نشریه پژوهش در هنر و علوم انسانی
پیاپی 11 (شهریور 1397)

محققان و اندیشمندان حکمروایی خوب را بهترین راه برون رفت کلانشهرها از مشکلات مدیریتی خود میدانند، لذا مدیریت شهری با لحاظ نمودن مولفه های نظریهی حکمروایی خوب شهری در برنامه ریزی ها بدان دست پیدا خواهد کرد. مدیریت راهبردی ابزاری است برای حکمروایی خوب شهری، آنچه اهمیت دارد میزان اثربخشی این ابزار در رسیدن به هدف است. هدف این تحقیق ارزیابی مقایسه ای این موضوع است که در برنامه ریزی راهبردی، شهرها تا چه میزان مولفه های حکمروایی خوب شهری را لحاظ نمودهاند. تحقیق یک روش ارزیابی ارائه می دهد که بتوان با آن برنامه های راهبردی را قبل از اجرا نسبت به وضعیت ایدهآل از پیش تدوین شده ارزیابی نمود. در این تحقیق با بررسی اقتضائات مدیریت کلانشهرها و همچنین مدیریت راهبردی شهرهای مشهد و تهران با ایجاد چکلیست، اهداف کلان شهرها مورد بررسی قرارگرفته و سپس راهبردهای مربوط نیز به لحاظ نزدیکی به این مولفه ها ارزیابی شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که اعمال اصول حکمروایی خوب در برنامه ریزی استراتژیک شهر مشهد از برنامه ریزی ارائه شده برای شهر تهران بیشتر بوده است. این نتیجه میتواند معیاری برای پیشبینی میزان اثربخشی بالقوهی برنامه ریزی راهبردی شهرهای مورد مطالعه، به لحاظ دستیابی به حکمروایی خوب شهری برای متولیان امر قرار گیرد.

صنعت گردشگری در دنیای امروز یکی از موثرترین صنایعی است که علاوه بر منفعت اقتصادی، در زمینه های دیگر نیز ایفای نقش می کند. کشور ما از لحاظ جاذبه های تاریخی بسیار غنی می باشد اما با وجود این پتانسیل سهم ایران از بازار صنعت گردشگری برآورده نشده است. توسعه مناطق آزاد یکی از اهداف گسترش صنعت گردشگری در کشورهای مختلف است. سازمان منطقه آزاد تجاری- صنعتی چابهار یکی از مناطق آزاد ایران است که با توسعه کارکردهای گردشگری می تواند تحقق بخش توسعه منطقه ای در جنوب شرق کشور باشد. مهارت زبان انگلیسی در بین شهروندان یک شهر توریستی از مهمترین عوامل جذب گردشگر می باشد. روش تحقیق حاضر، از نوع تحلیلی- توصیفی است. نتایج حاصل از ارزیابی شاخص های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با استفاده از مدل SWOT نشان از ضعف شهر چابهار در جذب گردشگر خارجی به دلیل کمبود مهارت شهروندان در زبان انگلیسی می باشد. پس از ارزیابی نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها بهترین راهبرد جهت مطلوب شدن وضعیت، راهبرد تدافعی (WT) انتخاب شده است. در پایان راهکارهایی جهت توسعه صنعت توریسم با تاکید بر مهارت زبان انگلیسی شهروندان داده شده است.

جستار حاضر با روش توصیفی- تحلیلی، به بررسی ویژگی های فرمی و روند محتوای اجتماعی در شعر سیمین بهبهانی پرداخته است. یافته ها حاکی از آن است که در نخستین سروده های سیمین بهبهانی، جلوه ها و پدیده- های زندگی امروز، حضور کمتر دارند و بیشتر به گونه ای سطحی، خام و سنتی بیان شده اند، اما در مجموعه های آخر او اشعاری پخته با ساختاری استوار، جلوه های گوناگون دنیای امروز را میتابند. دو عامل مهم فقر و سرخوردگی عاطفی که ریشه بسیاری از معضلات اجتماعی است، از مفاهیم اصلی نخستین سروده های سیمین بهبهانی بود. البته در اوایل دوره شاعری، او نیز همچون بیشتر شاعران رمانتیک، بیشتر آه و ناله سر می دهد و به مرحله تحلیل و ارائه راهحل نمیرسد. در مجموعه های بعد، در بیشتر سروده ها عاطفه شعر عمق و گسترش یافته و شعر در دایره لحظه ای خاص محدود نمانده است و برداشت از کل شعر منحصر به زمان و مکان خاصی نمیشود. از این رو شاعر، ضمن فاصله گرفتن تدریجی از غزل گذشته، سعی کرده تا به نوآوری هایی دست یابد.  از دهه شصت به بعد است که بسیاری از ضوابط مرسوم غزل در شعر سیمین شکسته می شود و حیاتی تازه می یابد. او در این دوره، جهان معاصر خود را با همه ویژگی هایش، با زبانی امروزین به شعر میکشد و با مخاطبان چگونه «و هم به لحاظ» چهگفتن «خود به سادگی پیوند میخورد. به طور کلی سیمین بهبهانی هم به لحاظ شاعر موفقی است. در نخستین مواجهه با اشعارش، کاربرد اوزان تازه و بی سابقه و تنوع و تعداد اوزان» گفتن عروضی چشمگیر است. او با نوآوری در اوزان شعری خود حال و هوا و طراوتی خاص به اشعارش بخشیده و با پرداختن به مفاهیم و مضامین روز در قالب اوزان تازه شیوهای جدید و ناآزموده را در شعر پارسی پدید آورده است.

مشارکت استفادهکنندگان در طراحی مسکن، یعنی طراحی مبتنی بر خواستها و نیازهای استفادهکنندگان و دخالت آنها در روند طراحی. مطالعات فراوانی در زمینه ضرورت و اهمیت این مشارکت صورت گرفته است، اما کمتر پژوهشی به ارائه راهکارهایی برای مشارکت استفادهکنندگان در روند طراحی و رابطه بین طراح (معمار )و استفادهکننده( مردم) در این فرآیند پرداخته است. هدف از این پژوهش علاوه بر تبلور جنبه های حیات جمعی انسانها در طراحی مسکن و تاثیر آن بر ارتقاء کیفیت مسکن و رضایتمندی ساکنین، ارائه راهکارهایی جهت مشارکت بهینه استفادهکنندگان و ارتباط بین طراح و استفادهکننده در این فرآیند است. روش تحقیق در پژوهش حاضر به شیوه مطالعات کتابخانه ای و پیمایشی است به صورتی که 56. 5 درصد از مشارکت کنندگان در پرسشنامه مطرح شده، خیلی زیاد، 32 درصد زیاد، 10 درصد دیگر متوسط و تنها 1. 5 درصد از آنها تمایل به مشارکت در فرآیند طراحی و ساخت نداشته اند و ضریب همبستگی 0. 76 حاکی از همبستگی مستقیم بین دو متغیر میزان رضایت از محل سکونت و علاقه مندی به مشارکت در طراحی و ساخت آن داشته است. نتایج این بررسی ها حاکی از آن است که اگر سکونتگاه مبتنی بر خواست ها و نیازهای استفاده کنندگان از آن طراحی و اجرا گردد، میتواند باعث رضایتمندی ساکنین و ارتقاء کیفیت آن شود. همچنین ارتباط بین طراح و استفادهکننده در این فرآیند را حالت معمار فعال-کارفرما فعال که معرف همان معماری جمعی است، بیان می کند. و در انتها استفاده یکسان از همه روش های مشارکت برای همه جامعه آماری نمیتواند مفید واقع شود و مشخصا استفاده ابزارها و روش های متفاوت در افراد مختلف می تواند نتایج بهتر و قابل قبول داشته باشد.

انسان موجودی طبیعی با نیاز های متنوع و اشتراکات بسیار با طبیعت است. ارتباط با طبیعت سبب آرامش روحی و جسمی فرد میشود. ولی قرارگیری در فضای مدرن، افزایش جمعیت و رشد شهر نشینی، سبب دوری محل زندگی فرد از طبیعت شده و شهرها را با کمبود فضای سبز روبرو نموده است که عواقب ناگواری را برای انسان مدرن بوجود آورده است. محیط طبیعی سبب بهبود کیفیت زندگی و آرامش بخشی روانی فرد میشود. از این رو در این مقاله که بر اساس روش توصیفی-تحلیلی تهیه گشته سعی بر آن شده است که ضمن بررسی نظریه ها در حوزه ی تعامل انسان و طبیعت و ادراکات روان شناسانه محیط های طبیعی، به شناخت و بررسی متغیرهای محیطی طبیعی که برای پاسخگویی به نیازهای روانی انسان تبیین گشته پرداخته شود. یافته های این پژوهش بیانگر آن است که مولفه های محیط طبیعی همچون خوانایی، تناسبات و مقیاس، سلسله مراتب و ابعاد و اندازه فضاها، تداوم ، عبور و مکث ، توجه به عوامل فیزیکی همچون حذف آلودگی های صوتی، استفاده از نور روز در فضاهای داخلی، شکل و طراحی فضاهای داخلی و خارجی)ارتباط با فضای سبز بیرون(، رنگ دیوارها و اشیاء و… در خاصیت آرامش بخشی محیط موثر است. با توجه به جنبه های روان شناختی منظر و نظریه های ادراک محیط، عواملی واکنش فرد را به محیط تعیین می کند و سبب ترجیح محیط طبیعی توسط فرد می شوند. این معیارها عبارتند از: خوانایی، انسجام، پیچیدگی، رازگونگی، شگفتی، همگونگی، سازگاری با محیط، تنوع ، جاودانگی و… که از لحاظ عینی و ذهنی مورد بررسی قرار گرفته است.

تحقیقهایی درباره رابطه بین سرمایه فرهنگی با شادی بر اساس روش های مختلف انجامشده است؛ ازاینرو، هدف از پژوهش حاضر، بهکارگیری روش فراتحلیل بهمنظور تحلیل و ترکیب نتایج مطالعات صورت گرفته پیرامون ارتباط سرمایه فرهنگی با شادی است. به منظور انجام فرا تحلیل حاضر، 8 پژوهش که در سال های 1395-1386 و باهدف ارزیابی ارتباط بین سرمایه فرهنگی و شادی انجام و در فصلنامه های معتبر داخلی به چاپ رسیده بودند، انتخاب شدند. در گام نخست ارزیابی پژوهش های منتخب، مفروضات همگنی و خطای انتشار، موردبررسی داشت. در مرحله دوم، ضریب اندازه اثر با بهکارگیری نسخه دوم نرم افزار CMA مورد ارزیابی قرار گرفت. نتیجه فرا تحلیل نشان داد که اندازه اثر یا ضریب تاثیر سرمایه فرهنگی بر شادی معادل 0/322 است که برحسب نظام تفسیری کوهن، این میزان، تاثیری در حد متوسط ارزیابی میشود. به دلیل همگن بودن مطالعات، نیازی به سوء گیری خطای انتشار و متغیر تعدیل گر نبود. همچنین از مجموع 8 مقاله بررسی شده، 5 مقاله به بررسی ابعاد سرمایه فرهنگی با شادی پرداخته شده است. از میان ابعاد سرمایه فرهنگی، بعد تجسم یافته با اندازه اثر 0/299 دارای بیشترین اندازه اثر در رابطه بااحساس شادی است. بعد نهادینه شده یا ضابطه ای با اندازه اثز 0/231 دارای کمترین اندازه اثر در رابطه بااحساس شادی است.

مقاله حاضر با هدف امکان سنجی استقرار مدیریت جانشین پروری در سازمان بهزیستی استان آذربایجانشرقی در سال 1396 انجام شد. روش تحقیق به صورت توصیفی و تحلیلی و جامعه آماری شامل کلیه مدیران و کارکنان بهزیستی شهرهای مختلف استان آذربایجانشرقی در سال 1396 به تعداد 884 نفر بود که با استفاده از فرمول کوکران 268 نفر بصورت تصادفی طبقه ای نسبتی انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار اندازه گیری پرسشنامه محقق ساخته با استفاده از مراحل ششگانه فالمر و کانگر (2004) و مدل جانشین پروری کیم (2006) به شرح زیر طراحی و با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی شاخصهای شناسایی شده در شش عامل: 1- تعیین خط مشی در تعهد مدیران ارشد به سیستم مدیریت جانشین پروری 2- تعیین خط مشی در شناسایی پست های کلیدی 3- ارزیابی کاندیداها در تعیین شایستگی های مورد نیاز پست های کلیدی 4- ارزیابی کاندیداها در شناسایی استعدادهای کاندیداها 5- توسعه کاندیداها در روش های خارج از محیط کار/ ضمن خدمت و 6- ارزیابی سیستم مدیریت جانشین پروری در فرایند/ نتیجه، طبقه بندی و مراحل ششگانه استقرار مدیریت جانشین پروری در بهزیستی شناسایی شدند. جهت سنجش روایی پرسشنامه از اعتبار محتوایی و سازه ای و جهت سنجش پایایی از آلفای کرونباخ استفاده شد که مورد تایید قرار گرفتند. نتایج آزمون t تک نمونه ای نتایج نشان داد در مجموع امکان استقرار مدیریت جانشین پروری وجود ندارد و از بین شاخص های ششگانه آن نیز؛ فقط شاخصهای تعیین خط مشی در تعهد مدیران در سیستم مدیریت جانشین پروری و ارزیابی سیستم مدیریت جانشین پروری در فرایند و نتیجه در سطح ضعیف استقرار یافته اند. ولی امکان استقرار سایر شاخصها در سازمان مربوطه وجود ندارد.