مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
سال هفدهم شماره 6 (پیاپی 113، شهریور 1397)

واژه سرندیپ (Serndip) نام فارسی کهن برای کشور سری لانکا است. اما آنچه این واژه را در ادبیات علمی جهان جاودانه ساخت، داستان سه شاهزاده سرندیپ The three princes of Serendip می باشد که ابتدا از زبان فارسی به زبان ایتالیایی ترجمه شده است، این داستان پس از ایتالیایی به فرانسه و از فرانسه به انگلیسی ترجمه گردیده است. این داستان جذاب بر این پایه استوارشده است که پادشاهی در کشور سرندیپ سه پسر داشت که برای رشد و تعالی آن ها از هیچ کوششی فروگذار نبود. بعد از اتمام آموزش های آن ها در قصر، برای آن که پسرانش تجربیات بیشتری به دست آورند، آن ها را به سفری طولانی می فرستد. آن ها در طول این سفر، با هوش و زکاوت فوق العاده ای که داشتند و بر اساس تصادف و تخیل به کشفیات مهمی دست می یابند. از همین رو برای اولین بار در سال 1754 میلادی، Horace Walpole این واژه را در ادبیات انگلیسی با معنی کشف یک موضوع بر اساس تصادف و هوشمندی به کار برد [1].
شاید مهم ترین سرندیپیتی در علوم سلامت، کشف تصادفی و هوشمندانه پنی سیلین در سال 1928 میلادی توسط دانشمند اسکاتلندی Alexander Fleming بود که باعث شد تا وی در سال 1945 به جایزه نوبل در طب، دست یابد. با وجود نقش سرندیپیتی در گسترش مرزهای دانش، مانند مثال فوق، اما هم چنان شناخت ما از میزان تاثیر آن ناکافی است، به عبارت دیگر، تاکنون مشخص نشده است که چه میزان از گسترش دانش بشری بر پایه سرندیپیتی صورت گرفته است. از همین رو شورای پژوهشی اروپا (The European Research Council) تصمیم گرفته است تا با اعطای بودجه پژوهشی 4/1 میلیون یورویی به دانشمندی به نام Ohid Yaqub از میزان نقش سرندیپیتی در توسعه دانش مطلع گردد. Yaqub که یک دانشمند بیوشیمیست است که بعدا به علوم اجتماعی علاقه مند شده است، او معتقد است که سرندیپیتی بر اساس مشاهدات زیرکانه توام با درهم برهمی کنترل شده رخ می دهد و در آن وقایع ناخواسته ای رخ می دهد که می توان رد پای آن ها را پیدا کرد. او که در دانشگاه Sussex انگلستان مشغول به کار است، در حال تشکیل گروه تحقیقاتی خود است تا بتواند با بررسی دقیق بودجه های پژوهشی تخصیص یافته و مقالات و نوآوری های حاصل از این بودجه ها، به این نکته مهم دست یابد که چه زمانی و چگونه سرندیپیتی رخ می دهد. در حال حاضر او بر روی پژوهش های علوم سلامت متمرکز است اما ممکن است که دامنه مطالعات وی سایر علوم را نیز در بر گیرد [2]. نتایج تحقیقات وی در صورت موفقیت ممکن است منجر به شناخت دقیق موقعیت هایی گردد که کشفیات بر پایه سرندیپیتی رخ می دهد که این خود ممکن است منجر به نوآوری هایی بیشتری در علوم بر پایه مشاهدات زیرکانه همراه با درهم برهمی کنترل شده گردد.

تاثیرات مثبت تمرین سرعتی متناوب بر کاهش وزن و چربی کبد شناسایی شده است. هدف از تحقیق حاضر بررسی تاثیر تمرین سرعتی متناوب بر نشانگر های جدید کبد چرب غیر الکلی (fatty liver index (FLI), accumulation product (LAP), hepatic steatosis index (HSI), and Framingham steatosis index (FSI) ) در زنان میانسال دارای اضافه وزن مبتلا به دیابت نوع 2 می باشد. در این مطالعه کارآزمایی بالینی، از بین بیماران مراجعه کننده به بیمارستان شهرکرد در بهار و تابستان سال 96، 35 زن دارای اضافه وزن و مبتلا به دیابت نوع 2 (سن=06/6±54/55 سال، شاخص توده بدنی=48/3±64/29، هموگلوبین گلیکولیزه=87/0±37/9) انتخاب و به صورت تصادفی به دو گروه دیابتی (کنترل مثبت) (18نفر) و دیابتی+تمرین سرعتی متناوب (17 نفر) تقسیم شدند. گروه تجربی به مدت 10 هفته در کلینیک به تمرینات سرعتی متناوب ورزش و تندرستی پرداختند. نمونه های خونی قبل و پس از 10 هفته پروتکل تمرینی از دو گروه گرفته شد و فاکتورهای جدید کبد چرب محاسبه گردید. به منظور مقایسه های درون گروهی از آزمون t زوجی و برای مقایسه های بین گروهی از آزمون آنالیز کوواریانس استفاده شد. نتایج آزمون آنالیز کوواریانس نشان داد که 10 هفته تمرین سرعتی متناوب موجب کاهش غیر معنی دار HSI (514/0 F=و 611/0P=) ، FLI (490/1 F=و 203/0P=) و کاهش معنی دار FSI (718/4 F=و 034/0P=) و LAP (776/5F= و 009/0P=) نسبت به گروه دیابتی می شود. با توجه به نتایج پژوهش حاضر به نظر می رسد که تمرین سرعتی متناوب، روش مطلوبی جهت بهبود نشان گر های جدید کبد چرب در زنان دارای اضافه وزن مبتلا به دیابت نوع2 می باشد.

لاکازها یکی از اصلی ترین پروتین ها با قابلیت کاتالیز اکسیداسیون ترکیبات فنولی می باشند که به عنوان بیوکاتالیست در بیوتکنولوژی جهت رنگ بری و رنگ زدایی در صنایع رنگ، سم زدایی در محیط زیست، شفاف سازی آب میوه ها در صنایع غذایی کاربرد دارند. هدف از این پژوهش، تولید لاکاز نوترکیب، خالص سازی با بازده بالا و تعیین خصوصیات بیوشیمیایی و کینتیکی لاکاز تخلیص شده می باشد. در این مطالعه آزمایشگاهی، لاکاز نوترکیب قارج ترامتوس که در میزبان مخمری به شکل خارج سلولی، بیان شده است. طی چندین مرحله با استفاده از روش های اولترافیلتریزاسیون و کروماتوگرافی به روش ژل فیلتریزاسیون تخلیص شد و کارآیی روند تخلیص تعیین و پس از تعیین وزن مولکولی، خصوصیات فیزیکوشیمیایی لاکاز نوترکیب بررسی و میزان پایداری حرارتی آنزیم تعیین شد. تمامی آزمون ها با انجام حداقل 3 تکرار و احتساب میانگین و انحراف از معیار انجام گردید. نتایج نشان داد لاکاز با موفقیت و بازده 67/5 برابر با حفظ 7/49 درصد فعالیت آنزیمی تخلیص شد و وزن مولکولی لاکاز نوترکیب 65 کیلو دالتون تعیین شد. دما و pH بهینه لاکاز تخلیص شده به ترتیب C°60 و 8/4 تعیین شد. خصوصیات کینتیکی آن نیز تعیین شد. بررسی پایداری دمایی لاکاز نوترکیب نشان داد که لاکاز پایداری بالایی در برابر حرارت دارد. نتایج نشان داد که روش کروماتوگرافی ژل می تواند روشی کارآمد جهت خالص سازی لاکاز نوترکیب با حفظ خصوصیات آنزیمی و پایداری حرارتی بالا باشد، به طوری که لاکاز نوترکیب تخلیص شده با بازده بالا و حفظ فعالیت می تواند در صنایع دارویی، نساجی، محیط زیست و غذایی و سم زدایی محیط زیست، کاربرد داشته باشد.

وابستگی به مواد مخدر یکی از چالش های عمده در سطح بین الملل و کشور ایران می باشد و بازگشت مجدد به اعتیاد عامل مهمی در نظر گرفته می شود. پژوهش حاضر با هدف تعیین تجارب علل بازگشت به اعتیاد در مراجعه کنندگان به مراکز ترک اعتیاد انجام گرفته است. این مطالعه از نوع پژوهش های کیفی بوده که با رویکرد تفسیری در سال 1396 در شهر زاهدان انجام شد. 22 نفر از افرادی که دارای سابقه ترک و بازگشت مجدد به مواد مخدر را داشتند، با روش نمونه گیری هدف مند انتخاب شدند. داده ها از طریق مصاحبه فردی و پرسش نامه نیمه ساختار یافته جمع آوری شدند. در این مطالعه تحلیل داده ها به روش آنالیز محتوا انجام شد. 20 نفر از افراد، مرد (9/90 درصد) و 6 نفر آن ها (2/27 درصد) شغل نداشتند. بر اساس نتایج مطالعه، 5 مضمون اصلی"خانواده و عوامل اجتماعی"، "کمپ"، "عوامل فردی و جنسی"، "عوامل اقتصادی"، مسائل درمانی" و 26 مضمون فرعی در زمینه علل بازگشت به اعتیاد استخراج گردید. اکثریت شرکت کنندگان اختلافات خانوادگی، شرایط بد کمپ، بیکاری، وسوسه فردی را علل اصلی بازگشت به اعتیاد می دانستند. از دیدگاه افراد مورد مطالعه، انتخاب کمپ ترک اعتیاد مناسب، حمایت و نظارت بیشتر خانواده، عدم تنبیه توسط خانواده، حمایت عاطفی، تغذیه ای و شغلی پس از ترک از مهم ترین راه کار ها جهت پیش گیری از بازگشت به مواد مخدر بود. نتایج نشان داد که کمپ های ترک اعتیاد و مسائل جنسی در بازگشت به اعتیاد نقش بارزی دارند، لذا نیاز است با تاکید و نظارت بیشتر بر کمپ های ترک اعتیاد، بازگشت به اعتیاد را کاهش داد.
واژه های کلیدی:چکیده وابستگی به مواد مخدر یکی از چالش های عمده در سطح بین الملل و کشور ایران می باشد و بازگشت مجدد به اعتیاد عامل مهمی در نظر گرفته می شود. پژوهش حاضر با هدف تعیین تجارب علل بازگشت به اعتیاد در مراجعه کنندگان به مراکز ترک اعتیاد انجام گرفته است. این مطالعه از نوع پژوهش های کیفی بوده که با رویکرد تفسیری در سال 1396 در شهر زاهدان انجام شد. 22 نفر از افرادی که دارای سابقه ترک و بازگشت مجدد به مواد مخدر را داشتند، با روش نمونه گیری هدف مند انتخاب شدند. داده ها از طریق مصاحبه فردی و پرسش نامه نیمه ساختار یافته جمع آوری شدند. در این مطالعه تحلیل داده ها به روش آنالیز محتوا انجام شد. 20 نفر از افراد، مرد (9/90 درصد) و 6 نفر آن ها (2/27 درصد) شغل نداشتند. بر اساس نتایج مطالعه، 5 مضمون اصلی"خانواده و عوامل اجتماعی"، "کمپ"، "عوامل فردی و جنسی"، "عوامل اقتصادی"، مسائل درمانی" و 26 مضمون فرعی در زمینه علل بازگشت به اعتیاد استخراج گردید. اکثریت شرکت کنندگان اختلافات خانوادگی، شرایط بد کمپ، بیکاری، وسوسه فردی را علل اصلی بازگشت به اعتیاد می دانستند. از دیدگاه افراد مورد مطالعه، انتخاب کمپ ترک اعتیاد مناسب، حمایت و نظارت بیشتر خانواده، عدم تنبیه توسط خانواده، حمایت عاطفی، تغذیه ای و شغلی پس از ترک از مهم ترین راه کار ها جهت پیش گیری از بازگشت به مواد مخدر بود. نتایج نشان داد که کمپ های ترک اعتیاد و مسائل جنسی در بازگشت به اعتیاد نقش بارزی دارند، لذا نیاز است با تاکید و نظارت بیشتر بر کمپ های ترک اعتیاد، بازگشت به اعتیاد را کاهش داد.
واژه های کلیدی: بازگشت، اعتیاد، ترک اعتیاد

پره اکلامپسی یک سندرم اختصاصی بارداری و شایع ترین اختلال پرفشاری خون در حاملگی است. ناسازگاری های ایمونولوژیکی مادر- جنین، استرس اکسیداتیو، واریانت های ژنتیکی و اختلال سلول های اندوتلیال نقش مهمی در پاتوژنز پره اکلامپسی نقش دارند. ژن TNFSF13B، به عنوان عضوی از خانواده فاکتور نکروزکننده تومور (tumor necrosis factor; TNF) ، از تنظیم کننده های عمده پاسخ ایمنی است. این مطالعه با هدف تعیین ارتباط بین پلی مورفیسم های نادر rs16972194 و rs56124946 ژن TNFSF13B و بروز بیماری پره اکلامپسی انجام شد. در این مطالعه مورد-شاهدی، 308 زن مبتلا به پره اکلامپسی و 292 زن باردار سالم مراجعه کننده به کلینیک مرجع برای بیماری های زنان بیمارستان حضرت زینب (س) شیراز در فاصله زمانی بهمن 1394 تا شهریور 1395 انتخاب شدند و بررسی های مولکولی بر روی آنها صورت گرفت. تعیین ژنوتیپ پلی مورفیسم های rs56124946 و rs16972194 به ترتیب با تکنیک های ARMS PCR و T-ARMS PCR انجام گرفت. تحلیل داده ها با استفاده از رگرسیون لجستیک و آزمون مجذور کای انجام گرفت. فراوانی ژنوتیپ های CC، CG و GG پلی مورفیسم rs56124946 در بیماران به ترتیب 2/95، 1/3 و 7/1 درصد و در افراد سالم به ترتیب 7/97، 3/1 و 1 درصد بود. اختلاف آماری معنی داری بین ژنوتیپ ها و آلل های این جایگاه بین دو گروه کنترل و بیمار مشاهده نشد (05/0<p). درصد قابل توجهی از جمعیت کنترل (3/99 درصد) و بیمار (7/99 درصد) برای پلی مورفیسم rs16972194 ژنوتیپ GG نشان داد. تفاوت معنی داری بین فراوانی های ژنوتیپی در دو گروه بیمار و سالم مشاهده نشد (05/0<p). یافته ها نشان داد که احتمالا واریانت های نادر ژن TNFSF13B با بیماری پره اکلامپسی مرتبط نمی باشند.

شاخص عدم تقارن گام برداری یک شاخص مهم در درمان کلینیکی افراد با مشکلات گام برداری می باشد. از آن جایی که تاکنون ارتباط بین شاخص عدم تقارن محتوای فرکانسی نیروی عکس العمل زمین و ناشنوایی مورد ارزیابی قرار نگرفته است، لذا هدف از این مطالعه مقایسه شاخص عدم تقارن طیف فرکانس نیروهای عکس العمل زمین طی گام برداری در کودکان پسر سالم و ناشنوای شهر همدان می باشد. در این تحقیق از نوع توصیفی، تعداد 30 کودک پسر از شهر همدان در سال 1396 انتخاب و به طور مساوی به دو گروه سالم و گروه با مشکلات ناشنوایی (گروه ناشنوا) تقسیم شدند. محتوای فرکانسی نیروهای عکس العمل طی راه رفتن با پای برهنه تحلیل گردید. سپس شاخص عدم تقارن تعداد هارمونی های ضروری، پهنای باند، میانه فرکانس، فرکانس با توان 5/99 درصد و دامنه هارمونی برای نیروهای عکس العمل زمین در سه بعد محاسبه شد. از آزمون tمستقل برای تحلیل و مقایسه داده ها استفاده شد. ناشنوایی با افزایش شاخص عدم تقارن میانه فرکانس (حدود 10 درصد، 011/0 =p) و پهنای باند (حدود 6 درصد، 022/0=p) در راستای قدامی-خلفی همراه بود. شاخص عدم تقارن محتوای فرکانس در دو راستای عمودی و داخلی-خارجی در دو گروه مشابه بود (05/0˃P). بیشترین اختلال شاخص های عدم تقارن طیف فرکانس نیروهای عکس العمل زمین در کودکان ناشنوا در راستای قدامی- خلفی می باشد. هم چنین طی راه رفتن بیشترین تغییرات در شاخص عدم تقارن میانه فرکانس، پهنای باند و دامنه هارمونی بود. استفاده از تداخلات درمانی جهت بهبود شاخص های عدم تقارن در متغیرهای مذکور در کودکان ناشنوا پیشنهاد می گردد.

با توجه به این که فروش برخی داروها از جمله مکمل ها می تواند بدون حضور یا نظارت داروساز اتفاق بیفتد و نظر به اهمیت دانش این افراد در داروخانه نسبت به مکمل ها و تاثیر این آگاهی بر نگرش و عملکرد آن ها، این مطالعه با هدف تعیین دانش، نگرش و عملکرد کارکنان شاغل در داروخانه های شیراز نسبت به مکمل های دارویی انجام شد. این مطالعه توصیفی در سال 1394 در کلیه داروخانه های سطح شهر شیراز (300 داروخانه) انجام شد. ابزار جمع آوری داده ها پرسش نامه 33 سوالی شامل سه بعد دانش، نگرش و عملکرد بود. داده ها توسط آزمون های t دو نمونه مستقل، آنالیز واریانس یک طرفه و ضریب همبستگی Pearsonمورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. میانگین و انحراف معیار دانش نسخه پیچان 52/0+28/3، نگرش آن ها 59/0+62/3 و عملکرد آنان 52/0+54/3 بود. نتایج آزمون آماری t مستقل نشان داد که تنها برحسب جنسیت تفاوت معنی دار در نگرش کارکنان وجود دارد و میانگین نگرش زنان از مردان بالاتر بود (001/0>p). هم چنین نتایج آزمون ضریب همبستگیPearson نشان داد که بین متغیرهای دانش و نگرش (370/0r=، 001/0>p) ، دانش و عملکرد (208/0r=، 001/0>p) ، نگرش و عملکرد (337/0 r=، 001/0>p) هم بستگی معنی دار و مثبتی وجود دارد. با توجه به تفاوت های معناداری که در دانش، نگرش و عملکرد کارکنان نسبت به مکمل های دارویی مشاهده شد، برگزاری دوره های آموزشی اثربخش برای کارکنان جهت افزایش دانش علمی آنان و استفاده از افرادی به عنوان نسخه پیچ در داروخانه که حداقل دانش لازم در این حوزه را داشته باشند، لازم به نظر می رسد.

کیفیت هوایی بر سلامت انسان تاثیر مستقیم دارد. در این تحقیق، کیفیت هوای شهر رفسنجان از لحاظ غلظت برخی آلاینده ها در بازه یک ساله 96-1395 بررسی شد. در این مطالعه توصیفی، از دستگاه های قابل حمل غبارسنج و آنالیزور هوا استفاده گردید. اندازه گیری ها هر دو هفته یک بار و از پنج منطقه شهر رفسنجان صورت گرفت. نتایج برحسب غلظت آلاینده و شاخص کیفیت هوا (AQI) گزارش گردید. مقدار میانگین آلاینده های دی اکسیدگوگرد، مونواکسید کربن و مجموع غلظت های دی اکسید ازت و اوزون به ترتیب برابر با 04/0، 43/0، 40/0 و 14/0 میلی گرم بر لیتر به دست آمد. هم چنین میانگین غلظت ذرات معلق PM1، PM2. 5، PM10 به ترتیب 03/2، 24، 166 میکروگرم بر متر مکعب گزارش شد. هوای رفسنجان بر اساس شاخص AQI در اغلب مواقع در وضعیت "سالم" قرار داشت. البته وضعیت " ناسالم برای افراد حساس" نیز در برخی مواقع، به خصوص در فصل بهار گزارش شد.

در حالی دانش آموختگان دوره کارشناسی پرستاری مستقیما وارد حرفه می شوند که کسب اطمینان از صلاحیت بالینی آنان ضروری به نظر می رسد. این مطالعه با هدف تعیین ضرورت وجود آزمون جامع در پایان دوره کارشناسی پرستاری از دیدگاه اساتید و دانشجویان پرستاری مشهد و تربت حیدریه انجام گردید.

در این مطالعه توصیفی، نظرات 20 نفر از اساتید و 78 نفر از دانش جویان دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه در سال 1395 از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته و پرسش نامه پژوهش گر ساخته، گردآوری شد. نتایج به صورت آمار توصیفی (میانگین، انحراف معیار، تعداد، درصد) گزارش گردید.
یافته‏ها: ضرورت برگزاری آزمون جامع پرستاری توسط 17 نفر از اساتید (20/88 درصد) و عدم کفایت ارزشیابی موجود توسط 41 نفر از دانش جویان (91/52 درصد) تایید شد. نتیجه ‏گیری: به نظر می رسد، توجه به برنامه ریزی مدون برای تغییر روند کنونی ارزشیابی های بالینی و برگزاری آزمون های جامع استاندارد می تواند جهت ارتقاء سطح دانش و مهارت دانشجویان موثر باشد.