فهرست مطالب
نشریه تاریخ ادبیات
سال هشتم شماره 2 (پاییز و زمستان 1395)
- تاریخ انتشار: 1395/12/25
- تعداد عناوین: 8
-
-
صفحات 5-24داستان ابلیس (شیطان) در سنت عرفانی کلاسیک با دو مواجهه متفاوت روبرو شده است: غالب عرفا، شیطان را خصم مبین و رانده شده از درگاه حق می دانند؛ اما در مقابل، پاره ای از عرفا همچون: حلاج، احمد غزالی و عین القضات همدانی به نوعی ستایشگران شیطان محسوب می شوند. اینان تفسیری تراژیک از داستان شیطان ارائه می کنند؛ به گونه ای که عناصر تراژدی در نگره ارسطویی آن را فرا یاد می آورد. هدف این پژوهش در پاسخ به این مساله گرد آمده است که آیا می توان عناصر تراژدیک ارسطویی همچون: قهرمان تراژدی، وحدت های سه گانه کنش، زمان و مکان و کاتارسیس را در این روایت از ابلیس به دست داد؟ در پاسخ می توان گفت با بررسی انجام شده، (ابلیس) شیطان و اوج و فرود او از مقام قرب تا مرحله سقوط و رانده شدنش از بهشت، به ترتیب قهرمان تراژدی و وحدت های سه گانه کنش، زمان و مکان تراژدی را به نمایش می گذارد. همچنین سیر روایی سرنوشت شیطان به گونه ای پیش می رود که موجب می شود مخاطب، دچار کاتارسیس یا پالایش درونی گردد؛ به تعبیر دیگر عناصر تراژدیک، بویژه با تلقی ارسطویی آن در قسمت های مختلف داستان شیطان بوضوح قابل مشاهده است. این نوشتار به طرح و شرح این ماجرا می پردازد.کلیدواژگان: دیدگاه ایجابی به ابلیس، دیدگاه سلبی به ابلیس، سنت عرفانی، عناصر تراژدی ارسطویی، عناصر تراژیک دیدگاه ایجابی به ابلیس
-
صفحات 25-46در سده هشتم هجری، مورخین ایرانی، کتاب های تاریخی فراوانی به زبان فارسی پدید آوردند. یکی از مهم ترین کتاب های تاریخی این عصر، کتاب مناهج الطالبین فی معارف الصادقین، نوشته علاء قزوینی (ولادت: 726 یا 727ق- زنده در 782ق.) است. این کتاب، تاریخ از ابتدای خلقت تا سال 779ق. را در برمی گیرد. تالیف آن در سال 779ق. و به نام شاه شجاع مظفری پایان پذیرفته است. مناهج الطالبین تا کنون به چاپ نرسیده است. در این مقاله نگارندگان کوشیده اند اهمیت این کتاب را بنمایانند. بنابراین ضمن معرفی علاء قزوینی از خلال کتابش، ویژگی های محتوایی مناهج الطالبین فی معارف الصادقین را بیان کرده اند. در ادامه به برخی از ویژگی های ادبی و زبانی این اثر اشاره شده و سپس منابع علاء قزوینی در تالیف مناهج الطالبین بررسی و تاثیرپذیری وی از منابع پیش از خود نشان داده شده است. در پایان نیز به نسخه شناسی این کتاب پرداخته شده است.کلیدواژگان: نسخه شناسی، مناهج الطالبین فی معارف الصادقین، علاء قزوینی، نثر فارسی در سده هشتم، حافظ شناسی
-
صفحات 47-68ملمع یکی از انواع شعر است که بیتی از آن به زبانی و بیت دیگر به زبانی دیگر باشد یا مصرعی به زبانی و مصرعی به زبانی دیگر باشد. این صنعت ادبی در زبان فارسی پیشینه ای طولانی دارد. سیر تحول ملمع و ارایه تصویری از ملمع سرایی تا پایان قرن دهم هجری مساله ای است که این پژوهش بدان پرداخته و کوشیده است به این سوال پاسخ دهد که ملمع سرایی در این سده ها چه تحولاتی یافته و مهمترین ملمع سرایان در این دوران کدامیک از شاعران اند و ملمعات آنان از چه ویژگی هایی برخوردار است. در این پژوهش دویست و سی و سه شعر ملمع از بیست و نه شاعر فارسی زبان ملمع سرا که سه هزار و سیصد و چهار بیت ملمع را در برمی گیرد، بررسی و تحلیل شد. این بررسی نشان داد که ملمع سرایی در زبان فارسی به عنوان صنعتی ادبی از قرن چهارم آغاز شده و تا قرن دهم از نظر کمی رشد یافته و از نظر کیفی به سمت تنوع در اغراض شعری و و کارکردهای معنایی و تفنن در ساختار و مضامین پیش رفته است.کلیدواژگان: ملمع، دو زبانگی، صنایع ادبی، زبان فارسی، زبان عربی
-
صفحات 69-90شبه جزیره بالکان سرزمینی واقع در جنوب شرقی قاره اروپاست. این منطقه شامل کشورهای حوزه یوگوسلاوی سابق، یونان، آلبانی، بلغارستان، رومانی و قسمت اروپایی کشور ترکیه می شود. به گواهی تاریخ، برای سال های متمادی، بالکان ملتهب ترین بخش اروپا و شاید جهان بوده است. بالکان تلاقی گاه اقوام مختلف و سه تمدن: اسلامی، مسیحی و اسلاوی است. با وجود آنکه میان ایرانیان و مردم این منطقه هیچگاه ارتباط مستقیمی وجود نداشته است، بخش های وسیعی از شبه جزیره بالکان (بویژه بوسنی و هرز گوین، آلبانی و قسمتی از شبه جزیره تراکیا که در ترکیه واقع شده است) برای قرن های متمادی در حوزه نفوذ زبان و ادبیات و فرهنگ ایرانی قرار داشته اند. به این اعتبار بالکان در گذشته ای نه چندان دور سرحد غربی زبان و ادب و فرهنگ ارزشمندی به مرکزیت ایران بوده که از سمت شرق تا هند و پامیر امتداد داشته است. در این پژوهش برای شناخت بهتر این حوزه کمتر شناخته شده زبان و ادب پارسی، تلاش شده است تا با بررسی تاریخ روابط ادبی و زبانی ایران و بالکان - از پیش از امپراتوری عثمانی تا کنون- نخست علل و چگونگی راهیابی زبان و ادبیات فارسی به بالکان و سپس تاثیرات آن را بر زبان و ادبیات و فرهنگ منطقه مورد بررسی قرار دهیم.کلیدواژگان: بالکان، روابط بینا فرهنگی ایران و بالکان، زبان و ادبیات فارسی در جهان، فارسی سرایان بوسنی و آلبانی
-
صفحات 91-118اشاره پژوهشگران به طرز و هنجار کمال الدین اصفهانی نشان می دهد که شعر او از لحظه های تغییر سبک شعر فارسی است. بررسی اجمالی تاریخ ادب فارسی از پیروی شاعران پس از وی، از سبک و شیوه او در شاعری حکایت دارد. این پژوهش در پی آن است تا با نگاهی به کلیات کمال الدین و نقد و واکاوی آرای پژوهشگران پیشین درخصوص او، نقش سبک شخصی این شاعر را در جریان تکوین شعر فارسی روشن سازد. روش تحقیق به صورت توصیفی تحلیلی و ابزار جمع آوری اطلاعات، منابع کتابخانه ای است که در آن از دستاوردهای علمی پژوهشگران دیگر هم استفاده شده است. جایگاه کمال الدین اصفهانی در شعر فارسی، بایستگی مطالعه درخصوص او و همچنین نبودن پژوهشی جامع در باب این موضوع، اهمیت و ضرورت تحقیق را نمایان می سازد و نتیجه حاصل از آن، برجسته کردن نقش این شاعر در جریان شعر فارسی از طریق پرداختن به سبک شخصی اوست که برخی از شاخصه های آن در سبک عراقی و هندی راه یافته و پاره ای از آن ها در شعر فارسی، بی تقلید باقی مانده است.کلیدواژگان: کمال الدین اصفهانی، سبک شناسی شعر، نوآوری های کمال الدین اصفهانی
-
صفحات 119-136شخصیت پردازی و تیپ سازی قهرمانان مرد در قصه های ایرانی بر اساس الگوهای موجود در سنت پادشاهی و دینی ایران صورت گرفته است. با مطالعه موردی شش قصه، سه تیپ در این قصه ها شناسایی می شود. تیپ اول، پهلوان خاندان سام(زال و رستم) که با صفات اسطوره ای ایزد بهرام (ورثرغنه) ظاهر می شود و متاثر از اسطوره های هند و ایرانی است. تیپ دوم، قهرمان خاندن های کهن پادشاهی دارای فر ایزدی(سیاوش، بیژن و خسرو). صفات این قهرمان برآمده از الگوهای آرمانی پادشاهی کهن ایرانی است. تیپ سوم، تیپ خنیاگر شادخوار(رامین). این تیپ هرچند برآمده از سنت بزم در دربارهای ایران است، به سبب ویژگی های خاصش در کنار دو تیپ اول و دوم، تیپ مستقلی به شمار می رود.کلیدواژگان: قصه عاشقانه، تیپ، شخصیت، قهرمان مرد، اسطوره
-
صفحات 137-154یکی از مهم ترین بخش های اساطیر مانوی، روایات مربوط به رستاخیز و پایان جهان است. هرچند نوشته های گوناگون مانویان، از فرقه های گوناگون و زبان های مختلف، در نوع نگاه به رستاخیز و نیز در کلیت روایات، با هم سازگارند، اما تفاوت هایی هم در این روایات به چشم می خورد. در این نوشتار، به تفاوت روایات مربوط به رستاخیز، در متون ایرانی میانه تورفانی و کفالایای قبطی پرداخته ایم. آثار تورفان توسط مانویان آسیای مرکزی از فرقه دیناوریه و کفالایا توسط مانویان مصر نگارش یافته اند. در هردو روایت، در پایان جهان، بخشی از نور برای ابد در تاریکی اسیر می ماند. تفاوت های اساسی این دو روایت که خود ناشی از تفاوت جهان بینی و ریشه های فکری و فرهنگی این دو گروه از مانویان است، در سه محور اساسی قرار می گیرند: 1- در متون تورفان، ایزدان از اسارت ابدی بخشی از نور در تاریکی، هیچ اندوهی به دل راه نمی دهند؛ حال آنکه در کفالایا ایزدان از این اسارت سخت می گریند و مویه می کنند.2- به طور کلی و پیرو مورد نخست، ایزدان در روایات تورفانی از ویژگی های انسانی چون اندوه و ترس و مویه گری بری اند، حال آنکه در کفالایا، ایزدان به این دردهای انسانی مبتلایند و چهره ای زمینی تر دارند.3- در متون تورفان، علت اصلی اسارت نهایی پاره هایی از نور، ناامیدی آنها به رستگاری است. در این روایات، کلید رستگاری، امید است. در کفالایا برای امید چنین نقشی قایل نشده اند. در پایان، به تاثیرریشه های فکری و فرهنگی ایران و مصر بر شکل گیری این تفاوت ها می پردازیم.کلیدواژگان: مانویت، رستاخیز، کفالایا، پارسی میانه، پارتی
-
صفحات 155-174یکی از انواع فعل در زبان فارسی، افعال پیشوندی است که کمابیش از دوره باستان تاکنون در زبان فارسی رواج دارند. در این مقاله چگونگی کاربرد افعال به همراه پیشوند و تاثیر کارکرد آن در فعل از چند منظر مطالعه و بررسی شده اند. روش انجام این پژوهش از طریق مطالعه تاریخی – تطبیقی زبان شناسی تاریخی در زبان فارسی است. اهدافی که در این پژوهش دنبال می شود این است که سیر تاریخی زبان فارسی و تحولات دستوری (صرفی – نحوی) در حوزه پیشوندهای فعلی برپایه متون پی گیری شود و با اشاره به صورت های تاریخی فارسی باستان و میانه، نمود آن در چند متن برگزیده فارسی دری به نتایجی بیانجامد.-نخست از دیدگاه پیشینه تاریخی و دگرگونی های آوایی صورت گرفته در پیشوند فعل از زبان های ایرانی باستان تا فارسی دری مورد بررسی قرار گرفته است. در زبان های اوستایی و فارسی باستان کمابیش بیست و یک پیشوند فعلی وجود داشته است که علاوه بر کارکرد و یا نقش پیشوند فعل، به عنوان قید و حرف اضافه نیز بوده اند. این پیشوندها در زبان های میانه غالبا یا متروک شده اند و یا چونان جزئی مرده در ساختمان فعل به کار رفته اند و کارکرد پیشوندی خود را از دست داده اند. در فارسی میانه برای پرکردن جای آن ها زبان به پیشوندهای جدیدی نیاز پیدا کرد که بیشتر از قیدها، صفت ها و حروف اضافه دوره باستان بوده اند. این دسته به منظور پدیدآوردن معنای جدید بر سر افعال می آمدند و در آن تغییر معنایی ایجاد می کرده اند. - دوم از نظر کارکرد معنایی این پیشوندها مورد بررسی قرار گرفته اند که روی هم رفته به سه دسته تقسیم شده اند:نخست پیشوندهایی که در معنی اصلی خود به کار رفته اند.دیگر پیشوندهایی که در معنی فعل ساده هیچ تغییری ایجاد نمی کنند، مگر اینکه جنبه تاکیدی دارند.دسته سوم پیشوندهایی که در معنی فعل ساده تغییر ایجاد می کنند و به فعل معنی تازه ای می بخشند.- سوم کارکرد نحوی این پیشوندها در رابطه با فعل در محور هم نشینی جمله مورد ارزیابی قرار گرفته است.- در پایان افزون بر نتایج به دست آمده، پیشوندهای فعلی از منظر بسامد و میزان کاربرد آن ها با فعل های ساده در قالب جدول و نمودار مورد تحلیل قرار گرفته اند.کلیدواژگان: پیشوند فعلی، کارکرد معنایی، کارکرد نحوی، فارسی دری، فارسی میانه، فارسی باستان، زبان اوستایی
-
Pages 5-24The story of Iblis (Satan) in the tradition of classic mystical encounter with two different exposure: Most commonly know in line and in tune with conventional wisdom¡ Satan true enemy and expelled from port god. In contrast¡ some mystics are worshipers of devil.like: Hallaj¡ Imam Mohammad Ghazali¡ Ayn-al Qudat Hamadhani fall into this category. They provide commentary on the tragic story of Satan rise and fall he from the highest status to pushed up¡ remember hero's tragedy¡ And the triple unity of action¡ time and place in the course of the narrative destiny of Satan¡ makes makes the audience by reading this story¡ cause catharsis or inner refinement. In other words¡ tragic elements¡ especially with the Aristotelian conception of Satan is clearly visible in different parts of the story. This article focuses on the design and description of this event.Keywords: mystical tradition, Satan, tragedy, Aristotel
-
Pages 25-46In the 8th century AH, the Iranian historians, wrote many history books amongst which, the book Manahidj-attalebin fi maaref assadeqin written by Ala-e qazvini (born in 726 or 727-alive in 782 AH), is one of most importants. This book contain a history of the world from the beginning up to the year 779 AH and is dedicated to Shah-shodja Mozaffary. This book is not ever published before. In this article, after having introduced the author(Ala-e qazvini) we tried to provide a description of the content, and the stylistical features of the book and ultimately we have introduced the manuscriptions of the book.Keywords: MANAHEJ-O- TTALEBIN FI MAAREFE-E- SSADEQIN, Ala-e- Qazvini, Persian prose in eighth century
-
Pages 47-68Macaronic verse is a kind of poetry has a long history in Persian language. Macaronic evolution process and visual presentation of macaronic until the end of ninth century AH is a study dealt with this article and this issue has tried to answer this questions:1-macaronic verses what changes have been lingering in this centuries? 2- which of the poets have the most important macaronics? 3-what characteristics their macaronic poems? This article contains two hundred and thirty macaronic poems from twenty nine Persian poets and include three thousand and three hundred and four verses. The study showed that macaronic as telling the Persian literary industry started from the fourth century until the tenth century and grew up quantitatively and also qualitatively gone to the amusement in the structure and the contents.Keywords: arabic language, persian language, macaronic poems, evolutions process
-
Pages 69-90The Balkan semi island is located in the eastern south of Europe. This area is included the ex-Yogoslavia countries, Greek, Albania, Bulgaria, Romania, and European part of Turkey. According to historical evidence, Balkan has been the most critical part of Europe perhaps even in the world for many years. Balkan has been the site of encounter with different ethnic groups and Christian, Islamic and Slavic civilization. Despite of no direct connection between Iranians and the people of this area, a large part of Balkan Semi Island (especially Bosnia and Albania and Thrace) was inspired by Iranian literature and culture for many centuries. Based on the latter, we believe that
Balkan, and India and Pamirs have been the western and eastern borders of Persian language and literature in near past, repectively, with Iran being the capital of this civilization. In this study, for the better recognition of this subject, we researched about the history of literary and lingually relation among Iran and Balkan since pre Ottoman Empire until now. Furthermore, we investigated the acceptance reasons of how Persian literature reaches into the Balkan, and its influences on literature and language of that region.Keywords: Balkan, intercultural relation between Iran, Balkan, Persian language, literature in the world, Albanian, Bosnian poets in Persian -
Pages 91-118Researchers point to style for KamaloddinIsfahani makes clear that his poetry is the moment to change the style of Persian poetry; on the other hand, overview history of Persian literature shows that poets after him, looking him in the poet's diction and style. This article seeks to look at the books of poetry Kamaloddin, and review and analysis of previous researchers about his opinions, clarify his role in the development of Persian poetry. The research method is the way of documents and using library facilities where it has been used by other researchers of scientific achievements. KamaloddinEsfahaniposition in Persian poetry, the necessity of regarding him and also, the lack of comprehensive research on the subject, recognize the importance and necessity of research. and the result of it, emboss Kamaloddin role in the development of new styles of Persian poetry through addressing the most important characteristics of his style that some of these factors has made its way in the Iraqi style and Hindi style, and some of them in Persian poetry, remained without imitation.Keywords: KamaloddinEsfahani, Stylistics Lyrics, innovation KamaloddinEsfahani
-
Pages 119-136Characterization and Type creation of male protagonist in Persian old stories is based upon traditions which are derived from ancient Iranian kingdom and religions. A survey based on six cases proves that there are three types of male character in the ancient Iranian stories. First type, is the mythical hero of the Saam dynasty, i.e. Zaal and Rostam, the champions of Iranian book of Kings. This type reflects attributes ofthe divinity of verethragnaor Bahram, which has Indo-Iranian origins. The second type is related to the Old Iranian kingship and royal families who possessed the Divine Farr. Characteristically, this figure demonstrates the ideal form of Iranian kings and princes. Though related to the court traditions of Persian banquet, the third type or the amorous wine loving troubadour, is considered an independent one because of certain properties.Keywords: Romance, brigade, character, male hero, myth
-
Pages 137-154One of the most important part of the Manichean Myths, is Resurrection and Eschatology. In spite of the fact that, various Manichean texts of different sects and languages have similar ideas on Resurrection and Eschatology, and all other aspects ,yet we can find some basic differences in these references.This article, tries to distinguish the differences between the Middle Iranian texs of Turfan and Coptic Kephalaia texts ,regarding Resurrection .Turfan Texts , are written by Manicheans of Dinawariye sect, in central Asia, and Kephalaia is written by Manicheans of Egytpt.In both narrations, when the world comes to its end , a part of light is captured by the darkness for ever . The basic differences between narrations, rooted in the world view of these two parties have three main points:1)In the Turfan texts, Divines do not feel sad for the eternal captivity of a part of light in the darkness. But in Kephalaia, They know it a great disaster.2)Regarding to the first case , and according to Turfan references,Divines are deprived of human features but in Kephalaia, they are more similar to human and have the same pains like fear and sorrow .3)In the Turfan texts, the main reason of eternal captivity of a part of light, is disappointment for salvation, while hope,does not have such an important role, in Kephalaia.In the end, we analyze the impact of Iranian and Egyptian culture on these differences.Keywords: Manichaeism, Reserrection, Kephalaia, Middle Persian, Parthian Texts of Turfan
-
Pages 155-174An important kind of verb in Persian language which has been commonly used since ancient era is prefix verbs. In this paper, we here had a look at these verbs from different perspectives.First, these verbs have been studied according to their historical background and also the phonetic changes which have happened upon verb prefix from Old Iranian language to New Persian (Dari). There are almost twenty one verb prefixes in Old Persian and Avestan languages, which have been used as adverbs or prepositions besides functioning as verb prefixes in Middle languages, these prefixes have either become archaic or been used as a dead part in verb structure, hence have lost their function as a prefix. In Middle Persian, the language needed new prefixes to fill the existing gap. These prefixes included adverbs, adjectives and prepositions of the ancient era.Second, these prefixes have been studied in terms of their semantic functions. They have been classified into three categories: a) the prefixes which have been used in their original meanings. b) The prefixes which make no changes in the meaning of a simple verbs unless the carry an emphatic role, c) The prefixes which make no changes in the meaning of a simple verb and add a new meaning to the verb.Third, the syntactic function of these prefixes has been evaluated regarding their relationship with the verb in a syntactic.Finally, verb prefixes have been analyzed in terms of frequency and their application with simple verbs. The analysis has been shown through tables and figures.Keywords: verb prefix, Semantic functions, syntactic functions, New Persian (Dari), Middle Persian, Old Persian, Avestan
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.