فهرست مطالب

فصلنامه حقوق اسلامی
سال چهاردهم شماره 3 (پیاپی 54، پاییز 1396)

  • تاریخ انتشار: 1396/09/30
  • تعداد عناوین: 6
|
  • محمدحسن صادقی مقدم *، امین قاسم پور صفحات 7-32
    صرف نظر از این که رهن منفعت در نظام حقوقی کنونی، باطل شناخته شده است بسیاری از حقوق دانان و فقی هان صحت آن را محتمل دانسته اند؛ اما در نظرهای این دسته از فقی هان و حقوق دانان هیچ گونه توضیحی درباره جزئیات و احکام و تشریفات این عمل حقوقی بیان نشده است که این مطلب در مقاله دیگری بررسی و تبیین شد. این در حالی است که حقوق عرفی عصر کنونی، بی اعتنا به باریک بینی های مقنن، در عمل در حال حرکت به سمت افق هایی است که در آن، دادوستدها و مطالبه ها به وسیله منافع اموال (منافع حقوقی) توثیق و تضمین می شود. این گرایش پویا بی تردید نیازمند آیین نامه های تدوین شده و هماهنگ در این باره خواهد بود تا از تشتت رویه ها و پدیدآمدن عرف های غیررسمی در این باره جلوگیری شود. پژوهش پیش رو با تنظیم و تدوین آیین نامه پیشنهادی درباره رهن منافع اموال کوشش در این باره است.
    رهن منفعت در مرحله انعقاد در مقاله دیگری بررسی شد و در نوشتار پیش رو به تشریفات و احکام مرحله اجرا با اقتباس از تشریفات کنونی برنهاده درباره اجرای رهن اعیان و دیگر آیین نامه های مشابه پرداخته خواهد شد.
    کلیدواژگان: رهن، مدت، سررسید دین، اجرا، اجاره
  • حسن علی موذن زادگان، نبی الله غلامی * صفحات 33-59

    حق بر فراموش شدن، به عنوان یکی از حقوق نتیجه گرفته شده از حق بر حریم خصوصی، به منزله امکان حذف اطلاعات مرتبط با اشخاص در فضای مجازی (و حقیقی) به درخواست آن هاست که در چند سال اخیر در رویه قضایی برخی کشورها و نیز دیوان دادگستری اتحادیه اروپا به آن توجه شده است. به رغم برخی بحث های طرح شده درباره تعارض های این حق با برخی حقوق و آزادی ها و نیز امکان سوءاستفاده از این حق، امروزه دیوان دادگستری اتحادیه اروپا این حق را درباره پذیرش قرار داده است. با این وجود، رای دیوان درباره پذیرش این حق به صورت نسبی و در تعامل با دیگر حقوق اساسی مانند حق آزادی رسانه ای، حق آزادی بیان و… تشریح شده است. نظر به نوظهور بودن این مفهوم، در نوشتار پیش رو با بررسی زمینه شکل گیری، مفهوم و مبانی این حق، چالش های فراروی پذیرش آن نیز بررسی شده است.

    کلیدواژگان: حق بر فراموش شدن، گوگل، حریم خصوصی، اطلاعات، آزادی بیان
  • محمود حکمت نیا *، احمد احسانی فر صفحات 60-86
    سلاح هسته ای به عنوان نخستین مولود به کارگیری بشر از انرژی هسته ای کارایی بالایی در پایان دادن به جنگ و محافظت از حکومت و تمامیت سرزمینی ایفا می کند. در برابر می تواند به کشتار گسترده، انبوه و توده ای و اتلاف وسیع در ابعاد انسانی، حیوانی و محیطی بینجامد که پیامدهای خسارت بار آن در هر دو بعد مکانی و زمانی، قابل گسترش است. چالش اخلاقی پیش گفته باعث شد تا از نخستین روزهای تولید این سلاح مسئله جواز تولید، انباشت و استفاده از آن در عرصه های گوناگون جنگ در دانش های اخلاق، حقوق و علوم امنیتی و استراتژیکی به بحث و نقد گذارده شود.
    نظریه های تفکیکی با هدف توجیه چالش های اخلاقی ناشی از به کارگیری سلاح هسته ای و رفع نگرانی های بشردوستانه در دو دانش فقه و حقوق در جنگ مطرح شد. نظریه «تاثیر دوگانه» در دانش حقوق در جنگ عرضه شد که مبانی نظری آن را می توان در متن های حقوق اسلامی در قالب نظریه «تفکیک قصد و فعل در استفاده از سلاح ها و حمله های کشنده و تخریب کننده فراگیر» مشاهده کرد. بر مبنای این نظریه ها، جواز استفاده از سلاح هسته ای با استناد به فقدان قصد استفاده کننده نسبت به کشتار و تخریب گسترده توجیه می شود. ادبیات و مبانی یکسانی که در این دو نظریه مطرح شد، زمینه طرح ادله یکسانی را با هدف توجیه استفاده از سلاح هسته ای پدید آورده است. مقاله پیش رو می کوشد تا با تبیین مفاد، مبانی، اقتضائات و رویکردهای نظریه های تفکیکی، ادله و مبانی استدلالی و بینشی آن ها را نقد و بررسی کند.
    کلیدواژگان: سلاح هسته ای، تاثیر دوگانه، انفکاک قصد و فعل، تسری فعل به قصد، فعل محسنانه
  • حسن آقا نظری * صفحات 87-112
    در مقاله پیش رو شخصیت حقوقی از دو بعد حقوقی و فقهی بحث شده است. در ادبیات حقوقی معاصر ابعاد گوناگون این موضوع در قالب اقسام اشخاص حقوقی، تمایز شخص حقیقی و شخصیت حقوقی و آثار حقوقی شخصیت حقوقی بحث شده است؛ اما در تحقیق های فقهی هر چند مالکیت «جهت» پیشینه دارد ولی تطبیق این عنوان بر برخی از مصداق های مالکیت حقوقی معاصر مانند نهادهای مالی از جمله بانک ها و شرکت ها و… مورد اختلاف است.
    از این رو مقاله در بعد فقهی آن نسبت به تطبیق بر این مصداق ها، دو گرایش اثبات و نفی فقهی معاصر را بررسی کرده است. بی گمان اثبات موضوع درباره مصداق های جدید می طلبید که ابتدا امکان ثبوتی آن و آن گاه امکان اثباتی آن براساس استدلال فقهی انجام پذیرد. راهی که در مقاله پی گیری شده، اثبات شخصیت حقوقی از نظر فقهی بر پایه امکان ثبوتی آن از نظر ارتکاز عقلائی است.
    کلیدواژگان: شخص، شخصیت حقوقی، شخصیت حقیقی، سیره عقلاء، سیره متشرعه، اهلیت، ذمه
  • اسماعیل آقابابایی * صفحات 113-135
    در جایی که علم اجمالی بر وجود مرتکب در بین عده ای خاص مطرح باشد، در صورتی که اطراف دعوا همگی برای تبرئه خود قسم یاد کنند، با وجود بقای علم اجمالی، در جنایات بر نفس دیه از بیت المال پرداخت می شود اما در جنایات بر اعضا، متهمان ملزم هستند به تساوی دیه را پرداخت کنند. این موضع قانون گذار در ماده 477 قانون مجازات اسلامی از این نظر که در جنایات بر نفس، علم اجمالی را نادیده گرفته، قابل نقد است و به نظر می رسد تا زمانی که علم اجمالی وجود داشته باشد، نمی توان به استناد قسامه و قسم، بیت المال را مسئول پرداخت دیه دانست و در این باره تفاوتی بین جنایت بر نفس با جنایت بر اعضا نیست.
    کلیدواژگان: علم اجمالی، جنایت بر نفس، جنایت بر اعضا، قسامه، لوث، اصل برائت
  • محسن کاظمی نجف آبادی *، علیرضا آذربایجانی صفحات 136-158
    هدف مقاله پیش رو آشنایی با مفهوم احساس عدالت قضایی و تبیین ویژگی ها و ملاک وجود آن در جامعه است. پژوهش پیش رو با روش کتابخانه ای و بررسی و تحلیل نظرهای ارائه شده درباره احساس عدالت قضایی نگاشته شده است. احساس عدالت نه به معنای هیجان بلکه به معنای ادراک وجود عدالت در بستر رسیدگی های قضایی است. این احساس متاثر از عامل های فراوانی است که بسیاری از آن ها به روند رسیدگی نامربوط است؛ اما در هر حال، چگونگی تعامل و سازمان قضایی بیشترین اثر را در پدیدآوردن این احساس خواهند داشت. در ادبیات نویسندگان غربی که درباره احساس عدالت قضایی قلم فرسایی کرده اند؛ التزام افراد به احکام دادگاه ها نشانه وجود احساس عدالت قضایی برشمرده شده است؛ در حالی که این امر از عوارض اعتماد به دستگاه قضاست و می توان التزام افراد جامعه به اعتماد و تن دادن به نظام قضایی و حرکت در منطق حقوقی را ملاکی عام و شامل درباره وجود احساس عدالت قضایی در جامعه دانست.
    کلیدواژگان: احساس عدالت قضایی، دادرسی، اعتماد
|
  • Mohammad Hassan Sadeghi Moghaddam *, Amin Ghasempour Pages 7-32
    In spite of the fact that hypothecation of interest Iran's present legal system is invalid, many of the lawyers and jurists views its correctness as probable but in the decisions of this group of jurists and lawyers, there is no clear explanation about the details and orders and formalities of this legal action. This subject was expounded in the former paper. This is while the common law of the contemporary era, ignoring the meticulousness of legislators, is moving towards securing and ensuring the bargains and claims by interests of properties. This practical tendency will undoubtedly require systematic and codified regulations in this regard so that undue diversity in procedures can be prevented. Considering it, this study is an attempt to propose some regulations concerning mortgage of profit of properties.
    In the previous article, the mortgage of profit in the stage of "conclusion" was investigated. Here, we will embark upon the solemn formalities and orders of the enforcement phase by extracting some already ratified rituals related to the enforcement of mortgage of properties themselves and other similar regulations
    Keywords: Mortgage, Term, maturity, Performance, Rent
  • Nabiollah Gholami *, Hassan ali moazenzadegan Pages 33-59
  • Mahmoud Hekmatnia *, Sayyed Ahmad Ehsanifar Pages 60-86
    Nuclear weapons as the first result of the use of nuclear energy has high efficiency to end war and to protect the sovereignty and territorial integrity. Nevertheless, it can lead to wide and mass killings and large-scale of human, animal and environmental waste and its damaging consequences may expand in terms of space and time. This ethical challenge caused the issue of its production, stockpiling and use in various arenas of war be put to discussion in ethics, law and security and strategic science from the early days of the production of these weapons.
    The multiplicity theories were raised to justify the ethical challenges arising out of use of nuclear weapons and to address humanitarian concerns in Fiqh and law in war. The theory of "double effect" in law was launched in war the theoretical foundations of which, in the context of Islamic law, can be seen in the notion of "separation of intention and act in the use of Amm al-ihlak and Amm al-ifsad weapons and attacks". the permissibility ofthe use of nuclear weapons may be justified, based on thesetheories, referring to the lack of intention of their users for themassive killings and destruction. same literature and foundations raised on these two theories has made the context for giving same arguments to justify the use of nuclear weapons. This article attempts to review and criticize arguments and foundations of these theories by defining their content, principles, requirements and multiplicity approaches.
    Keywords: separation , Nuclear weapon, double effect, separation of purpose, action, extending act to intention, act of Mohsin
  • hasanagha nazari * Pages 87-112
  • mohsen kazemi najafabadi *, alireza azarbaijani Pages 136-158
    The purpose of this article is to get acquainted with the concept of the sense of judicial justice and the explanation of the characteristics and criteria of its existence in society. This research is based on the library method and the review and analysis of the views expressed on the sense of judicial justice. The sense of justice is not mean the excitement, but is the sense of the existence of justice in the context of judicial review. This sense is affected by many factors, many of which are irrelevant to the process of handling. But in any case, the interaction and the judicial organization will have the greatest impact in creating this sense. According to some authors the commitment of individuals to court sentences is an indication of the existence of a sense of judicial justice. But the commitment of community members to trusting and tending to the judicial system and moving in the legal logic is a general criterion and includes the idea of a sense of judicial justice in society.
    Keywords: Feeling, Justice, Trust