فهرست مطالب

راهبردهای مدیریت در نظام سلامت - سال سوم شماره 3 (پیاپی 9، پاییز 1397)

نشریه راهبردهای مدیریت در نظام سلامت
سال سوم شماره 3 (پیاپی 9، پاییز 1397)

  • تاریخ انتشار: 1397/10/08
  • تعداد عناوین: 9
|
  • فیروز اصلانی، مهناز افشاری صفحه 164
    علامه طباطبایی در توضیح این آیه (المیزان، ج4، ص355) می فرمایند: «خواهی پرسید که وجه ذلک در داستان فرزندان آدم چیست؟ در پاسخ می گوییم وجهش این است که این داستان، مخصوص پسران آدم (ع) نبوده و از طبیعت بشر خبر می دهد، طبیعتی که خاص پسران آدم نبوده بلکه طبع این نوع جاندار، یعنی انسان چنین است. انسان اگر دنبال هوی و هوس را بگیرد، قهرا کارش به حسادت و کینه ورزیدن به افراد منجر می شود و درصدد برمی آید که خلق خدا را به دلخواه خود از بین ببرد؛ مثلا فرد محسود را بکشد. هر چند دوست یا برادر پدری و مادری او باشد».
    صاحب نظران دلایل و عوامل زیادی را موثر بر فساد اداری– مالی می دانند که ریشه در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، حقوقی، مدیریتی و روانشناسی دارد و مبادله، نقض، سوء استفاده از قدرت، و پنهان کاری ابعاد مشترک فساد اداری مالی هستند. با توجه به کلام نورانی قرآن که از طبیعت بشر خبر می دهد، یعنی انسان چنین است که اگر دنبال هوی و هوس را بگیرد، اعمال مفسدانه از او سر خواهد زد. لذا در وهله اول باید موضوع نظام پرداخت در سازمان ها (پرداخت مبتنی بر عملکرد) از اهمیت به سزایی برخوردار باشد و تبعیض در پرداخت حقوق، توزیع فرصت های شغلی و ارتقای بین کارکنان، تشویق و تنبیه به کمترین میزان برسد. همچنین، نحوه نظارت در سازمان های دولتی، به خصوص فراهم نمودن بستر کنترل و نظارت دقیق، مستمر و به هنگام باید بازبینی شود تا زمینه عقلایی برای ارتکاب فساد اداری مالی کاهش یابد.
    کلیدواژگان: سوره، مائده، آیه ی 32
  • نامه به سردبیر
  • حسین عامری صفحه 165
    یکی از مفاهیم عدالت در تامین مالی نظام سلامت کشورها حمایت از خانوارها در مقابل وقوع و تحمیل هزینه های کمرشکن خدمات سلامت است. در دنیای امروز به دلیل پیشرفت فناوری های بازیابی سلامت و تامین پایدار تندرستی، پرداخت هزینه های مرتبط با این خدمات، یکی از بزرگترین مشکلات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جوامع بشری است (1). سال هاست که پرداخت های کمرشکن خدمات سلامت به مشکل بسیاری از خانواده ها و افراد جامعه تبدیل شده است (2). به طوریکه در گزارش سالانه جهانی، هزینه های کمرشکن سلامت، سالانه 44 میلیون خانوار را درگیر کرده و به کابوس بسیاری از خانواده ها و افراد جامعه تبدیل شده و اهمیت بسزایی در سیاست بسیاری از کشورهای در حال توسعه پیدا کرده است (3). هزینه های کمرشکن خدمات سلامت، به عنوان مخارج صرف شده برای خدمات سلامت که از سطح معینی از توانایی پرداخت خانوار فراتر می رود، تعریف می شود (3, 4). این هزینه ها به طور اتوماتیک با افزایش درآمد از بین نمی رود. نظام های ملی تامین مالی سلامت باید پروژه هایی را طراحی کنند که نه فقط اجازه دهند مردم در موقع نیاز، دسترسی به خدمات داشته باشند؛ بلکه باید از طریق کاهش پرداخت های مستقیم، احتمال مواجه مردم را با هزینه های کمرشکن کاهش دهند. در بلند مدت، هدف باید توسعه مکانیزم های پیش پرداخت مانند بیمه سلامت اجتماعی، تامین مالی براساس مالیات یا ترکیباتی از مکانیزم های پیش پرداخت، باشد. در جهت نیل به چنین مکانیزم هایی، زمینه سیاسی، اجتماعی و اقتصادی از اولویت های اصلی می باشد و تصمیم گیرندگان لازم است که مواردی نظیر افزایش پوشش بیمه افراد از طریق مکانیزم های پیش پرداخت، حمایت از افراد فقیر و ناتوان، طراحی بسته های خدماتی، مشخص کردن سطحی از سهم هزینه سلامت برای خانوارها که دچار پرداخت های کمرشکن نشوند (5) را بررسی کنند. امروزه با اجرای برنامه طرح تحول سلامت در کشورمان، حمایت از افراد در برابر پرداخت های کمرشکن خدمات سلامت به عنوان یک هدف مطلوب و رضایت بخش سیاست های سلامت پذیرفته شده است (6). پس سیاستگذاران لازم است تا مکانیزم های مطرح شده برای مقابله با این هزینه ها را مدنظر قرار دهند تا به هدف خود به صورت پایدار برسند.
    کلیدواژگان: عدالت، تامین مالی، هزینه های کمرشکن سلامت
  • مقالات پژوهشی
  • رزیتا فیروزنیا، حسین درگاهی، توحید جعفری کوشکی، زینب خالدیان صفحه 168
    زمینه و هدف
    برنامه سلامت مادران همواره نقش ارزنده ای در سلامت عمومی جامعه ایفا می کند لذا مطالعه حاضر با هدف تحلیل استراتژیک سیستم ارزشیابی برنامه سلامت مادران در ایران و ارائه استراتژی های ارتقایی با استفاده از تکنیک ارزیابی محیط داخلی و خارجی به مورد اجرا درآمد. روش پژوهش: مطالعه حاضر از نوع کیفی می باشد که با استفاده از تکنیک ارزیابی محیط داخلی و خارجی به انجام رسید. داده های مورد استفاده از طریق پرسشنامه کیفی نیمه ساختار یافته و با نظرسنجی در خصوص نقاط قوت و ضعف، فرصت ها و تهدیدها و نیز استراتژی های ارتقایی پیشنهادی جهت بهبود عملکرد این سیستم به دست آمد. صاحبنظران این مطالعه را تعداد 40 نفر از کارشناسان سلامت مادران شاغل در حوزه سلامت جمعیت و خانواده معاونت های بهداشتی دانشگاه های علوم پزشکی کشور با حداقل 10 سال سابقه کار اجرایی و مدیریتی تشکیل دادند که به روش مبتنی بر هدف انتخاب شدند. نظرات کیفی ارائه شده از سوی صاحبنظران، بر اساس محتوا طبقه بندی و گزارش گردید و برای تدوین استراتژی ها از ماتریس ارزیابی محیط داخلی و خارجی استفاده شد.
    یافته ها
    مطالعه حاضر منجر به انجام تحلیل استراتژیک جامعی از نقاط مثبت و منفی موجود در محیط درونی و بیرونی برنامه گردید. استراتژی های پیشنهادی از سوی صاحبنظران در 7 بخش اصلی با عناوین تقویت ابزارهای پایش و ارزشیابی برنامه، ارتقای فرایند پایش و ارزشیابی، اصلاح سامانه اطلاعات بالینی، ایجاد سازمان متولی ارزشیابی، تقویت انگیزش نیروی انسانی، افزایش هماهنگی درون و برون بخشی و نیز تامین پایدار منابع مالی و فیزیکی مورد نیاز برنامه دسته بندی شدند.
    نتیجه گیری
    نتایج به دست آمده از مطالعه حاضر حاکی است که ضعف های درونی و تهدیدات بیرونی برجسته ای فراروی این سیستم ارزشیابی وجود دارد لیکن می توان با تدوین و اجرای استراتژی های ارتقایی بر آن ها فائق آمد.
    کلیدواژگان: سلامت مادران، ارزشیابی، استراتژی
  • علی محمد مصدق راد، پروانه اصفهانی صفحه 184
    زمینه و هدف
    تدوین و اجرای برنامه استراتژیک در سازمان های بهداشتی و درمانی با چالش هایی همراه است. این پژوهش با هدف تعیین میزان شدت چالش های برنامه ریزی استراتژیک در بیمارستان های استان تهران انجام شد. روش پژوهش: این پژوهش توصیفی و مقطعی در سال 1395 انجام شد. جامعه آماری شامل 93 نفر از مدیران بیمارستان های استان تهران (در قالب سرشماری) بود. ابزار جمع آوری داده ها یک پرسشنامه محقق ساخته با پایایی 85/0 بود. تحلیل داده ها با استفاده از روش های آمار توصیفی و استنباطی نظیر همبستگی اسپیرمن و رگرسیون با کمک نرم افزار SPSS 19 انجام شد.
    یافته ها
    میانگین موانع اجرایی برنامه ریزی استراتژیک در بیمارستان های استان تهران برابر با 98/2 از 00/5 امتیاز بوده است. موانع ساختاری با میانگین و انحراف معیار 87/0 ± 31/3 و موانع مدیریتی با میانگین و انحراف معیار 86/0 ± 69/2 به ترتیب بیشترین و کمترین موانع را در اجرای برنامه ریزی استراتژیک ایجاد کردند. موانع فرآیندی، موانع فرهنگی و موانع تکنیکی بیشترین تاثیر را بر برنامه ریزی استراتژیک داشتند. مشارکت پزشکان در برنامه ریزی استراتژیک بسیار پایین بود. رابطه مثبت و معناداری بین میزان تعهد مدیران بیمارستان ها به برنامه ریزی استراتژیک و مشارکت کارکنان در برنامه ریزی استراتژیک وجود داشت (05/0 > p).
    نتیجه گیری
    بیمارستان های استان تهران با چالش ها و موانع متعددی در تدوین و اجرای برنامه استراتژیک مواجه هستند. انجام اقدامات لازم توسط مدیران بیمارستان ها برای رفع این موانع قبل از اجرای برنامه استراتژیک ضروری است.
    کلیدواژگان: برنامه ریزی استراتژیک، چالش، موانع، بیمارستان
  • بهروز پورآقا، کبری شریف کاظمی، مرتضی صادقی صفحه 201
    زمینه و هدف
    بیمارستان ها به عنوان یکی از مهمترین سازمان های بخش خدماتی کشور، برای بقا و پیشرفت به وجود مدیران خلاق و نوآور نیازمندند. پرورش چنین مدیرانی در محیط پر تلاطم امروزی، امری ضروری است و این امر حاصل نمی شود مگر بر اثر وجود بستری مناسب که رشد اندیشه ها را ممکن سازد و آن ها را به مرز آفرینندگی برساند. این مطالعه با هدف بررسی شناخت عوامل فردی و سازمانی موثر بر خلاقیت و نوآوری مدیران بیمارستان های شهر کرج انجام گرفت. روش پژوهش: پژوهش حاضر مطالعه ای مقطعی بود که در سال 1396 در بیمارستان های شهر کرج انجام گرفت. حجم نمونه شامل 63 نفر از مدیران ارشد بیمارستان های دولتی و خصوصی شهر کرج به روش سرشماری بود. داده ها توسط پرسشنامه استاندارد جمع آوری شد و با استفاده از آمار توصیفی، به وسیله نرم افزار SPSS 16 مورد تحلیل قرار گرفت.
    یافته ها
    مهمترین عامل فردی موثر بر خلاقیت مدیران، تحمل ابهام (شک و دودلی) در مواجهه با مسائل با میانگین امتیاز 73/1 و مهمترین عامل سازمانی موثر بر خلاقیت مدیران، غیر متمرکز بودن ساختار بیمارستان با میانگین امتیاز 76/1 بود. همچنین مهمترین عامل فردی موثر بر نوآوری مدیران، صبر و شکیبایی در اجرای ایده های جدید خود با میانگین امتیاز 24/1 و مهمترین عامل سازمانی موثر بر نوآوری مدیران، انعطاف پذیربودن سیستم حقوق و دستمزد با میانگین امتیاز 54/1 بوده است.
    نتیجه گیری
    برای ارتقای خلاقیت مدیران، می بایست قدرت اختیار بیشتری برای مدیران قائل شد و آموزش تفکر خلاق داده شود و پرداخت پاداش ها مبتنی بر خلاقیت باشد. جهت ارتقای نوآوری نیز باید از مدیران نوآور حمایت شود و پاداش مادی و معنوی مناسب اعطا گردد.
    کلیدواژگان: خلاقیت، نوآوری، بیمارستان
  • مقاله پژوهشی
  • زهره خلجی نیا، مینا گایینی صفحه 212
    زمینه و هدف
    طرح تحول نظام سلامت با 3 رویکرد حفاظت مالی از مردم، ایجاد عدالت در دسترسی به خدمات سلامت و نیز ارتقاء کیفیت از اردیبهشت ماه سال 1393 اجرا شد. طرح تحول نظام سلامت، همانند هر طرح دیگر، با چالش هایی روبه رو بوده است. این مطالعه با هدف تبیین چالش های طرح تحول نظام سلامت در حوزه درمان در شهر قم انجام گرفت. روش پژوهش: طی نمونه گیری هدفمند، این مطالعه کیفی با مشارکت 23 نفر از ارائه دهندگان خدمت (مدیران و پرسنل درمانی) شاغل در مراکز آموزشی- درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی قم و 5 نفر از گیرندگان خدمت در سال 1397-1396 انجام شد. از مصاحبه ی نیمه ساختارمند برای جمع آوری داده ها بهره گرفته شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل محتوای قراردادی و با نرم افزار MaxQDA 10 انجام شد.
    یافته ها
    از تحلیل داده ها، 5 درون مایه اصلی شامل "چالش های اقتصادی"، "تقاضای القایی"، "منابع انسانی"، "پیامدهای منفی طرح" و "عدم زیر ساخت مناسب" استخراج گردید.
    نتیجه گیری
    نتایج حاصل از مطالعه، چالش های اصلی طرح تحول نظام سلامت در حوزه درمان را تبیین نمود که در صورت عدم برنامه ریزی و توجه ویژه به این چالش ها، ادامه اجرای طرح با مشکلات جدی مواجه خواهد شد. لذا تداوم اجرای طرح نیاز به حمایت همه جانبه از طرف مسئولین و برنامه ریزی و سیاستگذاری مناسب دارد.
    کلیدواژگان: طرح تحول سلامت، چالش، مطالعه کیفی
  • مقالات پژوهشی
  • محمد امین بهرامی، محسن پاکدامن، لیلا چهرقانی، احمد راهبر صفحه 225
    زمینه و هدف
    بهره مندی از خدمات سلامت عبارتند از دریافت و استفاده از آن ها، که با عوامل متعددی ارتباط دارد. پیامدهای احتمالی ارتباط برخی از عوامل با میزان استفاده از خدمات، هزینه های بیشتر مراقبت های بهداشتی ناشی از افزایش استفاده از خدمات مراقبت های پزشکی است. لذا این مطالعه به منظور بررسی رابطه برخی از عوامل مرتبط با بیمار و میزان استفاده از خدمات سلامت در بیمارستان های منتخب شهر قم در سال 1396 انجام گرفت. روش پژوهش: مطالعه حاضر به روش توصیفی- تحلیلی به صورت مقطعی در سال 1396 انجام شد. داده ها با استفاده از پرسشنامه استاندارد سلامت عمومی گلدبرگ و چک لیست که توسط 400 نفر از بیماران مراجعه کننده به بیمارستان های منتخب شهر قم که به صورت طبقه ای انتخاب شدند، تکمیل و جمع آوری گردید. سپس داده ها در نرم افزارStata 13 تحلیل گردید و آزمون رگرسیون لوجستیک رتبه ای برای تعیین تاثیر متغیرهای مستقل (عوامل موثر بر استفاده از خدمات) بر روی متغیر وابسته (میزان استفاده از خدمات) استفاده شد. سپس بعد از تحلیل نتایج آزمون های رگرسیون در مورد رابطه عوامل مستقل و جمعیت شناختی با میزان استفاده از خدمات نتیجه گیری شد.
    یافته ها
    بر اساس نتایج حاصل از جداول رگرسیون لوجستیک که میزان استفاده از خدمات را از طریق رابطه بین متغیرهای جمعیت شناختی و مستقل و متغیرهای وابسته نشان می دهد، مشخص گردید که ضریب استفاده از خدمات سلامت توسط افرادی که سن بیشتری داشتند، زنان و افرادی که تحت پوشش بیمه پایه و تکمیلی بودند، تعداد اعضای خانواده شان بیشتر بود، درآمد ماهیانه خانواده شان بالاتر بود، سطح تحصیلات سرپرست خانواده آن ها بالاتر بود و همچنین بیمارانی که سطح تحصیلات آن ها بالاتر بود، در شهر زندگی می کردند و بومی شهر قم بودند و وضعیت سلامت ضعیف داشتند، سرپرست خانواده آن ها متاهل بود، در خانواده افراد شاغل درحرفه های پزشکی داشتند، فاصله منزل آن ها تا بیمارستان کمتر بود، تعداد روزهای بیشتری جهت گرفتن نوبت ویزیت پزشک در انتظار بودند، زمان بیشتری در درمانگاه جهت ویزیت پزشک در انتظار بودند، مدت زمان بیشتری از محل کار خود مرخصی گرفته بودند و مدت زمان ویزیت آن ها توسط پزشک طولانی تر بود بیشتر است و در نتیجه تقاضای استفاده از خدمات در این افراد بیشتر می باشد. در ضمن رابطه آماری معنی داری بین وضعیت سلامت شخص، وضعیت تاهل سرپرست خانواده و مدت زمان ویزیت پزشک معالج با میزان استفاده از خدمات به دست آمد.
    نتیجه گیری
    مدیران نظام سلامت با توجه به ارتباطی که برخی از عوامل مرتبط با بیمار با میزان استفاده از خدمات سلامت دارد، می توانند از طریق تحلیل عواملی که تشدید کننده عوامل مرتبط با بیمار هستند، پیشنهادات کاربردی و عملی جهت کنترل و کاهش استفاده کاذب بیماران و پزشکان مانند استفاده از مکانیسم های تشویقی و تنبیهی، ایجاد آگاهی در افراد جامعه از طرق مختلف در مورد چالش ها و خطرات تقاضای القایی، تغییر روش ها و میزان پرداخت های بیمه ای و سطح بندی خدمات برای اقشار مختلف جامعه جهت استفاده صحیح از خدمات و حفظ منابع مالی جهت استفاده آن ها در راستای رفع نیازهای ضروری ارایه دهند.
    کلیدواژگان: تقاضا، بیمه سلامت، مراقبت سلامت
  • پری رنجبری، خلیل علی محمدزاده، سید مجتبی حسینی صفحه 240
    زمینه و هدف
    ارتباط پزشک و پرستار شامل تعامل متقابل بین آن ها برای دستیابی به یک هدف مشترک درمانی یعنی ارتقای وضعیت سلامتی و ایمنی بیمار است. مطالعه حاضر با هدف بررسی رابطه بین تعامل پزشک- پرستار و حوادث ایمنی بیمار در بیمارستان امیرالمومنین تهران انجام گرفت. روش پژوهش: مطالعه کاربردی حاضر به صورت مقطعی و تحلیلی در سال 1396 انجام گرفت. جامعه پژوهش در برگیرنده کلیه پزشکان تمام وقت و پرستاران شاغل در بیمارستان امیرالمومنین تهران بودند و 186 پرستار با روش نمونه گیری در دسترس و 45 پزشک تمام وقت به صورت سرشماری به عنوان نمونه پژوهش تعیین شد. اطلاعات از طریق پرسشنامه 4 قسمتی شامل اطلاعات جمعیت شناختی، دیدگاه پزشکان نسبت به رابطه پزشک- پرستار، دیدگاه پرستاران نسبت به رابطه پزشک- پرستار و حوادث ایمنی بیماران جمع آوری شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS 22 و آزمون دقیق فیشر انجام گرفت.
    یافته ها
    45 پزشک (00/100 درصد) و 174 پرستار (54/93 درصد) با تکمیل پرسشنامه در پژوهش شرکت نمودند. بر اساس دیدگاه پزشکان، رابطه بد، متوسط و خوب پزشک- پرستار به ترتیب 9/8، 0/80 و 1/11 درصد و بر اساس دیدگاه پرستاران این میزان به ترتیب 9/6، 7/74 و 4/18 درصد به دست آمد. در 10 مورد از حوادث، رابطه معناداری میان وضعیت رابطه پزشک- پرستار و حوادث ایمنی وجود داشت (05/0 > p).
    نتیجه گیری
    حوادث ایمنی بیمار می تواند با نوع تعامل بین پرستاران و پزشکان در ارتباط باشد؛ بنابراین بهبود تعامل پرستاران و پزشکان به عنوان یکی از عوامل تاثیرگذار گزارش شده است و لازم است ارتقاء ایمنی بیماران مورد توجه بیشتری قرار گیرد.
    کلیدواژگان: رابطه پزشک- پرستار، ایمنی بیمار، بیمارستان
  • مقاله مروری
  • کیوان رحمانی، رضا رضایتمند، نیوشا صادق پور، مهسا نیک آیین، سمیرا اعرابی، یاسمین مولوی طالقانی صفحه 249
    زمینه و هدف
    جیره بندی به عنوان راهکار کنترل هزینه ها و افزایش کارایی در استفاده از منابع محدود نظام سلامت مطرح است، بنابراین این مطالعه با هدف مرور مطالعات در رابطه با جیره بندی در کشورهای مختلف و ارائه پیشنهاد برای نظام سلامت ایران انجام شده است. روش پژوهش: مطالعه حاضر به روش مرور نظامند انجام گردید. به منظور یافتن مقالات انتشار یافته از پایگاه های اطلاعاتی انگلیسی (web of knowledge، PubMed،Scopus ، OvidوScience direct) با بهره گیری از کلید واژه های rationing،stewardship ، policy making،healthcare ،health care ،coverage ،services استفاده شد. ارزیابی کیفیت مطالعات از طریق توافق نویسندگان با استفاده از بررسی رعایت و اجتناب از خطا انجام شد.
    یافته ها
    با جستجوی کلید واژه ها تعداد 2880 مقاله بازیابی شد که پس از اعمال معیارهای ورود، تعداد 29 مقاله انتخاب شدند. چارچوب مفهومی برای تولیت در جیره بندی نظام سلامت در 3 سطح تامین مالی (پرداخت از جیب، ارزیابی ریسک مبتنی بر سن، بسته خدمات، پرداخت به ارائه کنندگان) ، ارائه خدمات (پزشکی مبتنی بر شواهد، زمان و لیست انتظار خدمات، فارماکوپه دارویی) و تامین منابع (توزیع خدمات سطح بندی، صلاحیت نیروی کار، ارزیابی فناوری سلامت تکنولوژی و داروها) پیشنهاد شد.
    نتیجه گیری
    افزایش هزینه های نظام سلامت و محدود بودن منابع برای تقاضاهای رو به افزایش، جیره بندی را غیر قابل اجتناب می کند. با توجه به الگوی مفهومی پیشنهادی، راهکارهایی از قبیل ایجاد داشبورد اطلاعاتی، اجرای راهنماهای بالینی، همگن سازی بسته های خدمات ارائه شده توسط صندوق های بیمه ای، ارزیابی تکنولوژی سلامت، احتساب ترجیحات اجتماعی، برای شفاف شدن سیاست جیره بندی در نظام سلامت ایران پیشنهاد می شود.
    کلیدواژگان: جیره بندی، نظام سلامت، کاهش هزینه
|
  • Firoz Aslani , Mahnaz Afshar Page 164
  • Hosein Ameri Page 165
    Equity in health financing is an important health policy objective worldwide. A health system is fair in the case that its financing is in proportion to the household’s ability to pay. The households are facing Catastrophic Health Expenditure (CHE) when their health expenditure exceeds their ability to pay. The Ministry of Health and Medical Education (MHME) (Iran) has launched reforms in the health sector evolution plan (HSEP) to improve the conditions in Iran’s health system. One of the main objectives of this plan was financial protection of people. In order to achieve its goals, the program tried to expand the population coverage through pre-payment mechanisms, protect the poor and disadvantaged people, design a benefits package, and decide the level of cost sharing by the patients.
    Keywords: Equity, Financing, Catastrophic health expenditure
  • Rozita Firooznia , Hossein Dargahi , Tohid Jafari, Koshki Page 168
    Background
    Maternal health program plays an important role in community health, so this study was conducted to analyze the strategic system of maternal health program evaluation for providing improvement strategies using internal-external environment assessment technique in Iran.
    Methods
    This qualitative study was conducted using the internal-external environment assessment technique. The required data were collected using a qualitative semi-structured questionnaire. The items included the strengths, weaknesses, opportunities, threats, and proposed strategies for improving the performance of the evaluation system. The study experts comprised of 40 health professionals with least 10 years of experience in the maternal health program. They were working in the field of population and family health in the health deputies of Iran medical sciences' universities. The provided points of views by the experts were categorized and reported based on the contents and the internal-external environment assessment matrix was used to develop the strategy.  
    Results
    This study resulted in a comprehensive strategic analysis of the positive and negative points in the internal and external environment of maternal health program evaluation system. The proposed strategies by experts were categorized in 7 main domains under the topics of strengthening the monitoring and evaluation tools, enhancing the monitoring and evaluation process, reforming the clinical information system, establishing a national independent evaluation organization, strengthening the motivation of human resources, enhancing the internal and external coordination, and procuring of the sustainable financial and physical resources.
    Conclusion
    The results indicate that there are important internal weaknesses and external threats in this evaluation system, but they can be overcome by designing and implementing the appropriate promotion strategies.  
    Keywords: Maternal health, Evaluation, Strategy
  • Ali Mohammad Mosadeghrad , Parvaneh Isfahani Page 184
    Background
    Strategy formulation and implementation in healthcare is challenging. This study aimed to examine strategic planning challenges in Tehran province hospitals.
    Methods
    This study was a cross-sectional study which conducted in 2016. 93 hospital managers participated in the study using census sampling. Data were collected using self-administrated questionnaire with a reliability of 0.85. Data analysis was carried out using descriptive and analytical tests such as Spearman correlation and regression with SPSS 19 software.
    Results
    The mean score of strategic planning implementation barriers in Tehran province hospitals was 2.98 out of 5.00 score. Structural barriers (3.31) and managerial barriers (2.69) were the most and least barriers of strategic planning respectively. Procedural, cultural and technical barriers had the largest impact on strategic planning implementation. Physicians’ participation in strategic planning was low. There was significant statistical correlation between managers’ commitment to strategic planning and employees' involvement in strategy implementation (p < 0.05).
    Conclusion
    Tehran province hospitals encountered many barriers in implementing strategic planning. Hospital managers should overcome these barriers before strategy formulation and implementation.
    Keywords: Strategic planning, Challenge, Barriers, Hospital
  • Behrouz Pour Agha , Kobra Sharif Kazemi , Morteza Sadeghi Page 201
     
    Background
    Hospitals as one of the most important organizations in the service sector of Iran need creative and innovative managers to survive. We need such managers in today's turbulent environment. In order to have creative and innovative managers, appropriate contexts are required to enable the growth of ideas and bring them to the implementation phase. The aim of this study was to investigate the individual and organizational factors affecting the creativity and innovation of the managers of hospitals in Karaj city, Iran.
    Methods
    The present cross-sectional study was conducted in hospitals of Karaj city, Iran. The sample size consisted of 63 senior managers of public and private hospitals in Karaj using census method. Data were collected by standard questionnaire and analyzed by descriptive statistics using SPSS 16.
    Results
    The most important individual factor affecting managers' creativity was tolerance of ambiguity (having doubt and indecision) in dealing with issues (mean score = 1.73). The most important organizational factor affecting the creativity of managers was decentralization of hospital structure with the mean score of 1.76. Moreover, the most important individual factor affecting managers 'innovation was patience in implementing their new ideas with a mean score of 1.24.  The most important organizational factor in this regard was the flexibility of the payroll system with a mean score of 1.54.
    Conclusion
    In order to promote the creativity of managers, more authority should be delegated to them. They also should attend the creative thinking courses. Furthermore, the payroll systems should be based on creativity. In order to promote innovation, innovative managers should be supported and appreciated with appropriate material and moral rewards.
    Keywords: Creativity, Innovation, Hospital
  • Zohreh Khalajinia , Mina Gaeeni Page 212
    Background
    The health system reform was implemented with 3 approaches of financial protection of people, creating equity in accessing health services, and improving quality in May 2014. The health care reform, similar to any other plans was faced with some challenges. This study aimed to explain the challenges of health care reform in the area of treatment in Qom city, Iran.
    Methods
    In this qualitative study, purposive sampling was applied to collect the participants. In this regard, 23 service providers (health managers and workers) working in the educational-treatment centers affiliated to Qom University of Medical Sciences and 5 service recipients were selected in 2017-2018. The semi-structured interviews were conducted to collect the required data. Data analyses were performed using conventional content analysis method by MaxQDA 10 software.
    Results
    A total of 5 main themes, including: “economic challenges", “induced demand”, “human resources”, “reform negative outcomes”, and “improper infra-structure” were derived from data analysis.
    Conclusion
    Findings of this study explained the main challenges of health care reform in the area of treatment. Lack of appropriate planning for these challenges will face the implementation of reform with serious problems. Therefore, implementation and continuation of this project require comprehensive support as well as appropriate planning and policy making from the authorities.
    Keywords: Health care reform, Challenge, Qualitative research
  • Mohammad Amin Bahrami , Mohsen Pakdaman , Leila Chehreghani , Ahmad Rahbar Page 225
    Background
    The benefits of health services are affected by several factors. The possible consequences of such factors affect the utilization rate of health services and may lead to higher costs of health care induced by the increased use of medical care services. Therefore, this study was conducted to investigate the effect of patient-related factors on the utilization rate of health services among the selected hospitals of Qom city in 2017.
    Methods
    The present cross-sectional descriptive-analytic study was carried out in 2017. Data were collected using Goldberg standard health questionnaire and a checklist completed by 400 patients who referred to the selected hospitals of Qom city. Data were analyzed by Stata 13 and the logistic regression test was run to determine the effect of independent variables (effective factors on the use of services) on the dependent variable (service usage). Later, we analyzed results of the regression tests and investigated the relationship of the independent factors and the demographic information on the use of services.
    Results
    The results of logistic regression tests showed the utilization rate of services by investigating the relationship among demographic, independent, and dependent variables. We found that utilization rate of health services increased by the following factors: older age, female gender, higher number of family members, higher family income, higher education level of the head of household, higher education level of patients, and residence in urban areas of Qom city. Further factors included being native of the city, being under the basic and supplementary insurance coverage, and having poor health status. Moreover, married head of family, employment of family members in the medical care system, near distance to the hospital, and more leaves from work led to more application of services. In addition, patients who spent more days to take the doctor's visit, spent more time in the clinic to visit the doctor, and had longer visit duration by the physician used the services more frequently. Furthermore, utilization rate of services had a statistically significant relationship with the health status of the individual, the marital status of the family head, and the visit duration by the physician.
    Conclusion
    Considering the effective factors on utilization rate of services by patients, health system administrators can analyze the risk factors and make practical suggestions to control and reduce the false use of services by patients and physicians. In this regard, they can implement incentive and punitive mechanisms, create awareness among people about the challenges and risks of the induced demand, change the strategies, modify the insurance payments, rate the level of services for different classes of the society, and maintain the financial resources to meet the needs.
    Keywords: Demand, Health insurance, Health care
  • Pari Ranjbari , Khalil Alimohammadzadeh , Seyed Mojtaba Hosseini Page 240
    Background
    Relationship between physicians and nurses includes the interactive interactions to achieve a common treatment goal, i.e., improving the health and safety of the patient. The present study aimed to investigate the relationship of physician-nurses interaction with the patient safety incidents in Amir-Al-Momenin hospital in Tehran city, Iran.
    Methods
    This applied, analytical, and cross-sectional study was carried out in 2017. The study population consisted of all full-time physicians (N = 45) and nurses (N =186) of Amir-Al-Momenin hospital in Tehran city. They were selected using the census and convenience sampling methods. To collect data, we used a four-part questionnaire including demographic data, physicians' viewpoints about the nurse-physician interaction, nurses' viewpoints about nurse-physician interaction, and patients' safety events. Data were analyzed by SPSS 22 using Fisher exact test.
    Results
    We found that 45 physicians (100 %) and 174 nurses (93.54 %) completed the questionnaires. The physicians reported that the nurse-physician interactions were moderate (80.0 %), good (11.1 %), and bad (8.9 %). However, nurses believed that this relationship was moderate (74.7 %), good (18.4 %), and bad (6.9 %).  A significant relationship was observed between the nurse-physician interaction and patients' safety events in 10 cases of events (p < 0.05).  
    Conclusion
    Patients' safety events can be related to the type of nurse-physician interaction. So, improvement of the nurse-physician interaction should be considered more seriously as an effective factor in patients' safety.
    Keywords: Physician-Nurse relations, Patient safety, Hospital
  • Keivan Rahmani , Reza Rezayatmand , Niyousha Sadeghpour , Mahsa Nikaeen , Samira Arabi , Yasamin Molavi Taleghani Page 249
    Background
    Rationing is considered as a solution to control the costs and increase the efficiency in using the limited resources of the healthcare system. Therefore, this study was conducted to review the studies carried out on rationing in different countries and to provide suggestion for Iran's healthcare system.
    Methods
    This systematic review was carried out to find the papers published in this regard. To hit this target, we searched the English databases (web of knowledge, PubMed, Scopus, Ovid and Science Direct) using the keywords of "rationing, stewardship, policy making, healthcare, health care, coverage, and services". We selected the related studies and assessed their quality. Authors reached consensus regarding the included studies in order to avoid making errors.
    Results
    We searched the keywords and found 2880 relevant papers. The inclusion criteria were applied and 29 eligible papers were selected finally. A conceptual framework was suggested for rationing at three levels of financing (out of pocket payment, age-based risk assessment, service package, payment to providers), rendering services (evidence-based medicine, duration and the waiting list of services, and medicinal pharmacopoeia), and providing resources (distribution of leveling services, workforce competence, assessment of health technology and pharmaceuticals).
    Conclusion
    Considering the increased health care costs and restrictions of resources for increasing demands, rationing is inevitable. With regard to the proposed conceptual model, the solutions to clarify the rationing policy in the healthcare system of Iran include: creation of information dashboard, implementation of clinical guidelines, homogenization of service packages provided by insurance funds, health technology assessment, and assessment of social preferences.
    Keywords: Rationing, Healthcare system, Cost decrease