نشریه پرستاری کودکان
سال پنجم شماره 2 (زمستان 1397)

احساس تنهایی یکی از پیامدهای منفی کودکان نسبت به بستری شدن در بیمارستان می باشد. در این راستا استفاده از روش های غیر دارویی جهت کاهش احساس تنهایی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این پژوهش با هدف تعیین تاثیر قصه گویی بر احساس تنهایی کودکان بستری انجام شد کارآزمایی بالینی حاضر بر روی 56 کودک 12-8 ساله بستری در بیمارستان کودکان هفده شهریور رشت در سال 1396 انجام شد. نمونه ها با روش نمونه گیری تدریجی انتخاب و در دو گروه مداخله و کنترل قرار گرفتند. در گروه مداخله برنامه قصه گویی در 6 روز متوالی توسط پژوهشگر انجام شد و گروه کنترل نیز اقدامات متداول بخش را دریافت کردند. سنجش احساس تنهایی در روز اول بستری (قبل از قصه گویی) و روزششم بستری (بعد از اتمام قصه گویی) در دو گروه انجام شد. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسشنامه اطلاعات جمعیت شناختی و پرسشنامه احساس تنهایی آشر (Asher Loneliness questionnaire) بود. یافته ها تفاوت معنی دار آماری را بین میانگین احساس تنهایی گروه مداخله (0001/ 0= P) و کنترل (0/02 = P) قبل و بعد از مداخله نشان داد. همچنین یافته ها تفاوت معنی دار آماری را بین میانگین احساس تنهایی کودکان گروه مداخله (7/9) 22/86و کنترل (10/5) 31/57پس از مداخله براساس آزمون تی مستقل نشان داد (0/001 = P). نتایج این مطالعه اثربخشی قصه گویی بر کاهش احساس تنهایی کودکان بستری را نشان می دهد. با توجه به اینکه این روش، روشی غیردارویی، راحت و آسان است می توان برای کاهش احساسات منفی کودکان، به ویژه احساس تنهایی استفاده کرد. این پژوهش می تواند قصه گویی را به عنوان شیوه ای جذاب برای کودکان به پرستاران و بیمارستان ها معرفی نماید.

کارکردهای اجرایی عصب شناختی از جمله ساخت های مهمی هستند که با فرآیندهای روانشناختی مسئول کنترل هوشیاری، تفکر و عمل مرتبط بوده و توانایی افراد برای بازداری، اصلاح خود، برنامه ریزی، سازمان دهی، حل مساله، استفاده از حافظه کاری و هدف گذاری برای انجام تکالیف را نشان می دهد. هدف از پژوهش حاضر مقایسه کارکردهای شناختی مغز نوجوانان قطع درمان شده از لوسمی حاد لنفوبلاستیک دارای سابقه شیمی درمانی با همتایان غیر مبتلا بود. طرح پژوهش حاضر توصیفی و از نوع علی مقایسه ای بود. جامعه آماری این پژوهش را کلیه نوجوانان بقاءیافته از لوسمی شهر تهران تشکیل داده که از این میان 50 نفر از نوجوانان بقاءیافته از لوسمی به روش نمونه گیری هدفمند در طی سال های 96-95، از بیمارستان کودکان مفید انتخاب شده و در مقایسه با 50 نفر از نوجوانان غیر مبتلا و سالم که به صورت تصادفی از مدارس شهر تهران انتخاب شده بودند قرار گرفتند. داده های پژوهش به وسیله آزمون عملکرد مداوم، ویسکانسین و برج لندن گردآوری و به وسیله روش آماری تحلیل واریانس چند متغیره تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که بین دو گروه نوجوانان قطع درمان شده از لوسمی و همتایان غیر مبتلا در متغیرهای تعداد حرکات، زمان برنامه ریزی و زمان تفکر در آزمون برج لندن، متغیرهای طبقات تکمیل شده، درجاماندگی و تعداد پاسخ های صحیح در آزمون ویسکانسین و متغیرهای خطای حذف و خطای ارتکاب در آزمون عملکرد مداوم تفاوت معنی داری وجود دارد (0/05>P). در حالی که تنها در متغیر زمان واکنش آزمون عملکرد مداوم بین دو گروه تفاوت معنی داری دیده نشد (0/05<P). وجود مشکلات عمیق در کارکردهای اجرایی افراد قطع درمان شده از لوسمی می تواند اثرات بسیاری را بر جریان زندگی پس از درمان برجای گذاشته و هرگونه مزیت افزایش بقاء را به خطر اندازد.

از جمله عوامل موثر زیستی که در عملکرد نوجوانان تاثیر دارد، ریتم های شبانه روزی است که افراد در این زمینه ترجیحات خاص و تفاوت هایی با هم دارند. این پژوهش با هدف مقایسه ی مولفه های مدل پنج عاملی شخصیت در دانش آموزان با تیپ های صبحگاهی و شامگاهی انجام شد. روش پژوهش از نوع توصیفی - تحلیلی بود. تعداد 100 نفر از دانش آموزان مقطع پیش دانشگاهی (50 نفر با ریتم صبحگاهی و 50 نفر با ریتم شامگاهی) ، در سال تحصیلی 96-95 به روش نمونه گیری هدفمند گزینش شدند. ابزارهای جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه ی صبحگاهی - شامگاهی (MEQ) و پرسشنامه ی پنج عاملی شخصیت نئو (NEO-FFI( بودند. تحلیل داده ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس انجام گرفت. بین دو گروه صبحگاهی و شامگاهی در ابعاد نوروز گرایی، برون گرایی، تجربه گرایی، توافق پذیری و وجدان گرایی تفاوت معنادار وجود دارد (0/05>P). افراد با ریتم صبحگاهی، از وجدان گرایی و توافق پذیری بالاتری برخوردارند و افراد با ریتم شامگاهی، از لحاظ نوروز گرایی، برون گرایی و تجربه گرایی در سطح بالاتری قرار دارند. از نتایج پژوهش حاضر می توان جهت برنامه ریزی دقیق تر برای استفاده از حداکثر توانایی دانش آموزان در ساعات مفید روز، و آگاه سازی خانواده ها جهت ایجاد زمینه ی مناسب برای شکل گیری نوع ریتم های شبانه روزی نوجوانان در سنین حساس رشد، بهره برد.

تولد نوزاد نارس با بستری و جدایی از خانواده همراه است. و هزینه های بستری طولانی مدت آن ها 50 درصد از کل هزینه های تمام نوزادان بستری می باشد. بیشتر از 27 درصد نوزادان نارس سالم مجددا پس از ترخیص در بیمارستان بستری می شوند. که این نهایتا به افزایش هزینه های درمانی منتهی می شود. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر اجرای برنامه ایجاد فرصت های توانمند سازی والدین بر بستری مجدد و طول مدت بستری نوزادان نارس انجام شد. این مطالعه کار آزمایی بالینی حاضر بر روی صد نفر از والدین دارای نوزادان نارس در گروه مداخله و کنترل انجام شد. برنامه ی توانمند سازی ملنیک و همکاران در چهار مرحله: 1) 2-4 روز بستری نوزاد، 2) 2-4 روز پس از مرحله ی اول، 3) 1تا3 روز پیش از ترخیص نوزاد و 4) یک هفته پس از ترخیص، اجرا گردید در هر مرحله والدین گروه مداخله به فایل صوتی ان مرحله گوش داد و کتابچه را هم مطالعه کرد. و والدین گروه کنترل از مراقبت های معمول برخوردار بودند. به فاصله (15 تا30روز) پس از ترخیص نوزاد طی تماس تلفنی در مورد بستری مجدد نوزاد سوال به دست آمد و طول مدت بستری نیز از طریق پرونده نوزاد به ثبت رسید. میانگین طول مدت بستری در گروه مداخله 4/52± 8/58و در گروه کنترل 6/3±12/2و (0/01= P) میزان بستری مجدد در گروه مداخله 31 درصد و در گروه کنترل 62 در صد بود (0/01 =P). مطالعه نشان داد که اجرای برنامه ی توانمند سازی طول مدت بستری و میزان بستری مجدد را کاهش می دهد.

امروزه مشکلات مربوط به خواندن شایع ترین مشکل در میان دانش آموزان با ناتوانی های یادگیری است. و با توجه به تاثیر حافظه در این نوع مشکلات، هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر مداخلات شناختی مبتنی بر حافظه کاری بر بهبود عملکرد خواندن دانش آموزان با اختلال یادگیری خاص خواندن بود. این پژوهش به شیوه شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه گواه انجام گرفت. از جامعه آماری دانش آموزان پایه های چهارم و پنجم ابتدایی ناحیه 2 شهر تبریز، که در سال تحصیلی 95-94 در حال تحصیل بودند. نمونه ای 30 نفری به شیوه در دسترس انتخاب، و در دو گروه 15 نفری شاهد و آزمایش، به صورت تصادفی جایگزین شدند. ابزارهای پژوهش شامل آزمون ماتریس های رنگی ریون، آزمون تشخیص اختلال خواندن و بسته بهسازی حافظه کاری بود. نتایج تحلیل داده ها به شیوه تحلیل کواریانس چند متغیره نشان داد که آموزش حافظه کاری بر بهبود عملکرد خواندن دانش آموزان با مشکل خواندن، تاثیر مثبتی دارد و موجب بهبودی هایی در مولفه های بازشناسی کلمه و درک معنا می شود بر اساس این یافته می توان نتیجه گرفت که مداخلات مبتنی بر حافظه کاری روش موثری بر بهبود عملکرد خواندن دانش آموزان با مشکل خواندن است.

والدین نوزادان نارس، تنش بالا و احساس ناامیدی در NICU را تجربه می کنند؛ که اغلب به دلیل نداشتن آگاهی کافی از اینکه چه طور نقش والدینی خود را ایفا کنند و با نوزاد نارسشان در طول بستری بیمارستان تعامل داشته باشند. این مطالعه کارآزمایی بالینی، در سال 1395 بر روی 60 مادر دارای نوزاد نارس بستری در بیمارستان مطهری شهرستان جهرم انجام شد. نمونه گیری به روش نمونه گیری غیر احتمالی در دسترس انتخاب شد و سپس به صورت تخصیص تصادفی در دو گروه کنترل و مداخله قرار گرفت. در گروه مداخله برنامه مراقبت خانواده محوردر سه مرحله با حضور پژوهشگر ومادر درکنارنوزاد انجام شد. سپس بوسیله چک لیست پژوهشگر ساخته عملکرد مراقبتی مادر کنترل گردید. در گروه کنترل مادران تحت مراقبتهای معمول قرار گرفتند. یافته های پژوهش نشان داد که در مجموع آزمون آماری تی بیانگر اختلاف آماری معنی داری بین دو گروه آزمون و شاهد از لحاظ عملکرد مراقبتی می باشد (p<0/001). همچنین تمام حیطه های عملکرد مراقبتی بین دو گروه مداخله و کنترل اختلاف آماری معنی داری مشاهده شد (p<0/001) طبق یافته های این تحقیق یکی از عواملی که می تواند مادرانی را که نوزادان آنها بستری شده اند را به آرامش برساند و از اضطراب آنها بکاهد؛ مشارکت دادن مادر جهت مراقبت از نوزادشان می باشد. لذا انتظار می رود ضمن فراهم آوردن زمینه مناسب مشارکت خانواده فراد خانواده به ویژه مادران در مراقبت از نوزاد با کسب توانمندی لازم مشارکت کافی داشته باشند

تولد نوزاد نارس، یک واقعه پرتنش برای خانواده ها است. مطالعه حاضر با هدف تعیین منابع تنش والدی و برخی عوامل مرتبط با آن در مادران نوزادان نارس بستری در بخش مراقبت ویژه نوزادان انجام شد. در یک مطالعه توصیفی مقطعی، 153 نفر از مادران دارای نوزاد نارس بستری در بخش مراقبت ویژه نوزادان به صورت مستمر و به روش نمونه گیری آسان وارد مطالعه شدند. برای جمع آوری اطلاعات، از دو پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک و تنش والدی مایلز استفاده شد. ابزار تنش والدی مایلز شامل سه حیطه عوامل مربوط به نورها و صداهای محیط، ظاهر و رفتار نوزاد و تغییر در نقش والدی است. عوامل مربوط به نورها و صداهای محیط به عنوان مهمترین عامل تنش زا برای مادران مطرح بوده (1/33±3/43) و عوامل مربوط به تغییر در نقش والدی (0/86±3/30) و ظاهر و رفتار نوزاد (0/87±2/90) به ترتیب در مرتبه بعد قرار داشتند. آزمون ضریب همبستگی پیرسون، بین سن و وزن بدو تولد با میزان تنش والدی ارتباط معکوس و معنی دار و بین تعداد روزهای بستری با میزان تنش والدی ارتباط مستقیمی را نشان داد (p<0. 05). هم چنین بر اساس آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن، تعداد دفعات اتصال نوزاد به ونتیلاتور با تنش والدی ارتباط آماری مستقیم و معنی داری داشت (p<0. 05). بر اساس نتایج فوق، لزوم انجام مداخلات در جهت کاهش استرس به ویژه در زمینه عوامل محیطی ایجادکننده تنش در مادران نوزادان نارس بستری در بخش مراقبت ویژه ضروری است. هم چنین در مادران نوزادان با وزن بدو تولد و سن بارداری پایین تر و مادران نوزادان متصل به ونتیلاتور و مادران نوزادانی که به مدت طولانی تری در بخش NICU بستری می شوند، لزوم اجرای راهکارهای کاهش استرس از اهمیت بیشتری برخوردار است.

هدف از انجام این پژوهش تعیین تاثیر آموزش مهارت های شناختی، رفتاری و عاطفی بر مولفه های خودتعیین گری در دانش آموزان پسر مقطع ابتدائی با ناتوانی های یادگیری شهر اهواز بود. پژوهش حاضر یک روش آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون و پیگیری با گروه گواه بود. ابزار مورد استفاده در این پژوهش شامل مقیاس خودتعیین گری دانش آموز (SDSS) بود. نمونه پژوهش شامل 27 دانش آموز (15 نفر گروه آزمایشی و 12 نفر گروه گواه) پسر پایه پنجم و ششم ابتدائی با ناتوانی یادگیری، که در سال تحصیلی 93-1392 مشغول به تحصیل بودند، که با روش تصادفی انتخاب و به دو گروه آزمایشی و گواه گمارده شدند. قبل از آموزش مهارت های شناختی، رفتاری و عاطفی از دو گروه، پیش آزمون های مولفه های خودتعیین گری (شناخت خود، ارزشمند دانستن خود، برنامه ریزی، عمل کردن و پیامدهای تجربه و یادگیری) گرفته شد. سپس، به گروه آزمایشی مهارت های شناختی، رفتاری و عاطفی آموزش داده شد و به گروه گواه آموزشی ارائه نشد. پس از اتمام دوره آموزشی بلافاصله از هر دو گروه پس آزمون های مولفه های خودتعیین گری گرفته شد. بعد از هفت هفته از پایان دوره آموزشی مجددا از هر دو گروه آزمون های فوق، به عنوان پیگیری، گرفته شد. نتایج تحلیل های کوواریانس نشان داد که آموزش مهارت های شناختی، رفتاری و عاطفی باعث افزایش معنی دار مولفه های خودتعیین گری یعنی شناخت خود (004/0وp) ، ارزشمند دانستن خود (0/001>p) ، برنامه ریزی (0/003>p) ، عمل کردن (0/001>p) و پیامدهای تجربه و یادگیری (0/002>p) در دانش آموزان می شود. همچنین، نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که آموزش در طول زمان بر مولفه های شناخت خود (0/004>p) ، ارزشمند دانستن خود (0/006>p) ، برنامه ریزی (0/002>p) ، عمل کردن (0/007>p) و پیامدهای تجربه و یادگیری (0/005>p) ، در دانش آموزان اثر پایدار دارد. بر اساس نتایج این مطالعه آموزش مهارت های شناختی، رفتاری و عاطفی سبب افزایش مولفه های خودتعیین گری در دانش آموزان شد. پیشنهاد می شود متخصصان تعلیم و تربیت این برنامه آموزشی را به عنوان روشی مهم برای ایجاد پیامدهای روانشناختی مطلوب در کودکان دارای ناتوانی های یادگیری به کار گیرند.

پرخاشگری و احساس تنهایی، عوامل مهمی برای مشکلات خطرساز در آینده مانند بزهکاری، اضطراب و افسردگی کودکان است و بر اساس پژوهش ها کودکان کار دارای پرخاشگری و احساس تنهایی بالایی هستند. پژوهش حاضر به بررسی اثربخشی قصه گویی بر کاهش پرخاشگری و احساس تنهایی کودکان کار مهاجر افغانی پرداخته است. روش پژوهش حاضر، از نوع تحقیق نیمه آزمایشی با پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل است. جامعه ی آماری تمامی کودکان کار 12-8 ساله دختر و پسر مهاجر افغانی مراجعه کننده به جمعیت دانشجویی امام علی (ع) پاکدشت در سال 1395 بودند که از میان آنها30 کودک ، به روش نمونه گیری تصادفی ساده بر اساس فهرست اسامی کودکان انتخاب شدند. سپس، به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. گروه آزمایش 12 جلسه ی یک ساعته قصه گویی ، دریافت کردند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش پرسش نامه خشم کودک نلسون (2000) و پرسش نامه احساس تنهایی آشرو ویلر (1985) بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل کواریانس استفاده شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 21 تحلیل شدند. نتایج نشان داد که تفاوت معناداری در پرخاشگری کودکان کار مهاجر افغان، پیش و پس از آزمون گروه آزمایش نشان نداد (P>0/01) ولی تفاوت معناداری در احساس تنهایی این کودکان در پیش آزمون و پس آزمون در گروه آزمایش، نشان داده شد (P<0/01). قصه گویی بر کاهش احساس تنهایی کودکان کار مهاجر افغانی موثر بوده است. هر چند که، اثربخشی برای کاهش میزان پرخاشگری آنها به دست نیامد. از این رو می توان از قصه درمانی به عنوان گزینه ای مکمل درمانهای روان شناختی، برای بهبود احساس تنهایی این کودکان در مراکز و جمعیت های حمایت از کودکان کار و بدسرپرست استفاده کرد.

تولد نوزاد نارس با پیامدهای نامطلوب مادری از جمله استرس همراه است. استرس مادر بیشتر مربوط به مشکلات رفتاری نوزاد، سطح پایین آموزش, و عدم حمایت اجتماعی می باشد. اختلال در تعامل مادر ونوزاد یکی از پیامدهای بستری شدن طولانی مدت نوزاد به شمار می رود. بنابر این مهم است که به کاهش استرس مادر ، در طول مدت بستری شدن نوزاد توجه شود. با توجه به اهمیت موضوع، پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر راهنمای تعامل ویدیویی مادر ونوزاد بر استرس مادران نوزاد نارس بستری در بخش مراقبت ویژه نوزادان، به عمل آمده است. روش: پژوهش حاضر، یک مداخله نیمه تجربی است که بر80 مادردارای نوزاد نارس بستری در بخش مراقبت ویژه نوزادان، در دو گروه کنترل وآزمون انجام شد. راهنمای تعامل ویدیویی شامل فیلم های ثبت شده از تعامل پژوهشگر – نوزاد، شامل گرفتن انگشت نوزاد، نوازش ولالایی خواندن،در آغوش گرفتن نوزاد وشیردهی نوزاد نارس به همراه فیلم های آموزشی برگرفته شده از سایت های معتبر برای مادران گروه آزمون به نمایش گذاشته شد. نمایش این فیلم ها در روز اول مداخله بعد از تکمیل پرسشنامه استرس والدی (پیش آزمون) انجام خواهد شد. در روز چهارم وهفتم مداخله بعد از نمایش فیلم ها، پرسشنامه استرس والدی (اولین پس آزمون) و (دومین پس آزمون) ، توسط مادران تکمیل خواهد شد. این فیلم هابرای مادران گروه کنترل نیز به جهت ملاحظات اخلاقی،به نمایش گذاشته شد. با توجه به آزمون تی مستقل ،استرس مادران در دو گروه آزمون و کنترل قبل از مداخله و سپس در روز چهارم وهفتم مداخله، نشان دهنده آن است میانگین نمره استرس، در گروه آزمون از 93 قبل از انجام مداخله به 67/81در روز چهارم مداخله کاهش و سپس در روز هفتم مداخله به 76/71افزایش یافت، در گروه کنترل،میانگین نمره استرس قبل از انجام مداخله از 97 به 69/13در روز چهارم کاهش و سپس در روز هفتم به 77 ، افزایش یافت. با توجه به این که گروه های آزمون و کنترل قبل از مداخله از نظر میانگین نمره استرس با یکدیگر اختلاف معنادار نداشتند، می توان نتیجه گیری کرد که یافته های تحقیق نشان دهنده تاثیرراهنمای تعامل ویدیویی درکاهش استرس مادران مورد مطالعه گروه آزمون می باشد. لذا پیشنهاد می شود به منظور کاهش استرس مادران و با توجه به اثرات مهمی که برقراری تعامل مادر ونوزاد در ساعات وروز های اول تولد نوزاد نارس،بر تکامل مغز وتکامل رفتاری وعاطفی –اجتماعی نوزاد دارد، جهت کاهش استرس مادر دارای نوزاد بستری و همچنین برقراری تعامل مادر با نوزاد در اولین فرصت بعد از تولد نوزاد و با در نظرگرفتن مزیت کم هزینه بودن و کوتاه مدت بودن در استفاده از آن می توان از این روش در بخش های مراقبت ویژه نوزادان به عنوان یکی از تدابیر مراقبتی وآموزشی ، پیشنهاد می شود از راهنمای تعامل ویدیویی در بخش های مراقبت ویژه نوزادان استفاده نمود.

دیسترس اخلاقی از جمله منابع بزرگ استرس برای پرستارانی است که مراقبت های انتهای زندگی از نوزادان را انجام می دهند. هدف این پژوهش، تاثیر آموزش مراقبت های انتهای زندگی بر دیسترس اخلاقی پرستاران بخش های مراقبت ویژه نوزادان می باشد. دریک مطالعه کارآزمایی بالینی با شرکت 66 پرستار (33 نفر گروه شاهد و33 نفر گروه مداخله) بخش های مراقبت ویژه نوزادان در دو بیمارستان وابسته به دانشگاه علوم پزشکی ایران که در سال 1396 انجام گرفته است، ابتدا گروه شاهد در هر دو مرکز، وارد مطالعه شدند وپرسشنامه دیسترس اخلاقی (MDS-R) Hamric را در سه مرحله پیش آزمون، دوهفته پس از پیش آزمون و یک ماه پس از پیش آزمون، تکمیل نمودند. پس از جمع آوری پرسشنامه ها، گروه مداخله وارد مطالعه شدند و پس از تکمیل پرسشنامه پیش آزمون، در کارگاه آموزشی مراقبت های انتهای زندگی که در دوجلسه سه ساعته در دو هفته متوالی برگزار شد، شرکت نمودند. دیسترس اخلاقی آنها، در مراحل پیش آزمون، بلافاصله پس از مداخله و دوهفته پس از مداخله (یک ماه پس از پیش آزمون) با گروه شاهد مقایسه گردید. واحد های پژوهش در دوگروه مداخله وشاهد از نظر تمامی متغیر های جمعیتی شناختی، همگن بودند. قبل از آموزش دو گروه از نظر دیسترس اخلاقی، تفاوت معنی دار نداشتند (P=0. 226). پس از اجرای برنامه آموزشی، دیسترس اخلاقی گروه مداخله نسبت به گروه شاهد، دوهفته پس از مداخله کاهش یافت (P=0. 013). آزمون کوواریانس برای حذف اثر نمره پیش آزمون انجام شد. نتایج پژوهش حاضر نشان دهنده تاثیر برنامه آموزش مراقبت های انتهای زندگی در کاهش دیسترس اخلاقی پرستاران NICU می باشد. استفاده از این برنامه آموزشی به مدیران و برنامه ریزان طرح های آموزشی توصیه می شود.