نشریه مدیریت استاندارد و کیفیت
سال هشتم شماره 3 (پیاپی 28، پاییز 1397)

تردیدی نیست که مدیریت صحیح یک شهر بطور پیوسته نیازمند ردیابی و شناخت عوامل تنزل دهنده فعالیتها از مسیر اجرای بهینه آنها و کنترل و برطرف کردن تنگناها است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و رتبه بندی عوامل استراتژیک محیطی و سازمانی در پیاده سازی خدمات شهری ناب در شهرداری همدان انجام شده است. فرآیند صدور پروانه ساختمان در این سازمان مدنظر قرار گرفته و سوال اصلی این پژوهش باین صورت طرح شده است که "چه عواملی و با چه اولویتی سبب ناب شدن خدمات شهری و بطور خاص فرآیند صدور پروانه ساختمان در شهرداری همدان خواهد بود؟ " بنابراین تحقیق پیش رو به لحاظ ماهیت توصیفی_تحلیلی و به لحاظ هدف کاربردی است. در پژوهش حاضر به شناسایی و طبقه بندی 28 عامل استراتژیک موثر در پیاده سازی اصول عملیات ناب پرداخته شد. بدین منظور با کمک گرفتن از 13 خبره شهرداری که دارای تجربه در خدمات شهری بوده اند از تکنیک دلفی استفاده شد. سپس با استفاده از تکنیک تصمیم گیری چند معیاره تاپسیس فازی به عنوان یکی از فنون پرکاربرد و توانمند و همفکری 16 خبره به رتبه بندی عوامل پرداخته شد. نتایج پژوهش نشان داد که ارزیابی عملکرد کارکنان از بین عوامل درون سازمانی و بی اعتمادی مردم نسبت به شهرداری در بین عوامل برون سازمان مهم ترین عوامل در برقراری اصول ناب در فرآیند صدور پروانه ساختمانی در شهرداری همدان هستند. بر اساس نتایج پیشنهاد شد که ارزیابی عملکرد صحیح کارکنان، اجرای دفاتر پیشخوان، توزیع بروشور هدایت ارباب رجوعان و… به منظور برقراری اصول عملیات ناب صورت گیرد.

این پژوهش نتیجه یک پژوهش علمی در یک سازمان تولیدی بنام کارخانه قند کردستان است. هدف از این تحقیق، تبیین و تشریح مراحل، ابزارها و اقدامات لازم برای پیاده سازی اثربخش تکنیک تجزیه و تحلیل حالات خرابی و آثار آنها در فرآیند (PFMEA) در سازمان های تولیدی است. مراحل پیاده سازی اثربخش PFMEA شامل؛ ایجاد ائتلاف راهنما و تیم پروژه، تعیین وضعیت تولید قبل از مداخلات به عنوان پیش آزمون، استخراج نقشه فرآیندهای تولید، شناسایی خطاهای فرآیند و تعیین عدد اولویت خطا (RPN) ، تعیین خطاهای با اولویت بالا جهت حذف یا کاهش آثار آنها با ماتریس شدت-وقوع و جدول رتبه بندی ریسک، تکمیل کاربرگ های PFMEA برای خطاهای با اولویت بالا ، ترسیم تحلیل درخت خطا، شناسایی دلایل و منشاهای ایجاد خطاها، ارائه راهکارهای حذف خطاها و یا کاهش آثار آن ها، پیاده سازی راهکارها و در نهایت به دست آوردن میزان پس آزمون جهت تعیین میزان اثربخشی اقدامات انجام شده است.

مدیریت کیفیت فراگیر و عملکرد ارتباطات یک بحث بسیار مهم در ادبیات است، ارتباط عملکرد کیفیت و مدیریت کیفیت فراگیر در مطالعات زیادی تایید شده اند، اما یافته ها در مورد عملکرد نوآوری دارای تناقض است. با این حال اکثر صاحب نظران اهمیت فعالیت های مدیریت کیفیت فراگیر روی پیامدهای عملکرد را بیان نموده اند. هدف اصلی این مطالعه بررسی این است که آیا فعالیت های مدیریت کیفیت فراگیر روی کیفیت و یا عملکرد نوآوری اثر می گذارند و همچنین تعریف اجزای موثر روی این انواع عملکرد می باشد. بر این اساس ما ادبیات را برای توسعه فرضیات بررسی نمودیم و در جهت آزمون مدل تحقیق، داده ها را از ناحیه مارمارا جمع آوری نمودیم، و سپس روابط مثبت و با اهمیت آماری بین فعالیت های مدیریت کیفیت فراگیر، کیفیت و عملکرد نوآوری نشان داده شد.

با توجه به اهمیت نیروی انسانی به عنوان باارزش ترین سرمایه شناخته شده در هر سازمانی، شناخت مولفه های تاثیرگذار بر افزایش بهره وری و بهبود عملکرد آنان نیز دارای اهمیت است. این تحقیق با هدف شناسایی عوامل موثر برافزایش بهره وری کارکنان در سازمان ملی استاندارد ایران، در راستای رفع مشکلات و چالش های پیش روی ارتقاء و بهبود عملکرد کارکنان دارد. در این تحقیق کاربردی ، برای گردآوری داده ها از روش های کتابخانه ای و میدانی و از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری شامل مدیران تخصصی و کارشناسان شاغل ستادی در سازمان ملی استاندارد ایران هستند. برای تعیین روایی پرسشنامه ها از فرمول لاشه و پایایی آن از آلفای کرونباخ با کمک نرم افزار SPSS استفاده شده است. با محاسبه نرخ ناسازگاری، مرحله تایید پرسشنامه های مقایسات زوجی (باتوجه به نظرات خبرگان) انجام شده است. برای انجام مقایسات زوجی و رتبه بندی معیارها و زیرمعیارها، از تکنیک فرایند تحلیل شبکه (ANP) در نرم افزار Super Decisions استفاده شده است. باتوجه به نتایج حاصل از تحقیق، از 5 عامل و معیار اصلی (سبک مدیریت، ویژگی های فردی، عوامل شغلی، ویژگی سازمان و عوامل رفاهی کار) ، عوامل رفاهی کار بعنوان مهمترین عامل اصلی در افزایش بهره وری کارکنان سازمان ملی استاندارد ایران شناخته شد. سبک مدیریت در رتبه دوم، عوامل شغلی در رتبه سوم، ویژگی های فردی در رتبه چهارم و ویژگی سازمانی در رتبه پنجم قرار گرفته است. از 36 عامل فرعی و زیرمعیار نیز، عامل مناسب بودن سطح حقوق و دستمزد و پرداختی های سازمان در رتبه اول، عامل وجود مدیری توانا، کارآمد و دارای شایستگی علمی و فنی در رتبه دوم، ارتقاء و انتصاب کارکنان براساس شایسته سالاری در رتبه سوم، وجود فرهنگ سالم و سلامت اداری در سازمان در رتبه چهارم و عدم تبعیض و رعایت عدالت بین کارکنان در رتبه پنجم دارای اهمیت و 5 اولویت برتر در افزایش بهره وری کارکنان شناخته شده اند.

امروزه باوجود اینکه عوامل اثرگذار برای بهبود سیستم ها در سازمان ها با کمک روش های آکادمیک و به روز قابل شناسایی می باشند، اما همچنان بدلایل مختلفی استفاده از روش های قدیمی و غیر کارامدی مرسوم است. فرایندهای موجود سازمان در صورتیکه به درستی عارضه یابی نشوند به تدریج مانع رشد و توسعه سازمان خواهند شد. در پژوهش حاضر، ضمن مطالعه موردی یک شرکت پیمانکاری حوزه نفت، به باز مهندسی فرآیندهای حوزه تامین در صنعت پیمانکاری نفتی مبتنی بر رویکرد ترکیبی DEA-FMEA پرداخته ایم. با استفاده از روش BPR طی جلسات متعدد با نخبگان صنعت به شناسایی مخاطرات اصلی فرآیندهای حوزه تامین پرداخته ایم. به کمک روش FMEA و DEA این مخاطرات را اولویت بندی و زیرفرآیندهای اولویت دارتر انتخاب، و به بررسی سهولت استفاده از سیستم الکترونیکی در رفع مشکلات مطرح شده پرداختیم. این پژوهش با روش توصیفی پیمایشی انجام شده و در آن اطلاعات از طریق تکمیل پرسشنامه از نمونه آماری 25 نفره از نخبگان سازمان که در سیستم فرآیندهای حوزه تامین مشارکت داشته اند و با روش شمارش کامل شناسایی شدند، جمع آوری شده است. برنامه ریزی خرید و عدم اولویت بندی صحیح و اثربخش در تعیین نیازمندی ها از مهم ترین چالش های شناسایی شده در چارچوب این پژوهش هستند. نتایج این پژوهش نشان داد پیاده سازی سیستم تامین کالا بصورت مکانیزه و به طبع آن بهبود فرآیند موجود، باعث می شود با جمع آوری اطلاعات مربوط به فرآیندهای خرید از تمام واحدهای سازمان و ذخیره سازی آن در یک مرکز به صورت یکپارچه امکان پردازش اطلاعات و دریافت گزارش های مورد نیاز فراهم شود و به مدیریت متمرکز و موثرتر سازمان کمک می کند.