فهرست مطالب

امنیت ملی - پیاپی 30 (زمستان 1397)

نشریه امنیت ملی
پیاپی 30 (زمستان 1397)

  • تاریخ انتشار: 1397/12/20
  • تعداد عناوین: 6
|
  • اکبر رضازاده، تقی بختیاری صفحات 41-64
    بر اساس قانون، موضوع مهم انتظام جامعه بر عهده ناجاست. ناجا در سیر تحولی خود به دلیل تاثیرگذاری نخبگان، شرایط کشور و تحولات محیطی از رویکردهایی چون اقتدارگرایی، مسئله محوری و جامعه محوری در کارکردها و ماموریت های خویش بهره برده و با بهره مندی از این رویکردها در مقاطع مختلف تاریخی در استحکام درونی حاکمیت از حیث امنیتی- انتظامی دارای نقش بوده است؛ اما این نقش با توجه به هرکدام از این رویکردها در استحکام ساخت درونی قدرت به عوامل متعدد و گوناگونی بستگی دارد که این تحقیق به دنبال پاسخ به آن هست؟
    این تحقیق از نظر نوع کاربردی و از نظر روش توصیفی- پیمایشی هست. برای احصاء مولفه های استحکام قدرت و رویکردهای پلیس از منابع اسنادی و برای استخراج عوامل موثر بر رضایت مندی مردم از پیمایش استفاده شده است. دانشجویان مقاطع دکتری و ارشد دانشکده فرماندهی و ستاد ناجا، جامعه آماری تحقیق حاضر محسوب می شوند که به صورت تمام شمار انتخاب و به وسیله پرسشنامه محقق ساخته داده ها گردآوری گردید. روایی آن توسط اساتید و صاحب نظران حوزه امنیت و پایایی آن به وسیله ضریب آلفای کرونباخ (82/0) تامین شد.
    یافته ها حاکی از آن است که رویکردهای انبساطی و فراگیر و دروازه بانی تقاضا با 52 درصد در اولویت اول و مدیریت نرم اجتماعی و پاسخگو، انسجام و همبستگی اجتماعی و استمرار اقتدار در تامین امنیت در رتبه های بعدی قرار دارند و رویکردهای انقباضی و بسته از پایین ترین سطح رضایت برخوردار بوده اند. ویژگی‎هایی چون تولید اقتدار، ثبات و انسجام داخلی و خارجی، اقتدار نظام سیاسی، نیروی انسانی متخصص و نهادمندی در قدرت اجتماعی مهم‎ترین ویژگی ها در توسعه انتظام ملی می باشند.


    کلیدواژگان: استحکام درونی، (ناجا) نیروی انتظامی، رویکرد، انبساطی، انقباضی
  • جواد منزوی، صادق احمدی، محمدولی علیئی صفحات 65-96
    ظریه پردازان حوزه ژئوپلیتیک، جمعیت را به عنوان یکی از مولفه های کلیدی و قدرت ساز هر کشوری به حساب می آورند. این مهم در کشورمان از گذشته تاکنون دستخوش تطور بوده است. بررسی ها نشان می دهد نه تنها سیاست های کنترل جمعیت طی دو دهه گذشته اثرات نامطلوبی را برجای گذاشته، بلکه کشور گذارهای جمعیتی را نیز به نحو مناسبی طی نکرده و در حال حاضر در مرحله تحدید نسل قرار داریم که نشانگر تهدیدی جدی برای امنیت ملی کشورمان می باشد. سیاست های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در سال 1394 با تاکید بر نقش جمعیت بر افزایش اقتدار ملی، موید این امر می باشد.
    نوشتار حاضر با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی و هم اندیشی مستقیم با برگزاری نشست های ساختار یافته و بهره گیری از نظر 15 نفر از خبرگان دو حوزه جمعیت شناسی و امنیت ملی در قالب پنل خبرگی و همچنین بازخوانی گذار، سیاست ها و برنامه های جمعیتی جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر نظرات رهبران جمهوری اسلامی ایران، آینده های محتمل پیش رو را در قالب 5 سناریو ارائه و پیشنهاداتی را نیز بیان نموده است. نتیجه تحقیق گویای این است که با طی روند فعلی در سیاست های جمعیتی، آینده فاجعه بار، سناریوی محتمل پیش رو بوده و امنیت ملی کشور را نیز با تهدید مواجه خواهد ساخت.

    کلیدواژگان: جمعیت، امنیت و اقتدار ملی، گذار جمعیتی، آینده پژوهی، سناریوهای محتمل
  • حسن عباسی، جهانگیر شریعت صفحات 127-150
    مقاله حاضر برگرفته از پژوهشی با هدف بررسی فرصت ها و تهدیدات شبکه های اجتماعی مجازی از منظر امنیت ملی است و مقاله پیش رو بعد سیاسی شبکه های اجتماعی مجازی که مورد توجه جدی حکومت ها و بازیگران غیردولتی است را مورد واکاوی قرار می دهد. در این حوزه کارکردهایی همانند انسجام بخشی، مشارکت، افزایش قدرت نرم، ثبات سازی و همچنین مولفه های منفی مانند تحریک و توسعه نارضایتی ها، نافرمانی مدنی و... با هدف ارزیابی کارکرد سیاسی شبکه های اجتماعی مجازی از منظر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را بررسی می کند و برای نیل به این هدف، واکاوی، شناخت علمی مفهوم، ویژگی ها و کارکردهای سیاسی شبکه های اجتماعی مجازی مورد بررسی قرار گرفته اند. برای جمع آوری داده ها از روش کتابخانه ای و اخذ نظر نخبگان (ابزار پرسشنامه) استفاده شده است. بر اساس تجزیه و تحلیل پرسشنامه ها و دیدگاه نخبگان مشخص شد که بعد سیاسی شبکه های اجتماعی دارای فرصت ها و تهدیدهایی است که به طور مساوی در اداره جامعه تاثیرگذار می باشند.
    نتیجه یافته های این پژوهش نشان می دهد شاخص «ثبات» (داخلی) بیشترین اهمیت را در بین شاخص ها برای امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران دارد که از شاخص ترین نشانه های امنیت پایدار در جامعه است و در مواجهه با تهدیدات ناشی از شبکه های اجتماعی می تواند برای کشور امنیت زا باشد.

    کلیدواژگان: شبکه های اجتماعی مجازی، امنیت سایبری، کارکرد سیاسی، تهدید، فرصت
  • حسین ذوالفقاری، عزیزمراد مرادی صفحات 151-180
    ورود غیرقانونی اتباع بیگانه از مرزهای شرقی به شهرهای مختلف کشورمان به خصوص اتباع افغانی و پاکستانی از دیرباز به عنوان یکی از معضلات جامعه ایرانی مطرح بوده و این مسئله در طول سال های گذشته از منظرهای مختلفی همچون تکدی گری، زاغه نشینی و بزهکاری از سوی صاحب نظران و کارشناسان مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است. هدف پژوهش حاضر ارزیابی و تحلیل راهبردهای کنترل ژئوپلیتیک مهاجرت غیرقانونی در مناطق مرزی شرق کشور با تاکید بر نظم و امنیت است. روش تحقیق این پژوهش توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف کاربردی است. جامعه آماری در سطح سه استان خراسان رضوی، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان و در چارچوب مولفه های ژئوپلیتیکی مهاجرت (سیاسی- امنیتی، جغرافیایی طبیعی و اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حقوقی - قضایی) و از میان متصدیان و خبرگان این عرصه با حداقل مدرک کارشناسی ارشد و داشتن 3 سال سابقه کار و یا متخصصین دانشگاهی ویژه هر کدام از سه استان محدوده مورد مطالعه می باشد.
    همچنین پژوهشگر از هر دو روش گردآوری اطلاعات یعنی روش های میدانی (مصاحبه عمیق و پرسشنامه) و کتابخانه ای علمی و تخصصی و سایت های اینترنتی معتبر بهره برداری نمود. سوال اصلی مقاله؛ راهبردها و راهکارهای مناسب کنترل مهاجرت غیرقانونی در مناطق مرزی شرق کشور کدام هستند؟ می باشد. پرسشنامه تهیه شده مبتنی بر مقیاس لیکرت تهیه و پایایی پرسشنامه از طریق روش آلفای کرونباخ سنجیده شد و برای ارائه راهبردها و راهکارهای عملیاتی و اجرایی از برنامه ریزی راهبردی از نوع SWOT استفاده گردید. نتایج نشان می دهد که در مجموع 20 راهکار و راهبرد به دست آمده که از میان آن ها راهبرد تهاجمی 5 راهبرد، 7 راهبرد محافظه کارانه، 4 راهبرد تدافعی و 3 راهبرد می باشد. با توجه به تحلیل صورت گرفته، نوع راهبرد از نوع محافظه کارانه تعیین گردید.

    کلیدواژگان: ژئوپلیتیک، مهاجرت غیرقانونی، راهبرد، مناطق مرزی، شرق ایران
  • رضا تقی پور، علی اسماعیلی صفحات 181-202
    گذشته از دستاوردهای فضای سایبر، توجه به تهدیدات روزافزون این فضا، در اولویت بسیاری از بازیگران دولتی و غیردولتی قرار گرفته است. حملات سایبری به عنوان جدیدترین و پیچیده ترین نبردها ذیل عملیات های نظامی به شمار می آید. حملات سایبری به دلیل جدید بودن، درصد هزینه پایین و فایده بالا، عدم توانایی کشور هدف در مشخص و اثبات نمودن منشا تهدید و عدم توانایی در تعیین میزان و دامنه خسارات وارد شده در مراحل اولیه شروع حمله، مورد توجه کشورهای متخاصم به ویژه در جنگ های ترکیبی قرار گرفته است. جایگاه خاص جمهوری اسلامی ایران در ترتیبات منطقه ای و نظام بین الملل سبب شده تا نظام سلطه از فضای سایبری برای تحدید قدرت ملی به شکل فزاینده ای بهره برداری نماید. در این میان، به منظور ایجاد سازوکار مناسب برای تضمین امنیت و منافع ملی در این فضا، شناخت ابعاد مختلف این مسئله به دغدغه بسیاری از صاحب نظران این حوزه تبدیل شده است.
    در همین راستا، ایجاد هرگونه نظام کارآمد دفاع سایبری مستلزم طراحی مدل مفهومی دفاع سایبری است. این پژوهش با این پرسش که چارچوب مفهومی دفاع سایبری و مولفه های اساسی آن در جمهوری اسلامی ایران چیست؟ با به کارگیری فن خوشه بندی در تحلیل محتوا و تکنیک دلفی درصدد طراحی مدل مفهومی دفاع سایبری برآمده است. برای این منظور، سه مفهوم بازدارندگی، پدافند (دفع) و برگشت پذیری به مثابه ابعاد اساسی دفاع سایبری مورد شناسایی قرار گرفتند و سپس مولفه های هر یک از این ابعاد استخراج و شاخص های هر مولفه معین شدند. با مجموع ابعاد، مولفه ها و شاخص های دفاع سایبری، مدل مفهومی دفاع سایبری طراحی گردید.

    کلیدواژگان: تهدیدات سایبری، دفاع سایبری، مدل مفهومی، ابعاد دفاع سایبری
  • ابراهیم محمودزاده، کیوان اسماعیلی صفحات 203-237
    در طول سه دهه اخیر فضای سایبر نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران همواره با تهدیدات متنوع و مستمری از سوی بیگانگان مواجه بوده، به طوری که فضای سایبر به عنوان ابزار اصلی سرویس های اطلاعاتی برای جاسوسی و خرابکاری قرار داشته است. عدم پیش بینی و اعمال راهکارهای پیشگیرانه برای صیانت امنیتی فضای سایبر نیروهای مسلح به منظور پیشگیری و مقابله با این تعرض ها با مدیریت نظام مند و یکپارچه تبعات جبران ناپذیری را به همراه خواهد داشت.
    بر این اساس ارائه الگویی راهبردی جهت خنثی سازی این تهدیدات از ضرورت ها به شمار می آید و هدف از این پژوهش دستیابی به الگوی راهبردی صیانت امنیتی فضای سایبر نیروهای مسلح با شناسایی ابعاد، مولفه ها، روابط فی مابین آن ها است.
    محقق با استفاده از روش پژوهش آمیخته، ابتدا از روش کیفی با استفاده از روش تحلیل مضامین اقدام به مطالعه فرامین، تدابیر فرماندهی معظم کل قوا، اسناد بالادستی کشور و نیروهای مسلح در حوزه سایبر پرداخته است و پس از استخراج مدل مفهومی صیانت امنیتی فضای سایبر نیروهای مسلح، با تشکیل جلسات گروه خبرگی و مصاحبه با خبرگان به توصیف متغیرها به منظور شناسایی ابعاد، مولفه ها در الگو پرداخته شد و برای تایید مدل مفهومی به دست آمده پرسشنامه ای محقق ساخته تدوین گردید و جمع آوری اطلاعات پرسشنامه ای و تجزیه و تحلیل داده ها انجام پذیرفت. نتایج این تحقیق نشان می دهد که الگوی راهبردی صیانت امنیتی، دارای 3 بعد و 19 مولفه است که مهم ترین مولفه ها در بعد عوامل اصلی فضای سایبر نیروهای مسلح به ترتیب داده ها و اطلاعات، کاربران، شبکه و زیرساخت، خدمات و نرم افزار است. همچنین مهم ترین مولفه ها در بعد اهداف امنیتی فضای سایبر نیروهای مسلح به ترتیب محرمانگی، احراز هویت، یکپارچگی و صحت، دسترسی پذیری، انکارناپذیری و در نهایت حفاظت از حریم خصوصی سازمان است. در بعد اقدامات و راهکارهای صیانت امنیتی فضای سایبر نیروهای مسلح نیز مهم ترین مولفه ها عبارتند از شناسایی منابع و دارایی های سایبری، محافظت، تشخیص و کشف، تحلیل، پاسخ و واکنش، بازیابی، بازدارندگی، مقابله موثر، نوآوری و تحول است.

    کلیدواژگان: فضای سایبر، امنیت فضای سایبر، صیانت، صیانت امنیتی، تهدیدات سایبری، الگوی مفهومی
|