فهرست مطالب

نشریه هفت آسمان
پیاپی 39 (پاییز 1387)

  • تاریخ انتشار: 1387/09/30
  • تعداد عناوین: 10
|
  • سید مجتبی آقایی * صفحات 47-78
    در میان مناقشه های گوناگون که درباره دین زرتشتی کرده اند، از دیرباز، موضوع توحید دارای جایگاه ویژه ای بوده است. این موضوع نه تنها دین پژوهان را به خود مشغول داشته است، بلکه همچنین زبان شناسان، تاریخ نگاران، اهل کلام و اسطوره پژوهان هم به آن بسی پرداخته اند. اما دستاورد همه کشش ها و کوشش ها ، پدیداری انبوهی از نظریه های متضاد و سردرگم کننده بوده که دامنه شان از باور به شرک مطلق تا توحید ناقص، و از ثنویت تا توحید ناب متغیر است.
    این امر، در جای خود، سخت شگفتی آور می نماید؛ چه، با وجود همه اختلاف های پژوهندگان، توحید در دین زرتشتی صورت یا ماهیت یک «معما» را نداشته و به خودی خود، برای یک دین آگاه زرتشتی مایه دغدغه یا دل مشغولی نمی بوده است. این معنا، از اینجا و به سادگی اثبات می گردد که دعوای توحید یا شرک در کلام زرتشتی ریشه ای درون دینی یا بنیادی ندارد؛ و آنچه در منابع زرتشتی راجع به این موضوع دیده می شود، واکنش های علمای زرتشتی در برابر باورهای مطرح در سایر ادیان یا ردیه های پیروان آنها بوده است.
  • سید محمد روحانی * صفحات 79-104
    طبق ادعای بسیاری از محققین ادیان، آیین سیکھ که تقریبا هزار سال پس از طلوع خورشید اسلام، در ایالت پنجاب، در سرزمین هند ظهور کرده است در بسیاری از آموزه هایش تحت تاثیر عقاید دو دین بزرگ آن منطقه، یعنی اسلام و هندو، بوده است. اگر این ادعا صحیح باشد، می توان گفت تاکید بسیار این آیین بر اصل یگانه پرستی بر اثر تاثیرپذیری از اسلام بوده است. مهم ترین شاهد این دسته از پژوهشگران شباهت چشمگیر مضمون اشعار کتاب مقدس سیکھ، به ویژه مول منترا، و آیات قرآن است. این سروده که در آغاز کتاب مقدس آیین سیکھ درج شده، همچون سوره توحید در قرآن، چکیده باور این آیین در مورد یگانگی خداوند است. البته ما در این مقاله درصدد نفی یا اثبات این ادعا نیستیم، بلکه تنها با تبیین و مقایسه مول منترا با آیات مشابه آن در قرآن کریم، به شباهت ها و اختلافات آنها خواهیم پرداخت.
  • عبدالرحیم سلیمانی * صفحات 105-142
    ماجرای پایان زندگی زمینی عیسی مسیح در اناجیل و قرآن مجید به گونه ای ظاهرا متفاوت مطرح شده است. بر طبق اناجیل حضرت عیسی به صلیب رفته، مدفون شد، اما بعد از سه روز زنده شد و به آسمان رفت و تاکنون زنده است؛ اما مطابق ظاهر آیه ای از قرآن و برداشت رایج از آن، عیسی به صلیب نرفت و کشته نشد، بلکه امر بر یهودیان مشتبه شده است. جدای از تفاوت ظاهری دو نقل، این ماجرا و چگونگی نقل آن در اناجیل، در کل ساختار الاهیات مسیحی تاثیرگذار است؛ زیرا در این نگاه صلیب مسیح نه یک حادثه عادی، بلکه حادثه ای است که در سرشت و سرنوشت انسان و برنامه خدا برای نجات انسان نقشی اساسی دارد. این در حالی است که این ماجرا، هرگونه که بوده باشد، هیچ تاثیر و نقشی در الاهیات اسلامی ندارد. بررسی ماجرای پایان زندگی عیسی در عهد جدید و قرآن مجید و تاثیر آن در الاهیات موضوع این نوشتار است.
  • مهدی فرمانیان * صفحات 143-182
    یکی از فرقه های به وجود آمده در نیمه نخست قرن اول هجری عثمانیه بود. عثمانی مذهبان معتقد بودند خلیفه سوم مظلوم کشته شده و امام علی(ع) در قتل او شریک است. امویان عثمانی مذهب دوران خلافت حضرت امیر(ع) را دوران فتنه معرفی کرده و این چنین تاثیر سنن علوی در میان اهل سنت کم رنگ گردید. عدم پذیرش خلافت حضرت امیر(ع) تا ظهور احمد بن حنبل (م 241 ق) ادامه یافت؛ اما پذیرش امام علی(ع) به عنوان خلیفه چهارم توسط رئیس حنابله باعث افول تدریجی عثمانیه و در نهایت، از بین رفتن این فرقه در قرن چهارم گردید. این مقاله به بررسی نگاه محدثان بزرگ اهل سنت در باب عثمان و علی(ع) در دو قرن اول هجری پرداخته است و نگرش محدثان مورد اعتماد اهل سنت را تا ظهور احمد بن حنبل بررسی می کند.
  • محمد ملکی (جلال الدین) * صفحات 183-216
    روش مشا و اشراق، دو روش فلسفی هستند که فیلسوفان در تبیین مسائل فلسفی بر اساس آن مشی می کنند. در این میان، سهروردی از جمله فیلسوفانی است که علاوه بر روش یادشده با رهیافتی به قرآن و عرفان، و عرضه فلسفه خود بر این دو منبع، آموزه های عقل را با آب جاری وحی جلایی دیگر داده و فلسفه ای عرفانی را بنیان نهاده است. مقاله پیش رو، با توجه به حجم خود، این موضوع را بررسیده است. ساختار کلی این نوشتار در سه بخش اصلی فراهم آمده است: ابتدا مشرب و نظام فلسفی و کلیاتی از افکار شیخ به عنوان مقدمه آمده و سپس مستندات وحیانی، و در پایان عرفان سهروردی به اختصار شرح داده شده است.
  • ان. پی. ویلیامز، حامد فیاضی صفحات 217-236
    موضوع این مقاله، بررسی جایگاه سنت در مسیحیت است. نویسنده ابتدا نگرش بنیان گذار مسیحیت به سنت یهودی را بررسی می کند و سپس این سوال را مطرح می کند که آیا عیسی(ع) نیز همچون بنیان گذاران ادیان دیگر به دنبال تاسیس یک سنت جدید بوده است یا اساسا یک دیدگاه فلسفی و نوعی حس عاطفی را تبلیغ می کرده است؟ در ادامه مقاله دیدگاه های مختلف در این زمینه طرح و بررسی می شود.
    روشن است که این مقاله از نگاه یک محقق مسیحی به نگارش درآمده است و جا دارد عالمان و محققان مسلمان نیز رویکرد عیسی(ع) به سنت را از منظر منابع اسلامی به بحث بنشینند.
  • رابین استراتن، محمد حیدرپور صفحات 237-276
    این مقاله به بررسی اجمالی زندگی و اندیشه های ادیت اشتاین می پردازد؛ او یکی از فیلسوفان معاصر و دانشجو و دستیار ادموند هوسرل بوده است. نویسنده سعی دارد با برجسته کردن نکاتی خاص، ذهن خواننده را به دو موضوع مهم یعنی عقل و ایمان جلب کند. مضمون اصلی این بررسی در این زمینه متبلور می شود که اگر دسترسی به حقیقت را هدف محوری انسان بدانیم کدام یک از عقل یا ایمان می تواند انسان را به حقیقت برساند. اگر فلسفه از راه عقل و معنویت از راه ایمان پیش می رود بررسی یک مورد عینی زندگی ادیت شاید بتواند تا حدودی فضای این بحث را روشن تر کند؛ چراکه اندیشه، احساسات و زندگی ادیت سرتاسر معطوف به همین امر است. ادیت ابتدا به تحصیل فلسفه روی آورد و پدیدارشناسی را روشی می دانست که او را به حقیقت رهنمون خواهد ساخت، اما با مطالعه زندگی نامه خودنوشت قدیسه ترزا آویلایی و تجربه او از خدا مسحور معنویت یا بعد دیگر حقیقت شد. ادیت زندگی پرفراز و نشیبی داشت که می تواند تجلی یک انسان مشتاق حقیقت در وسعت اندیشه و عمل باشد.
  • سید حسن اسلامی * صفحات 277-307
|