فهرست مطالب

مطالعات اجتماعی ایران - سال دهم شماره 4 (پیاپی 36، زمستان 1395)

مجله مطالعات اجتماعی ایران
سال دهم شماره 4 (پیاپی 36، زمستان 1395)

  • ویژه نامه همایش
  • تاریخ انتشار: 1395/12/25
  • تعداد عناوین: 6
|
  • غلامرضا اسکندریان، هادی برغمدی صفحات 5-33
    تحولات دهه ها ی اخیر، دانشگاه های ایران را با تغییرات و تحولاتی همراه کرده است که در نتیجه ی آن تمرکز بر برنامه های فرهنگی از وزن و اهمیت قابل توجهی برخوردار شده است. ورود به حوزه ی برنامه ریزی فرهنگی، همانند هر حوزه ی دیگری، نیازمند در اختیار داشتن شناخت دقیق از ارزش ها، نگرش ها و رفتارهای افراد (دانشجویان) است چرا که هر سیاستی سرانجام با مخاطبانی سر و کار دارد که باید آن را بپذیرند. بنابراین می توان شناخت وضع موجود را به عنوان پیش شرط برنامه ریزی فرهنگی معرفی کرد. مهمترین هدف این مقاله، شناسایی وضعیت موجود و بررسی ویژگی های فرهنگی دانشکده ها و دانشجویان رشته های هنر و در ادامه ارائه راهبردهایی در راستای برنامه ریزی فرهنگی است. مبنای این مقاله، پژوهشی کیفی است که در دو دانشگاه هنر و پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران اجرا شده است. روش مورد استفاده برای جمع آوری اطلاعات، انجام مصاحبه های عمیق ساختار نیافته و جلسات بحث گروهی متمرکز بوده است. مهمترین دستاورد این پژوهش، پاسخ مثبت به سوال اصلی طرح است؛ بدین معنی که میان وضعیت فرهنگی دانشجویان هنر و سایر دانشجویان تفاوت معنی دار دیده می شود اما نمی توان با این وجوه افتراق و تفاوت، به صورت سطحی و موردی برخورد نمود. نخستین گام برای مواجهه با این وجه افتراق، ریشه شناسی تفاوت های مشاهده شده است که در این طرح به صورت تفصیلی صورت پذیرفت. نتایج بیانگر این امر بوده است که برخی از این تفاوت ها امری طبیعی و اجتناب ناپذیر و به عبارت دیگر از ویژگی های رشته های هنری است و بخشی نیز غیرطبیعی و امری قابل تامل و پیگیری است که به تشریح آن پرداخته ایم.
    کلیدواژگان: ویژگی های فرهنگی دانشجویان، برنامه ریزی فرهنگی، جامعه پذیری، مجموعه رشته های هنر
  • طاها بخشی نژاد * صفحات 34-53
    این مقاله قصد دارد تا با واکاوی مفاهیم تاریخی و بنیادین دانشگاه -از مفهوم افلاطونی آکادمی تا مفهوم دانشگاه کانتی- نشان دهد که (الف) چگونه این پدیده در تاریخ دانش بشری قوام یافته است؟ (ب) پدیده دانشگاه، ایده کدام یک از علوم بود؟ (ج) چه کسانی در چه سطوحی توان اندیشیدن به دانشگاه را دارند؟ مسئله ما(ایرانیان) در مقابل پدیده دانشگاه چیست؟
    آکادمی، از آغاز تاریخ فلسفه، همواره جزء مهم ترین موضوعات قابل تامل فیلسوفان بوده است. افلاطون، هم روش مواجهه علوم مختلف و هم تبیین سازوکار تربیت اجزاء مختلف جامعه را در درون آکادمی طرح اندازی کرد. در عصر جدید، مفهوم و جایگاه دانشگاه به مثابه پایگاه علم و نیز نحوه تعاملش با دیگر اجزاء جامعه، ریشه در مفهوم افلاطونی آکادمی دارد. در قرن سیزدهم میلادی با تاثیر ارسطو و ارسطوئیان دانشگاه های آکسفورد، بولونیا و پاریس تاسیس می شود تا مسیر دانش قوام درخوری یابد.
    ما بر آنیم تا با بازخوانی مجدد از ایده آکادمی افلاطونی و مدرسه ای ارسطویی، ریشه های دانشگاه در عصر مدرن را که با اندیشه های کانت شکل یافته است، موردبررسی قرار دهیم؛ و نشان خواهیم داد که چگونه نقطه آغاز مفهوم دانشگاه، از کانت آغاز شد. و در انتها با تحلیل متافیزیک نا-آگاه درصدد خواهیم بود تا راه جدیدی را برای اندیشیدن به دانشگاه خودمان بگشایم.
    کلیدواژگان: آکادمی افلاطون، مدرسه ارسطویی، دانشگاه کانتی، پایدیا، سیستم دانش
  • محمدعلی زکی * صفحات 54-87
    انسجام اجتماعی یکی از مفاهیم اساسی و نیز نقطه آغاز تحلیل های جامعه شناختی است و تبیین و تحلیل آن یکی از بنیان های شکل گیری جامعه شناسی معاصر تلقی می شود. انسجام اجتماعی به چگونگی روابط بین فرد و جامعه می پردازد و معطوف به بررسی، تبیین، چرایی و کم وکیف روابط متقابل فرد و جامعه است. بررسی انسجام اجتماعی در سازمان های گوناگون (برای نمونه دانشگاه) و نیز به تفکیک سطوح متنوع (برای نمونه دانشجویان) مطلوب برخی پژوهشگران بوده است.
    براساس نظریه پیوند اجتماعی هیرشی، چهار عنصر اصلی باعث انسجام اجتماعی (پیوند فرد و جامعه) می شوند که با کارکردهای چهارگانه پارسونز مقایسه پذیرند. در تحقیق حاضر از مقیاس چندگانه انسجام اجتماعی راس و استراوس (1995) استفاده شد که براساس نظریه پیوند اجتماعی هیرشی ساخته و طراحی شده است. تحقیق حاضر از نوع پیمایش است و اطلاعات از 200 دانشجوی دختر و پسر دانشگاه اصفهان گردآوری شده است.
    براساس نتایج تحقیق، میزان انسجام اجتماعی دانشجویان زیاد (72درصد) ارزیابی شده است. تفاوت معناداری در انسجام اجتماعی بین دختران و پسران وجود ندارد. مولفه های انسجام اجتماعی به ترتیب شامل تعهد، باورها، وابستگی و درگیری گزارش شده که براساس مدل پارسونز (AGIL) به ترتیب متناظر کارکردهای کسب هدف (G)، حفظ الگوها (L)، یگانگی (I) و انطباق (A) بوده اند.
    کلیدواژگان: انسجام اجتماعی، دانشجویان، هیرشی
  • خدیجه کشاورز * صفحات 88-115
    نگرش دانشجویان به مقولاتی مانند خانواده، ازدواج، و رابطه بین دو جنس، به دلیل جوان بودن دانشجویان، فهم ما را از طرح های آینده آنها برای زندگی ارتقا می دهد. امری که در سیاست گذاری های فرهنگی اجتماعی بسیار تعیین کننده است. این پژوهش بر آن است تا به دنبال پاسخ به این سوالات باشد: جوانان چه نگاهی به سن ازدواج دارند، معیارهای مطلوب آنها برای ازدواج چگونه است، آیااین معیارها به سمت برابری بین دو جنس سمت وسو یافته اند، یا همچنان بر معیارهای متفاوت میان زنان و مردان تاکید می شود، نگاه دانشجویان به تقسیم کار جنسیتی چگونه است، نگاه دانشجویان به قوانین مدنی در حوزه خانواده و نیز اشتغال و فعالیت های اجتماعی و فرهنگی زنان چگونه است؟ پاسخ به این پرسش ها درک ما را از فاصله یا توافق ارزش ها و نگرش های دانشجویان با ارزش ها و نگرش های رسمی بهبود می بخشد. بدون تردید، این نگرش ها در میان دانشجویان با توجه به جنسیت، طبقه اجتماعی، قومیت، شهر محل تحصیل و... متفاوت است. تلاش ما در این مقاله فهم این گونه گونی ها و تفسیر این تفاوت هاست. در این مقاله، با تکیه بر مطالعات سراج زاده، جواهری و همکاران در 1382 و 1394، تلاش می شود با درک نگرش دانشجویان در حوزه خانواده، ازدواج و روابط بین دو جنس، تفسیری از تغییرات و نیز مقاومت در این حوزه ها حاصل شود. به نظر می رسد، با نگرش ها و هنجارهای برابری خواهانه در برخی زمینه ها، و سنتی در زمینه های دیگر مواجهیم. به عبارتی، شاهد تغییر در حوزه هایی و نیز مقاومت در حوزه های دیگر هستیم. شاید بتوان گفت که دانشجویان با نوعی خرد ابزاری به رابطه زن و مرد نگاه می کنند، آنجاکه تغییر را به نفع خود می بینند، آن را می پذیرند و آنجا که آن را مخالف منافع خود ارزیابی می کنند، آن را رد می کنند. یعنی ما در مورد مقولات مرتبط با جنسیت، با تغییر و سازش هم زمان روبه رو هستیم. روش ما در این پژوهش تحلیل ثانویه با تکیه بر پژوهش ارزش ها و نگرش های دانشجویان در دو مقطع 1382 و 1394 است. تلاش می شود روندها و تغییرات ایجادشده در طی این بازه زمانی تحلیل شود.
    کلیدواژگان: دانشجو، نگرش، زنان، جنسیت، خانواده
  • داود حسینی هاشم زاده *، محمد فاضلی، حسن محدثی گیلوایی صفحات 116-148
    هدف اصلی مقاله حاضر پیشنهاد الگو و روشی چند بعدی برای سنجش فساد در آموزش عالی با تاکید بر فساد دانشگاهی است. پس از مرور مختصری بر پیشینه، ابزارها و شاخص های مختلف سنجش فساد، به تشریح الگوی سنجش و روش پیشنهادی برای سنجش فساد دانشگاهی پرداخته شده است. طراحی الگوی سنجش فساد در دانشگاه بر دو اندیشه اساسی مبتنی است: 1) هر سازمان اجتماعی دو قلمرو فعالیت اصلی دارد: قلمرو فعالیت درونی، که در طی آن تعامل نیروهای سازمان با یکدیگر شکل می گیرد، و دوم قلمرو فعالیت بیرونی، که در آن تعامل سازمان با محیط و دیگر سازمان های اجتماعی تحقق می یابد. مهم ترین طریق سنجش کیفیت فعالیت اعضای سازمان مراجعه به کسانی است که نزدیک ترین تجربه ها و ادراک ها را از عملکرد آن سازمان دارند و در طی سال ها ارتباط با سازمان، نگرشی نسبتا مطابق با واقع درباره آن پیدا کرده اند. برمبنای این نقاط عزیمت نظری، و 2) مصاحبه های اکتشافی با کنشگران دانشگاهی، روش سنجش پیشنهاد می شود. روش سنجش پیشنهادی، برخلاف بسیاری از روش های سنجش، به صورت هم زمان، دارای ویژگی های سهولت و سرعت کاربرد، مقایسه پذیربودن نتایج، چندبعدی بودن شاخص، گردآوری داده ها و اطلاعات از منابع مختلف و استفاده از ابزارهای چندگانه برای گروه های مختلف پاسخگویان، مبتنی بر معیارهای چندگانه سنجش تجربه فساد، نگرش به فساد و ادراک فساد در میان کنشگران نهاد علم درقالب شش پودمان (ماژول) (دست کم سه گروه اعضای هیئت علمی، دانشجویان، و کارمندان مراکز آموزشی و پژوهشی) است. هر پودمان پوشش دهنده تجربه ها، ادراکات، و نگرش ها درباره انواع فعالیت نیروهای سازنده سازمان است. این الگو و روش، ابعاد، مولفه ها و شاخص های مختلفی برای سنجش فساد دانشگاهی ارائه می دهد. بدین ترتیب، این امکان را فراهم می کند تا تغییرات میزان فساد در آموزش عالی و نظام دانشگاهی در دوره های زمانی مختلف سنجیده و مقایسه شود. این الگو سنجش اثربخشی راهبردهای مبارزه با فساد در نظام دانشگاهی را نیز امکان پذیر می کند. افزون براین، امکان مقایسه و رتبه بندی دانشگاه ها در نمره فساد را مهیا می کند.
    کلیدواژگان: فساد دانشگاهی، روش سنجش، هیئت علمی، دانشجو، کارمند
  • علی اصغر هدایتی، محمد زینالی اناری * صفحات 149-172
    در سال های اخیر، روند روبه رشد تحصیلات تکمیلی بازار مبادله ای، به خصوص در میدان های نزدیک به فضاهای دانشگاهی، پدید آورده است. تبلیغات گسترده و وسیع با جذب نیروی خدمات کامپیوتری مربوط به پایان نامه های دانشگاهی شروع و دست آخر به صورت غیررسمی به تبلیغاتی برای نگارش پایان نامه به دست سوداگران این فعالیت منجر شده است. گذشته از شائبه های فساد علمی، این پرسش مطرح می شود که چرا برای کاری چون تحصیل و تحلیل درسی، کنشگران علمی به سفارش دادن به خدمتکارانی مجاب می شوند که از این شیوه به کسب درآمد می پردازند؟ این مقاله درپی پاسخ به این پرسش، ازطریق مشاهده مردم نگارانه و تحلیل گفتمان، غلیان گفتمان مبادله، به تاسی از کثرت الگوهای رفتار سوداگرانه و رشد رفتار گروه های کوچک محلی، را سبب انسداد زبان علم در دانشگاه می داند. علم از گفتمان مسلطش در جامعه و حتی دانشگاه افول کرده و جای خود را به سوداگری و مبادله ساده گروه های محلی داده است که در بستر شهری هم به صورت قدرتمندانه ای خودنمایی می کند. بازار پایان نامه ها، محل مجادله یا رویارویی دو فهم سوداگرانه و حقیقت جویانه از علم است.
    کلیدواژگان: پایان نامه، استراتژی، دانش، مبادله، تفکر
|
  • Gh.R. Eskandarian, H. Bergadi Pages 5-33
    Extensive changes in recent decades have affected Iranian universities and due to these changes focusing on cultural programs has increased. Cultural planning requires a comprehensive understanding of the community's values, attitudes, and behaviors, because each cultural policy ultimately needs to be accepted by its target audience. Therefore, identifying the status quo can be considered as a prerequisite for cultural planning. The objectives of this paper are to identify the status quo of Art universities and the students by investigating their cultural traits, and to present suitable strategies for cultural planning. This paper is based on a qualitative research, which was conducted at two universities – Tehran University of Art and Tehran College of Fine Arts. The methods used to collect data, were in-depth unstructured interview and focus group analysis. The most important finding of this research is the significant difference of cultural conditions between art students and students of other majors. This difference should not be treated in a superficial manner. The first step in addressing this differentiation is to discriminate the origins of the differences. The results indicate that some of these differences are related to the nature of art majors, and thus inevitable, while some other differences must be tracked down and taken into account by policy makers.
    Keywords: Cultural Traits of Students, Cultural Planning, Socialization, Art Studies
  • T. Bakhshi Nejad * Pages 34-53
    By analyzing foundational and historical concept of the University, from Platonic academy to Kantian University, this article tries to show (a) how it, the phenomenon of University, has been constructed throughout the history of human thought (b) which science it exactly belongs to (c) who, and how far, can indeed theorize about it and (d) what our problem, as Iranian academic society, would be about it.
    From the beginning of the philosophy, academy was one of the most important issues has always attracted philosophers to think about. At first, Plato, in academy, put forward the way of how different sciences must be confronted to each other and how all components of society must be trained. In thirteenth century, under the influence of Plato’s pupil, Aristotle, universities of Oxford, Bologna and Paris were established. Through a reconsideration of the concept of Platonic academy and Aristotelian school, I will study the constituents of University in modern era, that all have been nurtured by Kantian thoughts. Then I show why the seeds of University, as we know it nowadays, have been planted by Kant. At the end, by analyzing unconscious metaphysics, I will try to open a noble way to theorize about our own University.
    Keywords: Platonic academy, Aristotelian school, Kantian university, the System of knowledge
  • M.A. Zaki * Pages 54-87
    Social Integration is one of the basic concepts and also the starting point of sociological analysis and its analysis is considered as one of the foundations of the contemporary sociology. Social Integration deals with how people and society interact. It focuses on the exploration, and explanation of the interrelationship between the individual and the Society. The study of social integration in different organizations (for example, the university) and at different levels (for example, students) has been of interest for some researchers. Based on the theory of social bonding, the four main elements create social integration which is comparable to the Four Elements of Parson's Functionalist theory. In the present research, multiple scale of social integration (Ross and Strauss, 1995) has been used which is based on Hirschi's theory of social bonding. The study was a survey and data were collected from 200 female and male students of Isfahan university. The results of study indicate that, the degree of social integration of the students is high (72%). There is no significant difference in the social integration between male and females. Components of social integration including commitment, beliefs, attachment, and reported involvement are correspondent to elements of Parsons model (AGIL), respectively, goal attainment (G), the latency of patterns (L), integration (I) and adaptation (A).
    Keywords: Social integration, Students, Hirschi's bonding theory, Isfahan
  • D. Hosein Hashemzadeh *, M. Fazeli, H. Mohadesi-Gilviee Pages 116-148
    Corruption is one of the main subjects of organizational studies and a focus of social sciences in recent decades due to its various effects on organizational and social outcomes. Because of its importance in corruption studies, methods to evaluate the level of corruption have been developed in different disciplines. Major types of corruption that are controversial in political and social arena are economic and academic corruption. The effect of academic corruption is extremely important due to the role that universities and higher education institutions play in the overall development of societies in the modern world. This paper clears the importance of academic corruption and then provides a model for measuring this type of corruption. In this article, we first review different tools and indices of measuring corruption and then suggest a model of measuring academic corruption. The fundamental premises of this method are: 1) Every social organization has two domain of activities: internal activity domain in which interactions of personnel happen, and external activity domain in which the interaction of organization with other organizations is considered. 2) Interviewing individuals who have the most experiences and perceptions within their organization is the most important way for measuring quality of activities of an organization. Explanatory interviews with academic actors can produce valid data and useful visions about academic corruption and integrity of academic organization. In this method, six groups of academic actors are interviewed and their experiences, perceptions, and their attitudes are examined. By using this method, we can compare corruption in different academic organizations.
    Keywords: Academic corruption, Measuring corruption, Multi-dimensional model of corruption integrity
  • A.A. Hedayati, M. Zenalianari * Pages 149-172
    It is not possible to establish a modern college system by teaching the language and behavior of faculty members to a small group of people in a feudal society (Michel Foucault, 2011: 149). In recent years, the growing trend of graduate studies has created the exchange market, especially in places close to academic spaces. The massive and extra advertising has begun to do the proofreading services but gradually change to the selling of graduate thesis and dissertations. The question arises about this phenomenon is why scientific practitioners have this will to offer their work to those who work and make money in this way? This article seeks to answer this question and through an ethnographic observation and discourse analysis. The prevalence of the discourse of business, has blocked the emergence of true language of science at the universities. The science has fallen from its true position and has given its place to the language of business.
    Keywords: Dissertation market, Scientific corruption, Plagiarism