نشریه دانش انتظامی خراسان جنوبی
سال هفتم شماره 3 (پیاپی 26، پاییز 1397)

پدافند غیرعامل به هر نوع فعالیت در جوامع انسانی، محیط طبیعی و محیط زیست که رویکرد حفاظت محور و غیرنظامی داشته باشد، اطلاق می شود که استمرار فعالیت های زیربنایی تامین نیازهای حیاتی، تداوم خدمات رسانی عمومی و تسهیل مدیریت در شرایط تهدید و بحران هرگونه سانحه طبیعی را در برمی گیرد. هدف از انجام این پژوهش ارزیابی و تحلیل الگوی ساخت مسکن روستایی در مناطق زلزله زده با رویکرد پدافند غیرعامل در بخش زهان شهرستان زیرکوه می باشد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی – تحلیلی و جهت جمع آوری داده های موردنیاز از روش کتابخانه ای و اسنادی استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که 66 درصد روستاها به خصوص در محدوده شمال و جنوب بخش دارای خطر کم ازنظر وقوع زلزله قرار دارند همچنین 21 درصد روستاها در محدوده خطر زیاد و حدود 13 درصد در محدوده خطر متوسط قرار دارند.

مطالعه و شناسایی عوامل تاثیرگذار ژئوپلیتیک و تروریست می تواند از اولویت های اصلی در برقراری روابط خارجی خوب با کشورهای جهان به ویژه همسایگان باشد. این مقاله درصدد است تا با بررسی بیشتر نقش تروریسم از تاثیر آن بر روابط ایران و پاکستان بحث کرده و راه های مقابله با تروریسم را دنبال کند.روابط ایران و پاکستان به عنوان دو همسایه و دوست متاثر از عوامل ذکرشده نیازمند تغییرات و کنش بهتر در برخورد با عوامل ژئوپلیتیک و تروریسم می باشد تا با بهره گیری از ظرفیت های دو طرف و سابقه خوب گذشته به مواجهه با عوامل گفته شده بپردازند. پژوهش از نوع توصیفی تحلیلی است و اطلاعات موردنیاز آن حاصل مطالعه مقالات مختلف و تجربه و حضور نویسندگان از سال 1388تاکنون در برخورد چهره به چهره و مستقیم با مردم بومی و مرزنشینان می باشد.

بحران کم آبی، بحرانی است که هم ایران و هم جامعه بین المللی به نوعی با شدت کم وزیاد با آن روبروست. در سند هزاره ملل متحد و بازنگری آن و دیگر اسناد سازمان ملل، بر محیط زیست، مبارزه با خشک سالی و توسعه پایدار و لزوم مدیرت آن تاکید شده است. این مقاله با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی درصدد تبیین پیامدهای امنیتی بحران آب در استان خراسان جنوبی می باشد. با توجه به قرار داشتن این استان در ناحیه مرزی، منطقه خشک و کم بارش و جمعیت جوان می توان انتظار داشت که بحران آب دارای نمود بیشتری در این منطقه می باشد. یافته های تحقیق نشان می دهد که بحران آب در این استان می تواند تنش های قومی، محلی، ملی و منطقه ای، افرایش مهاجرت، افزایش میزان جرم و جنایت، بی اعتمادی به حکومت مرکزی و... را به دنبال داشته باشد. درنهایت پیشنهاد می گردد برای گذر از این بحران در وهله اول باید به گسترش فرهنگ سازی در میان مردم و سپس اصلاح نظام مدیریتی در زمینه آب و سیستم های آبی بپردازیم.

شرق ایران با دارا بودن ظرفیت های ژئوپلیتیک فوق العاده اقتصادی، امنیتی، دسترسی، ارتباطات منطقه ای و بین المللی واجد کارکردهای تولیدکننده ی قدرت در کشور است که تاکنون مورد غفلت واقع شده و باوجود دارا بودن پتانسیل های فوق الذکر که دیگر مناطق ایران فاقد چنین پتانسیل هایی هستند، یکی از عقب مانده ترین مناطق کشور به لحاظ اقتصادی، اجتماعی و محیطی محسوب می گردد. توسعه ی آینده کشور با توجه به موقعیت جغرافیایی وابسته به طراحی سیاست های کارآمد و استفاده ی بهینه از کارکردهای این منطقه از کشور می باشد. ازاین رو، کدهای ژئوپلیتیک کشورها ناگزیر از همراهی با تحولات اقتصادی در مقیاس محلی، منطقه ای و جهانی است. موقعیت جغرافیایی یک کشور می تواند بر قدرت ملی و رفتارهای سیاسی آن کشور تاثیرات متفاوتی داشته باشد، شرق ایران با داشتن ظرفیت ژئوپلیتیک فوق العاده واجد کارکردهای تولید قدرت است. ظرفیت های ژئواکونومیک این منطقه این امکان را برای ایران فراهم می آورد تا بتواند در حوزه ژئوپلیتیک شبه قاره ی هند و جنوب آسیا، افغانستان و کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز در راستای کدهای ژئوپلیتیک خود به نقش آفرینی بپردازد. تحقیق حاضر با بررسی اهمیت موقعیت ایران در نظریات ژئوپلیتیک با روش تحلیلی توصیفی به ظرفیت های ژئواکونومیک منطقه ی شرق ایران پرداخته است. نوشتار حاضر بر این فرض استوار است که راهبرد اتخاذشده از سوی ایران در منطقه ی شرق کشور منطبق با ظرفیت های ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک آن منطقه نبوده و در تولید قدرت ملی ایران تاثیر لازم را نداشته است.

تامین امنیت به عنوان یکی از اساسی ترین نیازهای انسانی، می تواند علاوه بر تامین نیازهای اصلی (فیزیولوژیک) ، زمینه ساز تامین سایر نیازها نیز باشد. کاستن از آسیب پذیری نیروی انسانی و تاسیسات و تجهیزات حیاتی کشور در حملات خصمانه و مخرب دشمن و استمرار فعالیت ها در شرایط بحرانی ناشی از جنگ، ازجمله موارد ضروری در برنامهریزی های مربوط به سکونتگاه های انسانی است که از آن عموما تحت عنوان پدافند غیرعامل یاد می شود. همچنین در بخش تهدیدات انسان محور نیز، ایران همانند بسیاری از کشورهای منطقه در معرض حملات نظامی و اقدامات تروریستی به ویژه در مورد زیرساخت های شهری در بخش های مختلف آب، برق، گاز، سوخت، حمل ونقل و... قرار دارد. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و با استناد به منابع معتبر کتابخانه ای به دنبال بررسی و ارزیابی حملات نظامی و به ویژه تروریستی به زیرساخت های حیاتی با تاکید بر کلان شهرهای ایران است. یافته های پژوهش نشان می دهد باوجود اهمیت زیرساخت های حیاتی در تداوم زندگی عادی در کلان شهرها و نیاز شدید روزانه شهروندان و بخش های مختلف شهری به خدمات این زیرساخت از یک سو و وابستگی شدید و روزافزون جوامع صنعتی و فرا صنعتی به شبکه زیرساخت های حیاتی، عناصر و اجزاء این زیرساخت ها در برابر حملات نظامی و تروریستی به شدت آسیب پذیر هستند. به ویژه آنکه برای حفاظت از عناصر و تجهیزات این نوع زیرساخت های شهری، طرح ها و تدابیر لازم در قالب اصول و ملاحظات دفاعی-امنیتی تدوین و اجرانشده است.

در دوران کنونی فرهنگ مصرفی جوامع به دلیل توسعه فناوری و گسترش سریع ارتباطات و تحول چشمگیر مبادلات و مناسبات اقتصادی بین کشورها، بسیار به هم نزدیک شده و از سویی وجود مرزها و سیاست های اقتصادی ناشی از اعمال حاکمیت دولت ها در امر صادرات و واردات موجب پیدایش پدیده ای به نام قاچاق شده و در حقیقت این موضوع به عنوان یکی از معضلات عمده، در سر راه اقتصادی کشورهای در حال رشد ازجمله کشور ما قرارگرفته است.پدیده قاچاق کالاوجرایم مربوط به آن در کشور ما واقعیتی کتمان ناپذیر است که به دلایل مختلف اجتماعی، اقتصادی و سیاسی آثار نامطلوب و جبران ناپذیری را بر نظام اقتصادی کشور وارد می نماید و با ایجاد بی ثباتی و اخلال در برنامه ریزی کشور سایر ابعاد حکومتی را نیز تحت تاثیر خود قرار می دهد. بر این اساس در طول دوره قانون گذاری در ایران قوانین و مقررات متعددی در مورد مبارزه با پدیده قاچاق کالا به تصویب رسیده و به کرات نیز مورد اصلاح و بازبینی قرارگرفته اند.با بررسی این قوانین چنین برداشت می شود که قانون گذار با توجه به نظریه بازدارندگی مجازات، بدون در نظر گرفتن علل و عوامل موثر دیگر و اصولا عدم تامل، کنکاش و بررسی کارشناسانه موضوع، صرفا بدین جهت که مجازت شدید می توانند بازدارنده باشند، مجازات متنوع مقرر در قانون جدید را نسبت به قوانین سابق تشدید کرده است. ازاین رو می بینیم که نه تنها توفیقی در جهت کاهش قاچاق حاصل نشده بلکه به لحاظ شرایط خاص سیاسی و موقعیت جغرافیایی ایران، نامتناسب بودن قوانین و مقررات مربوط به قاچاق کالا، فقر گسترده اقتصادی و توسعه نیافتگی مناطق مرزی کشور ، بالا بودن سطح بیکاری، وجود قوانین سخت گیرانه برای واردات و صادرات کالا و نیز تعدد مراکز تصمیم گیری این معضل اقتصادی روزبه روز گسترده تر و سازمان یافته تر گردد.لذا شفافیت قوانین ، پیشگیری و مبارزه ، عدم تطویل رسیدگی و نهایتا اتخاذ تصمیم مناسب و مطلوب قانونی مراجع و محاکم رسیدگی کننده به جرم قاچاق کالا از موارد مهمی است که می تواند باعث کاهش این آسیب شده و بایستی موردتوجه مسئولین امر قرا بگیرد.