نشریه مطالعات محیط زیست، منابع طبیعی و توسعه پایدار
پیاپی 4 (تابستان 1397)

هدف تحقیق، بررسی و اولویت بندی مؤلفه های بازدارنده مشارکت و فعالیت زنان در عرصه محیط زیست کشور است. تعداد 84 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده، به عنوان نمونه آماری با استفاده از جدول کرجرسی و مورگان انتخاب و از طریق پرسشنامه اقدام به جمع آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات گردید (84=n). پرسشنامه برای سنجش مؤلفه های بازدارنده فعالیت و مشارکت زنان طراحی شد که شامل 12 گویه در قالب طیف لیکرت پنج قسمتی بود. روایی آن توسط اساتید مورد تایید قرار گرفت و پایایی نیز با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ، 0. 83 به دست آمد. روش آماری مورد استفاده، تحلیل عاملی بود و برای پردازش داده ها از نرم افزار SPSS نسخه 19 استفاده گردید. نتایج حاکی از آن است که مؤلفه های بازدارنده مشارکت زیست محیطی زنان به عامل های شرایط اقتصادی و مالی موجود در کشور، فرهنگ حاکم بر جامعه، دیدگاه اداری، ضعف قوانین و مقررات حقوقی و مسایل زیرساختی و فنی دسته بندی می شوند که عامل «فرهنگ حاکم بر جامعه» بیشترین سهم (13. 902) و عامل «شرایط اقتصادی و مالی موجود در کشور» کمترین سهم (4. 992) را در تبیین کل متغیرها دارند. بنابراین؛ «فرهنگ حاکم بر جامعه» با مقدار ویژه 4. 587 چالش اول فعالیت و مشارکت زنان در مسایل محیط زیستی کشور می باشد.

محصولات ارگانیک محصولاتی هستند که تمام مراحل تولید آن ها با مواد طبیعی مانند کمپوست گیاهی تقویت و رشد داده می شوند و در تولید فرآورده های کشاورزی و حتی دامی به هیچ وجه از روش های معمول برای کوددهی، کنترل آفات و حتی شیوه های رایج مقابله با انواع بیماری های دامی استفاده نمی شود. بنابراین تولید محصولات ارگانیک که طعم و ارزش غذایی بهتری نسبت به محصولات معمولی دارند حائز اهمیت زیادی است و می توان این محصولات را در الگو و سبد غذایی اکثر مردم جای داد و ایمنی و سلامت جامعه را تضمین کرد. در این زمینه نتایج گویای این است که ارزش غذایی مهمترین عامل گرایش مصرف کنندگان برای خرید و مصرف این محصولات می باشد لذا در این زمینه نیاز است آگاهی و آموزش مناسب به جوامع فاقد آگاهی تغذیه ای داده شود تا افراد به اهمیت این محصولات پی ببرند و سبد غذایی مناسبی خریداری کنند در این راستا این پژوهش با رویکرد کتابخانه ای و اسنادی به بررسی و اهمیت محصولات ارگانیک در امنیت غذایی پرداخته است و در نهایت پیشنهاداتی برای بهبود وضعیت ارائه می نماید.

پرتوتابی با اشعه گاما به عنوان یک تکنیک هسته ای در کنار دیگر روش های کلاسیک می تواتد در افزایش تنوع و بهبود ویژگی های دخیل در فرآیند کنترل بیولوژیک قارچ تریکودرما موثر باشد. دراین مطالعه تاثیر پرتودهی با اشعه گاما روی خصوصیات مورفولوژیک (شکل ورنگ پرگنه، ابعاد و میزان تولید اسپور و سرعت رشد میسلیوم) بررسی شد. به این منظور 60 جدایه جهش یافته از سه گونه Trichoderma virens (60-11), T. koningii, T. atroviridae (60-22) انتخاب شدند و خصوصیات مذکور و میزان مهار بیمارگر F. solani درآنها مورد ارزیابی قرار گرفت و با جدایه والد مقایسه شد. نتایج نشان داد که القای جهش با پرتو گاما برمشخصات مورفولوژیک و سرعت رشد میسلیوم جدایه های تریکودرما و تغییرات در فعالیت آنتاگونیستی آنها تاثیر معنی داری داشته است. با توجه به اهمیت این خصوصیات در فرآیند کنترل بیولوژیک، از القای جهش با پرتو گاما به عنوان ابزاری کارآمد در ارتقای توانایی بیوکنترلی قارچ تریکودرما می توان استفاده نمود.

یکی ازراهبردهای توسعه جامعه بشری،ساماندهی واسکان عشایراست. این مطالعه با هدف ارزیابی و بررسی اثرات، این تاثیرات به شکل مطالعه موردی در استفاده عشایر از هیزم و چوب های جنگلی و تاثیر آن بر محیط زیست و جنگل ها و مراتع عشایر حاشیه زاگرس استان خوزستان صورت گرفته است. روش تحقیق: جامعه مورد مطالعه تعداد 90 کانون عشایر استان می باشدکه در قالب سه گروه مورد مطالعه قرار گرفتند. و از این تعداد 18 کانون به عنوان نمونه آماری مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. داده های موردنیازبا استفاده ازروش میدانی وازطریق اجرای پرسشنامه ،جمع آوری گردید. براساس نتایج تحقیق بطور میانگین هر خانوار عشایری در طول سال حدود 25/1 هکتار از اراضی جنگل و مرتع را تخریب می کند. میزان مصرف خانوارهای عشایری نزدیک به 62 میلیون کیلوگرم هیزم برآورد شده است که این مقدار هیزم معادل 200 هزار اصله درخت بلوط است. به این ترتیب در هر سال نزدیک به 14250 هکتار اراضی جنگل توسط خانوارهای عشایری کوچ رو از بین می رود. در این پژوهش تمرکز بر ارزیابی و بررسی اثرات تخریبی استفاده عشایر از هیزم و چوب های جنگلی جهت مصارف سوختی و تاثیر آن بر محیط زیست و جنگل ها و مراتع می باشدکه ازاین منابع سالانه بیش از 7444 هکتار را به شدت آسیب می رسانند. و نتایج توصیفی و استنباطی حاصل از تحقیق نیزنشان می دهد که در بعد اجتماعی اقتصادی تحولات مطلوبی در وضعیت آنها، ایجاد شده است.

توسعه گردشگری در بسیاری از کشورهای درحال‏توسعه توانسته است اثرات اقتصادی مثبتی را به ارمغان آورد. این بخش نه تنها قادر به ایجاد اثرات مثبت اقتصادی مستقیم است بلکه ‏می‏تواند برای سایر بخش‏ها نیز به عنوان محرکی عمل کرده و موجب شکوفایی آنها شود. محیط روستایی از مهمترین دارایی های هر منطقه به شمار می آید و دلیلی برای آغاز بسیاری از سفرهای تفریحی و سفرهای یکروزه در سراسر جهان می باشد. که شکل گیری گونه های جدید گردشگری و تغییر در اشکال عرضه و تقاضای گردشکری بر اهمیت آن افزوده است. این افزایش تقاضا در دهه های اخیر با آسیب های محیطی و فرهنگی اجتماعی ناشی از بهره اقتصادی و تاثیرات ناشی از حضور گردشگران در محیط آسیب پذیر روستایی منجر به افزایش روز افزون توجه به مسائل پایداری توسعه در گردشگری روستایی گشته است. با توجه به اهمیت موضوع توسعه پایدار گردشگری روستایی در این پژوهش بر آنیم که ببینیم آیا می توان با استفاده از کیفیت زندگی موجود در بین ساکنان روستا، دستیابی به توسعه پایدار گردشگری را تسهیل کرد و هزینه های لازم برای دستیابی به این هدف را کاهش داد. در همین راستا روستای ورکانه به عنوان یکی از مقاصدی که در سال های اخیر با استقبال گسترده گردشگران رو به رو شده است اما متاسفانه به دلیل نبود برنامه ای منسجم برای توسعه پایدار گردشگری شاهد بروز آثار منفی اقتصادی و فرهنگی بوده است، برای مطالعه انتخاب شد. جامعه آماری بر طبق سرشماری سال 1396 ، 300 نفر بودند که از این تعداد، 175 نفر به عنوان نمونه در دسترس انتخاب شدند. ابزار به کار رفته در این پژوهش پرسشنامه بوده است و سوالات بر اساس طیف 5 تایی لیکرت سنجیده شدند. برای ارزیابی مدل پژوهش از نرم افزارهای آماری لیزرل و SPSS استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آمار استنباطی صورت گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که بیشترین همبستگی بین شاخص درامد- کیفیت زندگی و توسعه پایدار وجود دارد. در مجموع از تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت کیفیت زندگی بر دستیابی به توسعه پایدار گردشگری تاثیر دارد.

حرکت بسوی توسعه پایدار نیاز به تغییرات بنیادی در نگرش و رفتار بشر دارد، زیرا سنگ زیربنای توسعه پایدار در هر جامعه، انسان سالم و متخصص و متعهد است، انسان مهمترین مولفه موثر بر توسعه میباشد و از این رو آموزش و فرهنگسازی در کنار استفاده از سرمایه های اجتماعی برای دستیابی به هدف توسعه پایدار ضرورت می یابد. سالانه بخش زیادی از منابع انرژی کشور به دلایل مختلفی از بین می رود که علاوه بر کاهش منابع خدادادی انرژی کشور، موجب افزایش آلودگی و مشکلات زیست محیطی گردیده است و امروزه متخصصان به این نتیجه رسیدهاند که گذر از این بحرانها در گرو اگاهی و آموزش عمومی دارد که در آن مفاهیم و پیامهای کلیدی آموزش برای حفاظت و توسعه پایدار ملاحظاتی در رابطه با عمده ترین مسائلی که امروزه بعنوان نوعی بحران مطرح می باشند در هم میآمیزد زیرا آموزش قدرتمندترین مسیر نیل به پایداری است و تجربه نشان داد راه حلهای اقتصای و تکنولوژیکی و نیز مقررات سیاسی یا سرمایهگذاری های مالی به تنهایی کافی نبوده و نیاز به تغییر در شیوه تفکر و عمل است. در این مقاله با بررسی منابع مرتبط با موضوع به بررسی اهمیت منابع در فرایند توسعه پایدار و جایگاه آموزش در نیل به اهداف توسعه پایدار پرداخته است و با بررسی چگونگی مصرف منابع انرژی در پایان راهکارهایی را جهت گذر از این بحران ارائه داده است.

بیودیزل به عنوان سوخت جایگزین گازوئیل بصورت خالص و یا مخلوط با آن مورد استفاده قرار می گیرد. روش ترنس استریفکاسیون یکی از روش های معمول برای تولید بیودیزل می باشد. برای این منظور رآکتور مخزنی همزن دار بچ طراحی و ساخته شد. پارامتر دور همزنی در سه سطح (rpm 650 ،550 ،450) ، دما در چهار سطح (°C70 ،60 ،50 ،40) و زمان واکنش در شش سطح (60 ،50 ،40 ،30 ،20 ،10 دقیقه) برای تولید بیودیزل در قالب طرح کاملا تصادفی با آزمایش فاکتوریل در سه تکرار مورد بررسی قرارگرفت. روغن پسماند آشپزخانه آشپزی به عنوان ماده اولیه و متانول به عنوان الکل با نسبت مولی 1:6 در حضور پتاسیم هیدروکسید به عنوان کاتالیزور به میزان 1% وزنی روغن پسماند آشپزخانه استفاده شد. با افزایش دور همزنی میزان تولید بیودیزل افزایش یافت و در دورrpm 650 به حداکثر میزان خود رسید. با افزایش زمان همزنی، بازده تبدیل سیر صعودی داشته و در دقیقه سی ام به حداکثر میزان خود رسید. بیشترین میزان تبدیل استرها در دمای °C 60 صورت گرفت. بنابراین زمان واکنش30 دقیقه، دورهمزنی rpm 650 و دمای واکنش °C60 بهینه ترین حالت برای تولید بیودیزل از روغن پسماند آشپزخانه با استفاده از رآکتور همزن دار بچ می باشد.