فهرست مطالب

پژوهش های سیاستگذاری و برنامه ریزی انرژی - سال چهارم شماره 1 (بهار 1397)

فصلنامه پژوهش های سیاستگذاری و برنامه ریزی انرژی
سال چهارم شماره 1 (بهار 1397)

  • تاریخ انتشار: 1397/03/31
  • تعداد عناوین: 7
|
  • مهدیه احسان بخش *، محمد احمدیان صفحات 7-39
    در گذشته، در برنامه ریزی توسعه ظرفیت تولید برق، تامین بار مصرفی، سطح قابل قبول قابلیت اطمینان و کمینه بودن هزینه ها نقش اصلی را ایفا می کرد. امروزه رعایت ملاحظات زیست محیطی از اولویت های مهم برنامه ریزی به شمار می آید. این رویکرد هزینه توسعه ظرفیت تولید را افزایش می دهد. دوست داران محیط زیست ادعا دارند این افزایش با کاهش هزینه های خارجی ناشی از کاهش آلایندگی طرح های توسعه جبران می شود. برای اثبات این ادعا، مطالعات چندانی بویژه با استفاده از داده های واقعی صورت نگرفته است. در مقاله حاضر با شبیه سازی شبکه ای نزدیک به شبکه برق ایران، اثر محدودیت انتشار آلاینده های زیست محیطی بر برنامه ریزی توسعه ظرفیت نیروگاه ها در بازه زمانی سال های 1405- 1384 مطالعه و تغییر در هزینه های توسعه سیستم قدرت با تغییر در هزینه آسیب های زیست محیطی، مقایسه شده است. نتایج نشان می دهد افزایش هزینه ناشی از اعمال محدودیت در میزان انتشار آلاینده ها در بلندمدت با کاهش هزینه خارجی ناشی از انتشار آنها جبران می شود.
    کلیدواژگان: آلاینده های زیست محیطی، برنامه ریزی توسعه تولید، هزینه اجتماعی
  • عباس عرب مازار ، عاطفه خسروی * صفحات 41-66
    در فرایند تولید، انرژی از اصلی ترین نهاده های تولید می باشد. بنابراین، توجه به کارایی انرژی برای دست یابی به سطح بالاتر رشد ضروری است. این پژوهش، بهره وری انرژی مصرفی بخش تولیدی استان ها را با استفاده از یک مدل ناپارامتریک در چارچوب ستانده مطلوب و نامطلوب و داده های استانی سال های 1393-1385 در مناطق همگن صنعتی بررسی می کند. مقاله حاضر در پی اندازه گیری بهره وری انرژی استان های کشور از طریق اندازه گیری کارایی انرژی است به گونه ای که کارایی انرژی به عنوان نماینده ای از بهره وری انرژی اندازه گیری می شود. نتایج برآوردهای صورت گرفته این بود که نحوه استفاده از نهاده انرژی در بخش های تولیدی استان ها در سطح مطلوب نیست. در بین استان های تهران، اصفهان و خوزستان، استان خوزستان کمترین و استان اصفهان بیشترین بهره وری انرژی را دارد. در بین استان هایی که از نظر صنعتی بودن در خوشه چهارم قرار می گیرند، استان خراسان رضوی کمترین بهره وری انرژی را دارد. در بین استان هایی که در خوشه پنجم قرار دارند، استان هرمزگان پایین ترین بهره وری انرژی را دارد.
    کلیدواژگان: کارایی انرژی، بهره وری، تحلیل پوششی داده ها
  • داود بهبودی، حسین اصغرپور، کامران نیکی اسکویی * صفحات 67-97
    هدف مقاله حاضر، تعیین استراتژی بهینه ایران در صادرات گاز طبیعی با استفاده از رویکرد مدل سازی عامل بنیان (ABM) می باشد. بدین منظور، با مد نظر قرار دادن 10 کشور مورد هدف ایران برای صادرات گاز و 7 کشور عمده رقیب عرضه کننده گاز در این بازارها و با استفاده از سه عامل تصمیم گیری شامل قیمت، زیرساخت و ریسک، به شبیه سازی نحوه عملکرد و رفتار کشورهای واردکننده و عرضه کننده گاز پرداخته شده است. بر همین اساس، نحوه تعامل و سازوکار انتخاب کشورهای واردکننده و عرضه کننده در قالب یک چارچوب مفهومی طراحی و در محیط نرم افزار Anylogic پیاده سازی شده و نهایتا میزان صادرات و واردات گاز میان این کشورها برای یک بازه 9 ساله (شامل سه دوره 3 ساله) استخراج شده است. یافته های تجربی دلالت بر این دارد که در دوره سه ساله اول، اولویت های صادراتی ایران به ترتیب به کشورهای ترکیه، عراق و ارمنستان می باشد. در دوره سه ساله دوم، در صورت تکمیل شدن بخش پاکستانی خط لوله ایران-پاکستان و احداث خط لوله ایران- عمان، ایران می تواند به صورت قابل توجهی صادرات گاز خود به این دو کشور گسترش دهد و در دوره سه ساله سوم می بایست علاوه بر کشورهای ترکیه، عراق، پاکستان و عمان به گسترش صادرات خود به گرجستان از طریق خط لوله و به هند و چین از طریق LNG بپردازد.
    کلیدواژگان: گاز طبیعی، صادرات گاز ایران، مدل سازی عامل بنیان
  • علی ناظمی، شیوا فرهی، مجید فشاری * صفحات 99-133
    طی سال های پس از تجدید ساختار صنعت برق یکی از مهم ترین چالش ها، نوع حراج مورد استفاده در بازار برق تجدید ساختارشده بوده است. به صورت کلی، دو نوع حراج یکنواخت و پرداخت بر اساس پیشنهاد در بازارهای برق استفاده می شود. هدف از مطالعه حاضر، مقایسه حراج یکنواخت و حراج پرداخت بر اساس پیشنهاد با استفاده ار مدل سازی مبتنی بر عامل می باشد. بدین منظور، بر مبنای نظریه های اقتصاد و مدل سازی مبتنی بر عامل، با استفاده از تابع هزینه و الگوریتم راث-ارو، شبیه سازی انجام شده و با بهره گیری از داده های بازار برق ایران در سال 1393، دو حراج با هم مقایسه شدند. نتایج شبیه سازی نشان می دهد حراج پرداخت بر اساس پیشنهاد، پتانسیل انحراف بازیگران از هزینه نهایی را به واسطه ساختار تسویه و قوانین موجود افزایش می دهد. لذا از آنجا که بازار برق ایران بر اساس حراج پرداخت بر اساس پیشنهاد فعالیت دارد، لزوم بازنگری و دقت نظر در این خصوص بیش از پیش اهمیت دارد.
    کلیدواژگان: حراج یکنواخت، حراج پرداخت بر اساس پیشنهاد، مدل سازی مبتنی بر عامل، الگوریتم تقویتی، کارایی بازار
  • احمد حقیقت خرازی، محمد فرخ‎زاد * صفحات 135-170
    آمارهای هواشناسی دنیا به صراحت خبر از یک تغییر اساسی در اقلیم جهانی می دهند. تغییرات سطوح طبیعی زمین و نیز سطح آب اقیانوس ها از مهم ترین دلایل بنیادی این تغییر هستند. انسان ها با نوع زندگی خود بر کره زمین و تحولاتی که در پوشش زمین، جنس خاک، آلاینده های محیطی، نوع پوشش های گیاهی و در مجموع ساختار نظام طبیعت به وجود آورده اند، شکل اقلیم جهانی را تغییر داده اند. یکی از مهم ترین حوزه های بستر زمین که دستخوش تغییرات اساسی شده، شهرها و بالاخص شهرهای توسعه یافته یا در حال توسعه می باشند. امروزه یکی از معضلات شهرهای بزرگ افزایش دمای محیط شهری است که در مطالعات علمی به این پدیده «جزیره حرارتی شهری» اطلاق می شود. عوامل متعددی در شکل گیری جزایر حرارتی شهری موثرند که یکی از آن ها حضور انسان ها و شیوه زندگی ساکنان شهر در تولید گرمای محیطی است. در سال های اخیر مطالعات گسترده ای بر میزان انرژی حرارتی ناشی از حضور انسان در شهرهای گوناگون انجام پذیرفته که برخی فاکتورهای مرتبط با آن چون تراکم جمعیت یا میزان حمل و نقل در سطح شهر آشکار گردیده است. در این مطالعه ابتدا تحقیقی بر عوامل موثر در تولید انرژی های انسانی به انجام رسیده و نمونه های موردی شهرهای مختلف دنیا ذکر گردیده است. سپس با استفاده از یک روش محاسباتی، میزان انرژی انسانی در یکی از محلات تهران مدل سازی و تخمین زده شده است. در پایان تاثیر جهت گیری خیابان ها، تغییر فصول و تراکم ساختمانی بر تغییرات این انرژی مورد آزمون قرار گرفته است.
    کلیدواژگان: انرژی های محیط شهری، دمای محیط شهر، انرژی های انسانی، جزیره حرارتی شهری، تراکم شهری
  • زینب برادران، زهرا آذری، یوسف محنت فر * صفحات 171-191
    اقتصاد ایران مانند اکثر کشور های صادرکننده نفت به دلیل وابستگی زیاد به این محصول نسبت به نوسانات قیمت نفت بشدت آسیب پذیر است. همچنین به دلیل اهمیت درآمد های نفتی در تولید ناخالص داخلی کشور های صادرکننده نفت، نوسانات قیمت نفت و تغییر در میزان درآمد های نفتی می تواند موجب بی ثباتی در متغیر های کلان اقتصادی شده و وضعیت تورمی در این کشور ها را دچار تغییر و تحول نماید. در این تحقیق، تکانه های ساختاری ناشی از قیمت نفت در اقتصاد ایران، با در نظر گرفتن متغیر های قیمت نفت، تولید ناخالص داخلی، نقدینگی و درجه باز بودن تجاری به عنوان متغیر مستقل و تورم به عنوان متغیر وابسته طی دوره 1393-1360 با رگرسیون کوانتایل در دهک های مختلف بررسی شدند. نتایج حاصل از تخمین مدل در دهک های مختلف نشاندهنده وجود یک رابطه مثبت بین تورم و نوسانات قیمت نفت می باشد. همچنین اثر تولید ناخالص داخلی، درجه باز بودن تجاری و نقدینگی بر تورم به ترتیب منفی، منفی و مثبت بوده است که منفی بودن تولید ناخالص داخلی و درجه باز بودن تجاری حاکی از این است که این دو متغیر به کاهش تورم در کشور طی دوره مورد بررسی کمک کرده اند.
    کلیدواژگان: تورم، نوسانات قیمت نفت، رگرسیون کوانتایل
  • مرتضی موسی خانی ، عادل آذر، سید مهدی الوانی، سید فواد ظریفی * صفحات 193-219
    یکی از دلایل اصلی پیشرفت سریع فناوری در کشورهای صنعتی، توجه به فرایند تجاری سازی نتایج تحقیقات داخلی آن کشورها بوده است. در این کشورها، ایجاد ارزش افزوده اقتصادی از طریق مدیریت تحقیق و توسعه، خلق درون زای فناوری، تکمیل چرخه تحقیقات تا بازار و تجاری سازی می باشد. از این رو، چالش روزافزون رقابت در اقتصاد جهانی،کشورها را وادار به بازبینی رویکردهای خود در توسعه اقتصادی کرده و باید گفت امروزه بنای اصلی مزیت رقابتی و توسعه اقتصادی، کارآفرینی و توسعه کسب وکارهای دانش بنیان و نوآور است. یکی از حوزه های بازبینی و اصلاح امور، در زمینه مصرف انرژی می باشد. در سال های اخیر، حمایت از گسترش استفاده از انرژی های تجدیدپذیر در ایران مورد تاکید قرار گرفته است، زیرا تا زمانی که نفت، گاز طبیعی و زغال سنگ روش های اصلی برای تامین انرژی امروز محسوب شوند، این منابع جوابگوی نیازهای آینده نخواهند بود. بنابراین، بهترین روش برای حل مشکل انرژی، جلوگیری از تغییرات آب و هوایی و کاهش انتشار دی اکسید کربن، سرمایه گذاری عظیم در منابع انرژی تجدیدپذیر بر حسب مبانی تحقیقات و توسعه خواهد بود. با توجه به موارد بیان شده، این مساله پژوهشی مطرح می شود که برای موفقیت در تجاری سازی و درآمدزایی از طرح انرژی های تجدیدپذیر توجه به چه شاخص هایی از اهمیت برخوردار است. برای پاسخ به این سوال، از روش تحقیق کیفی و ابزار مصاحبه برای گردآوری اطلاعات از شرکت های فعال در این حوزه استفاده شد. با مصاحبه با خبرگان و متخصصان فعال در حوزه انرژی های تجدیدپذیر، این نتیجه حاصل شد که مقوله های ضرورت اجتماعی، مشتریان بدعت جو ، تمایل نسبت به ایده های کارآفرینانه، بازارسنجی به عنوان شرایط علی بر تجاری سازی طرحهای انرژی تجدیدپذیر تاثیر دارد و با در نظر گرفتن شرایط مداخله گر و زمینه ای با راهبردهایی همچون ترغیب مشتری، عوامل تجاری سازی، ارائه ارزش پیشنهادی و رشد نوآورانه، ایجاد جریان درآمدی از انرژی های تجدیدپذیر میسر می شود.
    کلیدواژگان: تجاری سازی، ایده های کارآفرینانه، انرژی های تجدیدپذیر، کارآفرینی
|
  • Mahdiyeh Ehsanbakhsh *, Mohammad Ahmadian Pages 7-39
    In the past, power generation expansion planning was mainly based on a cost minimization target subject to acceptable level of system reliability. Nowadays, environmental considerations have changed into important planning priorities increasing the capacity expansion costs. Socially, this increase is compensated by the reduction in external costs caused by lower levels of emissions. In this paper, emission constraints have been imposed on generation capacity expansion planning of a grid much the same as Iran power grid for the period of 2005-2023 using WASP package. Changes in system expansion costs have been compared with changes in environmental damage costs. According to the results, in long term the increase in capacity expansion cost caused by imposing emissions constraints is compensated with reduction of external costs of emissions.
    Keywords: Environmental Pollutants, Generation Expansion Planning, Social Cost, WASP
  • Abbas Arabmazar , Atefeh Khosravi * Pages 41-66
    Energy is one of the primary inputs for the production of goods and services. Higher production and growth requires energy efficiency improvements. Categorizing provinces into homogenous industrial clusters, this study evaluates the energy productivity of industrial energy use of Iran Provinces. Energy efficiency as measured by a non-parametric Data Envelop Analysis model (DEA) for the period of 1385-1393, is used as a proxy for energy productivity. According to the results, there are considerable disparities in industrial energy productivity within industrial provincial clusters. In the cluster consisting of Tehran, Isfahan, and Khuzestan, the highest energy productivity belongs to Isfahan has and Khuzestan has the lowest energy productivity. Khorasan Razavi has the lowest energy efficiency in the fourth industrial cluster. Hormozgan has the lowest energy efficiency in the fifth cluster.
    Keywords: Energy efficiency, productivity, Data Envelop Analysis (DEA)
  • Davood Behboudi , Hossein Asgharpoor, Kamran Niki Oskoui * Pages 67-97
    This paper aims at exploring Iran’s optimal strategy for natural gas export using Agent-Based Modeling (ABM) approach. Ten potential importers of Iran’s natural gas and seven rival exporting countries have been designated as agents. The conceptual framework is designed based on three factors: price, infrastructure, and risk. Using Anylogic software, interactions and behaviors of importers and exporters have been simulated. The model simulates natural gas trade between these countries over a nine-year horizon. The empirical results of this study indicate that, in the first period, Iran’s gas export targets based on their priorities include Turkey, Iraq and Armenia. After completion of Iran-Pakistan gas pipeline and subject to the construction of Iran- Oman gas pipeline, Iran will expand its exports to these countries significantly in the second period. Iran will expand pipeline exports to Georgia and start its LNG exports to India and China over the third period.
    Keywords: Natural Gas, Iran Gas Export, Agent-based Modeling
  • Ali Nazemi , Shiva Farahi, Majid Feshari * Pages 99-133
    After restructuring the power industry, choosing a proper auction rule has been considered as a main challenge. Uniform price auctions and discriminatory (pay-as-bid) auctions have been widely used. This paper tries to compare the costs of the Electricity market under uniform auction and pay-as-bid auction using agent based modeling. Using Roth-Erev algorithm and based on the data of Iran electricity market for 2014, cost of the electricity market has been simulated and compared under the two auction mechanisms. According to the results under pay-as-bid auction, diversion of players from their marginal costs is more likely mainly because of its settlement rules. Since Iran's electricity market is ruled under pay-as-bid auction, revision in its auction structure is recommended to the Electricity Market Regulatory Board.
    Keywords: Uniform Auction, Discriminatory Auction (Pay-as-Bid), Agent-Based Modeling, Reinforcement Algorithms, Market Efficiency
  • Ahmad Haghighat Kharrazi , Mohammad Farrokhzad * Pages 135-170
    According to climatological evidences the globe is highly suffering from an unprecedented climate change destructing the surficial layer of the earth and increasing the sea level as a result. Human made changes due to new life styles, environmental pollutions, manipulating the vegetation have ultimately caused grieve disorders in the nature ending into climate change. Mega-cities have been exposed to a critical environmental problem dubbed as “Urban Heat Island” (UHI), which is caused by temperature increases in urban environments. Recent studies indicate that heat generated by humans' activities is the main cause of UHI. In this study the urban anthropogenic heat generation in various cities has been reviewed and as a case study, the anthropogenic heat in Tehran has been analyzed. Finally, the effects of street orientation, seasons, and urban density on anthropogenic heat generation have been examined.
    Keywords: Uniform Auction, Discriminatory Auction (Pay-as-Bid), Agent-Based Modeling, Reinforcement Algorithms, Market Efficiency.
  • Zeinab Bradaran Khanian , Zahra Azari, Yusef Mehnatfar * Pages 171-191
    Iran's economy, like most other oil-exporting countries is extremely vulnerable to oil price fluctuations. Due to the high share of oil sector in GDP, oil price fluctuations can destabilize the economy leading to high inflations. In this study based on the annual data for the period of 1982- 2015 and using quantile regression method, inflation as the dependent variable is regressed on oil prices, GDP, liquidity and trade openness. According to the results, there is a positive relationship between inflation and oil price fluctuations in different deciles. The effect of GDP and trade openness on inflation is negative and the effect of liquidity is positive.
    Keywords: Inflation, Oil Price, Quantile regression, Openness, Liquidity
  • Morteza Moosakhani , Adel Azar , Seyed Mehdi Alvani, Seyed Foad Zarifi * Pages 193-219
    Commercialization of new innovative ideas is considered to be one of the main reasons of rapid technological advances in industrialized countries. In these countries, R&D management, technology endogeneity, completion of the research cycle through commercialization of scientific findings foster the economic growth. The intensifying challenge of compatibility in the global economy has forced policy makers to rethink about their economic development strategies as they find innovation, entrepreneurship, and knowledge-based businesses as the main building blocks of competitive advantage. Renewable energy is one of the innovative sectors of energy industry requiring a paradigm shift for its development. In this paper we use qualitative research method and interviews with experts to figure out a conceptual model for commercialization of renewable innovations.
    Keywords: Commercialization, Innovative ideas, Renewable Energies, Entrepreneurship