فصلنامه طب و تزکیه
سال سیزدهم شماره 1 (پیاپی 52، بهار 1383)

این پژوهش یک مطالعه مورد شاهدی است و به منظور بررسی تاثیر اجرای مدل (CTA) بر آموزش بالینی دانشجویان پرستاری در دو بیمارستان منتخب دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شده است که برای حل مشکلات موجود در روش آموزشی سنتی یعنی عدم مشارکت و احساس مسوولیت بخشهای بالینی در آموزش دانشجویان و همچنین عدم هماهنگی بین مشاهدات بالینی و مطالب تدریس شده در کلاس مطالعه حاضر با بهره گیری از یکی از مدلهای موفق در این زمینه طراحی گردیده است و به روش نمونه گیری در دسترس تعداد 75 نفر از دانشجویان پرستاری که در زمان مطالعه در حال انجام کارآموزی در بیمارستان بودند به مطالعه وارد شدند و به طور تصادفی به دو گروه مورد و شاهد تقسیم گردیدند. در این مطالعه CTA تعدادی از پرسنل پرستاری با تجربه و توانمند شاغل در بخشهای بیمارستانهای منتخب با دارا بودن شرایط خاص پژوهش بودند که به عنوان همکار آموزش بالینی در طرح وارد شدند و سپس توسط پرسشنامه های جداگانه نظرات دانشجویان، مربیان دانشکده و همکاران آموزش بالینی پس از 2 هفته کارآموزی در روش جدید جمع آوری و با روش سنتی مورد مقایسه قرار داده شد نتایج بدست آمده نشان داد دانشجویان در گروه شاهد که به روش قدیمی آموزش می دیدند با 56.4% کمترین امتیاز را از سوالات پرسشنامه کسب نموده اند و اکثریت آنان در پاسخ به این سوال که آیا بخش را محیطی مناسب و مطلوب برای فراگیری تجارب بالینی می دانند پاسخ هرگز داده اند و در پاسخ این سوال که از ارتباط و برخورد پرسنل بخش با خود احساس رضایت می کنند اکثریت پاسخ تا حدودی یا هرگز را علامت زده اند و در گروه مورد حداکثر واحدهای مورد پژوهش با 51.4% امتیاز 50-40 را کسب نموده اند و در سوالات مشابه مطرح شده، محیط بخش را برای فراگیری تجارب بالینی برای خود محیطی راحت و با آرامش ذکر کرده اند و از ارتباط و برخورد پرسنل بخش با خود احساس رضایت می کردند و اعلام داشتند که مهارتهای مراقبتی مورد انتظار دانشکده را در این واحد درسی کسب نموده اند و آزمون آماری(p<0.01) با اختلاف امتیاز دو گروه معنی دار بود و فرض پژوهش که استفاده از مدل همکاری آموزشی بالینی در بهبود کیفیت آموزش بالینی دانشجویان موثر است پذیرفته شد. همچنین تاثیر اجرای این مدل بر همکار آموزشی بالینی و مربی دانشکده و فرایند ارتباط بخشهای بالینی با آموزش دانشکده مورد ارزیابی قرار داده شد.

مراقبین خانوادگی بیماران، محسوب میشوند زیرا تعهد و الزام آنان برای مراقبت از فرد بیمار و ناتوان در خانواده ممکن است به تخریب روحی روانی منجر شود. این تحقیق در سال 1379 بر روی مراقبین خانوادگی بیماران روانی مراجعه کننده به مرکز روانپزشکی زاهدان به منظور تعیین میزان فرسودگی و خستگی روانی آنان انجام گردید. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی بر روی 125 نفر مراقب خانوادگی بیماران روانی مرکز روانپزشکی زاهدان انجام گردید. با در نظر گرفتن ویژگی های واحدهای مورد پژوهش ابتدا با استفاده از پرونده، خصوصیات فردی و تشخیص روانپزشکی بیمار بررسی و ثبت گردید و سپس اطلاعات مربوط به خصوصیات فردی مراقبین و میزان فرسودگی و خستگی روانی آنان توسط پرسشنامه و بصورت مصاحبه جمع آوری شد. داده ها با استفاده از شاخص های توصیفی تحلیلی ارایه گردید. یافته ها نشان داد، از مجموع مراقبین 26.4% فشار روحی روانی خفیف، 60.8% فشار روانی متوسط و 12.8% فشار روحی روانی شدید داشتند. میانگین فشار روحی روانی حاصل از نگهداری و مراقبت بیماران اسکیزوفرن و سایر اختلالات سایکوتیک بیشتر از بیماران با تشخیص اختلال خلق گزارش گردید. پرستاری و مراقبت طولانی مدت از بیماران روانی در منزل فشار زیادی را به مراقب تحمیل میکند 73.6% مراقبین خانوادگی در این مطالعه فشار روحی روانی متوسط تا شدید داشتند. این فشارها میتواند سلامت روانی مراقبین را به مخاطره انداخته و کیفیت مراقبت و نوع ارتباط با فرد بیمار را مختل نماید و ضرورت انجام مداخلات برای کاهش این فشارها توصیه می شود.

عفونت دستگاه ادراری یکی از شایعترین عفونتها بعد از عفونت دستگاه تنفسی در جامعه است.
این تحقیق به صورت گذشته نگر روی 169 بیمار مبتلا به عفونت مجاری ادراری بستری در بیمارستان آموزشی همدان بین سالهای 1372 لغایت 1375 انجام شد. تمام بیماران کشت ادراری مثبت داشتند.
در این بررسی فراوانی عوامل باکتریال شایع و فعالیت آنتی بیوتیکی در برابر آنها مورد مطالعه قرار گرفت.
نتایج زیر بدست آمد:از 169 بیمار 58 نفر (35%) مذکر و 107 نفر (65%) مونث بودند.
بیشترین فراوانی عفونت ادراری در گروه سنی یک ماه تا 9 سال 85 نفر (50.3%) و بعد سن بیش از 60 سال 21 نفر (13%) بوده است.
توزیع فراوانی عوامل باکتریال به ترتیب زیر گزارش شد:Ecoli 72%، کلبسیلا 11%، انتروباکتر 6%، پروتئوس 5%، استافیلوکک کوآگولاز منفی 5% و دیگر باکتری ها 2%.
مقاومت آنتی بیوتیکی: Ecoli در برابر آمپی سیلین و کوتریموکسازول به ترتیب 95% و 78% گزارش شد. مقاومت آنتی بیوتیکی پروتئوس، کلبسیلا و انتروباکتر به آمپی سیلین در حدود 90% مشخص گزارش شد.
حساسیت Ecoli به نالیدیکسیک اسید و نیتروفورانتوئین حدود 65% بوده است.

مقاله حاضر به بررسی میزان روزه داری مادران شیرده و عوامل موثر بر آن در دوران شیردهی در شهر شیراز می پردازد. در این مطالعه 287 مادر مسلمان شیرازی که در پایان ماه مبارک رمضان شش ماه از تولد نوزادشان گذشته بود از مناطق گوناگون شهر و با تخصیص متناسب جمعیتی به طور تصادفی انتخاب شدند. نمونه مذکور نمونه ای 2.5 درصدی از زنان که در سال 1375 فرزند زنده به دنیا آورده بودند را تشکیل می داد و تعداد 173 نفر از مادران (60.3%) به دلیل شیردهی فرزندانشان روزه نگرفته بودند و بقیه از 1 تا 30 روز را در ماه رمضان روزه دار بودند از میان روزه داران 95.6% انجام وظیفه شرعی، علاقه مندی، سلامت کامل و زیاد بودن شیر، و بهره مندی از ایام سوگواری را دلیل روزه داری خود ذکر کرده اند. وزن و دور بازوی روزه داران به طور معنی داری از وزن و دور بازوی روزه خواران بیشتر بوده است(p<0.02). بین روزه داری مادران و همسران آنها رابطه معنی داری برقرار بود (p<0.003). روزه داری مادران با سن آنها، جنس کودک، تحصیلات پدر، تحصیلات مادر و طبقه اجتماعی خانواده هیچگونه رابطه معنی داری نشان نداد (p<01). مطالعه نتیجه گیری می کند که گر چه اکثریت مادران از جواز شرعی روزه خواری در دوران شیردهی آگاهی داشته اند، لکن تبیین علمی موازین فقهی و جوازهای شرعی در زمینه بهداشت مادر و کودک ضرورتی اجتناب ناپذیر است که باید به صورت فرهنگ عمومی جامعه اسلامی درآید و به اطمینان قلبی مادران در کسب رضای خداوند متعال بیانجامد. این مهم بتواند در ارتقا سطح بهداشتی مادران و کودکان شیرخوار به عنوان عامل مهمی تاثیرات دیرپای مثبتی برجای گذارد.

هدف از انجام این مطالعه مقایسه میانگین هموگلوبین گلیکوزیله در بیماران دچار نارسایی مزمن کلیه با گروه کنترل می باشد. در اینجا بیماران از نظر هموگلوبین گلیکوزیله خون به روش الکتروفورز، قند خون و BUN و کراتینین چک شدند. 28 بیمار دچار نارسایی مزمن کلیه ارجاع شده به بخش دیالیز بیمارستان شهید فقیهی شماره 2 در طی سالهای 74-73 با 30 فرد کاملا سالم مقایسه شدند.
نتایج نشان داده که با وجود عدم تفاوت معنی دار در میانگین غلظت قند خون گروه بیماران با گروه کنترل (25.4±98 در مقایسه با 34±100.1) مقادیر هموگلوبین گلیکوزیله در گروه بیماران تفاوت معنی دار با گروه کنترل دارد. (2.3±8.3 در مقابل 0.8±5.7، (p<0.00001)، این مطالعه نشان می دهد که روش الکتروفروز قدرت جداسازی ترکیبات گلیکوزیله از سایر ترکیبات هموگلوبین را نداشته، بنابراین روش مناسبی جهت بررسی متابولیسم دراز مدت گلوکز در بیماران دچار نارسایی مزمن کلیه نمی باشد.

افسردگی شایعترین اختلال خلقی می باشد جهت بررسی شیوع و عوامل همراه بیماری در کرمان مطالعه مقطعی به صورت آینده نگر و مراجعه به منازل در منطقه ماهان کرمان با یک نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای در تابستان و پاییز 79 طراحی شد.
افسردگی بوسیله پرسشنامه افسردگی بک که برای مردم ایران استاندارد شده است، ارزیابی شد.
طبق تعیین حجم نمونه از قبل، 737 نفر وارد مطالعه شدند که میانگین سنی 13.5±33.4 سال داشتند. 288 نفر (40%) مرد و 449 (60%) زن بودند که 555 نفر در شهر و 182 نفر در روستا زندگی می کردند.
میانگین نمره افسردگی 10.6±15 بود که اختلاف آماری معنی داری بین نمره افسردگی زنان و مردان وجود داشت بطوریکه زنان افسردگی بیشتری نسبت به مردان داشتند.
افسردگی در شهرنشینان بطور معنی داری از روستانشینان بیشتر بود هیچ همبستگی آماری بین سن، وضعیت تحصیلی، تعداد افراد خانوار و افسردگی وجود نداشت.
داده های مطالعه میانگین افسردگی بالینی را در منطقه نشان داد و ثابت شد که زن بودن، زندگی در شهر عوامل خطری برای بروز افسردگی محسوب می شوند.

مبنای اصلی تمام انواع متدولوژی های برآورد نیروی انسانی و از جمله پزشک، نیاز و تقاضای جامعه است. هدف این مطالعه تعیین میزان تقاضا و عوامل مرتبط به آن برای خدمات قابل ارایه توسط پزشکان در شهرستان رفسنجان بود.
این مطالعه مقطعی در چهار مرحله و در طی یکسال بر روی 500 خانوار شهری و روستایی که به طور تصادفی انتخاب شده بودند، انجام شد. داده ها توسط پرسشنامه بهمراه مصاحبه جمع آوری می شد که پس از کدبندی وارد نرم افزار SPSS شده و از آمار توصیفی، آزمون آماری کای اسکوئر و -T تست جهت تجزیه و تحلیل آنها استفاده شد.
18.5 درصد کل نمونه ها احساس کسالت داشتند و بین میزان کسالت با سن (p=0.000) و جنس (p=0.000) رابطه معنی داری وجود داشت. میزان کسالت در شهر و روستا تفاوتی نداشت، اما مراجعه به پزشک ساکنان شهر در صورت داشتن کسالت بیشتر بود (p=0.000) 23 درصد بیماران به پزشک مراجعه نکرده بودند که با محل سکونت ارتباط داشت. (p=0.000) 2.1 درصد نمونه ها در سه ماه گذشته بستری شده بودند که با محل سکونت (p=0.014) و جنس بستری شدگان ساکن روستا (p=0.049) رابطه معنی داری داشت. همچنین بین جنس پزشک ترجیحی توسط بیماران با جنس (p=0.000) و محل سکونت (p=0.000) رابطه معنی داری وجود داشت.
نتایج پیشنهاد می کنند با توجه به مراجعه کمتر روستائیان به پزشک در صورت داشتن بیماری و بستری شدن کمتر آنان، باید مسئولین بهداشتی در زمینه ارتقا آگاهی و عملکرد بهداشتی روستائیان تلاش بیشتری نمایند و خدماتی نظیر بیمه کامل روستائیان در اولویت قرار گیرد. همچنین با توجه به یافته ها پیشنهاد می شود که جنس در پذیرش دانشجوی پزشکی و در توزیع پزشک در مناطق روستایی و شهری مد نظر قرار گیرد.

انجام خودآزمایی پستان به صورت منظم، سبب تشخیص سرطان پستان در مراحل اولیه و پیش آگهی بهتر می شود. در این راستا پژوهشی با هدف تعیین تاثیر یک برنامه مدون آموزشی بر میزان مهارت دانشجویان دختر تربیت معلم شهید هاشمی نژاد شهر مشهد در انجام تکنیک خودآزمایی پستان در سال 79 انجام شده است.
در این کارآزمایی بالینی قبل و بعد، 84 دختر دانشجو که قبلا آموزش مدونی در مورد خودآزمایی پستان دریافت نکرده و همچنین سابقه ابتلا به سرطان پستان و یا بیماری های آن را در خود و اقوام درجه یک (مادر و خواهر) نداشتند، به روش تصادفی (طبقه ای) انتخاب شدند. ابتدا یک پیش آزمون به منظور سنجش مهارت پایه واحدهای پژوهش بعمل آمد و سپس یک برنامه آموزشی دو جلسه ای مشتمل بر یک جلسه تدریس نظری در مورد سرطان پستان و روش های تشخیص آن و یک جلسه تدریس عملی تکنیک خودآزمایی پستان اجرا گردید. پس از گذشت سه روز (پس آزمون) و یک ماه (آزمون ثبات) از اجرای برنامه آموزشی، مهارت دانشجویان در انجام تکنیک خودآزمایی پستان بر روی خود و همچنین مدل پستان توسط چک لیست سنجش مهارت مشتمل بر 32 جز رفتاری و متشکل از دو بخش کلی مشاهده پستان و لمس (لمس پستان، زیر بغل و بالای ترقوه و تعیین توده بر روی مدل) با حداقل نمره صفر و حداکثر 64، مورد ارزیابی قرار گرفت.
نتایج پژوهش نشان داد که در پیش آزمون 94 درصد افراد از مهارت ضعیف برخوردار بودند در حالی که در پس آزمون و آزمون ثبات به ترتیب 96.4 و 92.9 درصد دارای مهارت خوب بودند. بعلاوه میانگین نمره مهارت در مراحل پس آزمون و آزمون ثبات نسبت به پیش آزمون افزایش داشت (به ترتیب 91.31، 86.60، 10.15). همچنین تفاوت معنی داری بین میانگین نمره مهارت در پیش آزمون و پس آزمون (p<0.001)، پیش آزمون و آزمون ثبات (p<0.001) و پس آزمون و آزمون ثبات (p<0.001) وجود داشت.
بر اساس نتایج پژوهش، این برنامه آموزشی بر افزایش مهارت خودآزمایی پستان تاثیر داشته، لذا پیشنهاد می گردد که کلاسهای آموزشی بر اساس نیاز دانشجویان بوده و اطلاعات و تکنیک لازم را جهت ارتقا مهارت خود آزمایی پستان فراهم نماید، همچنین ارزیابی مجدد مهارت و در صورت نیاز تعلیم مجدد توصیه می گردد.

به منظور بررسی شیوع اختلالات جسمی و روانی دانش آموزان پسر اول راهنمایی شهرستان ری و جنوب تهران (مناطق 10-11-16-17-19) 18000 دانش آموز پسر به صورت تصادفی انتخاب و تحت معاینات پزشکی از نظر (جسمی و روانی)، بینایی سنجی، شنوایی سنجی و بررسی وضعیت منحنی رشد قرار گرفتند.
اختلالات مشاهده شده شامل:دانش آموزان مبتلا به گواتر مرحله (stage lb) و بالاتر 9% دانش آموزان مبتلا به کم خونی (دارای علامت بالینی) 12% دانش آموزان مبتلا به اختلالات روانی و رفتاری شامل ناخن جویدن 12.13%، لکنت زبان 1.46%، شب ادراری 3.2% دانش آموزان مبتلا به اختلالات بینایی 19.4%، دانش آموزان مبتلا به اختلالات شنوایی 4.8%. دانش آموزان مبتلا به اختلالات دهان و دندان شامل: پوسیدگی دندان شیری 9.45%، پوسیدگی دندان دایمی 32.1% پوسیدگی دندان شیری- دایمی 3.8%، لثه متورم 3% دانش آموزان از لحاظ وضعیت منحنی رشد زیر صدک 3: 11.37%، بین صدک 3 و 61.750% بین صدک 50 و 97: 22.55%، بالای صدک 97: 1.89%.

در نظام حقوقی ما سقط جنین و ابعاد مختلف آن مورد توجه واقع شده و مجازات هایی برای عاملین و مسببین آن پیش بینی گردیده و تنها در مواردی که ادامه باروری برای حیات مادر خطرناک باشد مجاز شمرده شده است. در شرع مقدس نیز سقط جنین بنابر احکام اولیه طبق قول مشهور فقها حرام بوده و در مواردی خاص حکم به جواز آن داده شده است.
در این مقاله ملاک جواز یا حرمت سقط جنین در مراحل مختلف رشد و مفاد قانونی و مصادیق جواز سقط جنین مورد بررسی قرار گرفته است.

50% علل ناباروری مربوط به مرد (Male Factor) میباشد. انواع روش های کمکی در باروری (ART) مانند IVF موجب انقلابی در درمان ناباروری در مردان اولیگوآستنواسپرم را بوجود آورده، در مردان آزواسپرم استفاده از اسپرم حاصل از بیوپسی و انجام تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم به تخمک (ICSI) امید ایجاد باروری در این گروه را زنده نموده است (1 و 2). بیضه ها از نظر وجود اسپرماتوژنز هتروژن میباشند لذا وجود یک کانون منفی در بیوپسی بیضه دلیلی بر عدم وجود اسپرم در این بیضه نمی باشد به منظور اثبات این مدعا در یک مطالعه بررسی 110 بیمار آزواسپرم بیوپسی چند کانونه صورت گرفت و با در نظر گرفتن متغیرهای سن، اندازه بیضه، سابقه اوریون، سابقه واریکوسل، سابقه نمونه برداری قبلی، طول مدت ناباروری، تعداد نمونه های برداشته شده و نتایج آزمونهای هورمونی، بررسی پاتولوژی صورت گرفت، 29.16% از بیمارانی که در نمونه اول بیوپسی اسپرماتوزئید یافت نشده بود در نمونه های بعدی اسپرماتوزئید بالغ پیدا شد (14 مورد از 48 مورد مثبت).
بین اندازه بیضه LH, FSH با بافت اسپرماتوزئید در نمونه برداری بعدی رابطه آماری پیدا شد، لذا توصیه به انجام نمونه برداری چند کانونه در نمونه برداری اول و یا انجام بیوپسی مجدد چند کانونه در مردان آزواسپرمی که اندازه بیضه نرمال و FSH, LH کمتر از 3 برابر طبیعی داشته و نمونه برداری اول بیضه آنان از نظر بافت اسپرماتوزئید منفی بوده است، میشود.

پیشرفت شگرف در زمینه انجام کله سیستکتومی لاپاروسکوپیک و کسب نتایج مناسب و انکار ناپذیر در این امر (از لحاظ زمان بستری کوتاه تر، ایجاد کمترین اختلال در سیستم ایمنی فرد، نتایج زیبایی مناسب تر و...) موجب تعمیم این روش به اعمال جراحی دیگر از جمله اسپلنکتومی شده است. اگر چه تمامی بیماران که نیاز به اسپلنکتومی دارند را می توان با این روش تحت عمل جراحی قرار داد، ولی این روش به ویژه در بیماران با طحال با ابعاد طبیعی توصیه شده است و در بیماران مبتلا به ITP روش انتخابی جراحی لاپاروسکوپیک اسپلنکتومی (LS) است. از جمله مزایای مهم LS اثرات زیبایی، کاهش درد بعد از عمل، عوارض تنفسی کمتر بعد از عمل، کوتاه تر بودن مدت ایلئوس در بیمار و کاهش مدت بستری، کاهش ریسک عفونت زخم با توجه به ایمونوساپرس بودن بیماران و... می باشد. هدف این مطالعه ضمن بررسی و ارزیابی مقالاتی که در این زمینه نگارش شده است. بیان جزییات ضروری و مناسب در مورد LS بخصوص در بیماران مبتلا به ITP می باشد.

با توجه به پیشرفتها و کوششهایی که در زمینه عمل و اهمیت مولکولهای چسبان فراهم آمده، امید است که بتوان از این مولکولها در تشخیص و درمان بسیاری از بیماری ها کمک گرفت. استفاده از آگونیستها و آنتاگونیستهای این مولکولها اثرات سمی و جانبی کمتری برای بیماران داشته و به روند درمان سرعت می بخشد. از آنجاییکه هنوز اطلاعات محققین از اعمال فیزیولوژی و پاتوفیزیولوژی این مولکولها کامل نیست، با ایجاد زمینه های تحقیقی بیشتر می توان دستیابی به این اهداف را تسریع نمود.

داروهای موجود در بازار که در اختیار بیماران قرار می گیرند اکثرا به شکل قرص، کپسول، شربت، آمپول، پماد، کرم، قطره و اسپری بوده و معمولا ماده موثر دارویی در ابتدای مصرف با غلظت بسیار بالایی آزاد شده و به تدریج سرعت و مقدار داروی آزاد شده کاهش می یابد. این امر سبب لزوم تکرار مصرف دارو در فواصل بسیار کوتاه و ایجاد نوسانات غیرقابل قبول در غلظت خونی دارو و در نتیجه نوسان در اثرات درمانی دارو گردیده و به علاوه به لحاظ تکرار مصرف دارو موجبات ناراحتی بیمار را نیز فراهم می آورد. در دهه های اخیر با پیشرفت علم دارو سازی روش های نوینی در فرمولاسیون و طراحی اشکال دارویی به کار گرفته شده است تا با فائق آمدن به مشکلات موجود در اشکال دارویی معمولی و سنتی، با ارایه اشکال جدیدی از فرآورده های دارویی و با تحت کنترل درآوردن سرعت و مدت زمان آزاد شدن دارو و هم چنین محل آزاد شدن دارو در بدن از یک طرف موجبات استفاده بهینه از داروها را به لحاظ درمانی و اقتصادی فراهم آورده و از طرف دیگر موجبات رضایت هر چه بیشتر بیماران را فراهم آورد. در این مقاله به اختصار به ارایه خصوصیات، روش ساخت و مزایای این سیستمها پرداخته و امیدوار است جامعه پزشکی کشور هر چه بیشتر با این سیستمها آشنا گردند.