نشریه رستنیها
سال پنجم شماره 2 (پیاپی 19، پاییز و زمستان 1383)

مقاله حاضر ادامه نخستین گزارشی است که پیش از این در ارتباط با قارچ های هیفومیست چوب زی در استان گیلان ارایه گردید. در ادامه‏، 22 آرایه دیگر از این قارچ ها در استان گیلان شناسایی شدند که عبارتند از:  Arthrinium state of Apiospora montagnei, Arthrinium saccharicola, Arthrobotrys sp., Berkleasmium sp., Clonostachys rosea, Cryptocoryneum sp., Cylindrocladium colhonii, Dendrostilbella sp., Dendryphion comosum, Endophragmia elliptica, Fusariella obstipa, Gyrothrix circinata, Helicomyces roseus, Helicosporium sp., Helminthosporium velutinum, Monodictys castaneae, Nodulisporium sp., Pithomyces cartarum, Pleurophragmium acutum, Torula herbarum, Scolecobasidium sp., Stilbella sp.

در این تحقیق تنوع زیستی در سطح تنوع گونه ای بررسی شده است. هدف از این تحقیق بررسی پراکنش کرکف و ارزیابی تنوع گونه های چوبی همراه آن در جنگل های شفارود گیلان بود. به این منظور قطعات نمونه ای لوزی شکل به مساحت نیم هکتار بر اساس حضور کرکف در جنگل مورد مطالعه به صورت انتخابی پیاده شد. در داخل هر قطعه نمونه ابتدا مشخصات آن یعنی شیب، جهت، ارتفاع از سطح دریا و سپس قطر تمام درختان از10 سانتی متر به بالا اندازه گیری شد. سپس در داخل هر قطعه نمونه نیم هکتاری سه قطعه نمونه دایره ای شکل به مساحت 100 متر مربع برای اندازه گیری جمعیت (تعداد) نهال ها در طبقه قطری دو تا 10 سانتی متر و در داخل آنها نیز قطعه نمونه دایره ای شکل دیگری به مساحت 50 متر مربع برای شمارش تعداد نونهال ها در طبقه قطری دو سانتی متر و کمتر پیاده شدند. همچنین نوع گونه های چوبی شناسایی شدند. برای برآورد تنوع گونه های چوبی از شاخص های تنوع شانون- وینر و سیمپسون استفادهشده و همچنین شاخص های یکنواختی و غنا به دست آمدند. نتایج این تحقیق نشان داد، شاخص شانون- وینر در لایه نونهال بیشترین مقدار و در لایه درختی کمترین مقدار را دارد. تنوع سیمپسون در لایه درختی بیشترین و در لایه نهال کمترین مقدار را داشت. با ایجاد روابطی میان شاخص های تنوع با غنا و یکنواختی آنها، شاخص تنوع سیمپسون با یکنواختی بیشترین همبستگی و با تعداد گونه ها کمترین همبستگی را در لایه درختی نشان داد، درحالی که شاخص شانون- وینر با تعداد گونه ها بیشترین و با یکنواختی کمترین همبستگی را در لایه های نهال ها و نونهال ها داشت. همچنین بیشترین تعداد کرکف در شیب های بیش از 50 درصد، در جهت شمالی و در ارتفاعات 1000 تا 1200 متر از سطح دریا و کمترین آن در شیب های کمتر از 50 درصد، در جهت شرقی و در ارتفاعات 400 تا 800 متر از سطح دریا یافت می شود.

در این بررسی سه گونه شامل Trichoderma ghanense، T. spirale وT. atroviride که به ترتیب متعلق به بخش های Longibrachiatum، Pachybasium و Trichoderma می باشند، به عنوان گونه هایی جدید برای میکوفلور ایران شناسایی و گزارش می گردند. در این میان T. atroviride در کنترل بیولوژیکی عوامل بیماریزای گیاهی حایز اهمیت است.

به منظور شناسایی میکوفلور برگ و ساقه جو در استان آذربایجان شرقی طی سال های 82-81، از 44 مزرعه جو واقع در شهرستان های مختلف استان نمونه برداری به عمل آمد. جداسازی و تشخیص گونه ها با استفاده از روش های استاندارد در آزمایشگاه انجام گرفت. در مجموع 374 جدایه از قارچ های هیفومیست به دست آمد که بر اساس ریخت شناسی پرگنه و ویژگی های میکروسکوپی در 22 جنس و 49 گونه قرار گرفتند. از این میان گونه های Acremonium egyptiacum، A. sclerotigenum، Acremonium sp.، Arthrinium arundinis، Art. phaeospermum،Arthrinium. sp.، Cladosporium malorum،Cladosporium sp.، Penicillium frequentans، Periconia igniaria، Scytalidium dimidiatumوStachybotrys sp. تاکسون های جدید برای فلور قارچ های ایران می باشند. گونه بیماریزای مهم، Drechslera teres، برای اولین بار از استان آذربایجان شرقی گزارش می شود. اغلب جدایه های به دست آمده طی این بررسی متعلق به گونه های مختلف جنس های Alternaria، Aspergillus، Drechslera، Fusarium و Penicillium بودند.

بررسی های ریخت شناسی و تجزیه و تحلیل توالی نواحی ITS1، ITS2 و ژن 5.8S از DNA ریبوزومی مشخص نمود بین جدایه های زنگ زرد روی اعضای قبیله Triticeae شامل گندم و جو و جدایه هایی از این زنگ روی Dactylis glomerata و Poa pratensis اختلافات ثابت قابل توجهی موجود است. لذا بر اساس نتایج به دست آمده، یک سیستم سه گونه ای برای نام گذاری Puccinia striiformis s. lat. پیشنهاد گردید. بر اساس این سیستم نام گذاری گونه P. striiformis s. str. به جمعیت های این زنگ غالبا روی اعضای قبیله Triticeae اطلاق می گردد. برای جمعیت های زنگ زرد روی D. glomerata نام P. striiformoides nom. et stat. nov. در نظر گرفته شد و جمعیت های این زنگ روی Poa pratensis تحت گونه P. pseudostriiformis sp. nov. قرار داده شدند.