فهرست مطالب
نشریه تاریخ ادبیات
سال هفتم شماره 2 (پاییز و زمستان 1394)
- تاریخ انتشار: 1394/12/25
- تعداد عناوین: 9
-
-
صفحات 5-26
فتوت و جوانمردی به معنای مجموع خصائل پسندیده مانند: ایثار، فداکاری، شفقت نسبت به دیگران و مراقبه احوال نفسانی، یکی از آیین های ارزشمند مردمی بوده که در طول قرن های متمادی با تکیه بر قدرت اجتماعی در ایران وجود داشته و تداوم یافته است. این آیین در ایران از پیشینه ای بس طولانی برخوردار است و قدمت آن به دوران قبل از اسلام می رسد. آیین فتوت و جوانمردی دارای دو رویکرد اجتماعی وفردی بوده و پیوسته اهل فتوت را در دو جنبه مختلف به سوی تکامل انسانی سوق داده است. فتوت در متون نثر عرفانی نیز به عنوان یکی از راه های وصول به حقیقت همواره موردتوجه بوده است. در این آثار به جوانب مختلف آیین فتوت از جمله جنبه های فردی، اجتماعی، الهی و نیز آداب و رسوم فتیان اشاره می شود. لیکن بیشترین توجه نویسندگان متون نثر عرفانی متوجه جنبه نظری آن است و به تعریف و تفسیر واژه فتوت پرداخته اند. در این پژوهش قصد داریم مقوله فتوت و جوانمردی را از دیدگاه اهل تصوف و نویسندگان متون نثر عرفانی تا پایان قرن ششم هجری مورد بررسی و تجزیه و تحلیل علمی قرار دهیم. روش تحقیق ما در این پژوهش، توصیفی تحلیلی است.
کلیدواژگان: اهل فتوت، متون نثر عرفانی، جوانمردی، حقیقت، اهل تصوف -
صفحات 27-36
در مقاله حاضر چند ویژگی دارما1ی بودایی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. این ویژگی ها از یک متن سغدی بودایی استخراج شده که دربردارنده گفت وگوی میان بودا و بودی ستوه است و تحت عنوان قطعه P9 از مجموعه دستنوشته های سغدی بودایی کتابخانه ملی پاریس در سال 1940 توسط امیل بنونیست نامگذاری شده است. این قطعه شامل 148 سطر بوده و نوشته ای استوانه ای شکل شامل بخشی طولانی از یک متن نامشخص است. در این مقاله سطرهای 6 الی 53 از قطعه مذکور که دربرگیرنده گفت وگوی بودا و بودی ستوه است انتخاب شده و نگارنده تلاش کرده ضمن قرائت دست نوشته و ترجمه آن از اصل زبان سغدی، ویژگی های برجسته دارمای بودایی را تحلیل کند.
کلیدواژگان: دارما، بودا، بودی ستوه، متون سغدی، سغدی بودایی -
صفحات 37-56
نظریه های ادبی (ساختارگرایی، تبارشناسی، شالوده شکنی و...) و کاربست آنها در تحقیقات ادبی به دلیل روش شناسی متفاوت و تازه آنها در مقایسه با رویکرد پوزیتیویستی حاکم بر پژوهش های ادبی، امروزه با استقبال بسیاری از پژوهشگران ایرانی روبه رو گردیده است. اما این کاربست نظریه به دلایلی چون بی توجهی به مبانی فلسفی جامعه شناختی نظریه ها خالی از ایراد هم نیست؛ به عنوان نمونه می توان به پژوهش هایی که بر اساس نظریه منطق مکالمه باختین و بر روی آثاری چون منطق الطیر عطار انجام گرفته است، اشاره کرد.بر اساس نظریه باختین، چندصدایی، محصول و نتیجه جامعه مدرن است؛ جامعه ای که در آن تفاوت افراد با یکدیگر و پذیرش این تفاوت ها، سبب گفتگو و مکالمه می شود و این درست بر خلاف جوامع پیشامدرن است که شباهت افراد جامعه به یکدیگر تک صدایی را تبدیل به گفتار حاکم بر جامعه و متون ادبی آن می سازد؛ اگر باختین رمان را واجد خصیصه چندصدایی می داند، به دلیل تقارن و همزمانی آن با دوران مدرن است. آنچه بسیاری از پژوهش های ادبی ایرانی را به گمراهی کشانده، بی توجهی به همین نکته بنیادین است که سبب گردیده برخی از آنها، چندصدایی را در عصر پیشامدرن و در آثاری چون منطق الطیر جست وجو نمایند؛ امری که نه تنها با واقعیت متونی از این دست مغایرت دارد، بلکه برخلاف نظریه باختین نیز هست.
کلیدواژگان: چندصدایی، تک صدایی، عصر مدرن، تفاوت، باختین -
صفحات 57-88
مجالس النفایس نوایی یکی از تذکره های مهم و دسته اول مربوط به تاریخ ادبیات سده نهم و اوایل سده دهم است که فخری هروی آن را با عنوان لطایف نامه در سال 928 به فارسی ترجمه کرده و علی اصغر حکمت این ترجمه را در سال 1323 با تکیه بر نسخه نخجوانی که در سال 992 کتابت شده، چاپ و منتشر کرده است. با مطالعه و مقابله چاپ حکمت و چهار نسخه نویافته از مجالس النفایس و لطایف نامه که همگی از نسخه نخجوانی معتبر و اقدم هستند، تصحیح انتقادی لطایف نامه ضروری و لازم است، زیرا اولا، در نسخ نویافته شرح احوال حدود 35 شاعر ذکر شده که در چاپ حکمت به آنها اشاره نشده؛ ثانیا، در نسخ نویافته اطلاعات بیشتری درباره برخی از شاعران و اشعار آنان ثبت شده که در چاپ حکمت به آنها پرداخته نشده؛ ثالثا، اختلافات و اشتباهاتی در چاپ حکمت نسبت به نسخ نویافته وجود دارد که این اشتباهات اغلب یا مربوط به نام و تخلص شاعران است یا مربوط به احوال و اشعار آنان؛ رابعا، افتادگی هایی در متن برخی از صفحات چاپ حکمت وجود دارد که اغلب این افتادگی ها هم مربوط به نام و تخلص شاعران و اشعار آنان است؛ خامسا، مجهولاتی در چاپ حکمت در برخی از معانی عبارات وجود دارد که با نسخ نویافته برطرف شدنی است؛ سادسا، در چاپ حکمت میان ترجمه متن ترکی و افزوده های مترجم مرزبندی دقیقی ترسیم نشده؛ سابعا، در چاپ حکمت میان دو ترجمه فخری و قزوینی تناسب و هماهنگی وجود ندارد.
کلیدواژگان: تصحیح انتقادی، لطایف نامه فخری، مجالس النفایس نوایی، نسخ چهارگانه نویافته -
صفحات 89-106
در اواخر عهد ساسانیان و اوایل دوره اسلامی، تاریخ باستانی ایران از صورت شفاهی بیرون آمده و با نام خدای نامه به کتابت در آورده شده است. این نوشته ها چون خشک و بی روح بود و خارج از طبع خواننده، کسانی مانند فردوسی آنها را به نظم کشیده و با اضافه کردن ظرایف و صنایع ادبی حال و هوایی دلنشین به آن نوشته ها بخشیدند. حماسه سرایان قرون پنجم و ششم هم شاهنامه فردوسی را اصل قرار داده، کاستی های آن را با نوشتن حماسه های دیگر کامل کرده و هرکجا که به اختلافی در روایات برخورد کرده یا سخنی را لازم به توضیح می دیدند، به شرح و رفع موضوعات می پرداختند. در این مقاله به تحقیق در نوشته های اسدی طوسی و ایرانشاه ابی الخیر پرداخته شده است. این دو تن از کسانی هستند که در کتابهای خود با نام گرشاسب نامه و کوش نامه اختلاف روایتهای خود با شاهنامه فردوسی در مورد جمشید، برمایه، دیو سپید و مازندران را با اسلوبی بسیار دلنشین، بیان کرده و به شرح آن پرداخته اند.
کلیدواژگان: شاهنامه، جمشید، برماین، دیو سپید، مازندران -
صفحات 107-130
سنجش رابطه های سبکی و دستوری در مطالعه اجزای سازنده متن بر ارتباط های زبانی، تکیه های کلامی و تاثیر آنها بر خلق معنی می تواند به تبیین ساز و کارهای زبانی و غیر زبانی متن کمک کند. انتخاب هایی که از سطوح مختلف زبانی، ادبی و... در دوره های متفاوت زمانی صورت می گیرد از عوامل بنیادی در شکل گیری تمایزهای ساختاری و الگوهای معنایی یک متن به شمار می رود. فعل مجهول در سبک نثر قرن شش و پیکره متون مربوط به آن علاوه بر تنوع ساختی بارافزوده ای از معنا و کارکردهای متنوعی را نشان می دهد که در بافت ژانرهای مختلف بسیار قابل توجه است. در این پژوهش، در پی مطالعه ساخت و کارکرد افعال مجهول در شش متن ادبی از قرن ششم هجری و توصیف و تحلیل نیت به کار رفتن و تاثیر آنها هستیم. به این منظور، افعال مجهول این متون به طور جداگانه داده برداری رایانه ای شد، سپس به لحاظ کارکرد معنایی در گزاره ها مورد تحقیق و واکاوی قرار گرفت. از آنجا که متون مورد مطالعه شامل ژانرهای مختلفی از نوع تاریخی، تعلیمی عرفانی و... است، تفاوت ژانرها و بافت های معنایی گوناگون گاه کارکردهای متناقض و ابعاد متنوعی از فعل مجهول آشکار کرده است. از جمله کارکردهای فعل مجهول با توجه به آثار مورد بررسی، بیان حکم کلی، القای معنی اقتدار و جایگاه اجتماعی، القای پیام و معنای ضمنی و... را می توان نام برد.
کلیدواژگان: سبک، نثر قرن ششم، فعل مجهول، ساخت، کارکرد -
صفحات 131-156
کمال الدین اصفهانی یکی از شاعران برجسته فارسی در قرن ششم و هفتم هجری است که به باور پژوهشگران، در جریان تکوین شعر فارسی تاثیرگذار بوده است. حسین بحرالعلومی، نخستین تصحیح علمی کلیات او را بیش از چهل سال پیش بر اساس چندین دست نویس انجام داده است، اما به دست آمدن چندین دست نویس دیگر از کلیات کمال، بازتصحیح این اثر را ضروری می نماید. با تصحیح جدید این اثر، افزون بر رفع بسیاری از کاستی های تصحیح پیشین، متنی منقح و نزدیک به آنچه شاعر سروده بود در اختیار جامعه ادبی قرار خواهد گرفت. این پژوهش بر آن است با برجسته کردن پاره ای از کاستی ها و افزونی های راه یافته در کتابت و تصحیح کلیات کمال، و نیز ذکر دلایل و شواهد کافی، ضرورت بازتصحیح آن را بیان کند. عدم ضبط یا ضبط ناقص برخی اشعار کمال، ضبط اشعار دیگران به نام کمال، تکرار اشعار، تصحیف، ترجیح های نادرست، و اشتباه در شناخت واژگان و ترکیب ها، سرفصل مواردی است که در این پژوهش به آنها پرداخته شده است. روش تحقیق به صورت اسنادی و با استفاده از امکانات کتابخانه ای و شیوه تحلیل محتوا و طبقه بندی داده هاست. جایگاه کمال الدین اصفهانی در شعر فارسی و بایستگی مطالعه درخصوص او، اهمیت و ضرورت تحقیق را نمایان می سازد و نتیجه پژوهش، تبیین ضرورت بازتصحیح کلیات کمال الدین اصفهانی است.
کلیدواژگان: شعر فارسی در قرن ششم و هفتم، تصحیح متون، کمال الدین اصفهانی، کلیات کمال الدین اصفهانی -
صفحات 157-184
موضوع مقاله حاضر بررسی چگونگی شیوه های نقد و داوری دولتشاه سمرقندی در تذکره الشعرای اوست. از آن جا که نقد ادبی در هر عصری با سطح آگاهی و فرهنگ جامعه و طرز تلقی مردم آن روزگار هم خوانی دارد، دولتشاه به مثابه نماینده ناقدان عصر خود، به گرد کردن دیدگاه ها و داوری های مختلف ناقدان پرداخته و در نهایت دایره بسته نقد کلی و ذوقی آن روزگار را ترسیم کرده است. در این نوشته کوتاه خواهیم دید که تذکره دولتشاه به رغم خطاهای بسیارش، یکی از منابع اصلی و حتی منحصر به فرد برای نقد شعر در روزگار مولف بوده است. ولی بحث درباره تمام نکته هایی که او به آن ها اشاراتی کلی کرده، از حوصله این نوشته بیرون است و مجال فراخ تری می طلبد. بنابراین کوشیده ایم محورهای اصلی کار دولتشاه را در نقد شعر، شناسایی و دسته بندی کنیم. در این طرح ابتدا تذکره الشعرای دولتشاه را به اجمال معرفی و طرز تلقی او را از شعر نشان داده و نقش دربارها را در پرورش شاعران و تولید شعر خوب بررسی کرده ایم. از آن پس کلی گویی و نقد ذوقی او را که در موازنه شاعران و تتبع و تقلید آنان مطرح شده، آورده و گفته ایم که جریان عمده نقد در این اثر، نقد بلاغی و گونه ای از صورتگرایی است. در انتهای مقاله نگاهی گذرا افکنده ایم به رابطه نقد و سیاست های حاکم و سرانجام این نوشته را با بررسی اجمالی پیوند تاریخ و ادبیات به پایان برده ایم.
کلیدواژگان: تذکره، نقد، ذوق، تاریخ ادبیات -
صفحات 185-219
برای درک و تحلیل درست ادبیات فارسی باید به کهن ترین آثار باقی مانده از آن بیشتر توجه کرد. در باب «ترجمه تفسیر طبری» که از کهن ترین کتاب های موجود فارسی است پژوهش هایی چند انجام داده اند. اما این کتاب سرشار از قصه را از منظر قصه پردازی کمتر نگریسته اند. نوشتار حاضر در پی چنین هدفی است. برای نیل به این مقصود نخست نشان داده ایم که این مجموعه که قصه های فراوان در آن آمده است، برآمده از محیط فرهنگی و ادبی قرن چهارم و قابل مقایسه با دیگر آثار قصه پرداز نزدیک به آن دوران - همچون شاهنامه- است. سپس کوشیده ایم تا شیوه قصه پردازی آن کتاب را بهتر بشناسانیم. زیرا به نظر ما طرح کلان قصه گویی این اثر اندیشیده و قاعده مند است و می توان آن قواعد را مطالعه و استخراج کرد. بر این اساس بیشتر قصه های این کتاب حاکی از نزاع نیکان و بدانی است که از آفرینش آدم تا رستاخیز گسترده شده است. در این قصه ها بن مایه ها و درون مایه ها و شخصیت های مشابه پی درپی ظهور می کنند. از دیگر طرح های اندیشیده این اثر، افتتاح کتاب و گشودن باب قصه گویی با قصه مناظره محمدص با مکیان و جهودان است. این، قصه ای است که عناصر اصلی و بنیادین دیگر قصه ها و خلاصه ای از هرآنچه در کتاب آمده، در آن گنجانده شده است.
کلیدواژگان: تفسیرهای کهن فارسی، ترجمه تفسیر طبری، قصه های پیامبران، قصه مناظره محمد با مکیان و جهودان
-
Pages 5-26
Faith in Iran have a long history to the time before Islam Rsd.yyn Vqdmt Vjvanmrdy generosity has been two hills Vpyvsth social approach to human evolution led Fetyān to two different aspects Ast.ftvt Nsrrfany literature as well as The truth has always been considered one of the methods of attaining the various aspects of religion, chivalry Ast.drayn works including aspects of personal, social, divine as well as customs fetyān mentioned, but most attention is the author of texts Nsrrfany understand theory and definition of chivalry dealt Vtfsyrvazhh This Economic Letter Tfsyrftvt the authoring perspective And.drayn Sufi mystical prose texts by the end of the sixth century AD, studied scientific Qrarbdhym.rvsh our research and analysis in this research is descriptive analysis.
Keywords: Fetyān, mystical prose texts, generosity, truth, Sufi -
Pages 27-36
Tariqat al-Adab composed by Mohammad Hosain pen-named Bidar-e Tabrizi, is a book written in Nastaliq calligraphy by Najafqoli Hashtroudi known as Sheykh al-Kottab in 1351 AH or 1311 SH lithographed in Tabriz. The work is apparently selected from Collection of Bidar-e Tabrizis Shir-o Shekar that is presumably composed during 1280 to 1310AH. This work is arranged in twelve chapters which are chiefly about didactic, moral and social traditions of the age. The book is written in simple prose and popular style. There are verses in Gazal and short Mathnavi with religious, moral and social themes. Tariqat al-Adab generally is among the didactic and advice books and has a personal folkloric style. This paper answers the questions that the book is about what basic and fundamental themes, which style and what is the composers writing method.
Keywords: Budhist, Dharma, Sogdian, scripture, characteristics -
Pages 57-88
Majalis-Alnfayis is a one of basic and important biographis correlate ninth and early tenth century literary history that Fakhri Heravi translated it into Farsi in 928 year as Latayif-Namh and Ali Asghar Hekmat is published this translation in 1323 year based on the Nakhjivanis manuscript that is scribe in 992 year. The study and confrontation of Hekmats print and four manuscripts of Majalis-Alnfayis and Latayif-Namh that all are Authentic and Oldest of the Nakhjivanis manuscript, is necessary Critical Edition Latayif-Namh, because, First, the newfound manuscript is Explained biography about thirty-five poets that not mentioned in the Hekmats print to them; Second, is recorded in newfound manuscripts information about some poets and their poetry that not mentioned in the Hekmats print to them; Third, there is conflicts and errors in the Hekmats print toward newfound manuscripts that mostly to these errors related to poets pseudonym or name, or related to their biography and poetry; Four, there is clearances in text some pages of he Hekmats print that mostly these clearances related to poets pseudonym or name, too; Five, there is ambiguities in some phrases means in the Hekmats print that is disappear by newfound manuscripts; Six, is not separation the exact boundaries between turkish text translation and translators exensions in the Hekmats print; Seven, there is not harmony and proportion between two Fakhris translation and Qazvinis translation in the Hekmats print.
Keywords: Critical Edition, Fakhri's Latayif-Namh, Navai's Majalis-Alnfayis, Four Newfound Manuscripts -
Pages 89-106
At the end of the Sassanian era and the early Islamic period, ancient history has been written and has taken it out of oral form and has been called it Khoday name. Since, these documents were boring, and out of print, people like Ferdowsi brought it to poetry and add it elegance and literary industries and gave them a very nice atmosphere. Fifth and sixth-century epic poets put Ferdowsi as their model and his defects were completed with other epic one. Wherever they encountered something wrong in Shahnameh or saw an expression needed to explain, with respect to Ferdowsi, issues were resolved. In this paper, we have examined the books Garshasb name and Kush name which written by Asadi Toosi and Iranshah-ibn-Abilkheir. In these books, Ferdowsi differences about Jamshid, Barmayen, Dive Sefid, and Mazandaran was expressed in very pleasant manner.
Keywords: shahnameh, Jamshid-Barmayen, Dive Sefid-Mazandaran -
Pages 107-130
Assessment of the stylistic and grammatical relationships in the study of components of a context on the relationship between languages, slogans and their effect on creating meanings can help in explaining linguistic and non-linguistic mechanisms. In certain periods of time, choices affected by different levels of linguistic, literary, is one of the fundamental factors in the formation of structural distinctions and semantic patterns of a context. In addition to the structural diversity, passive verb indicates other aspects of meaning and also various functions in the six-century prose style and structure of related texts that is very significant in the context of various genres. In this study we have examined the structure and function of the passive verbs in six literal text of the sixth century AH. The data Acquisition of passive verbs of these texts were separately done and then were analyzed and investigated in the statements in terms of semantic. Since the studied texts are of different type of genres as historical, educational-mystic-, , differences in genres and different semantic context has sometimes revealed contradictory functions and various aspects of the passive verb. According to the studied texts, some of the functions of the passive verb is statement of the general verdict, conveying the meaning of power and social status, conveying the implied message and meaning.
Keywords: Style, Sixth century prose, Passive verb, Structure, Function -
Pages 131-156
Kamaloddin Esfahani is one of the prominent Persian poets in the sixth century AD that according to the researchers, has been influential in the development of Persian poetry. Hussein Bahroloumi, has conducted the first scientific correction of his Court more than forty years ago based on several manuscripts but with the discovery of several other manuscripts of poems Kamaloddin, it is necessary to correct again. During the correction again this effect, in addition to the elimination of many of the shortcomings of the previous correction, edited text will be closer to the text of poet for the literary society. This study seeks to underline the shortcomings and increasingly are selected for display with some correction in writing and poetry Kamaloddin, as well as the reasons and evidence, express the need for re-correction. Failure to record or incomplete record some lyrics Kamaloddin, record Lyrics others called Kamaloddin, repeat Lyrics, distortion, improper preferences, and wrong in recognizing words and combinations, headlines cases that is presented to them in this study. The methodology is to documentary and using library facilities and methods of content analysis and data classification. Kamaloddin position Esfahani in Persian poetry and the need to study about him, stating the importance and necessity of research and the results of this study illustrate the need to correct the poetry Kamaloddin Esfahani.
Keywords: Persian poem in the sixth, seventh century, correcting texts, Kamaloddin Isfahani, poetry Kamaloddin Esfahani -
Pages 185-219
To have a better analysis of the Persian literature, one needs to consider its remaining masterpieces. Tarjeme-ye Tafsir-e Tabari, as one of the eldest Persian literary works, has been widely studied. Yet, this collection of stories has rarely been investigated from a narratological perspective. To this end, it is discussed that this collection of stories has been formed in the literary and cultural context of the fourth century hijri, and is comparable to its contemporary masterpieces such as Shahname (The Story of Kings). Having explored the narration techniques in this work, we realized that Tarjeme-ye Tafsir-e Tabari follows a rule-based narration procedure which can be studied and detected. It depicts a persistent conflict between good and evil from creation of Adam to resurrection. This work involves Bani Israil prophet's stories and the beginning of Islam stories. In these stories, similar themes, motifs and characters repeatedly appear. The first narrative in this work is the story of the argument between Muhammad on one hand and Jews and infidels of Mecca on the other hand; which involves the basic elements of other stories of the book.
Keywords: old Persian exegeses, Tarjemeye Tafsire Tabari, stories of prophets, the argument between Muhammad, Jews, infidels of Mecca
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.