شوری بر خصوصیات مورفولوژیک و فیزیولوژیک گیاه مورد انجام گرفت. این آزمایش در قالب یک آزمایش اسپلیت پلات در زمان بر پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار و در چهار سطح شوری سه زمان برداشت (اوایل بهار، اوایل تابستان و اوایل پائیز) انجام شد. با توجه به نتایج مورفولوژیک بدست آمده در هر سه زمان برداشت، تمامی صفات اندازه گیری شده به جز تعداد شاخه فرعی و گلدهی در گیاه مورد تحت تنش شوری کاهش پیدا کرد. بیشترین میانگین طول برگ(69/1 سانتی متر) مربوط به تیمار شاهد در زمان برداشت تابستان و کمترین میانگین در سطح بالای تنش (28/1 سانتی متر) بود که در زمان برداشت پاییز مشاهده گردید. در بین صفات فیزیولوژیک نیز کلروفیل و محتوای رطوبت نسبی برگ گیاه مورد تحت تنش شوری کاهش و میزان پرولین و کاروتنوئید(در زمان برداشت بهار و تابستان) افزایش یافت. در زمان برداشت اول، دوم و سوم به ترتیب 96/27% ، 98/40 % و 74/51 % افزایش پرولین در تیمار سطح 6دسی زیمنس نسبت به تیمار شاهد مشاهده گردید. بیشترین میانگین کاروتنوئید در زمان برداشت تابستان با 74/6 میلی گرم بر گرم برگ و کمترین میانگین با50/ 2 در پاییز مشاهده شد. طور کلی، به منظور دستیابی به بالاترین عملکرد گیاه مورد تحت تنش شوری، زمان برداشت بهار و تابستان به عنوان بهترین مرحله برداشت و با سطح تنش شوری حداکثر چهار دسی زیمنس معرفی می گردد.

چای یکی از قدیمی ترین نوشیدنی های جهان محسوب می شود و ترکیبات موجود در شاخساره های چای با توجه به شرایط آب و هوا، فصل، تنوع ژنتیکی و سن شاخه ها متفاوت هستند. در این تحقیق، شاخساره های چای شامل یک جوانه ی راسی و دو برگ مجاور از کلون های 100، 278، 451 و DN، در سه فصل رویشی بهار، تابستان و پاییز از مرکز تحقیقات چای کشور (لاهیجان) جمع آوری شد. پس از عصاره گیری نمونه ها، میزان تغییرات فصلی، قدرت خنثی کنندگی رادیکال آزاد (DPPH)، ترکیبات کافئین، کلروژنیک اسید، کوئرستین، کاتچین و اپی گالوکاتچین نیز با دستگاه HPLC و پروتئین کل ارزیابی شد. نتایج این پژوهش نشان داد که فعالیت آنتی اکسیدانی کلون های 100 و 451 از اولین برداشت (بهار) تا سومین برداشت (پاییز) افزایش یافت، در حالیکه در کلون های 278 و DN عکس این قضیه مشاهده شد. میزان پروتئین کلون های 100 و DN در سه برداشت مختلف تغییرات ناچیزی را نشان داد. این نتایج، تاثیر تغییرات فصلی را بر روی ترکیبات شیمیایی شاخساره های جوان چای نشان می دهد.

قارچ همزیست Piriformospora indica دارای خصوصیات مفید و منحصر به فردی جهت افزایش رشد و مقاومت گیاهان به تنش های زیستی و غیر زیستی است. در بررسی حاضر اثر این قارچ اندوفیت بر رشد و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان گیاه دارویی شابیزک مطالعه شد. پس از ایجاد همزیستی، اثر قارچ بر رشد، محتوای پروتئین کل و فعالیت سه آنزیم کاتالاز (1.11.1.6CAT ، EC )، آسکوربات پراکسیداز (1.11.1.11 EC ، APX) و پراکسیداز (1.11.1.7 EC ، POX) با کمک دستگاه اسپکتروفتومتر تعیین شد. نتایج نشان دهنده اثر افزایشی قارچ P. indica بر رشد و پروتئین کل در ریشه، ساقه و برگ گیاه شابیزک بود. در گیاهان تیمار شده با قارچ، مقدار وزن تر 87/1 برابر و طول اندام هوایی 11/2 برابر نسبت به گیاهان شاهد افزایش یافت. در حضور قارچ، فعالیت هر سه آنزیم آنتی اکسیدان در ساقه و برگ کاهش یافت اما در ریشه گیاه تیمار شده، افزایش فعالیت برای آنزیم کاتالاز به میزان 2/2 برابر، آسکوربات پراکسیداز با 3/2 برابر و پراکسیداز با 5/2 برابر نسبت به گیاه شاهد، مشاهده شد. در مجموع نتایج تحقیق حاضر نشان داد که این قارچ می تواند جهت افزایش زیست توده و به عنوان عامل محافظتی زیستی از طریق بالا بردن میزان آنزیم های آنتی اکسیدان ریشه در گیاه مهم دارویی شابیزک بکار رود.

به منظور بررسی تاثیر میکوریزا، باکتری های محرک رشد و محلول پاشی با نانواکسید روی بر صفات موثر بر پر شدن دانه تریتیکاله در شرایط شوری خاک، آزمایشی در گلخانه تحقیقاتی دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1393 اجرا گردید. فاکتورهای مورد بررسی شامل شوری خاک در چهار سطح (عدم اعمال شوری، شوری 20، 40 و 60 میلی مولار)، کودهای زیستی در چهار سطح (عدم کاربرد کود زیستی، کاربرد میکوریزا، کاربرد توام باکتری های محرک رشد سودوموناس پوتیدا استرین 186 و ازتوباکتر کروکوکوم استرین 5، کاربرد توام میکوریزا و باکتری های محرک رشد) و محلول پاشی با نانواکسید روی در سه سطح (عدم مصرف، مصرف 4/0 و 8/0 گرم در لیتر) بودند. نتایج نشان داد با افزایش شوری، عملکرد تک بوته، اجزای عملکرد، سرعت پر شدن، طول دوره پر شدن و دوره موثر پر شدن کاهش یافت. در حالی که میزان پرولین و قند محلول افزایش یافت. مقایسه میانگین ها نشان داد بالاترین عملکرد تک بوته (64/3 گرم در بوته)، سرعت پر شدن (00196/0 گرم در روز)، طول دوره پر شدن (75/52 روز) و دوره موثر پر شدن (62/36 روز) در حالت کاربرد توام باکتری های محرک رشد و میکوریزا، محلول پاشی 8/0 گرم در لیتر نانواکسید روی و عدم اعمال شوری به دست آمد. بیش ترین میزان قند محلول (48/99 میلی گرم در گرم وزن تر) در حالت کاربرد توام باکتری های محرک رشد و میکوریزا، محلول پاشی 8/0 گرم در لیتر نانواکسید روی و شوری 60 میلی مولار به دست آمد. اعمال شوری 20، 40 و 60 میلی مولار عملکرد دانه را به ترتیب 9/8، 11/22 و 34/32 درصد کاهش داد و استفاده توام کودهای بیولوژیک و نانواکسید روی به ترتیب 17/40، 74/49 و 40 درصد از این کاهش عملکرد را جبران کرد. بر اساس این نتایج به نظر می رسد کاربرد کودهای بیولوژیک و محلول پاشی با نانواکسید روی می تواند برای سودمندی تولید تریتیکاله تحت شرایط شوری خاک توصیه شود.

ازآنجائی که اسید جیبرلیک در افزایش تحمل گیاهان به تنش های غیر زیستی، نقش دارد، لذا ارزیابی واکنش های فیزیولوژیک دانهال گواوا به تنش شوری آب و تیمار اسید جیبرلیک در این تحقیق موردتوجه قرار گرفت. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی و در 4 تکرار اجرا شد. تیمار ها شامل نمک کلرید سدیم (0، 50 و 100 میلی مولار) و اسید جیبرلیک (صفر، 250 و 500 پی پی ام) بود. بر اساس نتایج، شوری باعث کاهش میزان کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کاروتنوئید، میزان فعالیت آنزیم های پراکسیداز و پلی فنل اکسیداز و افزایش در فعالیت کاتالاز گردید. حتی سطح پائین نمک (50 میلی مولار) باعث اثرات منفی بر خصوصیات فیزیولوژیک و بیوشیمیائی گردید. اسید جیبرلیک (500 پی پی ام) باعث بهبود خصوصیات فیزیولوژیک دانه رست گردید. لذا تیمار با اسید جیبرلیک در نهالستان ها می تواند به عنوان تیماری کارآمد جهت مواجهه بعدی نهال های گواوا با آب وخاک شور مثمرثمر واقع شود.

آزمایشی در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با 3 تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل 6 سطح شوری با کلرید سدیم (0، 60، 120، 180، 240 و 300 میلی مولار NaCl، پروتئین محلول، پرولین، قندهای محلول، گلایسین بتائین برگ، و وزن خشک ریشه و اندام هوایی معنی دار گردید. تنش شوری تا 300 میلی مولار، میزان پرولین برگ (7/1 برابر) و گلایسین بتائین برگ (46/4 برابر) را افزایش داد. در غالب سطوح شوری کاربرد اسید سالیسیلیک باعث کاهش قندهای محلول و پرولین و افزایش گلایسین بتائین شد. افزایش شوری و کاربرد اسید سالیسیلیک نیز در سطوح شوری پروتئین برگ را کاهش داد. شوری وزن خشک ریشه (75 درصد) و اندام هوایی (72 درصد) را کاهش داد، و در سطوح بالای شوری نسبت ریشه به اندام هوایی نیز کاهش یافت. کاربرد اسید سالیسیلیک در سطوح شوری پائین وزن خشک ریشه را کاهش و در شوری بالا افزایش داد. وزن خشک اندام هوایی از سالیسیلیک اسید متاثر نشد. بطور کلی با توجه به نمک دوست بودن خرفه، سالیسیلیک اسید تنها در سطوح بالای شوری توانسته با اثر مثبت بر تجمع گلایسین بتائین و افزایش وزن خشک ریشه بر رشد خرفه اثر بگذارد.

نظر به اهمیت و گسترش روزافزون دامنه شوری، شناسایی ژنوتیپ های متحمل به شوری در گیاهان زراعی از جمله نخود (Cicer arietinum L.) در مناطق مستعد شوری از اهمیت بالایی برخوردار است. بر این اساس، آزمایشی گلدانی به منظور بررسی اثر چهار سطح شوری (صفر، 25، 50 و 75 میلی مولار کلرور سدیم) بر شش ژنوتیپ نخود (آرمان، آزاد، هاشم، ILC-482، نورآباد و خرم آباد) در دانشگاه صنعتی اصفهان، به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که افزایش شوری سبب افزایش غلظت سدیم و پتاسیم اندام هوایی، تسریع در روز تا 90 درصد گلدهی و روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، کاهش غلظت کلسیم اندام هوایی، ارتفاع بوته، تعداد نیام بارور، تعداد دانه در نیام، وزن خشک کل بوته، شاخص برداشت و وزن دانه تک بوته تمام ژنوتیپ های نخود در شدت های متفاوتی شد. ژنوتیپ ILC-482 در مقایسه با سایر ژنوتیپ ها در پاسخ به شوری، میزان تجمع سدیم و نسبت سدیم به پتاسیم کمتری داشت و همچنین از میزان درصد کاهش کمتری در تجمع پتاسیم اندام هوایی، ارتفاع بوته، تعداد نیام بارور، تعداد دانه در نیام، وزن خشک کل بوته، وزن دانه تک بوته و شاخص برداشت برخوردار بود. بر اساس یافته های بالا، به نظر می رسد که حتی شوری های نه چندان شدید 75 و 50 میلی مولار هم اثر منفی چشمگیری بر رشد ژنوتیپ های نخود داشته ولی با این حال، ژنوتیپ 482–ILC نسبت به سایر ژنوتیپ های مورد آزمایش نخود از مقاومت نسبی بیشتری به شوری برخوردار است.

به منظور بررسی اثر سدیم نیتروپروساید(SNP) به عنوان یک آنتی اکسیدان موثر و تاثیر مطلوب آن در کاهش تنش اکسیداتیو در گیاهچه های سرخارگل تحت شرایط شور، آزمایشی در سال 1394 در دانشگاه غیرانتفاعی سنا- ساری، به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار به اجرا در آمد. در این پژوهش، اثر چهار سطح SNP به عنوان منبع آزاد کننده نیتریک اکساید (NO) با غلظت صفر، 1/0، 2/0 و 4/0 میلی مولار SNP بر برخی ویژگی های بیوشیمیایی و زیست توده گیاهچه سرخارگل تحت تنش شوری با غلظت صفر، 75 و 150 میلی مولار محلول کلرید سدیم (NaCl) مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که اثر برهم کنش SNP و شوری بر وزن خشک و تر ریشه و برگ، محتوای کاروتنوئید، مقدار مالون دی آلدهید (MDA)، آنزیم های سوپراکسیددیسموتاز (SOD)، پراکسیداز (POD) و آسکوربات پراکسیداز (APX) معنی دار بود. با افزایش شوری، مقدار وزن تر و خشک ریشه کاهش یافت، در حالی که تیمار 2/0 میلی مولار SNP توانست موجب افزایش مقدار این دو شاخص شود. بیشترین وزن تر و خشک برگ در تیمار شاهد مشاهده شد. محتوای کلروفیل های a، b، کل و کاروتنوئید هم، با افزایش شوری کاهش نشان داد؛ با این حال، بیشترین مقدار کلروفیل کل و کاروتنوئید در تیمار 4/0 میلی مولار SNP به دست آمد. بیشترین مقدار فنل کل در بالاترین سطح شوری بدست آمد و مقدار بالاتر MDA نیز، در سطح صفر SNP در شرایط تنش مشاهده شد. پروتئین کل نیز، تحت تنش شوری، 4/5 درصد کاهش یافت. بیشترین فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی SOD، POD و APX در گیاهان تنش دیده در تیمار 2/0 میلی مولار SNP بدست آمد. به طور کلی می توان نتیجه گرفت که NO حاصل از پیش تیمار SNP توانست موجب کاهش اثرات منفی شوری بر گیاهچه های تحت تنش سرخارگل و بهبود نسبی آن ها شود.

خاک های سرپنتینی، خشک و دارای مقادیر نسبتا بالایی از نیکل هستند. برای درک بهتر اثر نیکل بر مقاومت به خشکی گیاهان غیربیش انباشت گر روییده در خاک های سرپنتینی، آزمایشی در شرایط هیدروپونیک طراحی شد تا اثر نیکل بر رشد، جذب و انتقال و برخی پارامترهای فیزیولوژیک، گیاهFortuynia garcinii (Burm.f.) (روییده در مناطق سرپنتینی) تحت تنش خشکی ارزیابی شود. برای ایجاد تنش خشکی نیمی از گلدان های حاوی گیاهچه های 45 روزه به مدت 8 روز در محلول هوگلند کامل دارای 10 میکرو مولار نیکل قرار گرفتند. سپس گلدان های دارا یا فاقد نیکل به مدت 8 روز در سه سطح از تنش خشکی حاصل از پلی اتیلن گلایکول نگه داری شدند. نتایج نشان داد که تنش خشکی موجب کاهش وزن خشک و انتقال نیکل به اندام های هوایی می شود که نشان دهنده مقاومت درونی این گیاه به نیکل است. با حضور نیکل در شرایط تنش خشکی، محتوای آب بهبود نسبی یافته و مقدار ترکیبات فنلی، قندهای محلول، پرولین و گلایسین بتائین بیشتر از تیمارهای مشابه فاقد نیکل بود. اما این موضوع در مورد مقدار رنگیزه ها برعکس بود. به نظر می رسد تجمع بیشتر اسموتیکوم ها در حضور نیکل، سبب کاهش پتانسیل اسمزی سلول و حفظ تورژسانس شده، در ضمن نقش آنتی اکسیدانی آنها به همراه کاروتنوئیدها و ترکیبات فنلی موجب تقویت ساختارهای درون سلولی گردیده است. افزایش فشار تورژسانس سلول ها در حضور نیکل موجب افزایش محتوای آبی سلول ها شده در نتیجه تغلیظ رنگیزه های گیاهی در حضور نیکل نیز کاهش می یابد. حضور نیکل از طریق انباشت بیشتر اسموتیکم ها و بهبود سیستم دفاعی باعث افزایش مقاومت به تنش خشکی می شود.

گیاه کرول در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری به عنوان پایه برای چیکو، که بذور آن مشکل سخت جوانه زنی دارد، استفاده می شود. چیکو به عنوان گیاهی مناسب برای شرایط کم آبی و شوری در مناطق گرمسیری شناخته شده است. کمبود آب به عنوان یکی از فاکتورهای مهم، تولیدات کشاورزی را در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری محدود می کند. آبیاری با آب رقیق شده دریا می تواند جایگزینی برای استفاده از منابع آب شیرین باشد. جهت ارزیابی امکان استفاده از آب رقیق شده دریا در کشت گیاه کرول، آزمایشی به صورت طرح کاملا تصادفی با پنج تیمار و سه تکرار بر روی گیاهان یکساله کرول انجام شد. گیاهان در پنج سطح شوری با آب رقیق شده دریا (ds/m3، 6، 9، 12) و گیاهان شاهد نیز با آب معمولی(ds/m3/1) آبیاری شدند. برخی فاکتورهای رویشی و شیمیایی گیاه کرول در واکنش به شوری ناشی از آب دریا بررسی شدند. تحلیل داده ها نشان داد که تحت تنش شوری، برخی صفات مورفولوژیکی گیاه مانند: طول ساقه و طول ریشه نسبت به شاهد تفاوت معنی داری را نشان ندادند. در حالیکه تعداد برگ، سطح برگ، نسبت وزن تر ریشه به وزن تر اندام هوایی، نسبت وزن خشک ریشه به وزن خشک ساقه، شاخص تحمل ریشه و ساقه به تنش، به موازات افزایش شوری کاهش یافتند. میزان کلروفیل با افزایش شوری، در مقایسه با شاهد به میزان قابل توجهی کاهش یافت. میزان مالون دی الدهید در گیاهان تحت تیمار با افزایش شوری بطور معنی داری افزایش یافت. بطور کلی دانهالهای یکساله کرول در شوری بالاتر از 3 ds/m کاهش قابل توجهی در شاخص های رشد نشان دادند.

جهت بررسی تاثیر استفاده از موم زنبور عسل در تلفیق با دیگر مواد آلی بعنوان بستر کاشت بر برخی شاخص‏های رشد، فیزیولوژیک و بیوشیمیایی گاوزبان اروپایی در مقادیر مختلف آبیاری، آزمایشی بصورت فاکتوریل در پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی بردسیر، دانشگاه شهید باهنر کرمان، در سال 1396 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل دور آبیاری در سه سطح (دو، چهار و شش روز) و بسترهای مختلف کاشت در هشت سطح (خاک+موم به نسبت 3-1، خاک+موم 4-1، خاک+خاکبرگ 3-1، خاک+خاکبرگ 4-1، خاک+کود گاوی 3-1، خاک+کودگاوی+موم 3-5/0-5/0، خاک+خاکبرگ+موم 3-5/0-5/0 و خاک) بود. نتایج نشان داد که وزن خشک و ارتفاع بوته، محتوای کاروتنوئید و پرولین، غلظت کاتالاز (CAT)، اسکوربات پراکسیداز (APX) و پراکسیداسیون لیپدها (MDA) تحت تاثیر اثرات ساده و متقابل دور آبیاری و بستر کاشت قرار گرفتند (P≤0.01). نفوذپذیری غشا و کارایی فتوشیمیایی فتوسیستم II تحت تاثیر اثرات ساده هر دو تیمار آزمایش قرار گرفتند. محتوی کلروفیلa فقط از دور آبیاری اثر پذیرفت و هیچ یک از تیمارهای مورد بررسی بر محتوای کلروفیلb اثر معنی داری نداشتند. کارایی فتوشیمیایی فتوسیستم II، محتوای کلروفیل a و کاروتنوئیدها با افزایش دور آبیاری به طور معنی داری کاهش یافتند. کلیه بسترهای کشت حاوی مواد آلی توانستند تنش مربوط به افزایش دور آبیاری از 2 به 4 روز را تعدیل کنند. بستر موم با نسبت 3-1 بیشترین وزن خشک، ارتفاع، محتوی کاروتنوئید و کارایی فتوشیمیایی فتوسیستم II و کمترین میزان پرولین و MDA را در هر دو شرایط تنش و عدم تنش نشان داد. دیگر بسترهای حاوی موم نیز در دورهای آبیاری 4 و 6 روز از نظر شاخص های رشد گیاه و همچنین مقاومت به تنش شرایط خوبی نشان دادند. میزان فعالیت آنزیم های CAT و APX در بسترهای حاوی خاک+موم با نسبت 3-1، 4-1، موم+خاک+خاکبرگ، خاک+خاکبرگ 3-1 و 4-1 با افزایش دور آبیاری افزایش یافتند، به عبارتی این دو آنزیم نقش موثری در افزایش مقاومت به شرایط تنش خشکی در بسترهای فوق داشته اند. بنابراین، به نظر می رسد بسترهای حاوی موم در شرایط تنش خشکی قابل توصیه بوده که البته هر چه نسبت موم در ترکیب بستر کاشت بیشتر باشد، کارایی بیشتری دارد.

به منظور بررسی تاثیر محلول پاشی روی و کلسیم بر صفات فیزیولوژیکی و زراعی گیاه گلرنگ در تنش سرب، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه مرکز تحقیقات کشاورزی کرمان اجرا شد. تیمارها شامل چهار روش کاربرد سرب (شاهد، کاربرد خاکی سرب، محلول پاشی سرب و کاربرد توام خاکی و محلول پاشی سرب)، محلول پاشی روی در سه غلظت (صفر، 10 و 20 میلی مولار) و محلول پاشی کلسیم در دو سطح (صفر و 10 میلی مولار) بود. نتایج نشان داد که در تنش سرب، محتوای آب نسبی برگ، عملکرد دانه و عملکرد روغن گیاه گلرنگ کاهش یافت و فعالیت آنزیم پراکسیداز، قندهای محلول، درصد پروتئین دانه و تجمع سرب در برگ و ریشه گیاه افزایش معنی داری نشان داد. کاربرد توام خاکی و محلول پاشی سرب اثرات منفی بیشتر از جذب برگی و خاکی سرب به تنهایی داشت. در تنش سرب، محلول پاشی روی فعالیت آنزیم پراکسیداز، محتوای آب نسبی برگ، قندهای محلول، درصد پروتئین دانه، عملکرد روغن و عملکرد دانه را به طور معنی داری افزایش داد در حالی که تجمع سرب در برگ و ریشه کاهش یافت. کاربرد کلسیم سبب افزایش عملکرد روغن و کاهش میزان تجمع سرب در برگ در تیمار تنش سرب گردید. بنابراین به نظر می رسد کلسیم و روی به وسیله بهبود واکنش های فیزیولوژیکی تاثیر بر سمیت زدایی سرب داشتند که منجر به مقاومت گیاه در تنش سرب گردید.

بادرنجبویه گیاهی علفی، چند ساله از تیره نعناعیان است که دارای خاصیت آنتی اکسیدانی می باشد و در مناطق شمالی ایران یافت می شود. آلومینیوم یکی از فلزات سنگین می باشد که در گیاهان تنش اکسیداتیو ایجاد می کند که در این میان آنزیم های آنتی اکسیدان از جمله مهمترین راهکارهای دفاعی گیاهان در مهار گونه های فعال اکسیژن می باشند. آهن از عناصر ضروری ولی کم مصرف گیاهان می باشد که فعالیت بسیاری از آنزیم های گیاه را تحت تاثیر قرار می دهد .در این پژوهش نقش ترکیبات رایج آهن بر تجمع آنزیم های آنتی اکسیدانت، پروتئین و میزان ترکیبات فنولی، فلاونوئیدی و فلاونولی در گیاه بادرنجبویه در شرایط تنش ناشی از آلومینیوم مورد مطالعه قرار گرفته است. بدین منظور آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار بر روی بادرنجبویه در چهار گروه با انواع متفاوت آهن (کلرید آهن، کلات آهن، نانو آهن) و کلرید آلومینیوم) 0 و50 μM) در شرایط هیدروپونیک انجام شد. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که محتوای پروتئین ها با پیش تیمار آهن افزایش یافته است که این افزایش با کاربرد آهن نانو نسبت به سایر تیمارها بیشتر بوده است، بنابراین می توان این افزایش را مربوط به قطر نانو ذرات دانست. تحت شرایط تنش آلومینیوم توام با آهن فعالیت آنزیم های کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز و ترکیبات فنولی و مشتقات آن نسبت به اشکال مختلف آهن بویژه در تیمارهای توام آلومینیوم با کلات آهن و نانو آهن کاهش پیدا کرد ولی میزان فعالیت آنزیم سوپراکسیددیسموتاز طی این شرایط افزایش یافت. بنابراین آهن با افزایش در فعالیت آنزیم سوپراکسیددیسموتاز باعث ایجاد مقاومت به آلومینیوم و افزایش عملکرد بادرنجبویه می شود.

به منظور بررسی اثر زوال بر شاخص های جوانه زنی و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت در کتان روغنی (توده محلی بزرک قرمز)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در 4 تکرار در سال 1394 در آزمایشگاه بذر دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل 4 سطح دما (15، 25، 35 و 45 درجه سانتی گراد) و 4 سطح رطوبت (5، 9، 13 و 17 درصد) بود. بذرها به محتوای رطوبت 5، 9، 13 و 17 درصد رسیده و سپس به مدت 6 ماه در شرایط انبارداری در دماهای 15، 25، 35 و 45 درجه سانتی گراد نگهداری شدند. نتایج نشان داد که با افزایش دما و رطوبت بذر، کلیه صفات فیزیولوژیک و بیوشیمیایی به جز هدایت الکتریکی، کاهش یافتند. کاهش جوانه زنی با کاهش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت کاتالاز، سوپراکسید دیسموتاز و آسکوربات پراکسیداز همراه بود که بیانگر کاهش کارایی سیستم آنتی اکسیدانتی در حفاظت بذرها در مقابل گونه های فعال اکسیژن می باشد. با افزایش گونه های فعال اکسیژن، پراکسیداسیون چربی ها افزایش یافته که احتمالا بر اثر پراکسیداسیون چربی ها و تخریب غشاهای سلولی، نشت الکترولیت ها از بذر افزایش یافته است که همبستگی قوی و منفی بین نشت الکترولیت ها و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت نشانگر این مسئله است. به طور کلی، بهترین شرایط نگهداری بذر کتان دمای 15 درجه سانتی گراد و رطوبت 5-9 درصد می باشد.

اشعه ماوراء بنفش به سه نوار با طول موج های UV-A (320-390 nm)، UV-B (280-320 nm) و UV-C (254-280 nm) تقسیم می شود. طول موج های متفاوت اشعه ماوراء بنفش تاثیرات متفاوتی بر ویژگی های رویشی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاهان دارد. در این تحقیق تاثیر باندهای مختلف این اشعه بر طول ریشه و ساقه، فلاونوئید، آنتوسیانین، پروتئین، اتیلن، فعالیت آنزیمی پراکسیداز و پلی فنل اکسیداز، غلظت یون های کلسیم، پتاسیم و منیزیم در گیاهچه های فلفل مورد مطالعه قرار گرفته است. گیاهچه های 10 روزه به مدت 3 روز تحت تیمار UV-A، UV-B و UV-C قرار گرفتند. برای بررسی اثر تیمارهای اشعه ماوراء بنفش بر الگوهای پلی پپتیدی، پروتئین های اندام هوایی به روش SDS-PAGE الکتروفورز گردیدند. نتایج نشان داد که تحت شرایط آزمایشی، اشعه UV-B و UV-C طول ریشه و ساقه را کاهش می دهد. همچنین آزمایش ها نشان داد در گیاهچه هایی که تحت تابش اشعه UV-B و UV-C قرار داشتند میزان پروتئین ها، آنتوسیانین ها، فلاونوئیدها، اتیلن، غلظت یون های کلسیم، پتاسیم و منیزیم، فعالیت آنزیم های پراکسیداز و پلی فنل اکسیداز افزایش معنی داری یافت در حالی که تحت تیمار با اشعه UV-A فعالیت آنزیم ها در مقایسه با گیاهچه های کنترل تغییرات معنی داری را نشان نداد. از آنجایی که این ترکیبات آنزیمی در ناحیه طیف ماوراء بنفش جذب بالایی دارند مانع عبور این اشعه به بافتهای حساس شده و به تبع از اثرات مضر آن جلوگیری می کنند. همچنین نقش رنگیزه ها در فرونشاندن رادیکال های پراکسید هیدروژن و سایر گونه های اکسیژن فعال می تواند یک واکنش تدافعی گیاهان در مقابل تابش اشعه ماوراء بنفش در نظر گرفته شود.

به منظور بررسی کاربرد متیل جاسمونات بعنوان راه حلی زیستی جهت ارزیابی تحمل گیاه دارویی نعناع فلفلی به شوری آزمایشی گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در سال زراعی 1393 اجرا گردید. فاکتورهای مورد بررسی شامل محلول پاشی متیل جاسمونات (صفر، 75 و150 میکرومولار) و تنش شوری (صفر، 3، 6، 9 دسی زیمنس بر متر) بود. نتایج نشان داد با افزایش شوری سرعت تعرق، کلروفیل a، کلروفیل b، وزن خشک برگ و بوته، Fv/Fm، Fm، Y(II)، ETR، محتوای نسبی آب برگ و هدایت روزنه ای به صورت خطی کاهش یافت و موجب افزایش صفات آنتوسیانین، Fo و NPQ شد. صفات مورد بررسی تحت تاثیر کاربرد متیل جاسمونات قرارگرفتند که به میزان غلظت متیل جاسمونات بستگی داشت. به طوریکه در گیاهانی که محلول پاشی متیل جاسمونات (غلظت 75 میکرومولار) صورت گرفت موجب افزایش میزان آنتوسیانین و کاهش نشت الکترولیت های غشا و کاهش اثرات منفی شوری بر هدایت روزنه ای، ETR و محتوای نسبی آب برگ شد. در سطوح بالای متیل جاسمونات اثر بازدارندگی آن بر میزان هدایت روزنه ای، ETR و کلروفیل a مشاهده شد. در مجموع، کاربرد متیل جاسمونات با بهبود روابط آبی گیاه و افزایش هدایت روزنه ای، موجب افزایش سرعت انتقال الکترون و کارایی فتوسیستم II می شود که می تواند بیانگر نقش مثبت متیل جاسمونات در شرایط شور باشد. بنابراین به نظر می رسد کاربرد غلظت 75 میکرومولار متیل جاسمونات بتواند با افزایش مقاومت به شوری تا حدود زیادی ویژگی های رشدی گیاه دارویی نعناع فلفلی را در چنین شرایطی بهبود بخشدبه منظور بررسی کاربرد متیل جاسمونات به عنوان راه حلی زیستی جهت ارزیابی تحمل گیاه دارویی نعناع فلفلی به شوری، آزمایشی گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در سال زراعی 1393 اجرا گردید. فاکتورهای مورد بررسی شامل محلول پاشی متیل جاسمونات (صفر، 75 و150 میکرومولار) و تنش شوری (صفر، 3، 6، 9 دسی زیمنس بر متر) بود. نتایج نشان داد با افزایش شوری سرعت تعرق، کلروفیل a، کلروفیل b، وزن خشک برگ و بوته، Fv/Fm، Fm، Y(II)، ETR، محتوای نسبی آب برگ و هدایت روزنه ای کاهش یافت و موجب افزایش صفات آنتوسیانین، Fo و NPQ شد. صفات مورد بررسی تحت تاثیر سطوح مختلف متیل جاسمونات قرارگرفتند. به طوریکه در شوری 9 دسی زیمنس بر متر، کاربرد غلظت 75 میکرومولار متیل جاسمونات، موجب افزایش هشت درصدی آنتوسیانین و کاهش 35 درصدی نشت الکترولیت های غشا و از طرفی موجب کاهش اثرات منفی شوری بر هدایت روزنه ای (54 درصد افزایش)، ETR (10 درصد افزایش) و محتوای نسبی آب برگ (6 درصد افزایش) شد. در سطح بالای متیل جاسمونات (غلظت 150 میکرومولار) اثر بازدارندگی آن بر میزان هدایت روزنه ای، ETR و کلروفیل a مشاهده شد. در مجموع، کاربرد متیل جاسمونات با بهبود روابط آبی گیاه و افزایش هدایت روزنه ای، موجب افزایش سرعت انتقال الکترون و کارایی فتوسیستم II می شود که می تواند بیانگر نقش مثبت متیل جاسمونات در شرایط شور باشد. بنابراین به نظر می رسد کاربرد غلظت 75 میکرومولار متیل جاسمونات بتواند با افزایش مقاومت به شوری تا حدود زیادی ویژگی های رشدی گیاه دارویی نعناع فلفلی را در چنین شرایطی بهبود بخشد.

این پژوهش به منظور بررسی اثرات کاربرد خاکی و محلول پاشی برگی اسید هیومیک بر میزان کلروفیل، ماندگاری گل روی گیاه، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی، میزان پرولین، مالون دی آلدئید و پروتئین کل در رزمینیاتور رقم هفت رنگ در قالب طرح کاملا تصادفی با دو فاکتور اسید هیومیک در 4 غلظت (صفر، 500، 1000 و 2000 میلی گرم در لیتر) و نحوه کاربرداسید هیومیک به 2 شیوه (کاربرد خاکی و محلول پاشی برگی) با 3 تکرار و 2 مشاهده انجام شد. نتایج نشان داد که کاربردهای خاکی و محلول پاشی اسید هیومیک باعث افزایش در محتوای کلروفیل، پروتئین کل، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی و ماندگاری گل روی گیاه به ترتیب به میزان حدود 2، 5، 3 و 75/1 برابر نسبت به شاهد شدند. میزان مالون دی آلدئید در تیمارهای خاکی با افزایش غلظت اسید هیومیک افزایش و برعکس در تیمارهای محلول پاشی کاهش یافت. این روند در فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز نیز تکرار شد. فعالیت آنزیم کاتالاز نیز ابتدا در غلظت کم اسید هیومیک افزایش، اما با افزایش غلظت، میزان فعالیت آن کاهش یافت. میزان پروتئین کل در تمامی غلظت های اسید هیومیک (به جزء کاربرد خاکی 500 میلی گرم در لیتر) نسبت به شاهد افزایش یافت. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که هر دو روش محلول پاشی برگی و کاربرد خاکی اسید هیومیک با افزایش میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی و محتوای کلروفیل و پروتئین کل در گیاه، باعث افزایش ماندگاری گل روی گیاه شدند.

به منظور بررسی اثر محلولپاشی عصاره مارمارین (Ascophyllum nodosum) بر برخی خصوصیات فیزیولوژیکی و ضداکسایشی گوجه فرنگی رقم تینا، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در شرایط مزرعه با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل سه غلظت عصاره آسکوفیلوم(0، 5/1 و 3 میلی لیتر بر لیتر) و محلولپاشی در چهار مرحله رشد گیاه شامل (بلافاصله پس از نشاکاری، بلافاصله پس از تولید اولین گلها و بلافاصله پس از تولید اولین میوه ها و محلولپاشی توام در هر سه مرحله ذکر شده) بودند. نتایج حاصل نشان داد که اثر محلولپاشی عصاره آسکوفیلوم بر صفات عملکرد، کلروفیل a و b، رطوبت نسبی برگ، طول ساقه، وزن خشک بوته و وزن تر ریشه معنی دار بود. تیمار آسکوفیلوم موجب افزایش این صفات شده و بیشترین تاثیر در محلولپاشی با غلظت 3 میلی لیتر بر لیتر این ترکیب و بصورت محلولپاشی توام در هر سه مرحله مشاهده شد. بیشترین میزان اسید آسکوربیک و فنل میوه نیز در تیمار مارمارین با غلظت 3 میلی لیتر بر لیتر بصورت محلولپاشی توام در هر سه مرحله به دست آمد. همچنین بیشترین میزان آنتوسیانین در میوه های تحت تیمار 3 میلی لیتر بر لیتر مارمارین که در مرحله ظهور اولین میوه ها محلولپاشی شده بودند حاصل شد.

تنش خشکی یکی از مهمترین و رایج ترین تنش های محیطی است که تولیدات کشاورزی را با محدودیت روبرو ساخته است. به منظور بررسی اثر سطوح مختلف کم آبیاری بر برخی خصوصیات سه رقم اطلسی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد با چهار تکرار به اجرا در آمد. فاکتورهای مورد آزمایش شامل تنش خشکی در 4 سطح (100، 80، 60 و 40% ظرفیت زراعی) و سه رقم اطلسی (Supercascade، Tango blue و Tango white) بود. صفات مورد اندازه گیری شامل وزن تر اجزای گیاه، وزن خشک کل، قطر ساقه، عدد اسپد، فعالیت آنتی اکسیدانتی، نسبت وزن برگ، نسبت سطح برگ، میزان آب از دست رفته برگ، میزان کمبود آب به حالت اشباع و موجودی آب هر واحد سطح برگ بود. نتایج نشان داد با افزایش تنش خشکی میزان عدد اسپد زیاد شد و از 4/35 در شاهد خشکی به 2/46 در تنش شدید 40%ظرفیت زراعی رسید. درصد فعالیت آنتی اکسیدانتی در رقم Tango White و Tango Blue بیشتر از Supercascade بود. بیشترین وزن تر برگ در رقم Tango White و در دو سطح تنش شاهد (08/6گرم) و تنش کم 80 % ظرفیت زراعی (9/5 گرم) و بیشترین وزن تر ساقه و گل در رقم Tango White و در شاهد تنش به ترتیب به میزان 7/9 و 1/15 گرم در هر بوته بود. بیشترین وزن خشک کل نیز در رقم Tango White و در شاهد تنش مشاهده شد. LAR در رقم Tango White و در 100، 80 و 60% ظرفیت زراعی به ترتیب با مقدار 291، 180 و 179 نسبت به سایر تیمارها بیشتر بود. مقدارLWR در سه رقم Supercascad، Tango Blue وTango White به ترتیب 283/0، 538/0 و 496/0 بود. مقادیر WSD (72) وRWL (65%) در رقم Supercascade و در تنش شدید 40% با اختلاف معنی دار نسبت به سایر تیمارها بیشتر بود. به طور کلی نتایج نشان داد رقم Tango Whiteو Tango Blue هم در شرایط شاهد و هم تحت تنش کم آبی وزن تر، وزن خشک و فعالیت آنتی اکسیدانتی بیشتر و همچنین WSD و RWL کمتری داشته و بنابراین نسبت به رقم Supercascad به کم آبی مقاوم تر هستند.

شوری یکی از مهم ترین تنش های غیر زنده ای است که باعث کاهش قابلیت تولید محصول در خاک های مناطق خشک و نیمه خشک می شود. اسید هیومیک به عنوان یک اسید آلی و آسکوربات به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی می توانند در جهت بهبود عملکرد گیاهان در شرایط تنش شوری موثر واقع شوند. به منظور بررسی اثرات تنش شوری و برهمکنش آن با اسید هیومیک و اسید آسکوربیک بر رشد رویشی، رنگیزه های فتوسنتزی و تغییرات آنزیم های آنتی اکسیدان گیاه دارویی بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل شوری در چهار سطح (0، 50، 100 و 150 میلی مولار)، اسید هیومیک و اسید آسکوربیک در سه سطح (0، 100 و 200 میلی گرم در لیتر) بود. صفات رویشی گیاه از قبیل ارتفاع بوته و وزن تر و خشک ساقه و برگ با افزایش میزان تنش شوری کاهش معنی داری نسبت به تیمار شاهد نشان دادند و کاربرد اسید هیومیک بویژه سطح 200 میلی گرم در لیتر در سطوح بالای تنش سبب بهبود این صفات نسبت به گیاهان شاهد گردید. رنگیزه های فتوسنتزی نیز تحت تاثیر تنش شوری به شدت کاهش یافتند و کاربرد 200 میلی گرم در لیتر اسید هیومیک و اسید آسکوربیک (تاحدودی) توانست سبب جبران این خسارت شود. بیشترین میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی در تنش 50 میلی مولار شوری مشاهده شد و کاربرد اسید هیومیک (بویژه 200 میلی گرم در لیتر) برای آنزیم کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز و 200 میلی گرم در لیتر اسید آسکوربیک برای آنزیم گایاکول پراکسیداز سبب افزایش فعالیت آنها نسبت به تیمار شاهد گردید.

در مناطق سردسیری، سیب زمینی بصورت بهاره کشت می شود. از چالش های پیش روی زراعت سیب زمینی در این مناطق، سرمای دیررس بهاره، سرمای زودرس پاییزه و گرمای تابستان می باشد؛ که در پژوهش حاضر به روش های تعدیل این چالش ها پرداخته شد. بدین منظور آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال های زراعی 1393 و 1394 در منطقه گندمان، استان چهارمحال و بختیاری اجرا شد. عامل اول شامل سه رقم جلی، فونتین و بورن و عامل دوم، ترکیبی از تیمار های مختلف کلسیم و جاسمونیک اسید (با غلظت 5 میکرومولار) در شش سطح شامل: 1- کلسیم + جاسمونیک اسید در مرحله قبل از تشکیل ریزوم ها (T1)؛ 2- کلسیم + جاسمونیک اسید در مرحله بعد از تشکیل ریزوم ها (T2)؛ 3- جاسمونیک اسید در مرحله قبل از تشکیل ریزوم ها (T3)؛ 4- جاسمونیک اسید در مرحله بعد از تشکیل ریزوم ها (T4)؛ 5- کلسیم از منبع نیترات کلسیم (T5)؛ 6- شاهد (عدم کاربرد هر دو فاکتور (T6)) بود. بر اساس نتایج حاصله هر دو فاکتور جاسمونیک اسید و کلسیم دارای تاثیر مثبتی بر ارقام مورد بررسی بودند؛ بطوریکه رقم جلی نسبت به سایر ارقام عکس العمل بهتری داشت. در بین تیمارهای مورد بررسی نیز تیمار T1 در کلیه صفات مورد بررسی بجز اتفاء غیر فتوشیمیایی، در هر سه رقم مورد آزمایش بیشترین میانگین را به نام خود ثبت کرد. با توجه به نتایج، چنین می توان استنباط نمود که جاسمونیک اسید و کلسیم، در هر دو مرحله قبل و بعد از ریزوم دهی، باعث کاهش اثرات نا مطلوب تنش دمایی و کمبود عناصر غذایی شده اند؛ بعلاوه این اثرات مثبت، زمانیکه جاسمونیک اسید و کلسیم بصورت ترکیبی و در زمان قبل از ریزوم دهی اعمال شد، بیشتر بود.

این آزمایش به منظور بررسی واکنش گیاه قره داغ به دفن شدن در رسوبات ماسه انجام گرفت. برای این منظور نهال های قره داغ تحت پنچ تیمار (شاهد، دفن شدن با ماسه بادی تا یک سوم، یک دوم، سه چهارم ارتفاع گیاه (از قسمت یقه و دفن کامل) قرار گرفت. بیشترین مقدار پرولین برگ به مقدار 29 میلی گرم بر گرم وزن تر در تیمار دفن یک دوم و سه چهارم و کمترین آن به مقدار 16 میلی گرم بر گرم وزن تر در شاهد بدست آمد. بیشترین مقدار اکسین به مقدار 91/0 میلی گرم بر گرم وزن تر در تیمار یک دوم و کمترین مقدار به اندازه 43/0 میلی گرم بر گرم وزن تر در تیمار شاهد بدست آمد. بیشترین مقدار قند برگ در تیمار کامل به مقدار 22 میلی گرم بر گرم وزن خشک و بیشترین مقدار قند ریشه در تیمار دفن یک سوم به مقدار 40 میلی گرم بر گرم وزن خشک مشاهده شد. مقدار سدیم برگ در همه تیمار های دفن به طور معنی داری بیشتر از شاهد بود. تفاوت معنی داری بین پتاسیم ریشه در هیچکدام از تیمار ها مشاهده نشد اما پتاسیم برگ در تیمار دفن سه چهارم به مقدار 83/0 میلی اکی والان به طورمعنی داری بیشتر از شاهد بود. با افزایش عمق دفن مقدار فسفر برگ در برگ و ریشه کاهش یافت به طوریکه مقدار فسفر در تیمار یک سوم برگ و ریشه به ترتیب برابر 75/0 و 68/0 میلی اکی والان اندازه گیری شد. در همه تیمار های دفن ریشه نابجا تولید شد در صورتی که در شاهد ریشه نابجا تولید نشد. وزن تر ساقه در تیمار دفن یک سوم بیش از 5/1 برابر مقدار آن در شاهد بود. وزن تر ریشه در همه تیمارهای دفن بجز دفن کامل افزایش نشان داد. با توجه به نتایج مشخص شد که گونه قره داغ واکنش های مورفولوژیک و فیزیولوژیک سازگاری نسبت به دفن شدن در رسوبات ماسه نشان داد.

یک گونه ی زینتی درختچه ای است که در صنایع مختلف از جمله صنایع دستی و زینتی کاربرد دارد. خطر انقراض، نسل این گیاه را تهدید می کند. نگهداری ژرم پلاسم گیاهان به ویژه گیاهانی که در خطر انقراض نسل قرار دارند، از اهداف محققان و دولت مردان در سراسر جهان است. بنابراین، هدف از انجام این تحقیق، نگهداری درازمدت ژرم پلاسم شمشاد خزری در ازت مایع با پیش تیمار سوکروز و کپسوله کردن-آب برداری بود. ژرم پلاسم ها یا ریزنمونه های مورد استفاده، بذر و جوانه ی راسی بودند که از گیاهان مادری رشدیافته در گلخانه تهیه شدند. این پژوهش یک روش بسیار کارآمد برای ضدعفونی ریزنمونه ها به ویژه سرشاخه را ارائه می کند. در محیط های باززایی ژرم پلاسم ها، بعد از نگهداری در ازت مایع، از غلظت های صفر، 5/0، 1، 5/1 و 2 میلی گرم در لیتر از هر سه تنظیم کننده ی رشد گیاهی BAP، IBA و NAA استفاده شد. بررسی ها در قالب طرح کاملا تصادفی (RCD) در 4 تکرار انجام شدند. نتایج تحقیق نشان داد که کپسوله کردن-آب برداری به عنوان یک پیش تیمار، نقش موثری در بقا و قدرت جوانه زنی جوانه ی راسی داشت. حدود 50 درصد از جوانه های راسی کپسوله شده بعد از نگهداری در ازت مایع، قدرت جوانه زنی خود را حفظ کردند. بالاترین درصد جوانه زنی جوانه های راسی کپسوله شده (60 درصد) در محیط کشت حاوی 5/0 میلی گرم در لیتر BAP همراه با 5/1 میلی گرم در لیتر NAA به دست آمد. محیط حاوی 5/0 میلی گرم در لیتر BAP بدون NAA با تحریک جوانه زنی جوانه های راسی کپسوله شده به میزان 48 درصد نیز محیط مناسبی بود. هیچ یک از بذور کپسوله شده و کپسوله نشده و سرشاخه های کپسوله نشده بعد از نگهداری در ازت مایع و کشت در محیط باززایی، بقایی نداشتند و جوانه نزدند.

مریم گلی اصفهانی (.reuterana Boiss Salvia) گیاهی علفی و پایا متعلق به خانواده نعناع و بومی ایران است. مطالعه حاضر با هدف بررسی تغییرات به وجود آمده در میزان و ترکیبات اسانس این گونه در شرایط مزرعه ای(کرج و ابهر) در مقایسه با رویشگاه طبیعی (آرادان) انجام پذیرفت. اندام هوایی گیاهان در زمان گلدهی، جمع آوری و اسانس به روش تقطیر با آب توسط دستگاه کلونجر استخراج شد. شناسایی ترکیبات اسانس ها توسط کروماتوگرافی گازی (GC) و گاز کروماتوگراف متصل به طیف سنج جرمی(GS-MS) انجام شد. انتقال این گیاه از رویشگاه طبیعی به شرایط زراعی سبب افزایش ارتفاع گیاه، وزن خشک گیاه، میزان اسانس و تغییر کمی و کیفی اجزاء اسانس شد. نتایج نشان داد بازده اسانس در شرایط رویشگاهی و زراعی کرج و ابهر به ترتیب 14/0، 18/0 و 2/0 درصد وزنی به وزنی بود. در مجموع 47 ترکیب در اسانس مریم گلی اصفهانی وجود داشت که 5/57% آن ها (27 ترکیب) در هر سه منطقه مشترک بودند. دو ترکیب های اصلی در اسانس نمونه رویشگاهی Germacrene– D (15/23%) و Spathulenol (18/10%) بود. دو ترکیب عمده اسانس گیاهان کشت شده در کرج و ابهر Linalool (به ترتیب 1/21% و 41/17%) و Germacrene–D (به ترتیب 4/19% و 8/16%) شناسایی شد. برخلاف اسانس گیاه کشت شده در ابهر که دارای بیشترین میزان مونوترپن های هیدروکربنه بود، اسانس گیاهان جمع آوری شده از رویشگاه آرادان کمترین میزان مونوترپن های هیدروکربنه را به خود اختصاص داد. به علاوه، کمترین و بیشترین میزان سزکوئی ترپن هیدروکربنه و نیز میزان کل سزکوئی ترپن ها به ترتیب در ابهر و آرادان مشاهده شد. به نظر می رسد بالاتر بودن میانگین دمای سالیانه در آرادان، فرآیندهای تولید اسانس در این گیاه را به سمت تولید سزکوئی ترپن ها سوق می دهد.

امروزه به دلیل تاثیر مثبت کودهای ازته بر رشد، عملکرد و کیفیت محصولات کشاورزی، مصرف بی رویه کودها افزایش یافته است. به منظور بررسی اثرات نوع و مقادیر مختلف کود نیتروژن بر برخی صفات فیزیولوژیکی گیاه دارویی شنبلیله (Trigonella foenum- graecum L.) آزمایشی به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار طی تابستان 1394 در مزرعه تحقیقاتی گروه باغبانی دانشگاه ایلام انجام شد. تیمارها شامل کود اوره و نیترات کلسیم هر کدام در چهار سطح صفر، 25، 50 و 100 کیلوگرم در هکتار و آمینواسید با چهار غلظت صفر، 1، 2 و 4 گرم در لیتر بودند. نتایج نشان داد که نوع و مقادیر مختلف ازت تاثیر معنی داری بر کلیه صفات مورد مطالعه داشت. بیشترین محتوی رنگیزها (کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل و کارتنوئید)، پروتئین و اسانس برگ از تیمار چهار گرم در لیتر آمینواسید، بیشترین محتوای فیبر برگ از تیمار 100 کیلوگرم در هکتار نیترات کلسیم و بیشترین محتوای کربوهیدرات برگ از گیاهان شاهد به دست آمد. همچنین، با افزایش مقدار ازت مصرفی از هر سه منبع، محتوای کربوهیدرات ها کاهش یافت. نتایج این تحقیق نشان داد که کاربرد نوع و مقادیر مختلف کودهای ازته (بخصوص آمینو اسید) در بهبود صفات فیزیولوژیکی شنبلیله تاثیر مثبتی داشته و می توان مصرف ازت را در راستای افزایش کیفیت این سبزی و گیاه دارویی توصیه نمود.