فهرست مطالب

پژوهش نامه تاریخ
پیاپی 48 (پاییز 1396)

  • تاریخ انتشار: 1396/10/10
  • تعداد عناوین: 8
|
  • پژوهشی
  • زهرا اعلامی زواره، فریدون الهیاری صفحات 1-20
    مشروعیت در اصطلاح سیاسی به معنای پذیرش و فرمانبرداری آگاهانه و داوطلبانه مردم از نظام سیاسیو قدرت حاکم است. همه انواع نظام های سیاسی، نیاز به مشروعیت دارند؛ تا از یک سو ثابت نمایند که سلطه و حاکمیت ایشان بر حق و درست است و از سوی دیگر با آگاه نمودن زیر دستان از حقانیت خود، موجبات اطاعت سیاسی آنان را فراهم آورند. هر حاکمیتی در چارچوب شرایط عصر خود و با توجه به مذهب، فرهنگ، خلقیات وپیشینه جامعه، اصول خاصی را به عنوان مبنای مشروعیت ارائه می کند. مساله مهم در اینجا توان تلفیق این اصول باشرایط مختلف است. یکی از ابزارهایی که حکومت ها برای اعتبار بخشی به حاکمیت خود استفاده می نمودند، بهره گیری از اندیشه ها و عقاید سیاسی ایرانی در مورد جایگاه والای حکومت و لزوم اطاعت از حاکم بود. تیموریان(912- 771ق.) در جهت کسب مشروعیت به این اصل مهم توجه داشتند. این مقاله بر آن است تا مشروعیت حاکمیت تیموریان را بر مبنای اندیشه های ایرانی و در قالب عناوینی همچون؛ حق الهی حکومت، فرهمندی، تایید الهی، تاثیر پذیری از آداب ملکداری پادشاهان ایرانی و... به روش توصیفی و تحلیلی و بر اساس اطلاعات کتابخانه ای بررسی نماید.
    کلیدواژگان: مشروعیت، تیموریان، فره ایزدی، حق الهی، قدرت، اندیشه سیاسی ایرانی
  • فرزانه دشتی، محمد رحیم عیوضی صفحات 19-52
    جهانی شدن امری اجتناب ناپذیر است که همه جنبه های زندگی بشر اعم از اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی را دربر گرفته است و از این رو برخی کشورها را با مشکلات جدی مواجه کرده است. جهانی شدن نقش مرزهای جغرافیایی را در تصمیم گیری های کلان و فعالیت های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی انسان ها کاهش داده و منافع تک تک افراد و کشورها، بیش از همیشه با منافع تمامی مردم و کشورهای جهان مشترک گردیده است. لذا این تاثیرات به ایفای نقش بازیگری ایران و نخبگان سیاسی جمهوری اسلامی ایران و سیستم کلان مدیریتی کشور بستگی دارد. در این راستا همواره متولیان سیاستگذاری های کلان کشور در تکاپو بوده اند تا میان هم گرایی با فرهنگ جهانی از یک سو، حفظ فرهنگ اصیل و غنی ایرانی- اسلامی از سویی، به نقطه تعادل برسند. با این اعتقاد که هویت ها و فرهنگ های غنی و قدرتمند نظیر فرهنگ ایرانی که از استمرار و دوام گروه های مختلف قومی شکل گرفته و به طور مسالمت آمیز در طول تاریخ در داد و ستد با فرهنگ های گوناگون بوده است، به راحتی در مواجه با جهانی شدن چه به مثابه پروژه و پروسه نه تنها مستحیل نشده بلکه شکوفاتر می شوند. بنابراین با فرض تعامل و پیوستگی فرهنگ ایرانی با فرهنگ جهانی، شناخت ظرفیت ها و قابلیت های فرهنگی و تمدنی ایران اسلامی در عصر کنونی و در تعامل با آن نقش بسزایی خواهد داشت، درغیر این صورت به حذف فرصت ها و تهدیدی جدی برای هویت و امنیت ملی بدل خواهد شد.
    کلیدواژگان: جهانی شدن فرهنگ، هویت ملی، ظرفیت های فرهنگ ایرانی، جمهوری اسلامی ایران
  • علی ربیع زاده، میرزا محمد حسنی صفحات 53-72
    ارداویرافنامه یک متن پهلوی است، که در دوره ساسانی حدود 1400 تا 1700 سال قبل نگاشته شده است ، این کتاب شرح معراج موبدی به نام ارداویراف می باشد که با خوردن می و منگ به جهان روحانی می رود و شرح سفرش را دبیری کتابت می کند ، این اثر احتمالا در عصر انوشیروان به زبان پهلوی نگارش یافته و جزو کتب دینی زرتشتیان به شمار می رفته است ، در این مقاله نهاد خانواده در ارداویرافنامه از نگاهی آماری مورد بررسی قرار گرفته است ، هدف از این تحقیق آن است که دیدگاه جامع و روشنی درباره این نهاد به دست آید تا در سایه آن، دیدگاه روشنتری درباره نهاد خانواده در دوره ساسانی و زرتشتیان آن دوره که معاصر با زمان نوشتار کتاب هستند حاصل شود. نتیجه ای که از این تحقیق گرفته شده است این است که نهاد خانواده در ارداویرافنامه مطابق مطالب مندرج در کتاب کاملا منطبق و همسو با نهاد خانواده در دوره ساسانی است و این نشان میدهد که کتاب ارداویرافنامه می تواند به عنوان یک منبع معتبر جهت معرفی دوره ساسانی مورد استفاده محققین قرار گیرد.، شیوه تحقیق در این مقاله اسنادی کتابخانه ای و ابزار کار فیش برداری می باشد.
    کلیدواژگان: نهاد خانواده، ارداویرافنامه، ساسانی، دین زرتشت، متون پهلوی
  • غلامرضا رحیمی، محمد کریم یوسف جمالی *، ناصر جدیدی صفحات 73-98
    در اواخرحکومت صفویه تولید و تجارت ابریشم، کاهش چشمگیری یافت. اما در منطقه گیلان به عنوان مرکز مهم تولید ابریشم از همان ابتدای حکومت، عواملی وجود داشت و یا به مرور زمان شکل گرفت که سبب ساز کاهش وحتی نابودی تولید این محصول در این منطقه مهم شد. در پژوهش حاضر، با توجه به ساختار اقتصادی، سیاسی و اجتماعی گیلان و از طرفی عملکرد نمایندگان صفوی، سعی می شود این عوامل را بررسی کنیم. ابتدا عوامل داخلی، مانند شورشها وجنبش ها، فشارهای مالیاتی، خاصه سازی گیلان، انتقال مرکزگیلان از لاهیجان (بیه-پیش) به عنوان اصلی ترین تولیدکننده ابریشم، به رشت (بیه پس)، بیمارهای کرم ابریشم وندانستن روش صحیح نگهداری تلمبارها و بلایای طبیعی و پس از آن عوامل خارجی، نظیر: بحران فروش ابریشم، که باعث شد ضرب مسکوکات رایج (طلا و نقره) و تجارت خارجی کاهش یابد، و هجوم مکرر عثمانی، قزاقها وافغانها را بررسی و تحلیل می کنیم. روش پژوهش به صورت کتابخانه ای و با استناد به متون تاریخی است.
    یافته ی عمده تحقیق نشان می دهد که اگرچه، هجوم افغان ها اصلی ترین دلیل سقوط دولت صفوی بوده، اما عوامل مذکور که تولید ابریشم گیلان راکاهش داد درسقوط و از بین رفتن دولتپراقتدار صفوی تاثیرگذار بودهاست
    کلیدواژگان: ابریشم، گیلان، تجارت، تولید، صفویه
  • قاسم رزاقی موسوی، محمدحسن مهدوی صفحات 99-120
    تاریخ معاصر افغانستان به علت ریشه دار بودن سنت های قبیله ای، کمتر شاهد تغییر و تحول در نظم موجود سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بوده است. با این وجود مقاطع خاصی از تاریخ این کشور به اصلاح گرایی نام گذاری شده که درآن اصلاح گران درپی تغییرات وضع موجودبودند.مشخصا دوره امان الله و دوره حکومت کمونیستی به علت گستره اصلاحات از اهمیت خاص برخوردار است. این نوشتار درصدد پاسخ به این سوال است که جایگاه شعیان افغانستان درجریان اصلاحات چه بوده و چه اهدافی را تعقیب می کردند؟ شیعیان افغانستان که از دیرزمان، تحت فشار همه جانبه حکومتها قرار داشتند وشیعه بودنشان بهانه برای این فشارها و ستم هابود، از هرتغییری که رفع تبعیض قومی و مذهبی را در پی داشته باشد، حمایت می کردندوحمایت از امان الله خان به جهت اقدامات وی در راستای رفع تبعیضات قومی و مذهبی، حمایت اولیه و نقش فعال در دوره حکومت کمونیستی به منظور رفع سیاست انحصارگرایانه قومی وقبیله ای و سرانجام پیشتازی شیعیان در عدالت خواهی اجتماعی در دوره پسا کمونیستی، از نمونه های بارزی این استقبال است. (فرضیه) هدف این نوشتار بررسی نقش و جایگاه شیعیان درجریان اصلاح گرای افغانستان(حمایت ازنظم جدیدتاپیشتازی در عدالت خواهی)می باشد.(هدف) دسترسی به این هدف،از طریق مطالعه اسنادی و روش تحلیلی میسر خواهدبود.(روش) راه برون رفت از مشکلات کنونی افغانستان، همچنان که شیعیان خواهان آنند، همزیستی مسالمت آمیز قومی و مذهبی بربنیاد عدالت اجتماعی استوارخواهد بود.(یافته)
    کلیدواژگان: اصلاحات، شیعیان هزاره، جنبش عدالت خواهی، امان الله، حکومت کمونیستی
  • عباس سرافرازی، محمد کاویانی یگانه صفحات 121-142
    منابع تاریخ قاجاریه تصویری متشرع از فتحعلی شاه، دومین پادشاه قاجار ترسیم نموده اند. حکومت وی بر بزرگترین مملکت شیعی جهان از یک سو و همجواری ایران با همسایگان پیرو مذهب سنت از سوی دیگر، شناخت سیاست مذهبی وی در قبال اهل تسنن را حائز اهمیت بسیار می سازد که هدف تحقیق پیش رو می باشد. بررسی منابع تاریخی نشان می دهد سیاست راهبردی سلاطین قاجاریه من جمله فتحعلی شاه در قبال اهل تسنن، سیاستی بر مبنای تقابل حداقلی، مدارای مذهبی و تلاش برای تحقق وحدت اسلامی بوده است که می توان آنرا «سیاست تعاملی» نامید. مصادیقی چون آزادی مذهبی، امنیت اجتماعی، عدم وجود روایات دال بر درگیری نظامی حکومت با اهل تسنن، تلاش برای متمایل نمودن سنی مذهبان مناطق مرزی به حکومت مرکزی، نفوذ برخی علمای صوفی سنی در دربار و مراوده اهل سنت با درباریان و علمای شیعه موید این معناست. تاثیرپذیری احتمالی از روایات وارده از معصومین(ع) دال بر لزوم تعامل و تعایش شیعیان با عامه مسلمین، عدم احساس خطر سیاسی یا مذهبی از جانب اهل سنت، از میان رفتن تدریجی روحیه افراطی ضد تسنن در میان شیعیان، حاکم شدن دیدگاه مجتهدین و برچیده شدن تدریجی مشرب اخباری در میان علماء شیعه، جدی شدن خطر استعمار غرب و ضرورت اتحاد اسلامی و جلوگیری از متمایل شدن سنیان ساکن مناطق مرزی به مهاجرت یا پیوستن به همسایگان سنی مذهب رقیب دولت قاجاریه از مهم ترین علل اتخاذ چنین سیاستی بوده است. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای است.
    کلیدواژگان: اهل تسنن، سیاست مذهبی، فتحعلی شاه قاجار، قاجاریه
  • محسن صادقی * صفحات 143-158
    مورخان گذشته تاریخ بشر را بررسی کرده و آن را تجزیه وتحلیل نموده و در اختیار سیاستمداران قرار می دهند. سیاستمداران برای اداره امور مملکت باید در خصوص گذشته تاریخ سرزمین خود و تاریخ جهان و احزاب و گروه های سیاسی و دیگر مباحث تاریخی اطلاعاتی داشته باشند. داشتن اطلاعات تاریخی،آن ها را راهنمایی می کند که برای زمان خود و آینده بهتر تصمیم گیری نمایند. گذشته همیشه چراغ راه آیندگان بوده و هست و خواهد بود؛ بنابراین نمی توان برای ساختن آینده بهتر در تاریخ گذشته غور و جستجو نکرد، سیاستمداری که تاریخ نداند و از مناسبات سیاسی بین حکومت ها در گذشته آگاهی نداشته باشد نمی تواند موفق باشد بنابراین بایستی گفت: سیاست علم به روز شدن تاریخ است درواقع علوم سیاسی به بررسی اندیشه ها و نظریه ها سیاسی و کارکرد آن ها در عرصه جامعه می پردازد و رشته علوم سیاسی یعنی ارائه یک سری نظریه ها و یا یک سری ابزارها و راهکارهایی که بر اساس آن ها هر جامعه شرایط و مشکلات موجود در زمان حال را بررسی می نماید و تلاش دارد مشکلات موجود را از پیش پا بردارد و برای حال و آینده برنامه ریزی کند مسلم است که امکان برنامه ریزی دقیق و صحیح که ما را به سرمنزل مقصود برساند امکان پذیر نیست مگر آنکه سیاستمداران از تجارب و دستاوردهای سیاسی، اجتماعی و تاریخی پیشینیان که در طول تاریخ در عرصه اجتماع به دست آمده است استفاده نماید. این پژوهش زیربنای علم سیاست را تاریخ دانسته و سیاستمداران موفق را کسانی می داند که از تاریخ بیشتر آگاهی دارند.
    کلیدواژگان: سیاست، تاریخ، ارتباط تاریخ و سیاست
  • پریسا قربان نژاد صفحات 159-186
    غذا معانی گوناگونی در زندگی انسان دارد. غذاهای ملی و بومی اقوام و ملل مختلف حیات زیستی و فرهنگی آنان را به نمایش می گذارد. ترجیح طعم، ذائقه، شیوه تدارک و ابزار به کار رفته، آداب و رسوم و آیینهای تهیه غذا، پیچیدگی های خاصی را در بستر فرهنگ نشان می دهد. که بازگو کننده شیوه اندیشه و سنن فرهنگی و اجتماعی آن ملت هاست. هدف این مطالعه بررسی غذا و نحوه تهیه آن در میان قوم مغول است و برای تحقق آن، روش پژوهش توصیفی تحلیلی بکار رفته است. نتایج به دست آمده، نشان می دهد که تنوع قابل ملاحظه ای در مولفه های غذایی بومی، منابع غذایی و آیینهای تغذیه ای قوم مغول وجود داشته و منبع مهمی برای پایداری و انسجام اجتماع مغول بوده است. خوراک اصلی آنان در سازگاری با محیط و با توجه به رونق دامداری، گوشت و لبنیات بود و در نوشیدنی ها، شیر خصوصا به صورت تخمیر شده، مورد اقبال بوده است. مغولان از خوردن غذاهای سنگین پرهیز می کردند. مهمان نواز و در برابر گرسنگی متحمل بودند. البته عادات غذایی بر خلقیات مغولان نیز تاثیر داشته است. پس از ورود به ایران، از عادات غذایی ایرانیان تاثیر پذیرفتند و به خوردنی هایی غیر از گوشت و لبنیات رو آوردند.
    کلیدواژگان: مغول، شیر، قمیز، گوشت، لبنیات، شکار
|
  • Farzane Dashti, Mohammad Rahim Eyvazi Pages 19-52
    Globalization is inevitable that in the course of their development all aspects of human life, whether economic, political, cultural and social surround And hence the number of countries with serious problems. World geographical boundaries role in decisions made and actions political, economic and cultural rights and interests of individuals and countries have reduced human beings, More in line with the common interests of all peoples and nations of the world is. The process of globalization had led to any change in Iranian society and has been effective. Therefore, the role of Iranian influence and political elite of the Islamic Republic of Iran and the country's macro-management system depends. In this regard has always been prowling the custodians of the country's macroeconomic policy convergence between global culture on the one hand, And preserving the rich Iranian-Islamic culture on the one hand, to the point of equilibrium and balance. With the belief that the rich and powerful identity and culture, including the culture that shaped the continuity and durability of different ethnic groups and to peacefully throughout history in different cultures has been dealing with, Easily in the face of globalization as project and process not only not assimilated but become more prosperous and flourishing. So should assume the interaction and integration of culture with world culture consider and further knowledge of the capacities and capabilities of the Islamic Iranian culture and civilization in the present day and will have a significant role in dealing with it, Otherwise, to remove opportunities and will become a serious threat to national identity and security.
    Keywords: globalization, culture, National identity, capacity, culture, The Islamic Republic of Iran
  • Ali Rabizadeh, Mirza Mohammad Hassani Pages 53-72
    Ardavirafnameh is a Pahlavi text ‘ that written in the sasanian period between 1400 or 1700 years ago .This book is about one clergyman that went to paradise and hell by eating the kind of drink. This person came back from the paradise and heel after 7 days later and told his story about what he seen. His name was Ardafiraf and his story written in the book that’s name is Ardavirafnameh. Ardavirafnameh is one of the famous books in Zoroaster religion. . Ardavirafnameh has 101 parts and 26 parts of them is about the family In this article' we study about The family’s character in Ardavirafnameh And we found The gravity of family in Ardavirafnameh and the best place of women’s in this book ,according this research family’s character in Ardavirafnameh is match with family’s character in sasanian period .‘for this research we used straps and library re searching .
    Keywords: The family's character, Ardavirafnameh, Sasanian, Zoroastrian, Pahlavi texts
  • Muhammad Karim Yousef, Jamali * Pages 73-98
    Production and trade of silk decreased significantly at the end of the Safavi government. Since the beginning of the government, there were some factor were formed over time in Gilan area- as an important center for production of silk- that caused the decline and even destruction of producing this product in this important area.In the current research, it is tried to consider these factors or causes based on economic , political and social structure of Gilan and also performance of safavi representatives. At first we consider the inner factors or causes such as riots and movements, tax pressures, making Galan especial, transforming the center of Galan from lahijan as the most important producer of silk to Rasht , silk worm discases and not knowing the correct wag of keeping piled things and natural disasters and then we consider the external factors or causes such as selling crisis of silk that caused the production of common coins (gold and silver) and foreign trade be decreased and repeated invasion of Cossacks and Afghans. The research method was libraries and by referring to historical texts.
    The main finding of the research shows that although invasion of Afghans has been as the most important reason of fall of the savafi government, the above- mentioned factors that decreased the production of Gilan's silk, have been effective in the fall and loss of powerful safavi government.
    Keywords: Silk, Gilan, trade, production Safavid
  • Abbas Sarafraz, Mohammad Kavyani Pages 121-142
    The historical sources of Qajar era have made a devout image of Fathali Shah¡ the second Qajarid monarch. His rule over the world's largest Shia country on one hand and Iran's being neighbored by Sunni States on the other hand makes his religious policy towards the Sunnis of great importance which is the goal of this research. Historical sources show that the strategic policy of the Qajar kings including Fathali Shah towards the Sunnis is based on minimal confrontation¡ religious tolerance and attempting to realize Islamic unity which can be called "an interactive policy". Examples such as religious freedom¡ social security¡ the absence of narratives about military conflict with the Sunnis¡ trying to incline the Sunnis of marginal regions to the central government¡ the penetration of Sunni Sufi scholars into the royal court and the relations of the Sunnis with Shia statesmen and scholars support this idea. Possible influence of the Infallible Imams’ narrations urging the Shiites to coexist with the non-Shiites¡ absence of political or religious challenges from the Sunnis¡ the subsidence of radical anti-Sunnism among the Shiites¡ the prevail of the school of Mujtahidin and the gradual disappearance of Akhbari school among Shia scholars¡ the threat of Western colonialism and the necessity of Islamic alliance and preventing the Sunnis of marginal regions from immigrating or joining the rival Sunni neighbors of the Qajar government are the most important reasons of adopting such a policy. The research method is descriptive-analytical and the data gathering method is a desk study.
    Keywords: the Sunnis, religious policy, Fathali Shah Qajar, Qajars
  • Mohsen Sadegi* Pages 143-158
    Historians study the human history and analyse the events and political scientists and politicians need to know about the history of the nation and the world and the political history of their homeland. Having a historical understanding would lead to better decision making by politicians for the present and the future.
    On the other hand, political science can be viewed as dealing with the present history, and political scientists by focusing on theories, practice the solutions to the current issues of the present and this can be viewed as a policy process for the future and making history. The role of history in this process is not a simple matter and in policy making and political science historical elements of a society cannot be ignored and this has been elaborated in various schools of thoughts and social mechanisms, i.e. path dependency.
    Keywords: Politics, Political science, History, Relationship between History, Politics
  • Parisa Ghorban Nejad Pages 159-186
    Food has many meanings in human life. The national and indigenous food of different nations and nations presents their biological and cultural life. Preference for taste, tastes, preparation methods and tools used, customs and food rituals show specific complexities in the context of culture, which reflects the way of thinking and cultural and social traditions of these nations. The purpose of this study is to examine the food and how it is prepared among the Mongol people, and to do so, a descriptive-analytical research method has been used.The results show that there is a significant variation in indigenous food components, food sources and nutritional rituals of the Mongol people, and has been an important source for the sustainability and coherence of the Mogul community.Their main feed was in adaptation to the environment, and with the prosperity of livestock, meat and dairy products, and in beverages, milk was especially fermented.The Moguls avoided eating heavy food, hospitable and hungry. After arriving in Iran, they influenced Iran's food habits and came to eating other than meat and dairy products.
    Keywords: Mongol, Milk, Cumin, Meat, Dairy, Hunting