ماهنامه شباک
پیاپی 30 (بهمن 1396)

عمارت خسروآباد شهر سنندج به عنوان یکی از مهمترین عمارتها در غرب کشور از اهمیت بسزایی برخوردار است، این عمارت دارای ساختار منحصر به فردیست که آن را از بسیاری جهات در غرب کشور شاخص نموده است. از زمان شکل گیری این عمارت تا کنون، جهانگردان، مورخان و محققان زیادی در رابطه با ساختار معماری آن مباحثی را مطرح نموده اند، اما متاسفانه در رابطه با مسائل فرهنگی حاکم بر شکل گیری ساختار معماری این عمارت تا کنون در هیچ جایی سخنی به میان نیامده است. آنچه در این میان غیر قابل انکار است، تاثیراتیست که فرهنگ مردمان این دیار بر شکل گیری فضاهای این عمارت داشته اند، که هر یک به نوبه ی خود بسیار حائز اهمیت است. پژوهش پیشرو با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی و استناد به منابع کتابخانه ای موجود و همچنین بازدیدهای میدانی نگارندگان از عمارت مذکور به بررسی ساختار معماری آن از لحاظ فرهنگی پرداخته است. نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است، اگرچه عوامل شکل گیری این بنا می تواند شرایط جغرافیایی و اقلیمی حاکم بر منطقه باشد، اما تاثیرات فرهنگی زیادی را می توان در داخل بنا مشاهده نمود که هر کدام می توانند از عوامل اصلی شکل دهنده این عمارت باشند.

دیکانستراکشن رویکردی فلسفی به معماری است، که ریشه های تولد آن در ساختارگرایی و پساساختارگرایی می باشد. در حدود بیست سال پس از انتشار نخستین کتاب های فلسفی ژاک دریدا و اندیشه های وی، توسط معماران و منتقدان معماری مورد توجه قرار گرفت و در دنیای معماری دنبال شد. نوشتارهای اندکی درباره معماری دیکانستراکشن ایران وجود دارد که این کمبود در آنها محسوس است، هیچکدام از آنها توضیح نمی دهند بر اساس چه قراینی سبک بنایی را دیکانستراکشن می خوانند. به این منظور با ارائه بعضی از تعاریف مربوطه، مسائل اصلی دیکانستراکشن از طریق ارجاع به دریدا و مفسران درجه اول آن مورد معرفی و بررسی قرار گرفته است. این امر که لازمه درک مناسبتر و کاربردی دیکانستراکشن در معماری است، در ادامه با ملاحظه اختصاصی آن، ریشه ها و پشتوانه های معماری دیکانستراکتیویسم با ارائه نمونه های مرتبط دنبال می شود و در نهایت تحلیل اثر این شیوه در معماری معاصر ایران بررسی و برخی نمونه های نزدیک به این شیوه معرفی و بررسی میشوند. لذا این جستار در نظر دارد با مطالعه ویژگی های معماری دیکانستراکشن از طریق جمع آوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای و تطبیق ویژگی ها با نمونه های موجود در ایران از طریق توصیف، مقایسه و تحلیل محتوای اطلاعات به دستآمده، تاثیر این سبک را در نمونه های ایرانی مورد بررسی قرار دهد. شیوه دیکانستراکشن در معماری معاصر ایران در تقابل با معماری گذشته قرار نمیگیرد و می تواند راهگشای روشی اصولی برای طراحی معماری باشد.

در شکل گیری پدیده نامطلوب حاشیه نشینی در جوامع در حال توسعه از جمله ایران عوامل مختلفی دخیل بوده اند. عواملی چون رشد جمعیت، مهاجرت، مسائل اقتصادی، چارچوب های قانونی و غیره. متناسب با این عوامل پدیده حاشیه نشینی در داخل و خارج شهرهای بزرگ و حتی شهرهای متوسط کشورهای در حال توسعه، در حال رشد است و حتی در بعضی از این جوامع رشد جمعیت در مناطق حاشیه نشین بیشتر از رشد جمعیت در شهر اصلی است. در مقاله حاظر سعی شده است نقش مدیریت شهری در مناطق حاشیه نشین بررسی شود. در این ارتباط اطلاعات این تحقیق به صورت کتابخانه ای و میدانی از منابع معتبر جمع آوری گردیده است و همچنین سعی شده با تحلیل و توصیف مفهوم حاشیه نشینی و شناخت علل و عوامل این پدیده، نقش مدیریت شهری و سیاست ها و قوانین آن در جهت جلوگیری از روند توسعه پدیده حاشیه نشینی در ایران مشخص شود.

امروزه سدسازی و ایجاد سازه های بزرگ آبی در جهان به نمادی از توانمندی و توسعه اقتصادی، برای کشورها تبدیل شده اند. در بیشتر کشورها از جمله ایران برنامه ریزی ها و سرمایه گذاری های گسترده ای را به منظور ایجاد سازه های مهندسی بویژه سدها انجام داده اند. اما مسئله ی عمده ای که کمتر مورد توجه قرار گرفته است، پیامدهای حاصل از اجرای این طرح ها و ارزشیابی آثار اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی این طرح هاست. از آنجا که عمده ترین محدودیت اجرای این طرح ها، سرمایه و منابع تامین سرمایه می باشد و سرمایه گذاری در زمینه های اقتصادی و زیست محیطی، بهبود شرایط برای توسعه پایدار را فراهم می نماید. مهمترین ملاک تعیین برتری طرح ها مقایسه میزان اثرات مثبت طرح ها با توجه به میزان هزینه ها می باشد. سد کهیر در 110 کیلومتری شهرستان چابهار و پنج کیلومتری روستای کهیر قرار دارد، این سد از نوع بتن کوبنده غلطکی و با هدف تامین آب شرب، صنعت و کشاورزی شهرهای چابهار و کنارک در حال اجرا است. در این تحقیق به ارزیابی زیست محیطی این سد پرداخته شده است. از آنجا که این طرح در حال اجرا میباشد، اقلام هزینه ها و منافع مورد نیاز برای ارزیابی زیست محیطی بایستی پیشبینی شود، با توجه به عدم قطعیت و نا دقیق بودن اقلام پیشبینی شده، از رویکرد فازی و در محاسبه از روش نسبت منفعت به هزینه استفاده شده است. داده های مورد نیاز با توجه به میزان پیشرفت طرح با همکاری سازمان آب منطقه ای سیستان و بلوچستان جمع آوری شده است. در مطالعه زیست محیطی طرح کلیه اثرات در زمینه های فیزیکی، بیولوژی و بالاخره اجتماعی و فرهنگی ارزیابی شده است، تمامی اثرات آنها در ارزیابی کمی شده است.نتایج بدست آمده نشان دهنده تاثیر مثبت احداث سد بر محیط زیست منطقه می باشد.

پیوند فرم معماری و سازه براساس شواهد بسیار در معماری سنتی ایران به خصوص سلجوقی و تیموری و در اروپا (بویژه گوتیک) و همچنین معماری بومی اکثر کشورهای جهان وجود داشته است. و در معماری های جدید مانند معماری های، تک از سازه به عنوان زیبایی در معماری استفاده می شود در این مقاله سعی برآن شده که با شناخت و جایگزینی سازه های مدرن به جای سازه های سنتی که البته با تکنولوژی زمان خود هماهنگ بوده معماری سنتی را با سازه جدید تلفیق کنیم تا این دو خویشاوند (معماری و سازه) زیبایی و استواری جدیدی را با حفظ عناصر و حس معماری سنتی شکوفا کنند. بی تردید زیبایی یک اثر معماری به هماهنگی و یکپارپگی فرم سازه و فضای معماری است. پیوند بین فرم معماری سنتی و سازه های مدرن میتواند تندیس خاصی را پدید آورد که حاصل خلاقیت در سازه، فرم معماری و فنآوری های ویژه ای در ساخت و همچنین ارتقاع و حفظ معماری ایرانی باشد.