مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
سال هفدهم شماره 10 (پیاپی 117، دی 1397)

تنها در سال 2015 میلادی، بیش از هشت صد هزار مقاله در Medline از بیش از پنج هزار مجله نمایه شده است. این در حالی است که برآوردها نشان می دهد که در دنیا، بین بیست و پنج هزار تا چهل هزار مجله علمی وجود دارد که سالانه حدود یک میلیون و چهارصد هزار مقاله را منتشر می نمایند و فقط ده درصد از این مقالات به صورت دسترسی آزاد منتشر می شوند [1].
با این حجم از اطلاعات منتشر شده، تکیه محض متخصصین علوم سلامت تنها بر کتب درسی Textbook که هر چند سال یک بار مورد تجدید نظر قرار می گیرند، کار صحیحی به نظر نمی رسد. در واقع، کتب درسی وقتی در برگیرنده اطلاعات به روز خواهند بود که حداقل سالی یک بار مورد تجدید نظر قرار گیرند [2].
از همین رو، متخصصین علوم سلامت در رشته های مختلف نظیر بهداشت عمومی، پزشکی، دندان پزشکی، پرستاری، مامایی و غیره باید با هنر جستجو، بازیابی و ارزشیابی نقادانه مقالات متشر شده در حوزه تخصصی خودشان کاملا آشنا باشند. تنها در این صورت است که آنها می توانند به آخرین یافته های قابل اعتماد دانشمندان، دست یابند [3].
برای این منظور آن ها باید با موتورهای جستجوی مهم نظیر Medline، Scopus، ISI Web of Science و نظایر آنها و شیوه های اختصاصی جستجوی آنها، آشنا باشند. آنها هم چنین باید تمامی نشریات تخصصی حوزه مورد علاقه خود را شناخته و بتوانند این نشریات را از طریق اینترنت مورد جستجو قرار دهند. پس از مشخص کردن آخرین مقالات منتشر شده در حوزه تخصصی، از آنجایی که فقط ده درصد از آنها به صورت دسترسی آزاد منتشر می شوند، برای بازیابی96 سایر مقالات یا باید از امکانات محل خدمت خود بهره جسته و یا بتوانند با بازیابی ایمیل نویسندگان مقاله، با آنها تماس گرفته و درخواست نمایند تا فایل کامل مقاله را برایشان ارسال نمایند.
پس از دست بابی به اصل مقاله، متخصصین علوم سلامت باید با هنر ارزشیابی نقادانه کاملا آشنا باشند تا بتوانند با مطالعه دقیق و کامل مقاله مشخص نمایند، تا چه اندازه می توانند با اعتماد کامل از یافته های مقاله در عملکرد خود استفاده نمایند [4]. برای مثال، اگر پزشک متخصصی، یک مقاله کارآزمایی بالینی درباره مصرف داروی جدیدی در درمان یک بیماری خاص مطالعه کرده است، با توجه به نقاط ضعف و قوت مطالعه آیا می تواند همان دارو را با اطمینان برای بیماران خود بکار برد؟ تنها با جستجو، بازیابی و ارزشیابی نقادانه آخرین مقالات منتشر شده است که دانشمندان می توانند در حوزه تخصصی خود، به روز باقی بمانند.

یکی از مسائل مهمی که در سلامت روانی افراد مطرح می باشد عزت نفس است و یکی از مولفه های موثر بر عزت نفس اعتقادات مذهبی و یاد و ذکر خداوند متعال می باشد. بنابراین، این پژوهش به منظور تعیین عزت نفس دانش جویان دانشگاه علوم پزشکی گناباد شرکت کننده در مراسم اعتکاف در سال 1394 انجام شد. در پژوهش توصیفی حاضر، 75 نفر از افراد شرکت کننده در مراسم اعتکاف به صورت سرشماری و 75 نفر به طور تصادفی ساده از بین دانش جویان دانشگاه علوم پزشکی گناباد در سال 1394 انتخاب شدند. داده ها از طریق پرسش نامه اطلاعات جمعیت شناختی و پرسش نامه عزت نفس کوپر اسمیت (Coopersmith Self-esteem Inventory) جمع آوری شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش های آمار توصیفی و تحلیلی (آزمون های t-test، Mann-Whitney، Chi-square و paired t-test) در سطح معنی داری 05/0p< تجزیه و تحلیل شدند. بین نمره کل عزت نفس در گروه اعتکاف قبل و بعد از مراسم تفاوت آماری معنی داری وجود داشت (001/0=p) ولی در گروه شاهد قبل و بعد از مراسم تفاوت آماری معنی داری مشاهده نشد (17/0=p). اختلاف میانگین نمره کل عزت نفس در گروه اعتکاف بیش تر از گروه کنترل بود که این اختلاف از نظر آماری معنی دار بود (01/0p=). با توجه به یافته ها، می توان گفت که شرکت در مراسم اعتکاف و آیین های مشابه می تواند باعث بهبود متغیر های سلامت روانی افراد از جمله عزت نفس شود که فراگیر شدن آن نیازمند برنامه ریزی دقیق از طرف مسئولان می باشد.

اختلالات اسکلتی عضلانی یکی از شایع ترین و عمده ترین بیماری های مربوط به کار است. شیوع این اختلالات نه تنها در مشاغل سخت و زیان آور بلکه در کارکنان اداری نیز بالا می باشد، لذا مطالعه حاضر با هدف تعیین شیوع اختلالات اسکلتی-عضلانی و عوامل مرتبط با آن در میان کارکنان اداری آموزش و پرورش شهر اراک در سال 96-1395 انجام شد. مطالعه توصیفی حاضر به صورت سرشماری بر روی 412 نفر از کارمندان اداری آموزش و پرورش شهر اراک در سال 96-1395 انجام شد. جهت جمع آوری داده ها از پرسش نامه ای سه بخشی استفاده شد که شامل بخش اول اطلاعات دموگرافیک، بخش دوم پرسش نامه Nordic و بخش سوم ابزار ارزیابی ناراحتی بدن (Body Map) بود. در نهایت داده ها با استفاده از آزمون مجذور کای تجزیه و تحلیل شدند. با توجه به نتایج، 6/56 درصد (197 نفر) از جمعیت مورد مطالعه در طی 12 ماه گذشته حداقل در یکی از مناطق 9گانه بدن درد و ناراحتی داشته اند. بیش ترین میزان شیوع اختلالات اسکلتی-عضلانی در طی 12 ماه گذشته به ترتیب در نواحی کمر (5/36 درصد) ، گردن (4/26 درصد) ، زانو (6/25 درصد) و کم ترین میزان مربوط به آرنج (4/9 درصد) بود. هم چنین آنالیز داده ها نشان داد که شیوع علائم اختلالات اسکلتی-عضلانی وابسته به جنس است، به طوری که در زنان شایع تر است (024/0P =). اختلالات اسکلتی-عضلانی در کارکنان اداری به ویژه در زنان از شیوع بالایی برخوردار می باشد و این افراد در معرض ریسک ابتلاء به اختلالات می باشند، لذا پیشنهاد می شود آموزش و مداخلات لازم در این زمینه صورت گیرد.

خانواده ژنومی سوبتیلیزین (Subtilisins; SUBs) ترایکوفایتون روبروم، نقش مهمی در تخریب بافت کراتین در جهت تولید یک منبع مغذی و حدت زایی، ایفاء می کند. این مطالعه با هدف تعیین ژن های سوبتیلیزین (7-1) در گونه ترایکوفایتون روبروم جدا شده از بیماران مبتلا به درماتوفیتوزیس ساکن شهر تهران در سال 1396 انجام شده است. مطالعه توصیفی حاضر، بر روی 32 بیمار مبتلا به عفونت قارچی مراجعه کننده به دانشگاه علوم پزشکی تهران از تیر ماه تا شهریور ماه سال1396 انجام گرفت. بر اساس مشاهدات میکروسکوپی و ماکروسکوپی، گونه ترایکوفایتون روبروم جداسازی و شناسایی شد. DNA درماتوفیت استخراج و سپس ژن های SUB1، SUB2،SUB3 ، SUB4، SUB5، SUB6 و SUB7 با روش مولکولی واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR) با پرایمرهای اختصاصی تکثیر گردیدند. درصد فراوانی نسبی هر یک از هفت توالی ژنومی نیز محاسبه گردید. 7 گونه ترایکوفایتون روبروم از نمونه بالینی پوست (5 مورد) و ناخن (2 مورد) جداسازی شدند. خانواده سوبتیلیزین ((SUB1-7با فراوانی 57 درصد گزارش شد. در حالی که ژن SUB5 (100 درصد) در تمام ایزوله ها مشاهده شد، ژن SUB6 با کم ترین فراوانی (4 از 7 مورد) و حضور هفت ژن سوبتیلیزین در گونه های جدا شده از بافت ناخن، گزارش شد. حضور و عدم حضور ژن های سوبتیلیزین در DNA ایزوله های ترایکوفایتون روبروم، احتمالا حاکی از اهمیت هر یک از ژن ها در مراحل مختلف عفونت (اتصال، تهاجم و التهاب) درماتوفیت و نوع بافت ناخن و پوست می باشد.

زانوی پرانتزی (Genu varum) یکی از ناهنجار های اندام تحتانی است که با تغییر بیومکانیک اندام تحتانی در طی راه رفتن و دویدن همراه می باشد. از آنجایی که برنامه اصلاحی منتخب دارای کم ترین عوارض برای کودکان می باشد، لذا هدف پژوهش حاضر تعیین اثرات یک دوره برنامه تمرینی اصلاحی بر مولفه های نیروی عکس العمل زمین طی دویدن در کودکان دارای زانوی پرانتزی بود. در این مطالعه کارآزمایی، 17 کودک دارای عارضه زانوی پرانتزی در شهر همدان در سال 1395 به صورت داوطلب در پژوهش، شرکت داده شدند. آزمون ها به صورت پس آزمون و پیش آزمون صورت گرفت. تمرینات اصلاحی طی مدت زمان 16 هفته روی آزمودنی ها اجرا شد. از آزمون t زوجی برای تحلیل آماری داده ها استفاده شد. در پای برتر، مقدار اوج مولفه های نیروی عکس العمل زمین در راستای عمودی طی فاز هل دادن، افزایش معنی داری را طی پس آزمون در مقایسه با پیش آزمون نشان داد (012/0=P). یافته ها در پای غیر برتر نشان داد که ایمپالس در راستای قدامی-خلفی طی پس آزمون در مقایسه با پیش آزمون به طور معنی دار کاهش می یابد (039/0=P). هم چنین در پای غیر برتر گشتاور آزاد در اوج منفی افزایش معنی داری را بعد از دوره تمرینی نشان داد (015/0=P). سایر مولفه ها از جمله نرخ بارگذاری عمودی، ایمپالس و گشتاور آزاد در اوج مثبت و منفی هیچ گونه اختلاف معنی داری را در مرحله پس آزمون نسبت به پیش آزمون نشان نداد (05/0<P). یافته ها نشان داد که تمرینات اصلاحی مورد استفاده در پژوهش حاضر، در بهبود اوج مولفه های نیروی عکس العمل زمین، ضربه و گشتاور آزاد موثر است، اما اثر معنی داری بر روی نرخ بارگذاری ندارد.

پروتئین های سلول کلارا و سورفکتنتD از سلول های اپی تلیال ریه ها هستند که افزایش آنها در خون نشانه آسیب دستگاه تنفسی است. شنای استقامتی فعالیتی بی هوازی است که با فعال کردن ماکروفاژها و نوتروفیل ها همراه است. هدف از پژوهش حاضر تعیین تاثیر یک جلسه فعالیت استقامتی شنا بر غلظت سرمی سورفکتنت و پروتئین های کلارا در شناگران نخبه بود. تحقیق حاضر از نوع کارآزمایی بالینی و با دو مرحله قبل و بعد از آزمون بود. نمونه آماری تحقیق از بین شناگران تیم شهر تبریز (20=n) ، شناگر نخبه (10=n) و تفریحی (10=n) به صورت تصادفی در سال 1395، انتخاب شدند. پروتئین های سلول کلارا و سورفکتنت D قبل و بعد از یک جلسه فعالیت استقامتی با شدت 75-70 درصد حداکثر اکسیژن مصرفی به مدت 20 دقیقه، اندازه گیری شد. داده ها با استفاده از آزمون t وابسته و آزمون آنالیز واریانس یک طرفه و آزمون تعقیبی Tukey مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. غلظت سرمی سلول کلارا بعد از مداخله تمرینی در هر دو گروه شناگران نخبه و تفریحی به صورت معنی دار افزایش می یابد (001/0=P). هم چنین، سورفکتنت D پس از مداخله تمرینی فقط در گروه شناگران تفریحی افزایش معنی دار داشت. هم چنین، نتایج پس آزمون نشان داد که میانگین میزان پروتئین سلول کلارا در شناگران نخبه بیشتر از تفریحی است (001/0=P) و سورفکتنت D در شناگران تفریحی به صورت معنی داری بیش تر از شناگران نخبه بود (002/0=P). به نظر می رسد یک جلسه فعالیت استقامتی شنا باعث افزایش مقادیر سرمی پروتئین های سلول کلارا و سورفکتنت D در شناگران می شود که افزایش آن نشان دهنده التهاب دستگاه تنفسی می باشد.

نشخوار فکری در بیماران مبتلا به افسردگی اساسی (Major depressive disorder; MDD) یکی از عوامل خطرساز شناختی جهت ابتلاء به اختلالات خلقی است. از طرفی تحریک مکرر مغناطیسی فرا جمجمه ای (Repetitive transcranial magnetic stimulation; rTMS) به عنوان یک روش غیرتهاجمی برای درمان MDD به کار گرفته می شود. لذا هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی تحریک دوطرفه rTMS بر کاهش نشخوار فکری بیماران مبتلا به MDD بود. در این پژوهش کارآزمایی بالینی تصادفی شده، از میان بیماران مبتلا به MDD مراجعه کننده به مرکز علوم اعصاب آتیه شهر تهران از دی 1395 تا شهریور 1396، تعداد 64 نفر به صورت در دسترس انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. گروه آزمایش به مدت 10 جلسه، rTMS را بر روی قشر پشتی جانبی پیش پیشانی چپ با فرکانس 10 هرتز و بر روی قشر مشابه در سمت راست با فرکانس 1 هرتز به مدت دو هفته دریافت کردند. گروه کنترل نیز rTMS ساختگی را دریافت کردند. بیماران ابتدا از طریق مصاحبه ساختاریافته بالینی غربال گری شدند و سپس مقیاس پاسخ های نشخواری در قبل و بعد از درمان اجرا شد. داده ها توسط آزمون های آماری مجذور کای، t مستقل و تحلیل کوواریانس چند متغیره (MANCOVA) تجزیه وتحلیل شد. تحریک دوطرفه rTMS باعث کاهش معنی داری در نشخوار فکری (033/0=P) و به فکر فرو رفتن (005/0=P) نسبت به گروه کنترل می شود. بین دو گروه کنترل در تامل مشاهده نگردید (05/0<P). با توجه به نتایج، rTMS را می توان به عنوان درمان احتمالی برای کاهش نشخوار فکری در بیماران مبتلا به MDD در نظر گرفت.

حوادث زیستی یکی از تهدیدات اصلی قرن حاضر به شمار می رود. هدف مطالعه حاضر، تعیین میزان آگاهی و عملکرد اعضاء گروه های پزشکی سازمان بسیج جامعه پزشکی استان آذربایجان غربی در مواجهه با حوادث زیستی در سال 96- 1395 بود. در مطالعه توصیفی حاضر، میزان آگاهی و آمادگی 142 نفر از اعضاء سازمان بسیج جامعه پزشکی استان آذربایجان غربی جهت امدادرسانی در سوانح بیولوژیک، توسط یک پرسش نامه محقق ساخته، مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج به صورت آمار توصیفی (تعداد، درصد، میانگین و انحراف معیار) گزارش گردید. 110 نفر (4/77 درصد) از شرکت کنندگان در رابطه با حوادث زیستی از سطح آگاهی پایینی برخوردار بودند. بیش ترین سطح آگاهی با 97 نفر (3/68 درصد) در رابطه با دستورالعمل لازم برای مقابله با حوادث پرتلفات بیولوژیک بود. نتایج مطالعه حاضر حاکی از میزان آگاهی پایین کادر بهداشتی درمانی سازمان بسیج جامعه پزشکی در رابطه با حوادث بیولوژیک و یک فوریت زیستی بود.

چاپ اول کتاب "راهنمای بین المللی پیش گیری از خودکشی: پژوهش، خط مشی، ممارست" در سال 2011 میلادی توسط انتشارات Wiley -Blackwell در کشور انگلستان و با قیمت 110 پوند به چاپ رسید. این کتاب در سه بخش، سی و شش گفتار و در 696 صفحه، با همکاری شصت و شش نویسنده، عمدتا از کشورهای اروپای غربی و آمریکای شمالی، تدوین و منتشر شده است. مسئولیت ویرایش کتاب بر عهده سه دانش مند از کشور اسکاتلند یعنی O’Connor, Platt و Gordon بوده است. بخش اول کتاب با عنوان Suicide Determinants and Frameworks در بر گیرنده شانزده فصل می باشد. بخش دوم کتاب با عنوان Intervention, Treatment, and Care در بر گیرنده ده فصل می باشد. و بالاخره فصل سوم با عنوان Suicide Prevention: Bringing Together Evidence, Policy & Practice در بر گیرنده ده فصل می باشد.
سازمان جهانی بهداشت برآورد نموده است که سالانه، هشتصد هزار نفر از مردم کره زمین جان خود را به دلیل خودکشی از دست می دهند [1]. برآوردها نشان می دهد که به ازای هر یک مورد خودکشی، تا بیست مورد اقدام به خودکشی نیز رخ می دهد [2]. هم چنین، به ازای هر مورد خودکشی یا اقدام به خودکشی، تعداد قابل توجهی از نزدیکان، دوستان و بستگان فرد دچار صدمات و لطمات روحی و روانی می شوند [3]. به این مجموعه از افراد، باید تعداد کسانی که افکار خودکشی داشته و یا قصد انجام آن را دارند نیز اضافه کرد. با این آمار و ارقام، خودکشی یک پدیده قابل تعمق در سطح جهان است که نیازمند شناخت کامل و پیش گیری از آن می باشیم.
از همین رو، هر کتابی که در زمینه پیش گیری از خودکشی به رشته تحریر در می آید، از اهمیت شایان توجهی برخوردار است. به ویژه کتاب حاضر که سعی می کند تا ارتباطی منطقی بین سه جنبه پژوهش، خط مشی و ممارست را در پیش گیری از خودکشی با یکدیگر برقرار نموده تا بلکه به هدف کاهش رفتار خودکشی در سطح جهان دست یابد. برای دست یابی به این هدف مهم، همکاری نزدیک محققین دانشگاهی، متخصصین بالینی، سیاست گذاران و بازماندگان رفتار خودکشی ضروری است تا با تسهیم دانش و تجربیات خود، به درک مشترک و عمیق از این پدیده پیچیده دست یابند.
به نظر می رسد که ویراستاران، در اولین چاپ کتاب تا اندازه ای موفق شده اند که با بهره گیری از دانش، تجربه و مهارت های دانش مندان مطرح در زمینه خودکشی، به ارائه یک کتاب نسبتا جامع پیرامون رفتار خودکشی و استراتژی های موجود برای پیش گیری از آن بپردازند. با این وجود، همان طور که برآوردها نشان می دهند، تا هفتاد و پنج درصد از موارد خودکشی در کشورهای با درآمد کم و متوسط رخ می دهد [2]. این در حالی است که فقط یک فصل کتاب، اختصاص ویژه به خودکشی در کشورهای آسیایی داشته و توسط محققین آسیایی نوشته شده است. از همین رو، ضروری است که در چاپ های بعدی کتاب، مشارکت بیشتر محققین به ویژه از کشورهای با درآمد کم و متوسط آسیایی، آفریقایی وآمریکای جنوبی مورد توجه ویراستاران قرار گیرد.